1410 kop. XV w. Zolischowa (Biskup 706), 1425 or. Szelischewo (PP 5 nr 18), 1426 Zelischewo (PP 5 nr 384), 1427 Schelischewo (PP 5 nr 550), 1445 [dopełniacz?] Zelischewa (MK 5, 74v), 1448 Zelyschewo (MK 4, 66), 1509 Zeleschiwo (MK 32, 192v), 1512 Szelischevo (MK 340, 39), 1519 Zolischewo (Warsz 12, 1v), 1540 Zelissevo (ASK I 46, 81v), 1541 Zelysseuo (ASK I 46, 115), 1563 Zeliszeuo (ŹD 416; ASK I 38, 364v), 1567 Zeliszew (ASK I 38, 591v), 1578 Żelszew (ASK I 27, 942v), obecnie Żeliszew Duży, 20,5 km na WSW od Siedlec.

1. 1425 dystr. warsz. (PP 5 nr 18); 1426, 1427, 1435, 1441, 1448, 1451 dystr. czer. (PP 5 nr 384, 550, 551; MK 5, 148v; MK 4 k. 66, 127); 1476 pow. liw. (Lub. nr 236; MK 5, 191v); 1529 z. czer. (MK 41, 192v); 1540 pow. liw. (ASK I 46, 81v); 1563, 1478 par. Niwiski, [diec. pozn.] (ŹD 416; ASK I 38, 364v; ASK I 27, 942v); 1617 par. Wodynie (Knap.mps 885).

2. 1503 gran. działu w Chojecznie-Mingosach i → Chojecznie-Widliskach prowadzą w części od → Ciasnego Lasku do granic żeliszewskich (MK 32, 52).

3. Włas. szlach. 1410 Piotr z Z. wzięty do niewoli przez Krzyżaków w czasie wojny polsko-krzyżackiej (Biskup 706).

1425 Andrzej z Zaborowa [pow. bł.] i Ż., syn Sasina → niżej.

1425-1435 Wojciech z Zaborowa, syn Sasina: 1425 tenże kupuje od swojego brata rodzonego Andrzeja z Zaborowa jego dział w Sz. za 24 kopy gr posp. (PP 5 nr 18); 1426 tenże kupuje od swojego brata rodzonego Szczepana dział w Z. za 24 kopy gr posp. (PP 5 nr 384); 1427 tenże przekazuje Katarzynie c. Andrzeja z Zaborowa, ż. Pietrasza [Brody], swoje działy w Zaborowie i Zaborowskiej Woli [pow. bł.], a otrzymuje w zamian jej dział w S. (PP 5 nr 550); 1427 tenże przekazuje Pietraszowi Brodzie z Zaborowa i jego żonie, wspomn. Katarzynie, swoje działy w Zaborowie i Zaborowskiej Woli, a otrzymuje w zamian ich działy w Sz. oraz 80 kóp gr posp. z własnych pieniędzy tegoż Piotra, który poręcza za matkę swej żony [Śmichnę], że ta nie będzie szkodzić Wojciechowi, [nawet] jeśli na Sz. ma zapisaną oprawę posagu; Dorota ż. Wojciecha zrzeka się oprawy posagu zapisanej na Zaborowie i Zaborowskiej Woli (PP 5 nr 551); 1435 tenże Wojciech z Z., zgodnie z oświadczeniem jego brata Ninoty, przystaje, by Ninota zarówno na połowie swojego działu, jak i na połowie jego działu w Z. zapisał oprawę posagu swej ż. Małgorzaty ze Święcic [pow. bł.]; Ninota jest zobowiązany w ciągu roku uwolnić dobra Wojciecha od tego zapisu, przenosząc go na inne pozyskane przez siebie dobra, jeśli zaś tego nie zrobi, wówczas straci na rzecz brata swe dobra w Zaborowie, Ż. i inne, gdziekolwiek by je posiadał; gdyby wspomn. Ninota nie pozostawił potomstwa, wówczas Wojciech ma mieć bliższość do dóbr Ninoty przed ich pozostałymi braćmi (MK 5, 148-148v); 1441 tenże wspomn. jako zm. → niżej.

1426 Szczepan z Zaborowa i Ż., 1435 Ninota z Zaborowa, Ż. i Święcic [tam w l. 1441-42], ss. Sasina → wyżej.

1441-45 Anna, 1441-51 Jakub, 1441-51 Bernard, 1441 Wojciech, 1445-51 Gabriel, 1445-51 Dorota, 1445-51 Grzymka dzieci Wojciecha z Ż.: 1441 Dorota wd. po Wojciechu z Z. z dziećmi Anną, Jakubem, Bernardem, Wojciechem pożyczają od Stanisława z Moszn [pow. bł.] 18 kóp gr w półgr do dnia Bożego Narodzenia, pod zastaw połowy działów, które mają po ojcu oraz stryju Ninocie; jeśli dojdzie do przepadku tych dóbr, ręczą mu za spokój od roszczeń swych braci i sióstr (MK 5, 148v-149); 1445 Anna c. zm. Wojciecha z Z., ż. Piotra z Żukowa, oświadcza, że jej rodzeństwo: Jakub, Bernard, Gabriel, Dorota i Grzymka zadośćuczyniło jej za dobra ojczyste (MK 4, 74v); 1448 ciż Jakub, Bernard i Gabriel kupują od Jana z Z. jego dział ojczysty w Z. za 40 kóp gr w półgr; Jan zaręcza im także na okres 3 lat spokój od roszczeń swej siostry Katarzyny (MK 4, 66); 1451 szl. Jakub, Bernard i Gabriel oraz uczc. Grzymochna sprzedają szl. Stanisławowi z Moszn [pow. bł.] połowę swoich dóbr dziedzicznych w Z. za 70 kóp gr w półgr i ręczą mu za spokój ze strony swojej siostry rodzonej Doroty (MK 4, 127-127v).

1448 Jan z Ż. → wyżej.

1451-71 Stanisław Niewczas z Moszn [tam w l. 1428-1471] i Ż., h. Rawa: 1441, 1451 tenże → wyżej; 1471 na prośbę tegoż do metryki książ. zostają wpisane dok. dot. transakcji z 1435 i 1441 (MK 5, 148).

1476 Bogusław Niewczas z Moszn [tam w l. 1476-98] i Ż., h. Rawa, syn Stanisława Niewczasa, 1484-96 sędzia warsz. (Tarcz. 3, 106; Bł. 3, 699; PacSpis), 1495 star. bł. (Warsz. 7, 578; PacSpis), 1496-97 cześnik czer. (Warsz. 7 s. 524, 767; PacSpis): 1476 tenże otrzymuje od ks. Konrada [III] dla swojej wsi Z. oraz dla osiadłych tam i mogących osiedlić się kmieci i pozostałych mieszkańców zwolnienie ze wszystkich prac przy budowie nowych zamków i warowni (Lub. nr 236; MK 5, 191v); 1498 tenże wspomn. jako zm. (WolffStudia 254).

1498-1519 Adam Niewczas Moszeński z Moszn [tam w l. 1484-1511] i Ż., h. Rawa, syn Bogusława: 1498 tenże oprawia swej ż. Jadwidze c. Krystyna Żądły z Jeziory [pow. warsz.] i Oszczowa [z. bełs.] sędziego bełs. 400 kóp gr w półgr posagu na połowie swoich dóbr [w tym Ż.] (Warsz. 8, 956-957); 1509 tegoż Adama oraz Józefa ich siostra rodzona Barbara ż. Stanisława Wojsławskiego z Wojsławia podkom. liw. kwituje z otrzymanego zadośćuczynienia za dobra ojczyste i macierzyste w Mosznach i Z. (MK 32, 192v); 1511 temuż w podziale ojcowizny przypadają dobra Z. oraz Strupiechowo i Wysoka [pow. grój.], natomiast jego bratu Józefowi – Moszny, Krośnie Wielkie i Małe oraz Gołaszew [pow. bł.] (Bł. 4, 479v); 1512 tenże z Sz., jako opiekun Stanisława i Katarzyny¹W 1513 podano wiek dzieci Michała Okunia: Katarzyna miała 9, a Stanisław 8 lat (Warsz. 10, 1278) dzieci zm. Michała Okunia z Kalenia [pow. warsz.] podczaszego warsz., wyznaczony poleceniem książ. (ex officio ducali datus) oświadcza, że jest zobowiązany [wypłacać im] 22 kopy gr w półgr z tytułu dorocznej dzierżawy ich dóbr Kaleń, Długa i inna Długa oraz Sulejewo [pow. warsz.], uiszczane co roku na Boże Narodzenie na ręce Andrzeja Zaliwskiego kaszt. liw. i Piotra Kopytowskiego podkomorzego wysz. jako pełnomocników Krystyna Oszczewskiego rodzonego wuja wspomn. dzieci Michała Okunia²Krystyn Oszczewski był bratem Jadwigi ż. Adama Niewczasa, zatem ten ostatni dzierżawił dobra jej siostrzeńców. Andrzej Zaliwski był zaś bratem Stanisława – przyszłego męża Katarzyny Okuniówny (→ Opole); Adam może czerpać wszelkie pożytki z tych dóbr, wyłączywszy lasy, w których może jedynie zbierać suche drewno na własne potrzeby; jeśli zaś uzyska zgodę na korzystanie z lasów, wówczas dzieciom Michała Okunia ma przypaść 30 kóp gr w półgr; po zakończeniu opieki Adam jest zobowiązany zwrócić stada koni, bydła i nierogacizny będące w tych dobrach wraz z przychówkiem czyli z „przypłotkiem” pod sankcją kary 30 kóp gr na rzecz wspomn. Stanisława i Katarzyny Okuniów, jak również – według rejestru i zeznań – srebro, perły oraz wszystkie rzeczy i sprzęty domowe, jakie mu przypadły zwyczajem ziemskim i z polecenia książ. wtedy, kiedy wszedł w rolę opiekuna wspomn. dóbr; przed zdaniem dóbr Adam ma oporządzić majątek, jak zwykł to robić we własnych dobrach (MK 340, 38v-39v); 1517 tenże poręcza czcig. Andrzejowi Dobrzynieckiemu i Maciejowi Bieniaszowiczowi altarystom koleg. warsz., że Bernard Kozyrski z Łbisk [pow. czer.] będzie płacił 5 grz. gr krak. czynszu odkupnego od sumy 50 kóp gr w półgr; zastrzegając, że jeśli on sam lub jego spadkobiercy doznają trudności ze strony altarystów po [ewentualnym] zaniedbaniu przez Bernarda lub jego spadkobierców uiszczania czynszu, wówczas Bernard winien jest wyrównać im ewentualne szkody, pod groźbą utraty dóbr Łbiska (MK 340, 11-12v); 1518 temuż kaszt. liw. Michał Zaliwski z Gołkowa [pow. tarcz., → Zaliwie] ma zgodnie z wyrokiem sądu zapłacić 3 kopy gr w półgr (Tarcz. 6, 575); 1519 na rzecz tegoż woźny ma przeprowadzić egzekucję majątkową wspomn. sumy (Tarcz. 5, 578); 1519 tenże toczy proces z Michałem Zaliwskim kaszt. liw. o stary młyn w Gołkowie w który następnie wwiązany zostaje Marcin Zbrożek z Otwocka [pow. czer.] (Warsz 12 s. 1v, 21, 34-35; → Zaliwie); 1519 tenże protestuje przeciwko wwiązaniu Marcina Zbrożka z Otwocka [pow. czer.] w dobra Wola Gołkowska (Warsz. 12 s. 72-73, 217); 1519 tenże pozywa Andrzeja z Gołkowa o to, że siłą odzyskał młyn w Gołkowie, w posiadanie którego tenże Adam został wwiązany; sędziowie nakładają na Andrzeja karę pięćdziesiąt (Warsz. 12, 206); 1529 tenże wspomn. jako zm. → niżej.

1529 bracia Jan i Stanisław oraz ich bratanek Jan Grotowie z Bliznego Małego [Wyczółki-Groty, pow. warsz.] odstępują Mikołajowi Wolskiemu kaszt. soch. pr. bliższości i własności Moszn, obu wsi Krośnie [pow. bł.] w z. warsz. oraz Z., Ozorowa, Kłódzia, Czerniewa, Trzemuszki, Rososzy i Łączki w z. czer., które mają po swych zm. braciach stryjecznych Adamie i Józefie, ss. zm. Adama! [recte: Bogusława] z Moszn sędziego ziem. warsz., a w zamian otrzymują dział zw. Targoni w Srebrowie w z. wis. oraz 50 kóp gr w półgr monetą krak. (MK 41, 192v).

1540 pobór od 3 wł. 1 kw. os. (ASK I 46, 81v); 1563 pobór od 7 wł. 1 kw. os. i szewca (ŹD 416; ASK I 38, 364v); 1567 pobór od 7 wł. 1 kw. os. i 3 zagr. (ASK I 38, 591v); 1578 pobór od 7 wł. 1 kw. os., 6 zagr., 1 rzem. i 4 komor. (ASK I 27, 942v).

5. 1603 dzies. z Z. należą do kośc. par. w Wodyniu (AV 1, 44v; ŁOp. 3, 219).

Uwaga: Z dóbr Żeliszewo w ostatniej ćwierci XV w. lub na początku XVI w. wydzieliły się wsie → Ozorów, → Kłódzie, → Czerniewo, → Trzemuszka, → Rososza i → Łączka, niewymienione jeszcze w przywileju Konrada [III] z 1476 dla dóbr Bogusława Niewczasa. Zapewne także położona w sąsiedztwie wieś → Łęki, wymieniona dopiero w rejestrze poborowym z 1563, wchodziła w skład dóbr żeliszewskich.