UJAZD

1280 kop. 1646 Uiazd (Wp. 1 nr 497), 1398 Viasd (WR 3 nr 37), 1398 Uyastd (Lek. 2 nr 2187), 1399 Uyast (Lek. 2 nr 2280), 1400 Wyast (Lek. 2 nr 2594), 1401 Uyazd (Wp. 5 nr 20), 1403 Vyast (ZSW nr 368), 1403 Wyasd (Wp. 5 nr 35), Gujasd (KBR nr 95), Gnyasd! (CMP nr 109), 1405 Vyasd (MHP s. 296), 1413 kop. 1436 Wyasth (Wp. 5 nr 224), 1418 Wiast (WR 1 nr 1028), 1418 de Maiori Wyast (ACC 3, 32), 1420 Vyasth (KoścZ 6, 48), 1425 Wyaszd, Vgasd (Wp. 8 nr 1026, 1058), 1425 Uyasth (KoścZ 8, 145v), 1426 Vgaszd (Wp. 9 nr 1082), 1436 utraque Vyasd (KoścZ 11, 167), 1450 Maius Vyasd (KoścZ 14, 115), 1464 Vjazd (DBL nr 247), 1479 in Maiori Vyaszd (PG 9, 188v), 1500 Vgyasd (MHP nr 207), 1530 Uyasd Maius (ASK I 3, 123v), 4,5 km na SE od Grodziska.

1. 1463 n. pow. kośc. (PG 6, 114); 1510 n. par. Kamieniec (LBP 157).

2. 1399 granice z Kowalewem →p. 3: Franciszek; 1403 młyn →p. 3: Dobrogost; 1418, 1420 młynarz →p. 3: Mieszkańcy; 1428, 1430 zapowiedź, 1435-36 folw. między obu wsiami V. a Ptaszkowem, bór, młyn →p. 3: Paweł Ptaszkowski; 1436 woźny zeznaje, ze usypał kopce między Ptaszkowem a folw. Tomiskim1O folw. tym →przyp. 7 poczynając od granicy z Młyniewem do drogi z V. do Ptaszkowa i dalej do granic Ujazdku (KoścZ 11, 167); 1448 woźny zeznaje, że usypał kopce między V., Kowalewem i Kamieńcem; granica biegnie od kopca V.M. do błota k. Cykowa, a po przejściu błota do Samicy Cykowskiej; dalej nie mógł sypać, bo przeszkadzała mu woda (KoścZ 13, 202v); 1450 Hinczka z M.V. toczy proces z Janem z Ujazdku o rozgraniczenie między tymi wsiami; Jan może dowolnie regulować strugę →Letnicę w M.V. i zakładać na niej „zrąb” [jaz?] na wysokość 6 łokci, a Hinczka nie może w tym przeszkadzać; Jan może wykopać rów tam, gdzie od dawna spływała woda (KoścZ 14, 115).

1501 dwór, młyn, lasy →p. 3: Jan syn Hinczki; 1510 staw i las (LBP 157); 1559 kopce między V. a Ujazdkiem →p. 3: ss. Jana Hinczki.

3. Własn. kościelna (klasztoru cyst. w Obrze), potem szlach. 1280 ks. Przemysł II zezwala opatowi kl. w Obrze lokować na pr. niem. wsie klaszt. Obra, Jasieniec i U. (Wp. 1 nr 497).

1394-1436 Franciszek (Frącek) Szkapa2Pierwsi Szkapowie używali h. Tader (przedstawiający szpon orła); przyznawał się do niego brat Franciszka, Hinczka (→niżej). Ponieważ Taderowie znani są na Śląsku, także Szkapowie byli najpewniej przybyszami z tej dzielnicy. Być może za ich krewnych uznać należy Jaśka Szkapica (Scapitz) występującego w Głogowie w 1320 (CDS 18 nr 4031) oraz Jana Szkapę (Scoppin, Scoppe, Scoppo) we Wrocławiu 1320-42 (CDS 18 nr 4007, 4008, 4070; CDS 29 nr 5396; CDS 30 nr 6795). Znana potem na Śląsku rodzina von Schkopp nosiła jednak w herbie lwa (J. Sinapius, Schlesische Curiositäten, Leipzig-Breslau 1720-1728, t. 1, s. 903-908, t. 2, s. 964-966). Także dalsze losy herbu wlkp. Szkapów nie są jasne (odpowiednie przekazy w tekście hasła). Stanisław z U., najpewniej wnuk Franciszka, podawał w 1500, że jest h. Korzbok (3 ryby). Z kolei bratanek i imiennik tego Stanisława w 1566 pieczętował się herbem, który W. Wittyg, Nieznana szlachta polska i jej herby, Kraków 1912, s. 337, uznał za Topacza (skrzydło ze szponem), a więc mógł to być wciąż dość podobny Tader z U., brat Henryka i być może Tomasza (Lek. 2 nr 1558, 2294, 2350; WR 1 nr 465, 509; WR 3 nr 50; Wp. 11 nr 1849; KoścZ 9 k. 60, 233v, 245, 255), wicesędzia w Kościanie 1433-36 i w Poznaniu 1434-36 (GUrz. nr C 798, 988): 1398 tenże →niżej: Dobrogost; 1399 tenże pozwany przez opata z Obry i Nasława z Kowalewa o to, że gwałtem zajął Kowalewo, zabrał plony i skosił łąki, czyniąc szkody wysokości 20 grz.; tenże toczy proces z opatem o rozgraniczenie Kowalewa; sąd poleca zwołać opole czyli ujazd, ale Frącek się sprzeciwia i stwierdza, że nic go to nie obchodzi; 1400 cd. procesu o granice, dziedziny i obraźliwe słowa; Wojc. Niegolewski ręczy za Frącka, że będzie on żył w pokoju z opatem (Lek. 2 nr 2280, 2357, 2397, 2510a, 2512, 2594); 1401 tenże brat Hinczki (Wp. 5 nr 20); 1402 tenże toczy proces z Wyszakiem Kotwiczem z Żegrowa, który dowodzi, że jego ludzie nie puścili wolno człowieka Szkapy przyłapanego na kradzieży; Frącek z kolei pozywa Wyszaka o to, że jemu i jego ojcu zabrał nieujeżdżone klacze wartości 30 grz.; Wyszak odpiera, że chodzi o sprawę sprzed wyprawy wojennej [jakiej?] (ZSW nr 368, 371); 1403 tenże brat Hinczki →niżej: Dobrogost; 1404 tenże toczy proces z Januszem wójtem z Kościana (KoścZ 2, 68v); 1406 tenże toczy proces z Miczkiem z V. i dowodzi, że nie napadł na jego dziedzinę i nie wykosił łąki (WR 3 nr 305); 1412 tenże ze szwagrem Januszem [Woźnickim?] (WR 3 nr 452); 1425 tenże wraz z Jędrzychem Borzysławskim [→przyp. 4] ręczą za Tomasza Parzęczewskiego (KoścZ 8, 145v); 1425 tenże toczy proces z Jarosławem Jarogniewskim (KoścZ 8, 131v); 1427 tenże z →Sułocina (Wp. 9 nr 1121); 1427 tenże →niżej: Tomasz; 1429 tenże ręczy za Piotra Kubackiego, że będzie on żyć w spokoju z Januszem Woźnickim (KoścZ 9, 155v); 1430 tenże wraz z Jędrzychem Borzysławskim toczą proces z Niklem Treplinem [z Grąbiewa] (KoścZ 9, 267); 1434 tenże wraz z Henrykiem Szkapą z Borzysławia [swym bratankiem], Piotrem Watą z Kosiczyna i Hinczką Niepruszewskim toczą proces z Janem Chraplewskim (KoścZ 10, 183v-184); 1434 tenże →przyp. 13; 1435 tenże kupuje od Przedpełka z Koźmina 1/2 Jaromierza za 250 grz. (PG 2, 70v); roszczenia z tytułu pr. bliższości zgłasza jednak Michał Jarogniewski; sąd postanawia, że w ciągu 8 tygodni może wykupić od Franciszka te dobra3Jarogniewski zrealizował swe pr., bowiem już w 1426 zapowiadał →Jaromierz (KoścZ 11, 18); 1435 tenże →niżej: Paweł Ptaszkowski; 1464 tenże wspomn. jako zm. mąż Anny →niżej.

1394-1429 Henryk (Hinczka, Heinczko) Szkapa, brat Franciszka i być może Tomasza (WR 1 nr 465; WR 3 nr 429; Wp. 11 nr 1849; MHP nr 155): 1394 tenże wraz z Tyczem Barem [z Opalenicy] napadają na Saksonię [Nową Marchię] (Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa, cz. 2, Kraków 1878, s. 119); 1400 tenże toczy proces z Agnieszką Komorowską i dowodzi przy pomocy świadków, że nie zgwałcił jej, nie oddał jej swemu bratu [Franciszkowi] „na łoże”, ani też z bratem nie kazali swoim ludziom porwać jej „do cudzej ziemi” (Lek. 2 nr 2668; KP nr 356, 398, 515; WR 1 nr 487-488); 1401 tenże brat Frącka (Wp. 5 nr 20); 1402 tenże z Lutola (KoścZ 2, 28v); 1403 tenże brat Frącka →niżej; 1403 tenże daje klasztorowi cyst. w Paradyżu Lutol Mokry i sołectwo w Chociszewie, a w zamian otrzymuje Zdbowiec, 2 wsie Sułocino, Sworzyce i Bolelice (Wp. 5 nr 35; CMP nr 109); 1403 tenże z Borzysławia (KObceRyc. 104); 1406-07 tenże toczy proces z Niczkiem Unrow i dowodzi, że nie napadł go mimo ustanowionego między nimi przez star. zakładu 200 grz. (WR 1 nr 597; KP nr 2746, 2753, 2765, 2887, 2888); 1414 tenże wraz z Getną z Luboni świadczą w wywodzie Szybana Tadera jako krewni po ojcu h. Tader (MHP nr 112); 1417 tenże pozywa Janusza Woźnickiego o to, że napadł na jego syna Jędrzycha na drodze z 9 paniczami i 6 podlejszymi, gonił go do V. i zadał mu 3 rany; sąd poleca Hinczce z synami i Andrzejowi Borzysławskiemu4Andrzej (Andrzych) Borzysławski, występujący w →Borzysławiu w l. 1415-63 (w haśle tym niesłusznie rozbito informacje o Andrzeju, Henryku i drugim Andrzeju), jest zapewne ident. ze wspomn. przed chwilą Jędrzychem synem Hinczki; wymienienie go osobno wynikać może z faktu, że jako jedyny z ss. Hinczki był już wydzielony. Andrzych procesował się 1415-16 z Niczkiem z U. o Cykówko (→niżej), w 1425 ręczył wraz z Franciszkiem Szkapą (→wyżej), a w 1463 wystąpił jako stryj Barbary c. Franciszka (→niżej). W zapisce z 1437, dotyczącej unieważnienia oprawy wiennej na Borzysławiu przez jego ż. Małgorzatę, nazwany został Henrykiem Szkapą (PZ 13, 207). Tożsamy był najpewniej z Andrzychem Szkapą z U. występującym w 1434 (→niżej) żyć w spokoju z Januszem Woźnickim i Paszkiem Ptaszkowskim; za Hinczkę ręczy m. in. Jan Siekowski z V. (WR 3 nr 635; KoścZ 4, 293); 1424 tegoż syn [nie podano imienia] toczy proces z Januszem wójtem z Opalenicy (KoścZ 8, 22); 1425-26 tenże śwd. w dokumentach star. gen. Wlkp. Sędziwoja z Ostroroga (Wp. 8 nr 1026, 1058, 1082); 1429 tenże [z U.] →niżej: Mieszkańcy.

1398 Marek z V. i Świętek z V., świadkowie (WR 3 nr 37).

1398 Dobrogost z U. pozwany przez Franciszka Szkapę o przemoc (Lek. 2 nr 2187), a 1403 o 1/2 młyna i o folw. w V.; Frącek ustanawia pełnomocnikiem swego brata Hinczkę (KP nr 1178); 1418 tenże niegdyś z W. toczy proces z Janem Jarogniewskim (WR 1 nr 1028).

1404-37 Niczek (Nicz, Miczek) Unrow, Wójt z U., także z Kowalewa i Ptaszkowa, burgr. w Kościanie 1408 (ZSW po nrach 1273, 1274, 1278, 1282, 1292): 1404 tenże toczy proces z Teodorykiem z Kopaszewa o 7 małd. owsa, 2 małd. żyta i 1 krowę (KoścZ 2, 88); 1405-06 tenże asesor w sądzie ziemskim w Kościanie (ZSW po nrze 961; MHP s. 296; Wp. 5 nr 98 – tu Ujezdzki); 1406-07 tenże Unrow →wyżej (Franciszek i Henryk); 1407 tenże Unrow wraz z Piotrem Urbanowskim zastrzegają 100 grz. należnych im od dzieci Janusza Heidana Strzeleckiego (ZSW nr 120, 1202); 1410 tenże Unrow pozwany przez opata ober. o pożytki [z zastawionych dóbr w Kowalewie?] za 4 lata (KoścZ 3, 142v); 1410 tenże Niczek Unrow, a 1412 Nicz Wójt toczy proces z Pietraszem Korzbokiem [z Trzebawia] (KoścZ 3 k. 142, 187v); 1413 tenże wspomn. jako były posiadacz 1/3 wsi →Piotrowo [k. Czempinia], kupionej od Mac. Ptaszkowskiego, oraz posiadacz zastawny dóbr w Piotrowie (KoścZ 4 k. 69, 76v); 1413, 1414 tenże Wójt z W. (Wp. 5 nr 224, 592; Wp. 7 nr 739); 1414 tenże toczy proces z Marcinem Sepieńskim o 7 grz. i porękę (KoścZ 4, 94v); 1415 tenże toczy proces z Adamem z Grąbiewa (KoścZ 4, 152); 1415-16 tenże toczy proces z Andrzychem (Andrzejem) Borzysławskim o →Cykówko; Andrzych domaga się zwrotu dok. oprawy pani Oganczyny; sąd przyznaje Andrzychowi pr. wykupienia dziedziny od Niczka za taką sumę, jaką on wydał [na zakup]; Niczek wyda mu wówczas przywilej nabycia tych dóbr i dokumenty Marcina Oganki (KoścZ 4, 162; WR 3 nr 538, 539, 580); 1415 tenże utrzymany przez sąd dożywotnio w pr. do wypasu bydła na wspólnych pastwiskach w Sobolewie i Kowalewie; Winc. Korzbok winien załatwić uwolnienie Niczka od ekskomuniki, pod którą popadł za sprawą opata [ober.] (KoścZ 4, 186v); 1415 tenże pozwany przez Paszka Ptaszkowskiego o napad z 40 wieśniakami (KoścZ 4, 188); 1416 tenże toczy proces z Pietraszem Urbanowskim o 18 miar żyta poręki (KoścZ 4, 136); 1437 tenże Wójt z U. (Wp. 5 nr 592).

1416-20 Jan Siekowski z U., Ujezdzki, także z →Siekowa i Szczepankowa: 1416 tenże ręczy za Wyszaka Kotwicza Żegrowskiego, że będzie on żył w spokoju z Małg. Warmulową i jej dziećmi (KoścZ 5, 33v-34); 1417 tenże →wyżej: Hinczka; 1417 tenże wraz [ze swymi braćmi] Michałem, Sędziwojem i Tomaszem kupują od Mik. Tumigrały z Siekowa jego dziedziny w Siekowie i U. (Wp. 5 nr 263); 1419 tenże toczy proces z Janem Bodeckim i Tomaszem z Parzęczewa, którzy ręczyli za uwolnienie dziedziny V. od roszczeń in. osób [gdy nabywał ją Jan] (KoścZ 4, 406); 1420 tenże w procesie z Januszem Woźnickim dowodzi, że dok. w sprawie zobowiązania zapłaty Janowi 99 grz. został spisany na polecenie Janusza i opieczętowany jego pieczęcią (WR 3 nr 758); 1420 tenże pozwany przez Kachnę młynarkę z V. o zabicie jej męża Macieja, którego kazał powiesić; Jan ma postawić sołtysa i ławników [z U.], aby zeznali, czy osądzili Macieja; ponieważ ich nie postawił, sąd uznaje, że Macieja powieszono niesłusznie i nakazuje Janowi zapłacić wdowie i jej dziecku po 2 kopy gr, a sądowi 5 grz. (KoścZ 6 k. 48, 49, 59, 64v, 91, 100).

1419 Tomasz z U.5W 1429 nazwany został Tomaszem Szkapą. Z zapisek dot. procesu Beaty z Franciszkiem zdaje się wynikać, że chodziło tam o rzeczy po zm. Tomaszu, które przejęła wd. po nim, a do których rościł sobie pr. Franciszek; wzm. o koniach po bracie sugeruje, że byli braćmi. Nie można natomiast identyfikować naszego Tomasza z Tomaszem Lustkiem z →Siekowa i →Sikorzyna (jak przyjmował KR 3, 151); jego ż. pozywa Przedpełka syna Mościca [ze Stęszewa] o uwolnienie Ruchocic od roszczeń in. osób (KoścZ 4, 417v); 1427 Beata (Bieta) wd. po Tomaszu z W. (Tomina) pozwana przez Franciszka Szkapę z W. o 2 konie jego brata [Tomasza?] sprzedane za 5 i za 10 grz., o 12 postawów sukna żytawskiego i o dom wartości 12 grz.; sąd poleca jej uzyskać [od kogo?] i przedstawić dok. swojej oprawy; gdy Beata przyprowadza świadków, Franciszek wycofuje się ze swych roszczeń (KoścZ 8 k. 359, 368v); 1428 taż Beata z V. toczy proces z Tomaszem z Parzęczewa oraz Mikołajem i Januszem Woźnickim (KoścZ 9, 145); 1429 taż wd. po Tomaszu Szkapie; sąd postanawia, że nie ma ona pozywać osób, które ręczyły jej na sumę 50 grz. (KoścZ 9, 153); 1435-36 taż Bieta →niżej.

1420 Winc. Korzbok z →Kamieńca; woźny wywołuje dok. nabycia przez tegoż dziedziny U.; nikt nie zgłasza roszczeń z tytułu pr. bliższości (KoścZ 6 k. 43, 93); 1436 tenże wspomn. jako zm. →niżej.

1428, 1430 Paweł Ptaszkowski [w →Ptaszkowie występuje 1408-48] zapowiada drogi boczne, łąki, zarośla i wszystkie pożytki w Ptaszkowie i W. (KoścZ 9 k. 26v, 274v); 1435-36 tenże odstępuje swemu bratu Franciszkowi Szkapie [z U.]6Nie wydaje się, żeby chodziło tu o brata rodzonego. Paweł nigdy nie używał przydomka Szkapa swój folw. leżący między obu wsiami V. a Ptaszkowem i Młyniewem, wraz z zaroślami, borem i 1/2 młyna; pr. do tych dóbr należy mu po zm. Tomaszu Szkapie7Chodzi niewątpliwie o folw. Tomiski (→p. 2, pod 1436), nazwany tak od imienia Tomasza, który był wcześniej jego właścicielem; Bieta wd. po Tomaszu z V. zrzeka się swych pr. do tego folw. wynikających z jej oprawy (PG 1, 77; KoścZ 11, 167).

1434 Andrzych Szkapa z V. śwd. (CP 10, 184-185); o nim →przyp. 4.

1436 Jan, Piotr, Wincenty i Stanisław ss. zm. Winc. Korzboka pozwani z Kamieńca, Kowalewa, W. i in. dóbr po ojcu (KoścZ 11, 250v).

1445-93 Henryk (Hinczka) Szkapa z U., Ujezdzki8Nazwisko dziedziców z U. ustaliło się ostatecznie w postaci Ujejski. Tak pisaliśmy o nich wcześniej w Słowniku. W niniejszym haśle staramy się używać zmiennych w czasie form źródłowych nazwiska, by pokazać proces jego kształtowania, także z Ujazdku, →Borzysławia i →Cykowa, syn Franciszka: 1445 tenże syn Franciszka z V. toczy proces z Dobrogostem z Rakoniewic o 9 grz. 1 wiard. za kupionego od Dobrogosta konia (KoścZ 12, 677); 1445 tenże z Cykowa (PZ 15, 51v); 1446 Hinczka z U. śwd. (AE I 145v); 1449 tenże i Grot z Urbanowa mają żyć w spokoju pod zakładem 400 grz. (PG 3, 101v); 1450 tenże z M.V. →p. 2; 1452 tenże toczy proces z Janem z Ujazdku (KoścZ 14, 161v); 1463 tenże otrzymuje od swej siostry Barbary, ż. Jana Strzępińskiego, jej dobra po ojcu i matce w U.; Barbara występuje w towarzystwie stryja Andrzeja Szkapy z Borzysławia i wuja Jana Chojnickiego; Strzępiński zapisuje jej po 100 grz. posagu i wiana (PG 6, 114); 1464 tenże (DBL nr 247); 1464 tegoż ż. Helena odstępuje Stan. Zbąskiemu 1/2 Łęk Wielkich i całe Łęki Średnie, które mąż odstąpił jej w zamian za →Nietąszkowo [może były to jej dobra po ojcu?]; 1464 tenże sprzedaje swej ż. Helenie wieś U. za 400 grz., a to dlatego, że sprzedała mu ona swe dobra po ojcu i matce w Nietąszkowie; następnie Hinczka kupuje od Stan. Zbąskiego 2 ł. w Zbąszyniu, po czym zapisuje na nich 2 grz. czynszu Annie wd. po Frącku z U.9Ponieważ Anny nie nazwano tu matką Hinczki (który był synem Frącka), prawdop. była jego macochą (PG 7, 220v-221); 1467 tenże zapisuje swej ż. Helenie po 200 kóp gr posagu i wiana na M.V. (PG 6, 241); 1472 tenże toczy proces z Dobrogostem Karśnickim (KoścZ 15, 690); 1475 tenże kupuje od Małgorzaty wd. po Piotrze z Opalenicy wieś Lubosz z zastrz. pr. odkupu za 200 fl. (PG 9, 37); 1479 tegoż siostra Małgorzata, zakonnica [dominikanka] w Poznaniu zapisuje swej siostrzenicy rodz. Małgorzacie, c. Jana [Strzępińskiego] z Cykowa, 3 1/2 grz. czynszu na swych dobrach po ojcu i matce w M.V. oraz na kmieciach zastawionych jej przez Hinczkę (PG 9, 188v); 1481 temuż bp pozn. Uriel [Górka] jest winien 500 fl. (AC 2 nr 1411); 1487 tenże z ż. Heleną zapisują jego siostrze Małgorzacie zakonnicy w kl. [dominikanek] Ś. Katarzyny w Poznaniu 9 wiard. czynszu na U. i Rogozińcu (PG 10, 75v); 1487 tenże kupuje od Piotra Opalenickiego wieś Nietąszkowo za zastrz. pr. odkupu za 100 fl. (PG 10, 89v; KoścG 3, 53); 1493 tenże kupuje od Dobiesława z Kociug jego pr. do Wąbiewa z zastrz. pr. odkupu za 400 grz., a następnie odstępuje Wąbiewo swemu synowi Stanisławowi (PG 10, 185v); 1493 tenże zapisuje Katarzynie ż. swego syna Stanisława po 300 fl. posagu i wiana na 1/2 U. (PG 11 k. 4, 5v); 1499 tenże wspomn. jako zm. ojciec Katarzyny →niżej.

1462 Mikołaj z U. występuje jako stryj Jana, Marcina i Sędziwoja z Sadów [zapewne h. Nałęcz] (PG 6, 121v).

1493-1513 Stan. Ujezdzki (Ujeski) z U., syn Hinczki (stąd zw. niekiedy Stan. Hinczką), brat Jana, ojciec Stanisława i Macieja (→przyp. 11): 1493 tenże syn Hinczki, mąż Katarzyny →wyżej; 1495 tegoż ż. Katarzyna, siostra Małgorzaty ż. Wojc. Trąmpczyńskiego, Jadwigi i Doroty, dziedziczek Łukowa, Żernik, Granowa, Ziemina i Parzęczewa (PG 7, 88); 1497 tenże wraz z Wojc. Trąmpczyńskim w imieniu swych żon i ich sióstr (Jadwigi ż. Jakuba Rosnowskiego i Doroty ż. Mik. Młyńskiego) wypłacają posag Synochy ż. Stan. Sławskiego z Żychlina (PG 59, 263v); 1498 tenże w imieniu swej ż. Katarzyny uczestniczy w ugodzie dot. pr. patronatu kościoła w Parzęczewie (AE III 221); 1499 tenże w ramach działów daje swemu bratu Janowi z V. wieś V., a otrzymuje Rogoziniec i Wąbiewo (PG 12 k. 28v, 31); 1499 tenże z bratem Janem skwitowany z posagu zm. Heleny ż. Hinczki Kubackiego [ich siostry] (KoścG 5, 27v); 1499 tenże bierze w dzierżawę wieś Kubaczyn od opiekunów Bartłomieja syna zm. Hinczki Kubackiego [męża swej siostry Heleny] za 9 1/2 grz. rocznie (KoścG 9, 50); 1499 tenże stawia poręczyciela za swą ż. Kat. Łukowską, że skwituje ona Jana Spławskiego ze 150 grz. za dzierżawę jej dóbr w Łukowie, Granowie, Żernikach i Zieminie (PG 63, 83); 1499 tenże brat Katarzyny →niżej; 1500 tenże śwd. w wywodzie szlachectwa Mik. Otuskiego jako jego krewny po matce h. Korzbok (MHP nr 207); 1501 tenże kupuje od Jana Wąbiewskiego wieś Wąbiewo, dając mu w zamian swą cz. Boszkowa i 600 fl. (PG 12, 150); 1502 tenże Stan. Hinczka mąż Katarzyny Łukowskiej, która otrzymuje od swej siostry Doroty i jej męża Mik. Młyńskiego m. Ziemin i 1/4 Parzęczewa, a w zamian daje im 1/4 Granowa i 100 grz. (PG 12, 178v-179v); 1505 tenże Stan. Wąbiewski z U. kupuje od Andrzeja Sułockiego 1 ł. os. w Jarogniewicach z zastrz. pr. odkupu za 10 grz. (PG 13, 27); 1508 tenże zw. Hinczka kupuje od Mik. Kluczewskiego i Stan. Kamieniewskiego cz. Krzonu z folw. w Białym Jeziorze za 500 grz. (PG 66, 69); 1508 tenże wykupuje od Jana Niemierzyckiego sprzedaną mu z zastrz. pr. odkupu 1/2 Krzonu za 140 fl. (KoścG 7, 34); 1513 Kat. Ujezdzka z Ziemina (KoścZ 18, 407v-408); 1513 król Zygmunt zezwala opatowi parad. na wykup król. wsi Rogoziniec z rąk tegoż Stan. Hinczki (MS 4 nr 2028).

1495 Jadwiga c. Hinczki Ujezdzkiego, ż. Wawrz. Kawieckiego, który zapisuje jej po 100 grz. posagu i wiana (PG 7, 88), a 1517 ponawia ten zapis (PG 15, 105); 1496 Helena c. Hinczki Ujezdzkiego, ż. Hinczki Kubackiego, który zapisuje jej po 100 grz. posagu i wiana (PG 7, 90); 1499 taż Helena wspomn. jako zm. →wyżej; 1499 Katarzyna c. zm. Hinczki Ujezdzkiego, ż. Marcina Szwaba Barklińskiego, który zapisuje jej po 100 grz. posagu i wiana (PG 12, 29v); 1499 taż Katarzyna kwituje swych braci Stanisława i Jana z dóbr po ojcu i matce w U. (KoścG 5, 50).

1499-1540 Jan Ujezdzki (Ujeski), z U., syn Hinczki, brat Stanisława: 1499 tenże brat Stanisława otrzymuje w działach V. →wyżej: Stanisław; 1499 tenże brat Katarzyny →wyżej; 1501 tenże zapisuje swej ż. Katarzynie po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 wsi V. z dworem, folw., mł. i lasami (PG 12, 148); 1501 tegoż ż. Katarzyna, siostra Stanisława, Wojciecha i Dobrogosta z Bylęcina (KoścG 5, 91); 1503 tenże kupuje od Jana Borzysławskiego 4 półł. w Borzysławiu z zastrz. pr. odkupu za 50 grz. (PG 12, 253); 1505 tenże kupuje od Grzegorza Granowskiego 1 ł. w Granówku z zastrz. pr. odkupu za 12 grz. (PG 13, 22); 1507 tenże kupuje od Doroty wd. po Piotrze Jeziorkowskim jej części Urbanowa i Urbanowa Małego za 60 grz. (PG 13, 113); 1507 tenże kupuje od Jerzego Snowidowskiego i jego ż. Doroty Granowskiej 1/4 Granowa (PG 13, 117v); 1508 tenże kupuje od Jadwigi Urbanowskiej ż. Jana Słupskiego 1/5 Urbanowa i Urbanowa Małego za 72 grz. (PG 14, 23); 1510 tenże →p. 5; 1511 tenże daje Małgorzacie wd. po Mik. Snowidowskim zagrodę w Urbanowie Nowym i 150 grz., a otrzymuje w zamian jej cz. w Urbanowie (PG 14, 280); 1513 tenże nabywa od Jadwigi ż. Jana Słupskiego las w Urbanowie Starym (PG 14, 415); 1518 tenże kupuje od Wojc. Trąmpczyńskiego [to szwagier Stan. Ujezdzkiego] wsie Granowo i Granówko za 170 grz. (PG 15, 189); 1518 tenże kupuje od Jakuba Rosnowskiego [to szwagier Stan. Ujezdzkiego] i jego c. Katarzyny ich części Granowa i Granówka za 300 grz. (PG 15, 214); 1520 tenże zw. Hinczka, ojciec Jana →niżej; 1524 tenże dz. Kubaczyna i Granowa (KoścZ 24, 438); 1524 tenże →niżej: Jan Pytka; 1526-27 tenże ojciec Jana, Dobrogosta i Bartłomieja →niżej; 1527 tenże kupuje od Piotra, Stanisława i Macieja Borzysławskich 1/2 Snowidowa z zastrz. pr. odkupu za 80 grz. (PG 16, 149); 1527 tenże kupuje od Feliksa Borzysławskiego 2 półł. w Borzysławiu z zastrz. pr. odkupu za 20 grz. (PG 73, 500); 1531 tenże kupuje od Mac. Żegrowskiego 10 półł. os. i 2 karczmy w Tarnowej w pow. kośc. z zastrz. pr. odkupu za 150 grz. (PG 75 k. 164v-165, 434); 1531 tenże dz. w Urbanowie pozwany o wycięcie znaczonych drzew na granicy z Roszkowicami (KoścZ 25, 45v); 1532 tenże ojciec Jana →niżej; 1533 tenże stryj Macieja →niżej; 1534 temuż Jan Sepieński zapisuje 10 grz. czynszu z Sepna i Sepna Małego z zastrz. pr. odkupu za 200 grz. (PG 16, 652v); 1535 tenże Jan starszy kupuje: od Mik. Wyskockiego 10 grz. czynszu z Wyskoci z zastrz. pr. odkupu za 200 grz., od Jana Klonowskiego wieś Klonowiec za 100 grz., od Bodzęty Niewierskiego wieś Niewierz z zastrz. pr. odkupu za 450 zł (PG 16 k. 747v, 765, 769); 1536 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu: od Łukasza Mirzewskiego 1/2 Mirzewa za 100 grz., a od Wawrz. Pogorzelskiego [swego zięcia] wieś Wieszczyczyn za 200 grz. (PG 16, 657v; PG 17, 25v); 1536 tenże daje Stan. Borzysławskiemu 1/2 Snowidowa i 600 grz., a w zamian dostaje Borzysław (PG 17, 69v; PG 76, 391v-392); 1536 tenże kwituje wykup 10 grz. czynszu z Sepna (PG 76, 389); 1537 tenże z ss. Dobrogostem, Janem, Stanisławem i Bartłomiejem (PG 79 k. 92, 111v-112); 1538 tenże sprzedaje Wojc. Sułockiemu 1/3 Cykowa, nabytą od Mac. Cykowskiego, z zastrz. pr. odkupu za 100 grz. (KoścZ 19, 178); 1539 tenże Jan starszy z ss. Dobrogostem i Janem (PG 81, 95v-97v); 1540 tenże Jan starszy (PG 82, 71); 1540-41 tenże wspomn. jako zm. →niżej.

1520-67 Jan, 1526-64 Dobrogost, 1526-41 Bartłomiej, 1537-67 Stanisław Ujejscy (Ujezdzcy), ss. Jana Hinczki: 1520 tenże Jan syn Jana Hinczki Ujezdzkiego oświadcza, że nie zadał ran Barbarze wd. po Mik. Granowskim (KoścZ 24, 79v); 1526 ciż Jan, Dobrogost i Bartłomiej ss. Jana Ujezdzkiego pozwani, aby jako szlachta nieosiadła postawili poręczycieli, że będą żyli w pokoju z Mik. Granowskim; 1527 za tychże ręczą Jan Ujeski zw. Pytka i Andrzej Myliński (PG 73 k. 444v-445, 480); 1532 tenże Jan mąż Anny c. Kiliana Chrzypskiego; ojciec Jana, Jan starszy, zapisuje jej po 250 grz. posagu i wiana na 1/4 Granowa i Granówka (PG 16, 532); 1537 tenże Jan brat stryj. Stanisława (PG 79, 190v-191); 1537 ciż Dobrogost, Jan, Stanisław i Bartłomiej ss. Jana, 1539 Dobrogost i Jan ss. Jana →wyżej; 1540 ciż Jan, Dobrogost, Bartłomiej i Stanisław ss. zm. Jana Ujeskiego wypłacają Wojc. Trzebińskiemu 250 grz. tytułem posagu swej siostry Anny, ż. owego Wojciecha, który zapisuje jej po 300 grz. posagu i wiana, a Anna kwituje braci z dóbr po ojcu i matce, z racji których mają jej oni zapłacić 250 grz. (PG 82, 468v-471v; PG 83, 5); 1541 działy tychże Jana, Bartłomieja, Stanisława i Dobrogosta ss. zm. Jana; Dobrogost otrzymuje U., pozostali zaś – Granowo oraz części Urbanowa, Urbanowa Nowego i Borzysławia10Odtąd zatem Jan, Stanisław i Bartłomiej nie byli już posiadaczami dóbr w U., ale po bezpotomnej śmierci Dobrogosta ponownie tam wrócili. Bartłomiej nie pojawia się potem w znanych nam źródłach (zm. przed 1543). Jan w 1543 kupił Złotniki od Wojc. Grąbiewskiego (PG 18, 32v), w 1544 kupił części Borzysławia od Piotra i Stan. Borzysławskich (PG 18 k. 113v, 152), a w 1548 pozwał ich o to, że nie uwolnili tej wsi od roszczeń swego brata Macieja (PG 90, 93-95); w 1551 zapisał swej ż. Annie Chrzypskiej posag i wiano na Borzysławiu, Granowie, Granówku, Urbanowie i Urbanowie Nowym (TD); w 1562 wystąpił jako dz. Urbanowa (KoścZ 58, 108v). Jako zm. wspomn. w 1572, jego ss. byli Stanisław, Maciej i Jakub (→niżej). Z kolei Stanisław Ujejski był od 1543 mężem Barbary Niemierzyckiej (PG 85 k. 66, 104v), której w 1551 zapisał oprawę na Granowie, Granówku i Urbanowie (TD); w 1547-48 za niespłacone długi uzyskał od Mac. Myjomskiego cz. Krąpiewa (PG 89 k. 19, 227-228; PG 90, 59v-60v), którą w 1558 odstąpił Mac. Niegolewskiemu (PG 19, 542); w 1565 został pozwany o zagarnięcie siana w Niemierzycach (KoścZ 58, 391), w 1566 był dz. Cykowa (TD), a w 1566 płacił pobór z Niemierzyc (W. Wittyg, Nieznana szlachta, op. cit., s. 337). Trudno go poprawnie rozróżnić od in. Stanisławów (najpierw od brata stryj, potem od bratanka). Żył jeszcze w 1574, jako zm. wspomn. został w 1575, w ostatnich latach życia nazywano go Stanisławem starszym z Granowa (TD). Jego ss. byli Stanisław i Piotr (→niżej) (KoścG 8, 493); 1541 tenże Dobrogost zobowiązuje się oprawić po 700 zł posagu i wiana swej narzeczonej Kat. Oporowskiej (PG 83, 235), a 1543 dopełnia tego zapisu dla żony na połowie 1/3 wsi U. (PG 18, 35v); 1543 tenże Dobrogost sprzedaje bratu Stanisławowi cz. dworu w Granówku, a bratu Janowi cz. fol. w Granowie za 100 kóp gr; dobra te przypadły mu po zm. bracie Bartłomieju (PG 18 k. 17v, 55v); 1544 ciż Jan, Dobrogost i Stanisław kwitują Bodzętę Niewierskiego ze zwrotu sumy, za którą ich zm. ojciec Jan wydzierżawił wsie Niewierz i Zakrzewo (PG 86, 72); 1546 tenże Dobrogost daje ż. Kat. Oporowskiej wieś U. w dożywocie (KoścZ 19, 206v); 1547 tenże Dobrogost zapisuje swej [drugiej] ż. Annie, c. Jana Tłockiego, po 400 zł posagu i wiana na połowach U. i Granowa (PG 18, 320v); 1551 tenże Dobrogost kupuje z zastrz. pr. odkupu od Jana Daszewskiego 1/2 Krzyżewnik i pr. wyrębu w Taczałach, a od Wojc. Gnińskiego 2 ł. w Gninie (PG 18 k. 574v, 585); 1554 ciż Dobrogost i Jan kupują od Piotra Zielęckiego wsie Zielęcin, Kowalewo i opust. Lechowo (PG 19, 179-180); 1558 tenże Dobrogost kupuje z zastrz. pr. odkupu od Jana Opalenickiego cz. Lubiechowa (PG 19, 619v); 1558 Anna ż. tegoż Dobrogosta okazuje rany zadane jej przez męża (TD); 1559 tenże Dobrogost kupuje od Stan. Ostroroga łąkę i rolę w Ujazdku, leżące między kopcami dzielącymi Ujazdek i V. oraz wierzchowiskiem stawu w Ujazdku i ciągnące się do stawu k. →Letnicy z zastrz. pr. odkupu za 1000 zł (PG 19, 643v-644); 1559 tenże Dobrogost posiada cz. Tłoków (TD); 1560 tenże Dobrogost kupuje z zastrz. pr. odkupu 2 ł. w Gninie (TD); 1560 ciż Dobrogost i Stanisław pozwani przez Gnińskich o wycięcie zarośli nad strugą Lubosiną (KoścG 15, 105); 1563 Dobrogost kupuje młyn w Tłokach (TD); 1564 tenże Dobrogost zobowiązuje się sprzedać swemu siostrzeńcowi Stan. Trzebińskiemu cz. Krzyżewnik (TD); 1567 ciż Jan i Stanisław bracia i spadkobiercy niedawno zm. Dobrogosta sprzedają z zastrz. pr. odkupu wdowie po nim Annie Tłockiej mł. w Tłokach (TD); 1568 Anna Tłocka wd. po tymże Dobrogoście, obecnie ż. Bartłomieja Bojanowskiego (TD).

1521-37 Stanisław i 1521-56 Mac. Ujejscy (Ujescy) ss. [Stanisława] Hinczy11Filiacja tych braci nasuwa pewne wątpliwości. W źródłach określani są w 1521 jako ss. Hinczy. Jako ss. Hinczy znani są skądinąd dobrze Stanisław (1493-1513) i Jan (1499-1538). Stanisław brat Macieja mógł zatem być ident. z bratem Jana. Nieobecność Jana w transakcjach zawieranych wspólnie przez Stanisława i Macieja tłumaczyć można dokonaniem działów w 1499. W akcie tych działów nie ma jednak wzm. o Macieju. Podstawowe znaczenie ma fakt, że Maciej został w 1536 określony jako rodz. bratanek Jana. Oznacza to, że wraz ze swym bratem Stanisławem reprezentowali inne pokolenie niż Stanisław i Jan ss. Hinczy. Sprzeczności znikną, jeśli przyjmiemy, że Stanisław i Maciej byli ss. Stanisława, określanego niekiedy jako Stan. Hinczka. Siostry Stanisława i Macieja określane były jako cc. Stan. Ujeskiego (→przyp. 12): 1521 od tychże ss. zm. [Stan.] Hinczy Ujeskiego opat parad. wykupuje sumy 500 fl. i 700 fl., zapisane ich ojcu na król. wsi Rogoziniec (Rykaczewski 294); 1522 ciż dziedzice Parzęczewa (KoścZ 24, 231); 1524 tenże Stanisław →niżej; 1525 Anna Trzcieńska wd. po Janie Kokorzyńskim, obecnie ż. tegoż Stanisława, kupuje od Krzysztofa Kokorzyńskiego cz. Krzonu z zastrz. pr. odkupu za 100 grz. (KoścZ 22, 99); 1527 ciż bracia Anny c. Stan. Ujejskiego, ż. Stan. Krajewskiego12W 1554 Anna wspomn. została jako zm. (TD). Siostrą Stanisława i Macieja była również Helena, określana jako c. Stan. Ujeskiego, 1546-56 ż. Piotra Czackiego, a 1561-72 wd. po nim (TD), która kwituje ich z dóbr po rodzicach w Zieminie, Parzęczewie, Wąbiewie, Krzonie i Białym Jeziorze (KoścZ 19, 122v; KoścZ 24, 547v); 1527 Anna Trzcieńska, wd. po Janie Kokorzyńskim, ż. tegoż Stan. Ujejskiego (KoścZ 24, 525); 1530 tenże Stanisław sprzedaje Piotrowi Błockiemu folw. w Białym Jeziorze i 1/4 Krzonu z zastrz. pr. odkupu za 50 grz. (KoścZ 19, 141v); 1530 tenże Stanisław otrzymuje od swej ż. Anny części Krzonu i Białego Jeziora, które ona nabyła z zastrz. pr. odkupu od Krzysztofa Kokorzyńskiego za 300 grz. (KoścZ 19, 143v-144); 1531 działy tychże: Stanisław dostaje Ziemin, 1/2 Krzonu i folw. w Białym Jeziorze, Maciej zaś Wąbiewo i 1/2 Parzęczewa (KoścZ 19, 146); 1533 tenże Stanisław zapisuje ż. Annie, c. Mac. Rokossowskiego, po 400 zł posagu i wiana (PG 16, 556); 1533 tenże Stanisław skwitowany przez Annę wd. po Stan. Niemierzyckim z zapłaty 97 grz. długu, a przez Łukasza Barklińskiego z zapłaty 70 grz., za które dzierżawił Barklino (PG 77, 29); 1533 tenże Maciej sprzedaje z zastrz. pr. odkupu swemu stryjowi Janowi 6 ł. w Wąbiewie (PG 16, 568v) i wykupuje je w 1536 (PG 76, 396v); 1535 tenże Stanisław kwituje Krzysztofa Kokorzyńskiego z zapłaty 300 grz. za cz. Krzonu i Białego Jeziora (KoścG 8, 309v); 1537 tenże Stanisław brat stryj. Jana Ujejskiego [syna Jana] (PG 79, 190v-191); 1542 tegoż Macieja ż. Katarzyna, c. Piotra Ocieskiego (PG 84, 133); 1544 tenże Maciej spadkobierca zm. brata Stanisława (PG 86, 343v); 1544 tenże Maciej odstępuje Annie Rokossowskiej wd. po tymże Stanisławie części Krzonu, Skoraczewa, Prętkowic i Białego Jeziora, a ona zrzeka się oprawy zapisanej przez męża na Zieminie (KoścG 8, 588v); 1545 tenże Maciej zapisuje swej ż. Katarzynie c. Piotra Ocieskiego po 900 zł posagu i wiana na Wąbiewie i 1/2 Parzęczewa oraz ustanawia opiekunów dla ich syna Stanisława (PG 18, 225v; PG 87, 387); 1556 tenże Maciej oprawia posag i wiano Zofii c. Mac. Proskiego, ż. swego syna Stanisława (TD); 1564-65 tenże Maciej wspomn. jako zm., wd. po nim Anna Zielęcka (TD).

1524-27 Jan Ujeski zw. Pytka [różny od Jana syna Hinczy i od Jana syna Jana]: 1524 tenże ma żyć w spokoju z Mik. Grąbiewskim, za co ręczą m. in. Jan i Stan. Ujescy [którzy?] (PG 72, 71v); 1527 tenże zw. Pytka ręczy za Jana, Dobrogosta i Bartłomieja ss. Jana Ujeskiego →wyżej.

1524 Katarzyna c. Jana Ujezdzkiego, ż. Andrzeja Mylińskiego, który zapisuje jej po 150 grz. posagu i wiana, a 1531 po 200 grz. posagu i wiana (PG 16 k. 77v, 404v); 1546-61 taż (TD).

1536 Magdalena c. Jana Ujejskiego, ż. Wacława Witosławskiego, który zapisuje jej po 250 grz. posagu i wiana (PG 17, 38); 1536 taż kwituje ojca z dóbr ojczystych i macierzystych w U., Granowie, Urbanowie i Borzysławiu (PG 76, 397v-398); 1540-43 taż wd. po Wacławie Witosławskim (KoścG 8, 468v; PG 85, 214); 1542-43 taż ż. Andrzeja Miaskowskiego, który zapisuje jej po 250 grz. posagu i wiana (TD).

1540 Anna c. Jana Ujejskiego, ż. Wojc. Trzebińskiego →wyżej: ss. Jana; 1553-61 taż wspomn. jako zm., siostra Kat. Mylińskiej (TD).

1559-69 Małgorzata c. Jana Ujejskiego: 1559-62 taż ż. Wawrz. Pogorzelskiego, który 1559 zapisuje jej po 1250 zł posagu i wiana; 1563-64 taż wd.; 1564-71 taż ż. Jana Zaksińskiego, c. Jana Ujejskiego, siostrzenica Wojc. Chrzypskiego (TD).

1559 Katarzyna c. Jana Ujejskiego, narzeczona Piotra Zielęckiego (TD); 1567 Katarzyna (ż. Piotra Zielęckiego), Zofia i Barbara, cc. Jana Ujejskiego, bratanice zm. Dobrogosta, otrzymują wwiązanie w dobra tego Dobrogosta w U., Kowalewie i Lubiechowie; wwiązaniu sprzeciwiają się Jan i Stanisław Ujejscy (TD); 1564 Zofia ż. Wojc. Robaczyńskiego, a 1570-72 ż. Jana Miaskowskiego, 1578 wspomn. jako zm. (TD); 1570-71 Katarzyna ż. Piotra Zielęckiego (TD); 1570 Barbara panna, 1585 ż. Mik. Bojanowskiego (TD).

1570-88 Stanisław, Maciej i Jakub Ujejscy ss. Jana (w 1570 Jakub miał 15 lat); 1575-89 Stanisław i Piotr Ujejscy, ss. Stanisława z Granowa (TD); 1580 ciż →niżej.

1510 w V. są 4 ł. os., 7 ł. opust., folw. →p. 5; 1530 pobór od 3 ł. (ASK I 3, 123v); 1563 pobór od 4 ł. (ASK I 4, 156); 1580 pobór z działu Stanisława, Macieja i Jakuba Ujejskich od 2 ł., 1 zagr., 1 rataja (colonus); z działu Stanisława i Piotra Ujejskich od 2 ł., 1 rataja (ŹD 74).

1418 Włodek młynarz z M.W. zobowiązuje się wykonać wieże w kościele w Słupie (ACC 3, 32); 1420 Kachna wd. po Macieju młynarzu →wyżej: Jan Siekowski; 1429 Słowik kmieć [z U.?]13W 1434 występuje Marcin Słowik z Grodziska; zastępował go w sądzie Franciszek [Szkapa] z W. (KoścZ 10, 196) toczy proces z Pawłem Ptaszkowskim, który dowodzi, że konie z wozem zabrał mu u siebie w Ptaszkowie, gdy Słowik niszczył jego zabudowania; konie te Henryk Szkapa [pan Słowika] odebrał, postawiwszy poręczycieli (KoścZ 9, 236); 1434 Maciek kmieć z V. toczy proces ze szl. Mik. Dokowskim (KoścZ 10, 182v); 1465 Jadwiga z U. ciotka Macieja kleryka z Kościana (ACC 44, 114v).

4. 1280 zezwolenie na lokację na pr. niem. →p. 3; 1420 sołtys i ławnicy →p. 3: Jan Siekowski.

5. 1510 wieś V. pana Jana Ujezdzkiego w par. Kamieniec: dzies. z 4 ł. os. płacona bpowi pozn.; z 7 ł. opust., które uprawia dz., nic nie płacą; dzies. z folw. płacona plebanowi (LBP 157); 1564 dzies. z 6 ł. w V. w par. Kamieniec (po 1 wiard. z łanu) należą do klucza dóbr bukowskich bpów pozn. (IBP 302).

Uwaga: Nazwa Ujazd, rozpowszechniona w całej Słowiańszczyźnie Zachodniej, oznacza obiekt o dokładnie oznaczonych granicach (Słownik starożytności słowiańskich, t. 6, Wrocław 1977, s. 251). Ponieważ takie oznaczanie („ujeżdżanie”) granic, połączone z komasacją mniejszych osad, najwcześniej praktykowano w majątkach Kościoła, nazwy tego typu często odnosiły się do dóbr kościelnych. Początki naszego U. wiązać zatem chyba należy z własnością cystersów z →Obry (kl. fundowany w 1231), co wskazuje na metrykę nazwy i oznaczanej nią wsi.

1 O folw. tym →przyp. 7.

2 Pierwsi Szkapowie używali h. Tader (przedstawiający szpon orła); przyznawał się do niego brat Franciszka, Hinczka (→niżej). Ponieważ Taderowie znani są na Śląsku, także Szkapowie byli najpewniej przybyszami z tej dzielnicy. Być może za ich krewnych uznać należy Jaśka Szkapica (Scapitz) występującego w Głogowie w 1320 (CDS 18 nr 4031) oraz Jana Szkapę (Scoppin, Scoppe, Scoppo) we Wrocławiu 1320-42 (CDS 18 nr 4007, 4008, 4070; CDS 29 nr 5396; CDS 30 nr 6795). Znana potem na Śląsku rodzina von Schkopp nosiła jednak w herbie lwa (J. Sinapius, Schlesische Curiositäten, Leipzig-Breslau 1720-1728, t. 1, s. 903-908, t. 2, s. 964-966). Także dalsze losy herbu wlkp. Szkapów nie są jasne (odpowiednie przekazy w tekście hasła). Stanisław z U., najpewniej wnuk Franciszka, podawał w 1500, że jest h. Korzbok (3 ryby). Z kolei bratanek i imiennik tego Stanisława w 1566 pieczętował się herbem, który W. Wittyg, Nieznana szlachta polska i jej herby, Kraków 1912, s. 337, uznał za Topacza (skrzydło ze szponem), a więc mógł to być wciąż dość podobny Tader.

3 Jarogniewski zrealizował swe pr., bowiem już w 1426 zapowiadał →Jaromierz.

4 Andrzej (Andrzych) Borzysławski, występujący w →Borzysławiu w l. 1415-63 (w haśle tym niesłusznie rozbito informacje o Andrzeju, Henryku i drugim Andrzeju), jest zapewne ident. ze wspomn. przed chwilą Jędrzychem synem Hinczki; wymienienie go osobno wynikać może z faktu, że jako jedyny z ss. Hinczki był już wydzielony. Andrzych procesował się 1415-16 z Niczkiem z U. o Cykówko (→niżej), w 1425 ręczył wraz z Franciszkiem Szkapą (→wyżej), a w 1463 wystąpił jako stryj Barbary c. Franciszka (→niżej). W zapisce z 1437, dotyczącej unieważnienia oprawy wiennej na Borzysławiu przez jego ż. Małgorzatę, nazwany został Henrykiem Szkapą (PZ 13, 207). Tożsamy był najpewniej z Andrzychem Szkapą z U. występującym w 1434 (→niżej).

5 W 1429 nazwany został Tomaszem Szkapą. Z zapisek dot. procesu Beaty z Franciszkiem zdaje się wynikać, że chodziło tam o rzeczy po zm. Tomaszu, które przejęła wd. po nim, a do których rościł sobie pr. Franciszek; wzm. o koniach po bracie sugeruje, że byli braćmi. Nie można natomiast identyfikować naszego Tomasza z Tomaszem Lustkiem z →Siekowa i →Sikorzyna (jak przyjmował KR 3, 151).

6 Nie wydaje się, żeby chodziło tu o brata rodzonego. Paweł nigdy nie używał przydomka Szkapa.

7 Chodzi niewątpliwie o folw. Tomiski (→p. 2, pod 1436), nazwany tak od imienia Tomasza, który był wcześniej jego właścicielem.

8 Nazwisko dziedziców z U. ustaliło się ostatecznie w postaci Ujejski. Tak pisaliśmy o nich wcześniej w Słowniku. W niniejszym haśle staramy się używać zmiennych w czasie form źródłowych nazwiska, by pokazać proces jego kształtowania.

9 Ponieważ Anny nie nazwano tu matką Hinczki (który był synem Frącka), prawdop. była jego macochą.

10 Odtąd zatem Jan, Stanisław i Bartłomiej nie byli już posiadaczami dóbr w U., ale po bezpotomnej śmierci Dobrogosta ponownie tam wrócili. Bartłomiej nie pojawia się potem w znanych nam źródłach (zm. przed 1543). Jan w 1543 kupił Złotniki od Wojc. Grąbiewskiego (PG 18, 32v), w 1544 kupił części Borzysławia od Piotra i Stan. Borzysławskich (PG 18 k. 113v, 152), a w 1548 pozwał ich o to, że nie uwolnili tej wsi od roszczeń swego brata Macieja (PG 90, 93-95); w 1551 zapisał swej ż. Annie Chrzypskiej posag i wiano na Borzysławiu, Granowie, Granówku, Urbanowie i Urbanowie Nowym (TD); w 1562 wystąpił jako dz. Urbanowa (KoścZ 58, 108v). Jako zm. wspomn. w 1572, jego ss. byli Stanisław, Maciej i Jakub (→niżej). Z kolei Stanisław Ujejski był od 1543 mężem Barbary Niemierzyckiej (PG 85 k. 66, 104v), której w 1551 zapisał oprawę na Granowie, Granówku i Urbanowie (TD); w 1547-48 za niespłacone długi uzyskał od Mac. Myjomskiego cz. Krąpiewa (PG 89 k. 19, 227-228; PG 90, 59v-60v), którą w 1558 odstąpił Mac. Niegolewskiemu (PG 19, 542); w 1565 został pozwany o zagarnięcie siana w Niemierzycach (KoścZ 58, 391), w 1566 był dz. Cykowa (TD), a w 1566 płacił pobór z Niemierzyc (W. Wittyg, Nieznana szlachta, op. cit., s. 337). Trudno go poprawnie rozróżnić od in. Stanisławów (najpierw od brata stryj, potem od bratanka). Żył jeszcze w 1574, jako zm. wspomn. został w 1575, w ostatnich latach życia nazywano go Stanisławem starszym z Granowa (TD). Jego ss. byli Stanisław i Piotr (→niżej).

11 Filiacja tych braci nasuwa pewne wątpliwości. W źródłach określani są w 1521 jako ss. Hinczy. Jako ss. Hinczy znani są skądinąd dobrze Stanisław (1493-1513) i Jan (1499-1538). Stanisław brat Macieja mógł zatem być ident. z bratem Jana. Nieobecność Jana w transakcjach zawieranych wspólnie przez Stanisława i Macieja tłumaczyć można dokonaniem działów w 1499. W akcie tych działów nie ma jednak wzm. o Macieju. Podstawowe znaczenie ma fakt, że Maciej został w 1536 określony jako rodz. bratanek Jana. Oznacza to, że wraz ze swym bratem Stanisławem reprezentowali inne pokolenie niż Stanisław i Jan ss. Hinczy. Sprzeczności znikną, jeśli przyjmiemy, że Stanisław i Maciej byli ss. Stanisława, określanego niekiedy jako Stan. Hinczka. Siostry Stanisława i Macieja określane były jako cc. Stan. Ujeskiego (→przyp. 12).

12 W 1554 Anna wspomn. została jako zm. (TD). Siostrą Stanisława i Macieja była również Helena, określana jako c. Stan. Ujeskiego, 1546-56 ż. Piotra Czackiego, a 1561-72 wd. po nim (TD).

13 W 1434 występuje Marcin Słowik z Grodziska; zastępował go w sądzie Franciszek [Szkapa] z W. (KoścZ 10, 196).