POLIKOWO-OSZCZERZE

1451 kop. 1455-59 Polykowo, Polikowo (MK 4, 124v), 1523 kop. 1524 Polikowo Osczerze (MK 32, 204v), 1535 or. Osczerze (ASK I 39, 36), 1540 Polkowo Osczerze (NGABM 1759-2-23, 250), 1548 Polikouo Osczerze (MK 74, 434), obecnie wsie Oszczerze i Ziomaki, 8,5 km na SSE od Liwa.

1. 1476 n. pow. liw. (Lub. nr 236; MK 190); 1563 par. Liw Stary, [diec. pozn.] (ŹD 414; ASK I 38, 362v).

2. 1511 „okrąg” w siedlisku nad rz. Liwiec → p. 3; 1522 dział Samsona między znakami Piotra i Jakuba z obu stron od drogi Czorowa do działu wdowy po Stanisławie → p. 3; 1565 Grodzisk graniczy z Polikowskiemi (LMaz. 1565 II 181).

3. Włas. szlach. 1451-76 Ziemak z P. h. Junosza (ZapLiw. nr 4, 6), ojciec Mikołaja: 1451 tenże Ziemak brat stryjeczny Piotra z P. odwołuje zrzeczenie się 1/2 działu, dokonane przez Falisława z P. na rzecz wspomn. Piotra z P. (MK 4, 124v; → Polikowo-Daćbogi); 1453 tenże sprzedaje Falisławowi i Piotrowi z P. 1 wł. z siedliskiem w P. za 7 1/2 kopy gr w półgr (MK 4, 14; → Polikowo-Daćbogi); 1464 tenże toczy proces z Piotrem z P. (TymWyp.: LZG 1, 150); 1468 [sąd ustanawia] zakład w sporze między tymże Ziemakiem i jego synem Mikołajem oraz Piotrem i jego ss. Stanisławem, Piotrem i Janem wraz z ich stronnikami h. Junosza a Mikołajem, Piotrem i Janem ss. Szczepana Wyrzyka z P. i ich stronnikami h. Lubicz (ZapLiw. nr 4); 1471 tenże współprzysiężnikiem Pawła z → Chojeczna (ZapLiw. nr 8); 1476 tenże z synem Mikołajem oraz Piotr Oszczerz z synem Stanisławem otrzymują od ks. Konrada [III] dla swych dóbr P. oraz dla osiadłych tam kmieci zwolnienie z powinności budowy oraz naprawy zamków i warowni (Lub. nr 236; MK 5, 190).

1468-76 Mikołaj Ziemak Polkowski z P.O. h. Junosza, syn Ziemaka z P., ojciec Róży, przyrodniej siostry [z jednej matki] Andrzeja Turka z Wyrozębów [z. droh.] (NGABM 1759-2-23, 250): 1468, 1476 tenże → wyżej; 1540 tenże wspomn. jako zmarły dz. z P. O. → niżej.

1468-76 Piotr Oszczerz z P., h. Junosza, ojciec Stanisława, Piotra i Jana Oszczerzów: 1468 tenże → wyżej; 1471 tenże Piotr Oszczarz! z P. (ZapLiw. nr 8); 1476 tenże → wyżej.

1468-76 Stanisław Oszczerz z P., h. Junosza, syn Piotra Oszczerza, brat Piotra i Jana Oszczerza, ojciec Samsona, Jerzego i Marcina: 1468, 1476 tenże → wyżej; 1511 tenże wspomn. jako zm. → niżej.

1468 Piotr [Oszczerz] z P., h. Junosza, syn Piotra Oszczerza, brat Stanisława i Jana Oszczerzów → wyżej.

1468 Jan Oszczerz z P., h. Junosza, syn Piotra, brat Stanisława Oszczerza i Piotra → wyżej; 1511 tenże wspomn. jako zm. → niżej.

1488-92 Maciej Oszczerz z P. h. Junosza, ojciec Wojciecha Oszczerza, Piotra i Mikołaja: 1488 tenże mąż Barbary c. Jana z Suszczyna [pow. czer.] i zm. Katarzyny z Lipia [pow. grój.]; Barbara kwituje braci swej matki: Mikołaja, Macieja, Stanisława kan. płoc. i warsz., Pawła i Michała z Lipia z zadośćuczynienia za należne jej dobra (MK 9, 184); 1489 taż Barbara kwituje swego ojca z zadośćuczynienia za należne jej dobra (MK 18, 32v); 1492 tenże występuje jako litkupnik [świadek transakcji między] Jakubem Łacnym z Obrytego [pow. nur.] star. nur. oraz Januszem Szostakowicem z [Chojeczna-]Gałek (MK 32, 207); 1492 świadkami wywodu szlachectwa tegoż Macieja są: Jan Piegawka z Zaliwia i Jakub z Żukowa h. Junosza, Michał syn Bernarda z Moszczony i Piotr z Rowisk h. Pobóg oraz Jan Piętka z Chojeczna i Jurek z Chojeczna h. Bolesta (MZH nr 713); 1511 tenże wspomn. jako zmarły → niżej.

1511 Stanisław, Marcin, Jakub i Jan z P. ss. zm. [Mikołaja?] Ziemaka z P. przekazują Samsonowi, Jerzemu i Marcinowi ss. zm. Stanisława Oszczerza z tegoż P. „okrąg” w siedlisku nad rz. Liwiec i 30 kóp gr w półgr, a otrzymują w zamian dział w dobrach → Polikowo-Wyrzyki (MK 32, 101); 1511 ciż Stanisław, Marcin, Jakub i Jan dają Wojciechowi Oszczerzowi, Piotrowi i Mikołajowi ss. zm Macieja Oszczerza i Barbary z tegoż P. dział w P. trzymany w zastawie od wspomn. Barbary oraz 22 kopy gr w półgr, a otrzymują w zamian dział w → Polikowie-Wyrzykach (MK 32, 101); 1521 tenże Jakub w imieniu swoim, swych braci i bratanków prosi o wpisanie do metryki [książ.] wyciągów z ksiąg ziem. liw. dotyczących transakcji w 1511 (MK 32, 100v).

1511-22 Samson, Jerzy i Marcin ss. Stanisława Oszczerza z P.O.: 1511 ciż → wyżej; 1522 tenże Samson pożycza od Stanisława wójta Nowego Liwa 5 kóp gr w półgr na 18 tyg. pod zastaw swego dział w dobrach P.O. w opisanych granicach [→ p. 2] i zaręcza mu spokój przez okres 3 lat [od roszczeń wszystkich krewnych], jeśli dojdzie do przepadku zastawu (MK 32, 205v); 1548 tenże Samson wspomn. jako zm. → niżej.

1522-25 Dorota wd. po Stanisławie z P.: 1522 [taż?] właśc. działu [w P.O.] graniczącego z działem Samsona → p. 2 (MK 32, 205v); 1525 taż Dorota toczy proces z Filipem Dziwiszem z Niedabyla [pow. war.] burgrabią liw.; złożony przez jedną ze stron przypozew do sądu ziem. warsz. przed oblicze książ. zostaje odesłany z powrotem do sądu ziem. liw.; gdyby jednak nie znaleziono tam rozstrzygnięcia, sprawa może zostać przedłożona księciu, lecz dopiero na trzeci dzień od jego przybycia do Liwa, nie licząc samego dnia przyjazdu (Warsz. 14, 665).

1523 Jan syn zm. Stanisława z P.O. oświadcza, że przekazał tytułem zadośćuczynienia szl. Stanisławowi wójtowi z Liwa Nowego 3 działy w dobrach Polikowo-Daćbogi, które trzymał wraz z bratem rodzonym Wojciechem od [Mikołaja?] Ziemaka z P.O. (MK 32, 204v).

1522-24 szl. i sław. Stanisław wójt w Liwie Nowym, syn Szczepana wójta w Liwie Nowym: 1522, 1523 tenże → wyżej; 1524 tenże prosi o wpisanie do metryki [książ.] wyciągów z ksiąg ziem. liw. dotyczących wspomn. transakcji z lat 1522 i 1523 (MK 32, 204; → Polikowo-Daćbogi, p. 3).

1540 Róża c. zm. Mikołaja Ziemaka Polikowskiego dz. z P. O. oświadcza, że jej brat Andrzej Turek z Wyrozębów [z. droh.] urodzony z tej samej matki zadośćuczynił jej za jej dział w P.O. (NGABM 1759-2-23, 250).

1548 Jan Polikowski z P.O. h. Junosza dowodzi swego szlachectwa, przedstawiając świadków: Jakuba Ziemaka podkom. liw. i Jana synów zm. Łukasza, Andrzeja syna Klemensa, Stanisława syna Samsona Polikowskich ze wspomn. Polikowa [tj. P.O.], którzy zaświadczają, że tenże Jan jest synem z prawego łoża zm. Zygmunta Polikowskiego h. Junosza, a jego babką ojczystą była Anna c. Stogniewa h. Prus; świadkowie ze strony matki: Jan jej brat, Mikołaj i Falbog jej stryjowie, Stanisław syn tegoż Falboga, jej brat stryjeczny, Milewscy z Kałuszyna-Milewa poświadczają szlachectwo matki Jana Polikowskiego, zm. Anny z tegoż Kałuszyna-Milewa h. Bolesta, oraz jego babki macierzystej, zm. Beaty z Granic (Granucze), c. Daniela h. Łada (MS 5/2 nr 4639; MK 74, 434-436).

1535 pobór od 1 wł. szl. bezkm. (ASK I 39, 36); 1540, 1541 pobór od 2 wł. 1/2 kw. szl. bezkm. (ASK I 46 k. 84v, 117v); 1563 pobór od 3 1/2 wł. 1 kw. szl. bezkm. (ŹD 414; ASK I 38, 362v); 1567 pobór od 2 1/2 wł. szl. bezkm. i 5 zagr. (ASK I 38, 596).

Uwaga: O genezie P.-O. → Polikowo Wielkie. Drugi człon nazwy P.-O. pochodzi od przydomka jednego z właścicieli, Piotra Oszczerza, dziedziczonego przez jego potomków. Również istniejąca współcześnie obok wsi Oszczerze wieś Ziomaki ma nazwę będącą zniekształconą formą imienia Ziemaka, stryjecznego brata Piotra Oszczerza, tak jak on właściciela działu w P.-O.