WIELEŃ – kasztelania

[Do kasztelanii odnoszą się najpewniej wzmianki o terytorium wieleńskim (które zgromadziliśmy w osobnym haśle). Kasztelania jako okręg administracyjny uległa na pewno likwidacji w związku z nadaniem W. w prywatne ręce kasztelana Wincentego →Wieleń, p. 3. Godność kasztelana przestała być wtedy obsadzana i nie została przywrócona przez królów Władysława Łok. i Kazimierza Wielkiego. O grodzie i jego lokalizacji →Wieleń, p. 8.]

Kasztelanowie: 1216 Tomasz1Kaszt. Tomasz występuje też w falsyfikatach z 1213 i 1233 (Wp. 1 nr 79, 148). Bez urzędu występował 1231-41 (Wp. 1 nr 131, 231), potem 1242-48 jako kaszt. pozn. (UDR I/1, 57), a zapewne jeszcze w 1256 jako kaszt. czarnk. (UDR I/1, 34). Upatrywać w nim można przodka Nałęczów z →Szamotuł (Wp. 1 nr 87); [1233?] Gotard2W 1238 poświadczony jako kaszt. pozn. (UDR I/1, 57) (Wp. 1 nr 154); 1239 Bogusza (Wp. 1 nr 218; SU 2 nr 160); 1249 Eustachy3W 1256 poświadczony jako kaszt. sant. (UDR I/1, 65) (Wp. 11 nr 1704); 1257-60 Andrzej4Kaszt. Andrzej występuje też w fals. z 1258 (Wp. 1 nr 346), w którym przepisano zapewne listę świadków z jakiegoś rzeczywistego dok. Przemysła I (zm. 1257) (Wp. 1 nr 360, 385, 387); 1279 Jakub [ze Smogulca]5Od 1280 poświadczony jako kaszt. rogoz. (UDR I/1, 65) (Wp. 1 nr 489); 1298 Wincenty [z Szamotuł]6W l. 1280-81 poświadczony jako kaszt. sant. (UDR I/1, 65); następny kaszt. sant. znany jest już od 1286, a więc Wincenty przeszedł zapewne z kasztelanii sant. na wieleńską 1281-86 otrzymuje nadanie grodu W. na własn. [→Wieleń, p. 3] (Wp. 2 nr 786).

1 Kaszt. Tomasz występuje też w falsyfikatach z 1213 i 1233 (Wp. 1 nr 79, 148). Bez urzędu występował 1231-41 (Wp. 1 nr 131, 231), potem 1242-48 jako kaszt. pozn. (UDR I/1, 57), a zapewne jeszcze w 1256 jako kaszt. czarnk. (UDR I/1, 34). Upatrywać w nim można przodka Nałęczów z →Szamotuł.

2 W 1238 poświadczony jako kaszt. pozn. (UDR I/1, 57).

3 W 1256 poświadczony jako kaszt. sant. (UDR I/1, 65).

4 Kaszt. Andrzej występuje też w fals. z 1258 (Wp. 1 nr 346), w którym przepisano zapewne listę świadków z jakiegoś rzeczywistego dok. Przemysła I (zm. 1257).

5 Od 1280 poświadczony jako kaszt. rogoz. (UDR I/1, 65).

6 W l. 1280-81 poświadczony jako kaszt. sant. (UDR I/1, 65); następny kaszt. sant. znany jest już od 1286, a więc Wincenty przeszedł zapewne z kasztelanii sant. na wieleńską 1281-86.