1415 or. Polikowo (Płoń. nr 2558), 1425 kop. 1603 Polikowo Magna (AV 1, 53v), 1426 Policowo (Warsz. 1, 224v), 1437 Polykowo (MK 3, 210v), 1447 kop. 1667 zachowana w odpisie z 2. poł. XIX w. Polkowo (Knap.mps 340), 1450 kop. XX w. Polyc[końcówka nieczytelna] (TymWyp.: LZG 1, 3), [a. 1452] Polycowo (Warsz. 2, 746), 1464 kopia XX w. Polyko! (ZapLiw. nr 1), 1518 Polikouo (MK 32, 92), 1535 Polikovo Sagali (ASK I 39, 33v), 1541 Polykovo Sagaly (ASK I 46, 116v), 1547 Polykovo (PrzyjęciaSW nr 882), 1553 kop. XIX w. Polków (Bon. 4, 342); 1563 Polikouo Magna (ŹD 418; ASK I 38, 371), 1565 Polkowo Magna Sagali (MuzLiw nr 857); 1578 Polkowo Magna (ASK I 27, 949), 1603 Polikow Maior (AV 1, 53v), 1667 Polkowo-Sagały (Knap.mps 341), obecnie Polków-Sagały, 9,5 km na SSW od Liwa; hasło zawiera zapiski dot. kilku osad z okolicy drobnoszlacheckej P. położonej na obszarze ograniczonym biegiem rz. Sucha, Kostrzyń i Liwiec w okresie przed podziałem dóbr P. na mniejsze wsie (→ niżej) oraz zapiski późniejsze, których nie udało się przyporządkować do konkretnej miejscowości.

1. 1426 pow. liw. (Warsz. 1, 224v); 1427, 1432 koło Liwa (PP 5 nr 498; PP 6 nr 400, 406); 1436 dystr. czer. (MK 3, 187v); 1436, 1437, 1438, 1453 n. dystr. czer., koło Liwa (MK 3 k. 187v, 210v, 223v-224; MK 4, 14); 1476 n. pow. liw. (Lub. nr 236; MK 5 k. 190, 192); do 1425 par. Liw, diec. pozn., od 1425 par. Grębków (AV 1, 53v).

2. 1432 las, rz. Liwiec, 1437 część Wojsławska, koło granic Karczewskich i Suchodołu → p. 3; 1565 droga z Suchodołu [do P.?] (MuzLiw nr 857; → Suchodół, → Krypy).

3. Włas. szlach. 1415-16 Jan i Paweł z P.: 1415 ciż w procesie o dziedzictwo z Niemierzą z Brudzyna [pow. płoń.] powierzają sprawę Raciborowi ze Starczewa [pow. płoń.] (Płoń. nr 2558); [1416] ciż kupują od Jakusza z Kryp jego dział w Krypach za 7 kóp gr posp. (MK 3, 49).

1421-38 Jakusz z P., ojciec Stanisława: 1421, 1426 tenże Jakusz z P. (Warsz. 1 k. 1v, 224v); 1427 tenże Jakub z P. sprzedaje Mikołajowi Chełchowi z Chełch [pow. mak., przas.?] za 40 kóp gr posp. dział w dziedzictwie P., kupiony przezeń uprzednio od Szczepana (PP 5 nr 498); 1432, 1437, 1438 tenże → niżej.

1427 Mikołaj Chełch z Chełch → wyżej.

1429, 1438 Wojciech z P., ojciec Marcina z P., wspom. jako zm. → niżej.

1429-38 Marcin z P. i z Piotrowic [z. czer.?, z. liw.?]: 1429 tenże z P. syn Wojciecha z P. przekazuje braciom rodzonym Janowi, Szymonowi i Mikołajowi z Piotrowic [z czer.?, z. liw.?] dział w P., a otrzymuje w zamian działy w Piotrowicach (PP 5 nr 781; PP 6 nr 15); 1429 [tenże?] Marcin z Piotrowic sprzedaje Maciejowi z Piotrowic [z. czer.?, z. liw.?] za 12 kóp gr posp. ogród (ortum czyli grodz albo wypusta) w wiklinach czyli „w wirzbiu”, znajdujący się koło działu Piotra; ogród ten sięga tak, jak dział Piotra, aż do lasu czyli olszyny w Piotrowicach [z. czer.?, z. liw.?] (PP 5, nr 782; PP 6 nr 16); 1438 [tenże?] z Piotrowic z c. Małgorzatą sprzedaje Piotrowi zw. Hamkowic z Piotrowic [z. czer.?, z. liw.?] swój dział dziedz. w Piotrowicach za 25 kóp gr posp. (MK 3, 156v); 1438 tenże syn zm. Wojciecha z P. sprzedaje Piotrowi z Piotrowic za 30 kóp gr w półgr działy w Piotrowicach uzyskane od Jana, Szymona i Mikołaja z Piotrowic (MK 3, 156v).

1429 Jan, Szymon i Mikołaj bracia z Piotrowic [z. czer.?, z. liw.?], właśc. działu w P. → wyżej.

1432 Wisław [recte: Wojsław] z P. sprzedaje Stanisławowi z Psiego Pola! [recte: Księżopole, z. droh.] połowę swego działu w dziedz. P., leżącą koło działu Iczka, za 15 kóp gr posp. (PP 6 nr 400); 1432 tenże Wojsław sprzedaje Jakuszowi z P. i Stanisławowi z Księżopola za 30 kóp gr posp. swój dział w dziedz. P., który kupujący mają podzielić między siebie po połowie; ponadto Jakusz ma wziąć kupioną wcześniej od tegoż Wojsława połowę lasu aż do rz. Liwiec (PP 6 nr 406).

1432 Stanisław z Księżopola → wyżej.

1432-50 Paweł z P.: 1432 tenże kupuje od Szczepana z Kryp i jego synów Piotra i Przybka za 6 kóp gr posp. brzeg rz. Czerwonki wraz z łąką leżącą poniżej grobli w dziedzictwie Krypy (PP 6 nr 401; → Krypy, p. 3); 1437 tenże daje Janowi z Kryp kupiony wcześniej od Szczepana [z Kryp] brzeg rz. Czerwonki przeznaczony na budowę młyna w Krypach, a otrzymuje w zamian dział tegoż Jana w P. oraz łąkę przy granicy swojego działu, tak jak jest on oznaczony, oraz kupuje od Jakusza z P. jego część zw. Wojsławska, leżącą k. granic Karczewskich i Suchodołu za 10 kóp gr posp. (MK 3, 210v; → Krypy, p. 3); 1450 [temuż?] Wojciech kmieć z P. płaci karę pięćdziesiąt, ponieważ [odchodząc do innego pana] nie naprawił płotu i chyczy [tj. chałupy], które ma naprawić w ciągu 2 tyg. pod sankcją podwójnej kary pięćdziesiąt (TymWyp.: LZG 1, 3).

1432-76 Iczek z P.: 1432 tenże → wyżej; 1464 tenże, poręczywszy Pawłowi z Suchodołu [zwrot zapomogi przez] kmiecia Andrzeja, który odszedł do innych dóbr, musi zapłacić temuż Pawłowi 1/2 kopy i 4 gr z powodu niestawiennictwa kmiecia w sądzie (TymProc. 257; TymWyp.: LZG 1, 56; → Suchodół, p. 3); 1476 Małogrzata c. tegoż, ż. Sasina syna zm. Dziersława z → Kątów i → Roguszyna (RogWyp.: LZG 1, 400).

1438-1447 Męcimir z Gołaszewa [pow. bł.] i P., ojciec Mikołaja, Wojciecha, Małgorzaty, Katarzyny, Anny i Heleny: 1438 tenże Męcimir z Gołaszewa kupuje od Jakusza z P. jego dział ojczysty w P. oraz dziedzictwo Wojsławowska za 60 kóp gr w półgr, wyjąwszy trzecią część, którą Jakusz daje swemu synowi Stanisławowi (MK 3, 223v-224); 1447 tenże przed sądem ziem. liw. pozywa Jakuba zw. Moszna [z Moszn, pow. bł.] syna Marcina o niewypłacenie jego dzieciom posagu [ich matki] (WarszDis. 1, 13v); [a. 1450] tenże Męcimir z P. toczy proces z Dobiesławem¹Dobiesław z Gołaszewa w 1450 wspomn. jest jako zm. (MK 4, 106v), Mikołajem i Michałem z Gołaszewa (Warsz 2, 746).

1436-59 Falisław z P. → Polikowo-Daćbogi.

1438 Stanisław syn Jakusza z P. → wyżej.

1447 Stanisław syn Męcimira [recte: Jakusza?], Wojciech z synami, Jan Kożuszek, Szczepan, Jan i kolejny Jan dziedzice z P. (Knap.mps 340).

1447 Piotr Moszna z P. sprzedaje Andrzejowi Plichcie z Piotrowic [→ Polikowo-Piotrowice] swój dział ojczysty w obu wsiach P. wraz z młynem na rz. Suchej za 50 kóp gr w półgr (MK 4, 50)²Jedną z wspomn. dwóch wsi P. musiała być wieś nazwana później Polikowem-Piotrowicami, jako jedyna z całej okolicy polikowskiej położona nad rz. Suchą; 1447 [tenże?] Piotr z P. kupuje od Jana z Chojeczna połowę jego działu w Chojecznie tj. Widliskach wraz z rączką miodu świadczoną przez bartnika Wawrzyńca za 17 kóp gr w półgr oraz uzyskuje możliwość mielenia zboża we młynie w Susku [→ Suchej?] bez opłaty, tak jak Jan (MK 4, 44v-45).

1447-64 Andrzej Plichta z Piotrowic [z. czer.?], właśc. działów w P. [którym?] i Polikowie-Piotrowicach, h. Korab, [syn Bernarda wójta w Grabowcu], ojciec Bernarda, Abrahama, Mikołaja, Pawła → Polikowo-Piotrowice [tam jego potomkowie].

1455 Jan i Małgorzata dzieci zm. Mikołaja z P. pożyczają od braci Wielisława i Stanisława z Proszewa 17 kóp gr w półgr do najbliższego dnia ś. Jana [24 VI], pod zastaw działu w P. (MK 5, 201v).

1455-81 Wielisław i Stanisław z Proszewa: 1455 ciż → wyżej; 1470 tenże Wielisław ojciec Jana → p. 6; 1481 ciż uzyskują od ks. Konrada [III] potwierdzenie przepadku zastawu działu w P. na swoją rzecz (MK 5, 201v).

1464 Mikołaj Plichta z P., brat Andrzeja Plichty → Polikowo-Piotrowice.

1465 Piotr z P. toczy proces z Jakubek z Laskowa [pow. kam.?] (TymSąd. 153).

1473 Stanisław z P., 1473 tenże mąż Doroty c. zm. Jana Kokoszki z Michałowa [pow. warecki] (MK 5, 169v); 1477 [tenże?] Polikowski toczy proces z ks. Jarnickim [Andrzejem kniaziem Świrskim z Jarnic w pow. droh.] o napad na drodze i poranienie, [uzyskując] 5 grz. za rany krwawe i 3 grz. za sińce (Kozicki 8823 z. 10, 26).

1474 Zygmunt z P. świadek przed sądem bpa łuckiego (ADS D 1, 33-33v; → Grębków, p. 5).

1476 Mroczesław, Klemens, Wojciech Duss, Daćbog, Stanisław i jego syn Jan z P. otrzymują od ks. Konrada [III] dla swych dóbr oraz dla osiadłych tam kmieci zwolnienie z powinności budowy oraz naprawy zamków i warowni; taki sam przywilej otrzymują bracia Szczepan, Mikołaj, Piotr, a także Piotr Pietrasz, Piotr Reszka, Stanisław Borowy³W świetle naszej wiedzy o tym, że założyciele P. pochodzili z Polikowa w pow. sierp. (→ Uwaga), warto zestawić przydomek „Borowy” z treścią dok. z 1440 dotyczącego podziału dóbr, w tym Polikowa oraz Borowa w pow. sierp., między Adama z Życka (pow. gąb.) kaszt. gost. a jego potomków, m.in. Piotra i Jadwigę, dzieci zm. Jakuba z Borowa, syna tegoż Adama z Życka (MK 336, 88v-89v; SHGPłoc. 242; PacMożn. 152) i jego syn Mikołaj z P. (Lub. nr 236; MK 5 k. 190, 192).

1478 Jakub z P. mąż Małgorzaty c. zm. Jan Wiganda z Obór (MK 5, 187v); 1512 tenże, ojciec Mikołaja i Katarzyny, wspomn. jako zm. → niżej.

1482-96 Marcin Piotrowski z P., maż Barbary, c. Pawła z Chojeczna [→ Chojeczno-Widliska], ojciec Gotarda z Chojeczna-Widlisk [→ Polikowo-Piotrowice].

1503-16 Mikołaj Polikowski z P., syn Jakuba: 1503 tenże mąż Barbary c. Jana Olszama z Lichanic [pow. warecki] (Bon. 14, 240); 1512 tenże syn zm. Jakuba z P. wraz z ż. Barbarą za zgodą swej matki Małgorzaty daje Andrzejowi synowi zm. Mścisława z Mirzyńca oraz Wojciechowi synowi zm. Jana z Rostek dział w P., a otrzymuje w zamian dział w Gnatach [z. zakr.] oraz 100 kóp gr w półgr (MK 339, 13v; MK 32, 94); 1516 z tymże toczy proces jego siostra Katarzyna, c. Jakuba [z P.] ż. Michała ze Skarzyna; sędziowie sądu dworskiego wysłuchawszy stron i zapoznawszy się z wypisami z ksiąg ziem. liw. odsyłają sprawę do rozpatrzenia w sądzie ziem. liw. (MK 340, 46).

1505 Anna c. zm. Jana z Roguszyna czyli Połazia, wd. po zm. Janie z P. (MK 18, 241; → Roguszyno).

1518-28 Jakub Polikowski z P., 1518-28 burgrabia [zamku liw.]⁴29 X 1528 burgrabią był już Maciej Kozicki (ASLiw 4), zastępuje star. liwskiego podczas posiedzenia sądu ziem. liw. (MK 339, 15; ASLiw 3; PacMat. 136); 1526 [tenże?] Jakub Polikowski trzyma młyn w → Goźdźcu zastawiony mu przez ks. Annę Konradównę za 20 kóp gr (MK 41, 186).

1539 młyn w Goźdźcu trzymany przez Pawła Bociana i jego bratanka Polikowskich za zezwoleniem króla Zygmunta [I] może zostać wykupiony przez tenutariusza tej wsi Aleksego Cieciszewskiego (MS 4/3 nr 19629; MK 58, 39).

1541 Paweł Polikowski dz. z P. w celu uwolnienia od kar kośc. [nałożonych] na zm. Pawła Soczewkę Polikowskiego zmarłego pod karą i interdyktem i pochowanego poza cmentarzem, oznajmia, że on [jako] główny dłużnik zobowiązuje się do Zielonych Świątek opłacić wszelkie szkody w zasiewach w folwarku Żarnówka wyrządzone staroście bpiemu ur. Piotrowi Kopieńskiemu, pod groźbą kary i interdyktu wydanych przeciw temuż Pawłowi; bp zwalania od kar kościelnych zmarłego oraz – w nadziei na [otrzymanie] zadośćuczynienia – tegoż Pawła wraz z jego synami (AE VIII, 191v).

1546-55 Marcin Polikowski [z P.?]: 1546 tenże → niżej; 1555 tenże sługa Andrzeja Łaszcza z pow. bełskiego przewozi przez kamerę cła wodnego we Włocławku 20 łasztów owsa i pszenicy (RThel. 48).

1546-53 Jan Dobrzyniecki z → Dobrego, podstoli zakr.: 1546 Marcin Polikowski sługa tegoż przewozi przez kamerę cła wodnego we Włocławku 18 łasztów zboża (RThel. 24); 1553 tenże zawiera ze swoimi synami Stanisławem, Wojciechem, Andrzejem i Pawłem umowę dot. podziału dóbr: Jan zatrzymuje dla siebie miasto Dobre, Rakowiec, połowę Rudna i Rudzienka, a synom oddaje resztę dóbr tj. Makowiec, Nową Wieś [→ Ossówno Nowe], Czarnogłów, Wolę [→ Wólka Czarnogłowska] i P. (Bon. 4, 342).

[A. 1565] Polkowski z P.M.S. zawiera z Suchodolskimi ugodę [w sprawie granic z Suchodołem] (MuzLiw nr 857; → Suchodół, p. 3).

1535 pobór od 5 1/2 wł. szl. bezkm. (ASK I 39, 33v); 1540, 1541 pobór od 8 wł. szl. bezkm. (ASK I 46 k. 83v, 116v); 1563 pobór z P.M., [Polikowa-]Mroczek i Zalesia od 12 wł. 2 1/2 mr. szl. bezkm. (ŹD 418, ASK I 38, 371); 1567 pobór z P.M., [Polikowa-]Mroczek i Zalesia od 13 1/2 wł. 1 kw. szl. bezkm. i 5 zagr. (ASK I 38, 597); 1578 pobór z P.M. i [Polikowa-]Mroczek od 10 1/2 wł. szl. bezkm.; Marcin, Mikołaj i Paweł ss. zm. Bartłomieja płacą od 1/2 wł.; Marcin syn zm. Mikołaja Żomły (Szomlia), Maciej i Tomasz ss. zm. Stanisława płacą od 3 kw.; Mikołaj syn zm. Wojciecha Polaskiego, Zofia c. Jakuba płacą od 1 wł.; Maciej syn zm. Andrzeja Szyszki płaci od 1 wł. i 2 zagr.; Jadwiga wd. po Janie Zadrożnym wraz z synami płaci od 1/2 wł.; Grzegorz syn zm. Stanisława, Mikołaj syn zm. Jana płacą od 1 wł.; Mikołaj i Wielisław płacą od 1 wł.; Stanisław, Piotr i Aleksy ss. zm. Pawła, Maciej syn zm. Macieja płacą od 1 wł.; Andrzej syn zm. Macieja Karczewskiego płaci od 1 wł.; Wojciech i Krzysztof ss. zm. Marcina, Katarzyna c. zm. Stanisława, żona Jana Luli płacą od 1 wł.; Anna wd. po Mikołaju Suszce płaci od 3 kw. os.; Jan syn zm. Jakuba Krasnodębskiego płaci od 3 kw.; Anna i Katarzyna cc. zm. Franciszka Kozura, Jan syn zm. Andrzeja Karczewskiego płacą od 1/2 wł. (ASK I 27, 949).

1450 kmieć Wojciech → p. 3.

5. 1425 bp pozn. Andrzej [Łaskarz] przenosi P.M. z par. Liw do par. Grębków (AV 1, 53v); 1447 na mocy ugody zawartej między Piotrem pleb. z Grębkowa oraz Maciejem pleb. z Liwa zostaje potwierdzona przynależność P. do par. grębkowskiej, natomiast dziesięciny z ról szlach. mają być wybierane przez wspomn. plebanów naprzemiennie (Knap.mps 340-341); 1667 dzies. ze wsi Suchodół i P.S. mają być pobierane naprzemiennie przez pleb. z Liwa i Grębkowa (Knap.mps 341).

6. 1547 Wiktor Polikowski złotnik z Brześcia Litewskiego syn Mikołaja Polikowskiego z [tegoż?] P. przyjęty do pr. miej. Starej Warszawy (PrzyjęciaSW nr 882).

7. Lit. JaszczołtGran. 39-42.

Uwaga: 1. Nazwa P. jest nazwą przeniesioną z Polikowa w pow. sierpeckim (obecnie Polik), skąd wywodzili się założyciele P. w z. liw. (JaszczołtGran. 39). Z włości P. w 2. poł. XV i XVI w. wyodrębnił się szereg osad leżących na S, SSW i SSE od Liwa. Miano P. stało się w przypadku tych wsi pierwszym członem nazwy złożonej. Wydaje się, że pierwotnym ośrodkiem włości było późniejsze P.W., które, znacząco większe powierzchnią od pobliskich Polikowa-Mroczków i Zalesia, wchodziło ponadto w skład par. grębkowskiej, w odróżnieniu od należących do par. liwskiej Polikowa-Daćbogów, Polikowa-Oszczerzy i Polikowa-Wyrzyków. Z kolei Polikowo-Piotrowice, również należące do par. grębkowskiej, wyodrębniło się najprawdopodobniej w 1. poł. XV w., po nabyciu części P. przez szlachtę z Piotrowic w z. czer. W haśle znalazły się również zapiski, których nie udało się powiązać z innymi wsiami P.

2. Nie wiadomo, czy związek z naszym P. miała wieś Polikowo leżąca w z. wiskiej.