1252 kop. 1782 Wielen (Wp. 6 nr 9), 1278 or. Veleno (Wp. 1 nr 473), 1278 fals. w kop. 1582 Wielein (Wp. 6 nr 59), 1290 fals. XIV w. Velen (Wp. 2 nr 653), 1303 or. Lacus Sancte Marie (Mecklenburgisches Urkundenbuch, t. 5, Schwerin 1869, nr 2832), 1304 kop. 1650 Velenis, Lacus Sancte Marie (Wp. 2 nr 880), 1305 [przymiotnik] Velensis (Wp. 2 nr 893), 1311 or. Velen (Wp. 2 nr 940), 1326 kop. XVII w. Felen (Wp. 2 nr 1062), 1354 kop. XVI w. Vielen (Wp. 6 nr 165), 1358 kop. XV w. Wedel! (Wp. 3 nr 1383), 1380 kop. 1546-47 Wyelyme (Wp. 3 nr 1782), 1391 Velun (Lek. 2 nr 1407), 1401 Welin (ZSW nr 231), 1408 Welen (Wp. 7 nr 608), 1419 Welyn (WR 3 nr 749), 1422 Velyn (Wp. 5 nr 345), 1447 Felyn (I. Hlaváček, Z. Hledíková, Nichtbohemikale mittelalterliche Originalurkunden in den böhmischen Ländern, Köln-Wien 1977, s. 14), obecnie Wieleń Zaobrzański, 11,5 km na NE od Sławy.

1. 1252 okręg (districtus) [kasztelania] przem. →p. 3; 1563 n. pow. kośc., par. Ś. Piotra pod Przemętem (ASK I 4, 185v), 1619 n. par. Stary Klasztor (AV 4, 151v).

2. 1563, 1566 młyn →p. 3.

3. Własn. książęca, potem rycerska, a następnie kościelna – opactwa cystersów z siedzibą kolejno w Ptowie, W. i Przemęcie. 1252 ks. Przemysł I nadaje komesowi Beniaminowi [Zarembie] dziedziny Ptowo, W., Łupice i Obrzyca w okręgu przem., uwalnia te dobra od danin i posług dla grodu i postanawia, by ich mieszkańcy byli sądzeni tylko przez sędziego książęcego lub wdę, pozwani pieczęcią samego księcia (Wp. 6 nr 9); 1278 wda Beniamin nadaje dziedzinę V. cystersom →Wieleń – klasztor (Wp. 1 nr 473); 1370 własn. klasztoru cyst. →Wieleń – klasztor; 1533 W. należy do opactwa przem. (MS 4 nr 16708).

1563 pobór od zagrodników i młyna dziedz. o 2 kołach walnych (ASK I 4, 185v); 1566 pobór od 2 zagr. z rolami, młyna o 2 kołach (ASK I 4, 272v); 1580 pobór z W. [formularz niewypełniony] (ŹD 81).

4. 1252 imm. →p. 3; 1278 imm. oraz pr. niem. →Wieleń – klasztor, p. 3A; 1619 sołtys →p. 5.

5. 1619 wizytacja par. w Starym Klasztorze; z [folw. w] W. płacą plebanowi dzies. snop. po 4 kopy żyta i owsa, a sołtys i zagrodnik z W. płacą po 1 korcu żyta i owsa; w W. znajduje się drewniana kaplica pod wezwaniem NMP, zrujnowana i wymagająca naprawy; nabożeństwa odprawia pleb. lub wikariusz ze Starego Klasztoru; ze względu na stary zwyczaj w święta maryjne schodzi się do kaplicy wielu ludzi (AV 4, 151v-152); 1685 w W. kaplica drewniana NMP; kiedyś był przy niej kl., przeniesiony następnie do Przemętu (ŁOp. 2, 310); 1725 kościół w W. pod wezwaniem Narodzenia NMP, filia par. w Starym Klasztorze; jest drewniany, pamiątka konsekracji obchodzona w niedzielę po Narodzeniu NMP [po 8 IX]; w ołtarzu głównym nowa figura NMP z Dzieciątkiem, są 2 ołtarze boczne (AV 21, 63).

7. SzPozn. 431.