ŚWINY

1284 kop. 1555 Svny (KoścZ 28, 971v), Sowy! (Wp. 1 nr 549), 1489 Magna silva, Parva silva (KoścG 3, 96), 1502 Male Szwynky (KoścZ 18, 42v), 1522 Szwyny (KoścZ 24, 300v), 1524 Swyny (KoścZ 24, 374v), 1555 Swiny (KoścZ 28, 971), 1555 Swyny Lasz, Swynyey Lyasz (KoścZ 28, 1023v), 1584 Swiny (KoścG 38, 16), 1595 Swininy albo Maly Las (KoścG 49, 52v), las w sąsiedztwie Kołaczkowic, Dłoni i Wilkonic; Kołaczkowice 9 km na SE, Dłoń 11,3 km na SE, Wilkonice 9,6 km na SEE od Krobi.

[Pow. kośc.]

1284 ks. Przemysł II zezwala komesowi Szczepanowi (Stephanus) kaszt. krobskiemu, synowi Szczedrzyka lokować na pr. niem. Dupin [obecnie Dubin] i in. jego dobra, w tym m. in. Podrzecze, Jerkę1W tekście źródłowym: Girka, co w wydaniu w Wp. oddano błędnie jako Gurka. Dotychczas w Słowniku nie byliśmy konsekwentni w identyfikacji tej nazwy. W hasłach →Dupin, →Góreczki i →Podrzecze uznaliśmy, że chodzi tu o Góreczki (k. Dubina), natomiast w hasłach →Domasławice i →Jerka odnieśliśmy ten sam przekaz do Jerki. Poprawna wydaje się zdecydowanie ta druga identyfikacja. Wskazują na to: 1) forma zapisu, 2) fakt, że Szczepan Szczedrzykowic rzeczywiście nabył Jerkę w 1282 (Wp. 1 nr 513-514), 3) wzm. z 1555, kiedy to Mac. Zakrzewski dowodził, że wymieniona w dok. z 1284 wieś to Jerka (KoścZ 28, 1023v; →Domasławice, przyp. 3). Brak natomiast (poza samym położeniem w sąsiedztwie Dubina) danych wskazujących na związek Góreczek ze Szczepanem lub jego potomkami. Wątpliwe wydaje się także uznanie wspomnianej w dok. dla Szczepana wsi →Podrzecze za odrębną osadę pod Dubinem. Raczej chodzi tu o →Podrzecze k. Gostynia (tak twierdził już Mac. Zakrzewski w 1555) oraz las S., w którym znajduje się książęce łowisko (venacio); pr. korzystania z niego przodkowie Szczepana otrzymali od poprzednich książąt (KoścZ 28, 971-972; Wp. 1 nr 549, z błędami).

1489 podział dóbr między Stefanem a Janem braćmi z →Kołaczkowic2Kołaczkowscy h. Awdank byli niewątpliwie potomkami komesa Szczepana występującego w 1284 (PSB 43, 160); wspomn. lasy Wielki i Mały3Nie ulega wątpliwości identyczność wspomn. tu lasów, położonych przy granicy z Wilkonicami i Dłonią, z Ś., choć nazwa ta nigdzie w tym akcie nie pada, które dzieli droga Wilcza aż do drogi Przecznej; Stefan otrzymuje połowę Wielkiego Lasu przy gran. z Wilkonicami, Jan zaś połowę przy gran. z wsią Dłoń; w Wielkim Lesie biegnie droga Żdżarowa do gran. z Pasierbicami, w Małym Lesie droga Kątna; wraz z lasami podzielone zostają łąki Rudna i Łąkta (Lanktha); wspomn. też zapusty Kał i Poręba oraz lasy Glina i Jagodnica (KoścG 3, 96); 1502 gran. →Kołaczkowic i Bartoszewic Małych biegnie od kopca narożnego na łące, który dzieli Kołaczkowice, Bartoszewice i Pasierbice, do kopca narożnego, który dzieli Dłoń, Kołaczkowice i Bartoszewice Małe, a leży w pobliżu drogi z łąki Łąkta (Langtha) do Bartoszewic, w lesie M. S. czyli „pod Łąktą” (Podląngthą), a rośnie na nim iwa [wierzba]; dalej gran. biegnie do kopca narożnego, który leży przy drodze z Dłoni do Grąbkowa, a dzieli Grąbkowo, Konary, Dłoń i Bartoszewice Małe (KoścZ 18, 42v).

1522 gran. między Kołaczkowicami a Wilkonicami Małymi [obecnie Wilkoniczki] biegnie od kopca narożnego, który dzieli Wilkonice, Wilkonice Małe i Kołaczkowice, wzdłuż znaków na drzewach w lesie S. aż do kopca narożnego, który dzieli Kołaczkowice, Wilkonice Małe i Skoraszewice (KoścZ 24, 300v); 1524 Ubysław, Feliks i Jan Kołaczkowscy pozywają Jana, Piotra i Andrzeja z Wilkonic o to, że po śmierci ich ojca Jana Kołaczkowskiego nieprawnie sprowadzili podkomorzego z woźnym i wyznaczyli kopcami oraz znakami krzyża na drzewach granicę w lesie S. w Kołaczkowicach (KoścZ 24, 374v); 1528 las S. (K 3, 286, cytowanego tam aktu nie udało się odnaleźć); 1555 Mac. Zakrzewski z Osieka w procesie z Jakubem Jastrzębskim z Dupina określa aktualne losy obiektów wspomn. w dok. z 1284 i stwierdza, że S.L. leży o milę od Dupina i Osieka, a znajduje się obecnie w posiadaniu Kołaczkowskich4Mila (zależnie od użytej jej odmiany) liczyła wówczas ok. 7,5-8 km. Ś. leżą jednak ok. 12 km na NNW od Dubina i Osieka. Zakrzewski myślał jednak na pewno o tym lesie, jak wskazuje użyta nazwa oraz wymienienie Kołaczkowskich (KoścZ 28, 1023v); 1584 Wojc. Kołaczkowski zastawia Janowi Raszewskiemu cz. lasu S. w opust. wsi S., leżącą k. granic wsi Bartoszewice [Małe] czyli Płaczkowo, Dłoń i Pasierbice; dobra te obejmują całą łąkę Łąkta (Lanktha) przy gran. z wsią Dłoń oraz cz. lasu S. obok tej łąki (KoścG 38, 16); 1595 ss. Jakuba Kołaczkowskiego i ss. Pakosza Kołaczkowskiego dzielą dąbrowę w Kołaczkowicach i chrosty w Dłoni; ss. Pakosza otrzymują część zw. S. albo Mały Las, położoną w stronę Wilkonic (KoścG 49, 52v).

Uwaga: W świetle zebranych przekazów nie ulega wątpliwości identyfikacja Ś. z istniejącym do dziś kompleksem leśnym leżącym na NE od Kołaczkowic, na N od rzeczki Dąbrocznej (→Dobroczna). Obecnie las ten sięga dalej na NE aż po Krzekotowice, ale w świetle mapy Gilly’ego kończył się już na wysokości Wilkonic. Las Ś. obejmował też zapewne odrębny dziś, nieduży kompleks leśny między Kołaczkowicami a Dłonią. Podział całego tego terenu na lasy Wielki i Mały nie jest jasny. Podmokły teren nad rzeczką Dąbroczną to najpewniej łąka Łąkta.

W Słowniku na określenie Ś. używaliśmy dotąd nazwy Świnilas.

1 W tekście źródłowym: Girka, co w wydaniu w Wp. oddano błędnie jako Gurka. Dotychczas w Słowniku nie byliśmy konsekwentni w identyfikacji tej nazwy. W hasłach →Dupin, →Góreczki i →Podrzecze uznaliśmy, że chodzi tu o Góreczki (k. Dubina), natomiast w hasłach →Domasławice i →Jerka odnieśliśmy ten sam przekaz do Jerki. Poprawna wydaje się zdecydowanie ta druga identyfikacja. Wskazują na to: 1) forma zapisu, 2) fakt, że Szczepan Szczedrzykowic rzeczywiście nabył Jerkę w 1282 (Wp. 1 nr 513-514), 3) wzm. z 1555, kiedy to Mac. Zakrzewski dowodził, że wymieniona w dok. z 1284 wieś to Jerka (KoścZ 28, 1023v; →Domasławice, przyp. 3). Brak natomiast (poza samym położeniem w sąsiedztwie Dubina) danych wskazujących na związek Góreczek ze Szczepanem lub jego potomkami. Wątpliwe wydaje się także uznanie wspomnianej w dok. dla Szczepana wsi →Podrzecze za odrębną osadę pod Dubinem. Raczej chodzi tu o →Podrzecze k. Gostynia (tak twierdził już Mac. Zakrzewski w 1555).

2 Kołaczkowscy h. Awdank byli niewątpliwie potomkami komesa Szczepana występującego w 1284 (PSB 43, 160).

3 Nie ulega wątpliwości identyczność wspomn. tu lasów, położonych przy granicy z Wilkonicami i Dłonią, z Ś., choć nazwa ta nigdzie w tym akcie nie pada.

4 Mila (zależnie od użytej jej odmiany) liczyła wówczas ok. 7,5-8 km. Ś. leżą jednak ok. 12 km na NNW od Dubina i Osieka. Zakrzewski myślał jednak na pewno o tym lesie, jak wskazuje użyta nazwa oraz wymienienie Kołaczkowskich.