(1369 Cosczelnyky z or., 1381 Kosczelniki, de Goscelnicz, 1384 Cosczelecz!, de Goscelnik, 1394 Coscelnicz, 1404 Kosczelecz!, 1405 Chosczolniky, 1422 Kosczol, 1424 Cosczelecz!, 1426 Quoscelniki) 14 km na SW od Proszowic.

1. 1489 n. pow. krak.-prosz. (RP s. 139); 1489, 1581 pow. prosz. (MS 1, 1981; Mp. 5 Q 258; ŹD s. 7)¹Zamieszczony tu rejestr poborowy nie odnotowuje poboru z K., ponieważ w K. nie było kmieci, a tylko zagrodnicy, którzy nie płacili poboru. K. należały do par. Górka, która w ŹD s. 7 jest pomieszczona w pow. prosz; 1470-80 n. par. Górka [Kościelnicka] (DLb. 2 s. 41).

2. 1384 gaj w K.; 1394-1401 [K. graniczą z Pobiednikiem] → p. 3; 1403 → Górka [Kościelnicka] p. 2; 1404 Stogniew prep. zwierz. pozywa Imrama Seniora z Czulic [tenut. Pobiednika, wsi kl. zwierz] o granice między Pobiednikiem a K. i o 100 grz. szkody (ZK 3b s. 277; 4 s. 36); 1408 wieś Górka położona k. K. (ZK 5 s. 31); 1420 staw między K. a Stanisławicami; 1423 młyn, grobla w K.; 1424 łąka należąca do Goworka Guta dz. K. zwana Mniszka (Mnyszką) [dziś w graniczących z K. Wróżenicach łąki zw. Mniszka; UN 1 s. 91] → p. 3; ww. Goworek pozywa Elżbietę wd. po Straszu ze Stanisławic [par. Ruszcza i z K.] o zniszczenie granic między Pobiednikiem a K.; Jan Strasz ze Stanisławic pozywa ww. Goworka o zniszczenie tychże granic (ZK 7 s. 372); 1424, 1425, 1427 → p. 3; 1430 Jan Strasz ze Stanisławic czyli z K. oddala roszczenia br. Goworka i Jakuba Gutów niegdyś z K. o to, że nie wyznaczył im i nie dał wwiązania w 2 kmieci w Wolicy [par. Pobiednik] i nie wyznaczył im karczmy oraz cła czyli myta w tej karczmie²Jest tu zawarta pierwsza wiadomość źródłowa o karczmie i komorze celnej, z której wykształciła się osada zw. → Cło, dziś cz. K. (UN 1 s. 91), a także stawów, łąk, lasów i innych przynależności do K. oraz o 30 grz. szkody (ZK 9 s. 227-8); 1431 Jan Strasz z K. i Elżbieta sołtyska wd. po Pakoszu z Pobiednika toczący spór o rolę między Pobiednikiem a K. zawierają ugodę, na mocy której cokolwiek w ich sprawie postanowi komornik podsędka krak., ma być przez nich przestrzegane pod wadium 100 grz., do czasu dokonania przez prep. kl. zwierz. - jako właściciela Pobiednika - i przez ww. Strasza rozgraniczenia, → też p. 3 (GK 4 s. 246, 254); 1432 potok [Kościelnicki Potok, lewy dopływ Wisły; EW 40 i Mapa Obrębów] płynący z K. do Pobiednika (GK 4 s. 722).

1433 Jan Strasz z K. zleca Mik. Loszkowi ze Stradomia naprawę grobli niższej sadzawki, k. wielkiej drogi z Krakowa do Wawrzeńczyc. Strasz winien zapłacić Loszkowi 36 grz., dać 1 miarę grochu, 1 miarę prosa, 3 miary żyta wg miary proszowskiej oraz 40 wozów [chrustu] z zarośli. Loszek ma zreperować groblę sadzawki, podwyższyć na 5 łokci starą groblę, jak to jest zaznaczone na drzewie rosnącym na grobli i we wszystkich miejscach równo podwyższyć, z obu stron utwardzić. W wyższej części grobla ma mieć 7 łokci wysokości. Ziemię może Loszek brać z dowolnego miejsca (GK 4 s. 905); Małgorzata opatka staniąt. i Jan Strasz z K. zawierają ugodę w sprawie granic między Tropiszowem a K. Opatka i jej kurator (tutor) Abraham będą mogli jeździć starą drogą, która idzie z Wróżenic, począwszy od narożnicy do gaju należącego do Tropiszowa i dalej tą starą drogą, k. tegoż gaju aż do narożnicy wsi: Tropiszów i Pobiednik. Jan nie powinien wycinać drzew w tym gaju do czasu pełnego rozgraniczenia. Ugoda winna być przez obie strony zabezpieczona wadium 200 grz. (ZK 10 s. 137-8); 1434 ww. Mik. Loszek i Jan Strasz z K. zawierają umowę o naprawę grobli przy sadzawce w K., ciągnącej się od pola zw. Podrok k. Pobiednika. W połowie - tam gdzie jest przekopka - grobla „wlgariter przelancze” powinna być dopełniona do poprzedniej szerokości, do końca przy karczmie. Przekopka od strony Pobiednika powinna iść z tejże sadzawki. Także opat mog. [jako właśc. wsi Wróżenice] winien groblę dopełnić na całej długości, gdyż jest naruszona przez budowę młyna. Loszek oświadcza, że Strasz już mu za robotę zapłacił i dostarczył łopaty, rydle, „vigas alias taky” [taczki] i inne narzędzia (GK 5 s. 61); → Górka p. 2; rozgraniczenie między wsią Tropiszów należącą do kl. staniąt. a K. Jana Strasza z Białaczowa [pow. opocz.] poczyna się od pierwszej grobli wsi Wróżenice³W or. błędnie Breznicze. Granice idą przez gościniec i drogą aż do Pobiednika (ZDM 5, 1402). 1435 ww. Loszek na zlecenie Jana Strasza zobowiązuje się naprawić groblę i usunąć - przez dopełnienie chrustem i ziemią - dziurę w grobli. Strasz powinien jednak pod wadium 100 grz. do Zesłania Ducha Ś. wykonać upustę, tak jak mu wskażą młynarz i kołodziej. Jeżeli wówczas Loszek nie ukończy naprawy, tak jak powinien i jak opat mog. [jako właśc. Wróżenic] uzna, wówczas winien Straszowi wypłacić 100 grz. wadium (GK 5 s. 323-4); 1452 Cadzin Żyd z Krakowa pozywa karczmarzy celników⁴Por. przyp. 2 (thabernatores theloneatores) z K. (GK 11 s. 883); 1463 karczma⁵Por. przyp. 2 należąca do dóbr K., położona przy wielkiej drodze → p. 3; 1464 Jan „villicus alias kowal de teloneo”⁶Por. przyp. 2, „villicus de teloneo”, włodarz [tj zarządca komory celnej w K., zw. później → Cło] (ZK 16 s. 233-4); sadzawka położona w stronę Górki, sadzawki pod dworem; wielka sadzawka i stara sadzawka między K. i Stanisławicami, mała sadzawka k. pola, przez które idzie droga. Wieś Wolica przytyka końcem do K. Pole folwarczne za ogrodzeniem, za wsią K., sięgające drogi do Wróżenic; pole między drogą wróżenicką do Wróżenic i drogą tropiszowską do Tropiszowa → p. 3 i Cło (ZK 17 s. 282-4); 1469 → Cło; sadzawka w K.→ p. 3.

1470-80 K. graniczą z Pobiednikiem (DLb. 3 s. 64); 1474 → Cło; 1478 staw opust. należący do K. i Stanisławic, ciągnący się aż do wsi Górka; 1480 wyższa sadzawka przy dworze w K. → p. 3; 1486-7 lasy ciągnące się w kierunku Pobiednika i Wyciąża; → p. 3 (GK 22 s. 525-6; ZK 153 s. 7); 1521→ Górka p. 2; 1568 granice między Tropiszowem a Pobiednikiem poczynają się od stawu zw. Żółkiew i przekopy zw. też Żółkiew, idą do drogi publicznej z Igołomi do Przewozu i tą drogą do ściany K. i do stawu zw. Kozłowski. W tym miejscu pełnomocnicy (factores) z K. odróżnili dobra zw. Koźlica należące do Tropiszowa [dziś cz. wsi Koźlicy zwie się Koźlica Tropiszowska; UN 13 s. 14] od dóbr Pobiednik Mały i Wielki i poświadczyli, że granice tu się zamykają. W tymże miejscu, na brzegu stawu zw. Kozłowski usypane zostają 3 kopce narożne: 1) od strony Koźlicy należącej do Tropiszowa, 2) od strony Pobiednika Małego i Wielkiego i 3) od strony K. (ZK 407 s. 119-25); 1570 przez wieś Cło k. K. idzie droga z Krakowa na Ruś (LDK s. 27).

3. Własn. szlach. 1369, jako zm. 1379 Goworek z K. i Rzędowic, [sołtys] z Dwikóz [pow. sand.], kaszt. zawich? 1372-4 (Mp. 1, 304, 318; 3, 850; KK 1, 183; SP 8, 595; ZDM 4, 1013, 1062; UM 1157); Goworek [h. Rawa] dz. K. i jego s. Jan [Gut] zapisują ż. Jana Elżbiecie 600 grz. szer. gr pras. na Rzędowicach [par. Koniusza] i K. Jeżeli Elżbieta przeżyje męża, nawet w wypadku powtórnego małżeństwa ma posiadać te dobra, do czasu spłacenia jej ww. sumy (Mp. 1, 304; ZDM 8, 2536 wzm.); 1369, zm. 1383 Jan, Jaszek Gut z K. i Rzędowic s. Goworka (Mp. 1, 304; ZDM 8, 2536; SP 8, 851, 1148, 1189, 2185); 1369-88 Elżbieta Gutowska ż. ww. Jana wd. 1384, od 1385 ż. Jakusza z Rzędowic (SP 8, 2185, 2189, 2252, 2263, 2321, 2328, 2494, 3616, 3872, 4182, 4716, uw. 96/19, 97/24); 1379-89 wdowa po ww. Goworku (SP 8, 595, 2185, 2252, 2321, 5128, uw. 160/23; ZDM 4, 1062, 1084); 1384-5 Warsz [h. Rawa] z K., Przecławic [i ze Skrzynna w pow. rad.] (SP 8, 2251, 2263, 2328, 2537, 2921, 2926, 2994, 3338; Wroniszewski → p. 7 s. 107); 1384-5 → Czernichów [par. Igołomia]; 1384 ww. wd. po [Janie] Gucie procesuje się ze swoją świekrą [wd. po Goworku] o 2 kmieci i 4 grz. 14 sk. (SP 8, 2185, 2252, 2321, 2424); wd. po Janie Gucie z Rzędowic procesuje się z Warszem z K. o połowę dziedziny w K. Warsz winien stawić kapelana ze Skrzynna (SP 8, 2263, 2328, 2418, 2494, 2537).

1384-1408, jako zm. 1409 Stanisław, Stasz, Strasz h. Odrowąż z K., Białaczowa i Sędziszowa [pow. pilzn.] [s. Sąda z Białaczowa i Petrykoz i Świętochny?] star. łęcz. 1390-2, kaszt. małog. od 1391, żonaty z Elżbietą⁷W 1391 r. Władysław Jag. zastawia za 600 grz. Mik. Straszowi zamek Lanckoronę z wszystkimi przynależnościami (Mp. 4, 1010). Od tego roku do 1396 występuje on w źródłach jako Mik. Strasz lub Strasz z Lanckorony (ZK 2 s. 146, 286, 380, 421, 490, 502, 509-10, 516, 523; SP 8, 5708). Górski → p. 7 s. 37 i 99 tab. genealogiczna sugeruje, że był on najstarszym synem Strasza kaszt. małog., ale brak uzasadnienia w źródłach tej hipotezy. Niewątpliwie należał do rodu Odrowążów (SP 2, 1140; 8, 2926, 5110, 5128, 6357, 6550, 8692, 9750, 9794, uw. 96/19, 160/23, 229/35, 242/39, 266/84, 290/19, 312/17, 315/76, 325/93, 342/48; Mog. 13, 104-5; MV 3, 308; Mp. 4, 973; DSZ 28; ZDM 6, 1525, 1589, 1701; 8, 2544; AKP 8, 370; UM 628; ZK 2s. 42, 172, 344, 351, 389; 3 s. 266, 569, 575; 3a s. 36, 41, 529, 579; 3b s. 48, 74, 81, 93, 101, 116, 128, 187, 217, 223, 333, 348, 365, 382, 463, 477, 647, 654; 4 s. 36; 5 s. 14, 31, 41, 47); 1384 tenże pozywa ww. Warsza o 2 niwy, przeoranie ról, 1/2 ł., łąkę i konie zabrane z gaju Strasza (SP 8, 2926); 1388 [Elżbieta] wd. po Janie Gucie z K. procesując się ze Staszem [Straszem] K. uzyskuje wizję sądową (SP 8 uw. 96/19); taż zastawia za 34 grz. Straszowi połowę wsi K., na której ma 600 grz. wiana i posagu i oświadcza, że Strasz drugą połowę tej wsi wykupił od kaszt. sand. [którego?], o której to połowie Elżbieta wie, że była z sukcesji po matce [Strasza]⁸Zapiska ta i inny przytoczony tu materiał źródłowy świadczą o wejściu Straszów w kompleks dóbr: K., Rzędowice, Stanislawice i Wolica poprzez bliżej nieokreślone małżeństwo Strasza z Gutówną (SP 8, 4716).

1389-1424⁹W r. 1424 Jakub i jego br. Goworek sprzedają K. Spytkowi z Melsztyna, lecz nadal, do 1430, piszą się z K. lub niegdyś z K Jakub, Jakusz Gutowic lub Gut dz. K., Rzędowic do 1420 oraz Opola i Pliszczyna w ziemi lub., do 1411 sołtys dziedz. Dwikóz [pow. sand.], s. Jana Guta i Elżbiety, br. Piotra i Goworka (SP 8, 5128, 6357, 7557; ZK 3a s. 316, 326, 363, 398, 421, 602; 3b s. 31; 6 s. 25, 506, 549-51, 595, 601; 7 s. 18-20, 43-4, 62-3, 76, 158, 178, 197, 354, 406, 433; 193 s. 331; GK 1 s. 228-9; ZL 10 k. 378; ZDM 5 s. 1234; SHGL s. 167, 182-3); 1389-1420 Piotr Gut z K. i Rzędowic, sołtys w Dwikozach, s. Jana Guta br. ww. Jakuba (SP 2, 1455, 1464; 8, 5128, 7557; ZK 3a s. 326, 363, 399; 6 s. 25, 213; GK 1 s. 228-9; AKP 8, 850, 880); 1389-1424¹⁰→ przyp. 9 Goworek Gut z K., Rzędowic, do 1411 dziedz. sołtys w Dwikozach s. Jana Guta br. ww.(SP 2, 1455, 1464, 1502; 8, 5128, 7557; ZDM 5, 1234; MK 35 k. 385; Wp. 5, 108; BPAN rps 8624; ZK 3a s. 326 - bez imienia; 5 s. 14, 152, 165, 182, 208, 214, 230; 6 s. 18-9, 25, 80, 233, 278, 305, 309, 319, 368, 431, 465, 506, 529, 549-50, 571, 573, 601, 604, 608, 627; 7 s. 43-4, 62-3, 76, 158, 178, 231, 235, 238, 268, 342, 354, 372, 403, 433; 193 s. 33, 331; 194 s. 191-4; 195 s. 271; GK 1 s. 228-9; 2 s. 221, 227-8, 235); 1389 Goworek s. Grota z [Obiechowa] zastawia za 36 grz. Staszkowi [Straszowi] z K. cz. swojej dziedziny w Stanisławicach i Wolicy, przyrzekając chronić go od wszelkich przeszkód ze strony br. Jakuba i dzieci Rębacza (SP 8, 5110); wd. po Goworku winna zabezpieczyć ww. Strasza od wszelkich przeszkód [w posiadaniu powyższego zastawu] na sumę 36 grz. (SP 8, uw. 160/23); w sprawie Strasza z K. sąd postanawia, że ponieważ nikt, a zwłaszcza dzieci Jana Guta lub wd. po Goworku, nie powinny ustąpić z K. przed Bożym Narodzeniem, żaden ich pozew nie powinien być oddalony (SP 8, 5128); 1391 Władysław Jag. zaświadcza, że ww. br. Grotko i Jakub [ss. Grota z Chrobrzan w pow. wiśl.] z Obiechowa sprzedali za 200 grz. Straszowi z K. całe cz. Stanisławic i Wolicy (ZDM 8, 2544 wzm.); 1394 Strasz z K. procesuje się z dziećmi Jana Guta [tj. z ww. Jakubem, Piotrem i Goworkiem] (ZK 2 s. 42); 1394-1401 prep. kl. zwierz. [jako właśc. Pobiednika Małego i Wielkiego graniczącego z K.] procesuje się ze Straszem z K. o bezprawne i gwałtem wypasanie łąk i pastwisk klasztornych stadami bydła (ZK 2 s. 172, 389; 3a s. 26, 81, 159, 247, 309, 589; SP 8 uw. 229/35, 242/39, 266/84, 279/14, 290/17, 312/17, 325/93, 342/48); 1395 Piotr niegdyś sołtys z Pobiednika [Wielkiego] procesuje się z Stanisławem zw. Strasz z K. o zabrane bydło pociągowe, o spasienie 18 miar owsa i o 6 grz. z racji poręczenia (ZK 2 s. 344, 351, 358, 375); ww. [Stanisław] Strasz z K. ma stawić w sprawie przeciw pozywającemu go Jakuszowi s. sołtysa z Dwikóz (ZK 2 s. 407); 1398 ww. Jakub [sołtys] z Dwikóz procesuje się ze Straszem z K.; tenże Gut z Dwikóz i jego dwaj bracia [Piotr i Goworek] pozywają Strasza [kaszt.] małog. o: 2 kmieci w Stanisławicach, młyn, wyższą sadzawkę, karczmę, stawy tamże, dochody z tej wsi, bydło robocze i świerzopice [młode klacze] oraz o Wolicę (SP 8, 6357, 7557); 1399-1424 Elżbieta, Halszka Straszowa z K. i Stanisławic ż. Strasza z K. kaszt. małog. od 1409 wd. (SP 2, 1373, 1455-6, 1464, 1502, 1546, 1563, 1687; 8, 8532, 8581; KK 2, 597, 605; ZK 3b s. 182, 278¹¹Tu w rpsie błędnie imię: Hanka zamiast Halszka, 299; 4 s. 48; 5 s. 165, 198, 208, 211, 213-4, 367, 392, 406, 437, 440; 6 s. 25, 51, 180, 213, 216, 230, 269, 305, 309, 319, 571-2, 557, 608-9, 623; 7 s. 14, 143-4, 231, 238, 372, 406; 193 s. 328; 195 s. 271; GK 1 s. 41, 83, 97; 2 s. 9, 17, 31, 42, 53-5, 228, 235; OK 4 k. 30); 1399 Strasz z Białaczowa i K. pozwany przez Elżbietę Granowską z Pilicy z racji jego poręczenia za jej 1000 grz. wiana (SP 8, 8692, uw. 278/47); 1400 tenże i Piotr Rpiszka [z Bedlna w pow. opocz.] kaszt. wiśl. oddalają roszczenia ww. Elżbiety ż. Wincentego z Pilicy o poręczenie za Janusza Laczka¹²Janusz Laczek jest może identyczny z drugim mężem Elżbiety, zwanym Janczykiem Janczykowiczem Hiczyńskim z rodziny czeskich Odrowążów. A. Strzelecka, Elżbieta z Pilcy Gronowska, PSB 6, 1948, s. 248-9 z racji 1000 grz. wiana (SP 8, 9750); 1401 Strasz z K. pozwany przez Imrama [seniora] z Czulic o uczynienie ogrodu w Pobiednikach [gdzie Imram był dzierżawcą od kl. zwierz.] (ZK 3 s. 266); ww. Strasz nie mógł stawić się w sprawie z Imramem o ww. ogród w Pobiednikach klasztornych, ponieważ był uwięziony wraz z królem Węgrów [Zygmuntem Luksemburskim] (ZK 3a s. 306); Jakusz i Pietrasz ss. Jana Guta z K. mają termin z Pełką i Paszkiem z Pilchowic [Śląsk] w sprawie o poręczenie za Miczka [z K. w pow. prosz.] s. marszałka przez Pietrasza i Jakusza za br. [Goworka - por. niżej przyp. 23] (ZK 3a s. 326); 1403 → Górka [Kościelnicka]; nieznane z imienia córki Jana Guta i Elżbiety, siostry Jakusza Guta (ZK 3b s. 31); 1404 → p. 2; Krystyn i Paszek z Bedlna [pow. opocz.] pozywają Strasza z K. o 100 grz. długu żyd. (ZK 3b s. 333); 1404-5 Imram senior z Czulic pozywa Strasza z K. i jego włodarza o zastawianie sideł na zające (ZK 3b s. 463, 477).

1405-37, jako zm. 1440 Jan, Jaszek Strasz z K., Stanisławic, Wolicy, Rzędowic, Białaczowa i Sędziszowa [pow. pilzn.] s. Strasza i Elżbiety, br. Strasza z Białaczowa (ZK 4 s. 203; 6 s. 24-5, 230, 337, 529; 7 s. 14, 43-4, 268, 342, 372; 9 s. 227-8, 230; 10 s. 102, 122-4, 143, 269; 11 s. 194; 146 s. 92-3, 252; 150 s. 38; 194 s. 192; 197 s. 267, 542-3, 572, 610, 613, 622, 631, 650, 655; GK 3 s. 10, 14, 206, 314, 385; 4 s. 90, 94, 115, 177, 224-5, 238, 246, 254, 326-7, 334, 341, 513-4, 539, 567, 609, 672, 834, 901, 905-6, 931, 1042; 5 s. 30, 62; ZP 21 s. 247; 22 s. 481; 23 s. 288; SP 2, 1373, 2487, 2492, 2599, 2672, 2696, 2851; OK 5 s. 46; DH 4 s. 436, 507, 544-6, 561; Mp. 4, 1295; AKP 8, 1035; KK 2, 597, 605; ZDM 5, 1402; Cracovia artificum suppl. 1433-1490, 28); 1405 Strasz z Białaczowa czyli z K. gwarantuje Jaszkowi z Niewiarowa wwdzie łęcz. zwrot 90 grz. ewentualnym wieczystym wwiązaniem w Sędziszów, „cum tribus Libertatibus” tj. z Wolicą Ługową, Wolicą Piaskową i [dziś nie istn.] Wolą Uciechową [wszystkie w pow. pilzn.] z wszystkimi przynależnościami i pożytkami z wyjątkiem prawa sądzenia i z wyłączeniem służebnika Strasza (AKP 8, 370); 1407 Goworek Gut i jego br. [Jakub] z Dwikóz procesują się ze Straszem z K. Strasz winien przyjąć od nich pieniądze za zastaw (ZK 5 s. 14); sąd ziemski krak. nakazuje Straszowi z K. ustąpić do Bożego Narodzenia z cz. wsi K., którą trzyma zastawem od ww. Goworka Guta na sumę 150 grz., jeżeli Goworek w tym terminie spłaci mu tę sumę (MK 35 k. 385; BPAN rps 8624); 1409 Elżbieta wd. po ww. Straszu z K. oświadcza, że przyjęła od Goworka Guta 150 grz. za zastawioną cz. K. i dała mu w nią wwiązanie; tenże pozywa ww. Elżbietę o rolę w K. (ZK 5 s. 165, 182); 1410 taż Elżbieta oddala roszczenia młynarza Goworka Guta z K. o 8 kop prosa; Elżbieta zawiera ugodę z Goworkiem o brogi, owies i groch (ZK 5 s. 208, 214); Goworek Gut z Rzędowic zastawia za 30 grz. Sięgniewowi [h. Rawa] z Bieńkowic [pow. sand.] całą swoją cz. w K. (ZK 193 s. 33); 1410-5 Strasz z K., od 1415 z Białaczowa s. Strasza i Elżbiety, br. Jana Strasza (ZK 5 s. 213, 367, 392; 6 s. 24; SP 2, 1373); 1411 Jan [Rzeszowski] wikariusz generalny bpa Piotra [Wysza] zatwierdza wikariuszom kol. sand. nadanie przez Abrahama [plebana] z Piotrowina [woj. lub.] sołectwa w Dwikozach, kupionego za 80 grz. przez tegoż Abrahama u br. Jakuba i Goworka Gutów (ZDM 5, 1234); 1414 sąd ziemski krak. zezwala Mikołajowi wójtowi krak. sprzedać za 20 grz. zastawioną mu przez [Elżbietę] wd. po Straszu z K. szatę z czarnego aksamitu podbitą popielicami i 5 pozłacanych naszyjników (ZK 5 s. 440); 1415-34 Katarzyna c. Strasza z K. i Elżbiety, siostra Jana Strasza, ż. Frycza [nie zid], 1434 zw. Powalina¹³W r. 1430 występuje „generosa” Katarzyna wd. po Iwonie Powale, może identyczna za Straszówną (SP 2, 2323). Bliżej nieznany Frycz byłby zatem jej pierwszym mężem? (ZK 6 s. 24, 230; Cracovia artificum suppl. 1433-1440, 28); 1415-34 Agata, Jagienka c. Strasza z K. i Elżbiety, siostra Jana Strasza, 1433 ż. Jana [h. Rawa] z Bełzowa (ZK 6 s. 67, 230; 9 s. 117; 197 s. 279, 293; GK4 s. 1042).

1415 Strasz z Białaczowa i jego br. Jan przeprowadzają podział dóbr. Z tego działu Janowi przypadają: K., Stanisławice, Wolica, cz. Rzędowic oraz cała wieś Sędziszów z przysiółkami („cum przissodlky”) [tj. z Wolicą Piaskową i Wolicą Ługową], jednakże dopiero po śmierci matki [Elżbiety], która powinna być panią tych wsi dożywotnio (SP 2, 1373); Elżbieta wd. po Straszu oddala roszczenia Goworka Guta o 150 grz. szkody z racji niewyznaczenia cz. dóbr w K. do wwiązania; taż i jej dzieci oddalają roszczenia ww. Goworka o 100 grz., o cz. K. i o dokument tegoż; Jan Strasz zobowiązuje się wyposażyć siostrę Agatę, gdy będzie wychodzić za mąż (ZK 6 s. 18-9, 67, 80); Jakusz z Boturzyna w swoim imieniu i Wierzbięty z Branic jako arbiter nie doprowadził do ugody między wd. Elżbietą i jej dziećmi z K. a braćmi Gutami i odesłał ich do sądu (ZK 6 s. 51); 1416 → Korzkiew; Piotr Gut z Rzędowic pozywa Elżbietę z K. o niwę, łąkę i 2 kmieci w Rzędowicach; tenże Goworek pozyskuje wieczyście na ww. Elżbiecie wd. po Straszu i jej synach, Janie [inny syn nie wymieniony] i córkach Katarzynie i Jagience połowę wsi K. i połowę Woli Kościelnickiej [tj. Wolicy], jako że Elżbieta i jej dzieci nie przedstawili - zgodnie z zaleceniem sądu - świadków (ZK 6 s. 213, 230 zp.); wyrok Krystyna Myszki z Nieprześni podsędka krak. w sprawie z pozwu Jakuba i Pietrasza ss. Goworka Guta z Rzędowic przeciw ww. Elżbiecie i jej dzieciom zostaje - mimo naganienia przez nią tegoż wyroku - utrzymany w mocy przez sąd wiecowy generalny, jako że Elżbieta nie chciała się stawić na tym sądzie; taż Elżbieta i jej dzieci skazani na karę XV i karę zw. kocz w skórkach wilczych zgodnie z pr. ziemskim [→ Słownik Staropolski 3 s. 309-10, hasło - Koc], jako że niesłusznie, wbrew pr. ziemskiemu naganiła wyrok ww. [Krystyna] podsędka krak. (SP 2, 1455-6, 1464); Imram z Czulic odstępuje od roszczeń do ww. Elżbiety z K. o wygon dla bydła i o zagubienie jednej sztuki bydła; Jakub i Goworek Gutowie z K. zastawiają za 90 grz. Grotowi z Makocic całą swoją cz. w Rzędowicach (ZK 193 s. 328, 331); 1417 Goworek Gut sołtys z Dwikóz w sprawie przeciw ww. Elżbiecie i wszystkim dzieciom Strasza z K. udowadnia przy pomocy świadków, że po śmierci matki [Elżbiety, zm. po 1388] pozwał Strasza z K. o połowę wsi K. i po śmierci tegoż Strasza [jako zm. 1409], nie dopuszczając do przedawnienia pozwu i pretensji, skargę przeciw Elżbiecie i jej dzieciom ponowił. Tym postępowaniem Goworek pozyskał wieczyście na Elżbiecie i jej dzieciach połowę wsi K. (SP 2, 1502); sąd ziemski krak. wyrokuje, że Jan s. Elżbiety wd. po Straszu z K. nie powinien w żaden sposób kwestionować praw do wiana i posagu zapisanych Elżbiecie przez męża na dobrach dziedz. w ziemi krak.; taż. procesuje się z Grotem [h. Rawa] z Makocic o zabranie gwałtem 18 sztuk bydła należącego do jej kmieci [w Rzędowicach] (ZK 6 s. 337, 380); 1418 taż pozywa Goworka Guta z K. o 7 grz. i uprowadzenie jej kmiecia (ZK 6 s. 431); Jan z K. pozwany w sprawie z ww. Goworkiem o zabranie 12 gęsi i 4 kaczek, o przepędzenie bydła z wygonu w K. i zagnanie do swego dworu nie stawił się na rozprawę; tenże Jan nie stawił się pozwany przez Piotra młynarza Goworka o zabranie 4 kaczek, 1 świni z 5 prosiętami, o najście młynarza, związanie go i zadanie sinych ran; Jan z K. pozywa ww. Goworka o to, że zabrał jego kmieciowi świnię („scropham ... alias bydliny”), zabił ją, zaniósł do domu i zjadł (ZK 194 s. 193-4); Jan z K. skazany na karę XV Goworkowi z K. i sądowi za to, że nie zapłaciwszy 6 sk. odstąpił od sprawy w sądzie (ZK 6 s. 466); ww. Elżbieta odpiera prawem pretensje swego niegdyś kmiecia Stanisława o kopy (SP 2, 1563); 1418-9 Elżbieta Straszowa ze Stanisławic i K. procesuje się z Maciejem młynarzem Guta [którego?] z K., żoną młynarza, synem i służebnicą (GK 1 s. 41, 83, 97).

1419 sąd ziemski krak. wyrokuje, że pozywający Jakub i Goworek Gutowie z K. z jednej strony i ww. Elżbieta z dziećmi z drugiej strony, winni podzielić po połowie całą wieś K.; taż i jej dzieci oddalają roszczenia ww. Jakuba i Goworka o 200 grz. szkody z racji połowy wsi K. (ZK 6 s. 506); taż Elżbieta i jej dzieci winni do 3 tygodni wyznaczyć zgodnie z wyrokiem sądowym połowę wsi K. z wszystkimi przynależnościami Jakubowi i Goworkowi Gutom (ZK 6 s. 549-50); taż Elżbieta i jej dzieci zawierają ugodę z Jakubem, Piotrem i Goworkiem Gutami. 3 cz. wsi K. mają przypaść ww. Gutom a 1 cz. Elżbiecie i jej dzieciom pod wadium 100 grz. stronic i 100 grz. sądowi (GK 1 s. 228-9); Goworek Gut z K. pozywa ww. Elżbietę o związanie młynarza, zabranie 6 kaczek z kaczętami i 1 świni z 5 prosiętami; Piotr włodarz Goworka Guta z K. (ZK 6 s. 573, 608); 1420 Elżbieta i jej s. Jan oddalają roszczenia Dobka, Piotra i Jakuba [h. Rawa] z Wysokiej [pow. rad.] do dziedziny w Rzędowicach (ZK 7 s. 14); Jakub Gut z K. gwarantuje Janowi [h. Rawa] ze Skorczowa - z racji poręczenia za tegoż Jakuba - zabezpieczenie 12 grz. poręczonej sumy ewentualnym wwiązaniem w swoją cz. w K. (ZK 7 s. 19-20); Elżbieta wd. po Straszu z K. i jej s. Jan w imieniu innych dzieci Strasza z jednej strony oraz br. Goworek i Jakub Gutowie z drugiej strony zawierają ugodę w sprawie wszystkich sporów. Elżbieta i jej dzieci winni posiadać wieczyście staw między Stanisławicami a K., którego połowa jest na gruncie i siedlisku Stanisławic, a druga połowa na gruncie i na własności K. Staw ten ma do nich należeć z wszystkimi przynależnościami, począwszy od grobli aż do ostatniego miejsca przepływu wody. W zamian za staw ww. Gutowie mają posiadać wieczyście wieś K. - z której Elżbieta i jej dzieci zachowują tylko trzecią część - oraz 2 łany z kmieciami w Wolicy. Kmieci tych będą mogli osadzić w K. Ponadto Gutowi winna być zwrócona cz. dziedziny w Rzędowicach, kupiona od nich przez Elżbietę i jej dzieci. Winni Gutowie jednak zwrócić 30 grz. czyli resztę z 80 grz., za które Elżbieta i jej dzieci zastawiła 2 kmieci w Stanisławicach Grotowi [h. Rawa] ze Słupczy [pow. sand.]. Kmiecie i inni mieszkańcy K. mogą w ww. stawie poić bydło, brać wodę do pojenia i prać. Goworek i Jakub powinni przyczyniać się do naprawy stawu, z wyłączeniem skutków szkód poczynionych przez młyn Elżbiety. Przyw. pr. niem. - do czasu uzyskania go wyrokiem sądowym - winna Elżbieta i jej dzieci okazać Gutom w każdej potrzebie (ZK 7 s. 43-4); ww. Jakub i Goworek z K. sprzedają za 400 grz. Janowi z Lganowa całą swoją cz. w Rzędowicach (ZK 7 s. 62-3); Piotr Gut z K. pozywa Filipa z Chrobrza [pow. wiśl.]. Świadkowie przysięgają, że Filip miał w dzierżeniu Szczukomłoty [pow. sand.] (AKP 8, 850); ww. Jakub z K. zapisuje ż. Śmiłce c. Abrahama z Pliszczyna [ziemia lub.] 200 grz. wiana i 200 grz. posagu na połowie K. (ZK 194 s. 196); 1423 [Elżbieta] wd. po Straszu ze Stanisławic pozwana przez Mikołaja kmiecia z K. o konia wart. 2 grz. (GK 2 s. 9, 17, 42, 51); taż procesuje się z Stanisławem [Liczko] kmieciem z K. (GK 2 s. 9, 17, 42); ww. Elżbieta winna przysiąc, że nie zabrała na wolnej drodze ww. Stanisławowi zw. Liczko kmieciowi z K. 2 koni wart. 4 grz., ani nikt z jej rozkazu koni tych nie wziął (GK 2 s. 53); w sprawie przeciw ww. Elżbiecie świadkowie kmiecia Mikołaja kmiecie z K.: Wojciech bratanek Makrosza, Jakub s. Dobrosza, Jaszek, Stan. Kuroń, Piotr młynarz z K. oraz Stanisław karczmarz z Tropiszowa przysięgają, że Elżbieta zabrała Mikołajowi konia nie na grobli ale na wolnej drodze; Tomek z K. [dzierżawca?] z ww. Elżbietą o karę dla swoich kmieci (GK 2 s. 54-5).

1424 Goworek Gut z K. pozywa Piotra Łapkę notariusza króla i jego br. Niemierzę [z Łapanowa], że wraz z towarzyszącymi im 16 kmieciami skosili mu bezprawnie łąkę zw. Mniszka na 10 grz. szkody; Stanisław służebnik woźnego Boguty zeznaje, że widział Piotra Łapkę i jego brata na ww. łące Goworka przechadzających się, lecz nie kosili oni łąki. Widział jednak 16 kmieci koszących łąkę (GK 2 s. 221, 227); tenże Piotr Łapka przysięga, że nie kazał ww. towarzyszącym mu kmieciom skosić łąki zw. Mniszka, należącej do Goworka i oddala jego roszczenia (GK 2 s. 235); → p. 6; → p. 2; Goworek Gut z K. pozywa Elżbietę wd. po Straszu ze Stanisławic o to, że jej włodarz oświadczył, iż Goworek pozwał przed swój sąd kmiecia Elżbiety Marka Króla ze Stanisławic (ZK 195 s. 271); br. Jakub i Goworek K. sprzedają za 400 grz. w szer. gr pras. i za 400 grz. w półgr Spytkowi z Melsztyna całą swoją wieś K. położoną między wsiami: Stanisławice, Górka, Wróżenice, Tropiszów i Pobiednik, wraz z sadzawką, młynem i jego ogrodem, z łąkami zw. Świnia i zaroślami. Oświadczają też, że Spytek wypłacił im całą sumę; ww. bracia i Paszek z Barućwierdzy [Śląsk Cieszyński, dziś Barut] poręczają za Śmiłkę [czyli Ofkę] ż. Jakuba, że zrzeknie się wszelkich praw do sprzedanej Spytkowi cz. K. (ZK 7 s. 433); 1425 Jakub Gut niegdyś z K. sprzedaje za 5 grz. Spytkowi z Melsztyna swoje łąki położone poniżej K. i Wolicy (ZK 146 s. 9); 1426 Śmiłka ż. Jakuba Guta niegdyś z K. ustępuje z wszelkich praw do wiana i posagu na wsi K. sprzedanej ww. Spytkowi (ZK 8 s. 177); 1427 Jan z Tęczyna poręcza za Jakuba i Goworka Gutów niegdyś z K, że dokonają objechania całej sprzedanej wsi K., tak jak z wszelkim prawem winni przekazać ją Spytkowi z Melsztyna; Grot ze Słupczy i Jan z Tęczyna poręczają za ww. Gutów z racji wsi K. przez nich sprzedanej Spytkowi; sąd wiecowy postanawia, że Jan Strasz ze Stanisławic może odzyskać od ww. Spytka prawem bliższości wieś K., jeśli do najbliższego Bożego Narodzenia wypłaci Spytkowi 605 1/2 grz. Po tym terminie K. będą należeć wieczyście do Spytka; w wypadku odkupienia wsi K. przez Jana Strasza od Spytka, tenże Strasz winien Jakubowi i Goworkowi zapłacić za cz. Wolicy [tj. Woli Stanisławskiej]. Jeżeli Strasz w oznaczonym terminie K. nie odkupi, wówczas Spytek winien im za tę cz. Wolicy zapłacić; Piotr z Marszowic poręcza Janowi z Tęczyna za Jakuba Guta [niegdyś] z K., że tenże Gut uwolni go od wszelkiego uszczerbku z racji cz. w K. (ZK 146 s. 32-3, 71, 92-3, 107); Pakosz niegdyś z Bystrzanowic [obecnie sołtys w Pobiedniku Wielkim] pozywa Spytka z Melsztyna o zajęcie w K. przez Marcina włodarza z K. bydła, które pognał do Piotrkowic [Wielkich, wsi Spytka]; Stanisław karczmarz z Pobiednika i ww. Pakosz pozywają tegoż Spytka o zajęcie przez ww. Marcina temuż karczmarzowi konia i zagnanie go do Piotrkowic; tenże włodarz Spytka z K. przeciw ww. karczmarzowi z Pobiednika o 1 kmiecia i 10 ran sinych (ZK 196 s. 92-3); ww. Spytek na mocy pr. bliższości ustępuje Janowi Straszowi ze Stanisławic za 600 grz. z wsi K. i daje mu wwiązanie w tę wieś, tak jak ją kupił u Gutów, z wyłączeniem jednak swoich zasiewów i siana, które ma w gumnie (GK 3 s. 10).

1428 Abraham kmieć niegdyś z Tropiszowa - pozwany przez opatkę ze Staniątek o 16 sztuk bydła i 6 koni - stawia Jana Strasza z K. (GK 3 s. 15); Stanisław kmieć z K. (GK 3 s. 92, 119); Jan s. zm. Piotra [Guta] z Rzędowic kwestionuje dokumenty sprzedaży K. Spytkowi z Melsztyna oraz umowy dokonane niegdyś między Gutami z K. i Janem Straszem ze Stanisławic (ZK 8 s. 331); 1430 Pakosz z Bystrzanowic [sołtys w Pobiedniku Wielkim] pozywa Jana Strasza z K. o to, że jego służebnicy, wyszedłszy z jego domu, wpędzili 35 wykastrowanych koni czyli wałachów w zboże Pakosza na szkodę 10 grz. i do domu tegoż Strasza powrócili (GK 4 s. 90, 94); Mikołaj włodarz [Jana] Strasza w K.; → p. 6 (GK 4 s. 128, 132, 144-5); Jan Strasz z K. gotów był dać Jakubowi i Goworkowi niegdyś [sołtysom] w Dwikozach wwiązanie w 4 grz. czynszu w Rzędowicach (GK 4 s. 177); → p. 2; Jakub i Goworek Gutowie niegdyś z K. ustępują na mocy ugody Janowi Straszowi ze Stanisławic czyli z K. z wszystkich dóbr dziedz., łąk, gajów, lasów, zarośli i stawów należących do wsi: K, Stanisławice i Wolica, o które Strasza pozywali. Poręczają też za swego bratanka Jana [s. zm. Piotra z Rzędowic], iż nie będzie zgłaszał pretensji do tych dóbr; tenże Strasz gwarantuje ww. Goworkowi i Jakubowi niegdyś z K. zwrot 40 grz. ewentualnym wwiązaniem w 4 grz. czynszu od swojego kmiecia w Rzędowicach (ZK 9 s. 228-30); 1431 → p. 6; Jan Strasz z K. pozywa Elżbietę [sołtyskę] z Pobiednika [wd. po Pakoszu niegdyś z Bystrzanowic] o bydło nie przyuczone do pracy (pro iumentis) czyli o świerzepice; taż Elżbieta wd. po Pakoszu [sołtysie] z Pobiednika Wielkiego oskarża Jana Strasza z K., że z 3 towarzyszami naszedł jej rolę i jej kmieci pracujących na roli wypędził i rolę na swój użytek obsiał; taż oskarża ww. Strasza, że z 3 równymi sobie i z 5 ludźmi niższego stanu naszedł rolę, ją i jej kmieci z roli wypędził i dla siebie obsiał (GK 4 s. 238, 246); → p. 2; taż Elżbieta pozywa Jana [Strasza] o bezprawne wypasanie koni na jej łąkach (GK 4 s. 265); tenże Strasz zastawia na poczet długu w wysokości 70 grz. Jakubowi i Marcinowi Chmielom ważnikom z Krakowa szuby postawcowe (zuby postawczowe) podbite kunami, płaszcz z postawca¹⁴Postawiec - barwna, kosztowna tkanina, zwłaszcza jedwabna (Słownik Staropolski 6 s. 452-3, 457) brunatnego kołoru, także podbity kunami i 3 pasy srebrne, z wierzchu pozłacane. Jeśli Strasz długu w terminie nie spłaci, Chmielowie mogą te wszystkie rzeczy sprzedać lub obrócić na swój użytek (GK 4 s. 326-7, 334); 1432 → Janowice [par. Racławice]; Jan Strasz z K. pozywa Jakuba z Racławic [pow. prosz.] o konia wart. 6 grz., o sukno zw. „belista”, barchan i pieniądze, które wziął od Strasza na wyprawę, na którą nie pojechał oraz o 20 grz. szkody (GK 4 s. 528, 539); Jan Strasz z K. pozywa dz. Jana Śladowskiego [ze Śladowa] o 6 pierścieni z cennymi kamieniami wart. 30 grz. jemu przez Śladowskiego zabranych i o sukno, jopulę jedwabną, które zabrał od Strasza mając jechać na wyprawę, na którą jednak nie pojechał i o 50 grz. szkody (SP 2, 2426)¹⁵Sprawa ta toczyła się przed sądem grodzkim 14 I 1432, a na sądzie król. 20 XI tegoż roku - inna sprawa, mająca zapewne związek z poprzednią: Jan z Bełzowa zostaje zobowiązany do zapłacenia Janowi ze Śladowa 30 grz. za 6 złotych pierścieni i cenny kamień diament (SP 2, 2419). .

1433 → p. 2; Jan Strasz z K. sprzedaje za 150 grz. Dobiesławowi z Oleśnicy [pow. wiśl.] kaszt. wojn. całą swoją kamienicę, położoną przed kościołem Ś. Andrzeja w Krakowie (SP 2, 2466; Mp. 4, 1295); tenże Strasz procesuje się z 30 kmieciami z Wyciąża o 30 sztuk nieoswojonych koni, zranionych i zabitych oraz o ucięte im ogony (SP 2, 2477); Jan Strasz gwarantuje mgrowi Grzegorzowi i Janowi medykowi z Bochni zwrot 250 grz. ewentualnym wwiązaniem w K.; tenże gwarantuje Janowi medykowi z Moraw zwrot 250 grz. ewentualnym wwiązaniem w K. (GK 4 s. 895, 901); Mikołaj z Tarnawy żupnik krak. zobowiązuje się zapłacić w określonym terminie 250 grz. Jeżeli żupnik Straszowi tej sumy nie wypłaci i gdyby wówczas Strasz poniósł jakąkolwiek szkodę od mgra Jana z Moraw dra medycyny, czy to w płodach rolnych, czy w innych dochodach [z racji długu Strasza u tegoż medyka Jana], wówczas żupnik winien ponieść tego konsekwencje i nie osłaniać się prawem ani ziemskim ani duchownym, ani też prawem i dokumentami król., ani też udaniem się na wyprawę nie oddalać roszczeń tegoż Strasza. Gdyby żupnik nie przestrzegał powyższych zastrzeżeń, wówczas Strasz może objąć ciążą jego skład i zająć sól, także na drogach i w gospodach. Zajęcie soli nie będzie jednak na pokrycie długu, lecz tylko na pokrycie szkody. Jeżeli mgr Jan [z Moraw] wwiązałby się w dobra Strasza, wówczas Strasz może się wwiązać w dobra dziedz. żupnika, gdziekolwiek je znajdzie, wwiązać się w nie i posiadać, aż do całkowitego temuż Straszowi zadośćuczynienia (SP 2, 2492); tenże Strasz daje ww. Janowi z Moraw wwiązanie na sumę 250 grz. w swoją wieś K. (GK 4 s. 931); Elżbieta ż. [Stan.] Strachockiego [wd. po Pakoszu z Bystrzanowic] pozywa służebników Strasza: Macieja, innego Macieja, Jastka i Marcina o odbicie gwałtem [zajętego] bydła (GK 4 s. 963); Jan Strasz z K. winien dać swej siostrze Agacie ż. Jana Bełzowskiego wwiązanie w wieś Sędziszów zgodnie z dok. wydanym [1427-33] przez Jana Sprowskiego sędziego i Zawiszy [z Oleśnicy] podsędka sand. (GK 4 s. 1042); Piotr [posesor] Wyciąża kustosz krak. pozwany przez ww. Strasza o to, że zaczął sąd nad swoimi kmieciami i go nie ukończył oraz o to, że włodarz Piotra zabrał bezprawnie siekierę w lasach tegoż Strasza i o 100 grz. szkody (ZK 10 s. 123-4); → p. 2; tenże Strasz zgodnie z wyrokiem sądu król. winien w określonym terminie ustąpić na podstawie pr. bliższości Przedborowi [h. Zadora] z Siadczy wieś Wierbkę i dać w nią wwiązanie. Strasz może jeszcze ściągnąć z kmieci zeszłoroczne czynsze, kary i sep. Strasz i Przedbor winni podzielić po połowie zasiewy jesienne w roku bieżącym, Przedbor ma je jednak sam „sprawić” i swoimi kmieciami Straszowi odesłać (SP 2, 2471).

1434 ww. Strasz pozywa Elżbietę i jej męża Stan. [Strachockiego] sołtysów z Pobiednika o 20 koni, wśród których był wykastrowany wałach, ogółem wart. 80 grz. i tyleż grz. szkody, o konia drabarza¹⁶Drabarz (łacińska nazwa drabarius) - koń ułożony do specjalnego chodu (Słownik Staropolski 2 s. 176-7), wart. 30 grz. i tyleż szkody, i o konia „zawodnika” wart. 20 grz. i tyleż szkody oraz o inne konie wart. 50 grz., które ww. „zmorzyli” i tyleż szkody (GK 5 s. 62); → p. 2; → Górka [Kościelnicka] p. 2; [Jan] Strasz z K. oświadcza, że otrzymał 13 V od króla Władysława Jag. 300 grz. i przyrzeka je zwrócić do najbliższego Bożego Narodzenia. Jeżeli tej sumy wówczas nie spłaci, winien zapisać królowi wieczyście wieś Wolicę z: polami, stawami, lasami, brzegiem rz. Wisły oraz łąkami należącymi do K. i Stanisławic. Jeżeli na tych dobrach byłyby już wcześniejsze zapisy, wówczas Strasz winien królowi zapisać inne swoje dobra; tenże oświadcza, że dał Rafałowi z Jarosławia [ziemia przem.] i Janowi z Pilicy - którzy za niego poręczyli Piotrowi Odrowążowi z Zagórza [nie zid.] na sumę 400 grz. - wwiązanie na rok na tę sumę w K. i Stanisławice (ZK 146 s. 252, 328); w imieniu Katarzyny Powaliny Stanisław z Grabowej pozywa [jej brata] Jana Strasza z K. o niezapłacenie 30 1/2 grz., które dawno zobowiązał się jej wypłacić i w najmniejszym stopniu nie starł się z tego wywiązać. Mgr Henryk ze Strzelec pełnomocnik Strasza oświadcza, że Strasz uczynił na rzecz siostry ten zapis, gdy miał iść na wyprawę do Prus albo na Litwę, i gdyby mu się coś z dopuszczenia Bożego przydarzyło, wówczas Katarzyna mogłaby z jego dóbr przejąć te 30 1/2 grz. oraz z tych pieniędzy sprawić obrzędy pogrzebowe (Cracovia artificum suppl. 1433-1440, 28 - sprawa toczy się przed sądem oficjała krak.); 1435 → p. 2; 1437 Michał domownik ww. Strasza (ZK 197 s. 632); Niemierza z Chełstów [pow. opocz.] pozwany przez Jana Strasza z K. winien poręczyć za swą siostrę Jachnę wd. po Straszu z Białaczowa, bracie ww. Jana Strasza, która ma pozostać wraz z córką w zamku w Białaczowie, że nie naruszy ona ani nie sprzeda z zamku cennych, wymienionych ruchomości wart. 3000 grz., należących do dzieci zm. Strasza z jego pierwszej żony (SP 2, 2696); Jan Strasz z K. oraz jego służebnicy Maciek i Jakub pozywają Elżbietę sołtyskę z Pobiednika (ZK 11 s. 194); Jan kan. krak. [posesor preb. rosiejowskiej] pozywa Macieja włodarza z K. o 2 woły, jako rekompensatę za wymłócenie wbrew zakazowi dziesięciny w Stanisławicach (GK 6 s. 16, 18, 26, 36).

1440-63 Anna wd. po Janie Straszu z K. [c. Bartosza Sokołowskiego z Ponieca w woj. pozn.] matka Jana Strasza z K., 1440 ż. Ścibora Chełmskiego z → Chełmu [par. Zwierzyniec] pkomorzego pozn. (SP 2, 2851; MS 4, 111-2; ZK 17 s. 62-3); 1440-55 Jan Strasz z K. s. Jana Strasza i ww. Anny (SP 2, 2851; ZK 12 s. 20; 150 s. 271-2, 301; MS 4, 111-2, 134); 1440 pełnomocnik Piotra Odrowąża [ze Sprowy] wwdy lwowskiego gotów był przyjąć od Anny wd. po Janie Straszu z K., obecnie ż. Ścibora z Chełmu i jej syna [Jana] z małżeństwa ze Straszem oświadczenie, że wwda zadośćuczynił jej za posag i wiano i odkupił wadia w wysokości 130 fl.; Ścibor [z Chełmu] powinien pod wadium 1000 grz. wydać dok. perg. Abrahama [ze Zbąszynia] sędziego pozn. [w latach 1432-40] i Przedpełka Mościca [z Koźmina Wielkiego], który dali niegdyś Straszowi. Anna przez swoich pełnomocników oświadcza, że nie mogła się stawić, gdyż leżała 6 tygodni w połogu (SP 2, 2851); 1441-7 Marcin Malisza, Maliszka włodarz z K. (ZK 11 s. 493; 13 s. 21; GK 9 s. 601; 10 s. 5); 1442 Jan s. Strasza [i Anny| z K. z swoim opiekunem [ww. Piotrem Odrowążem ze Sprowy] procesuje się z [Przedpełkiem] Mościcem z Koźmina Wielkiego (ZK 12 s. 20); 1445 Dobiesław i Jan Wierzbieńscy sołtysi z Pobiednika zobowiązują się zapłacić Piotrowi Odrowążowi ze Sprowy wwdzie i star. lwowskiemu 10 grz. długu za stóg siana na ręce Maliszy włodarza tegoż [Piotra] w K. (ZK 9 s. 388); ww. Piotr Odrowąż ze Sprowy oraz jego starszy s. Andrzej gwarantują Janowi z Czyżowa [pow. sand.] kaszt. i star. krak., namiestnikowi król. zapłacenie 1000 grz. posagu [Barbary ż. Jana z Czyżowa, c. ww. Piotra] ewentualnym wwiązanicm w dobra dziedz. K. i wsie do K. należące: Stanisławice, Wolica oraz 2 ł. osadzone w Rzędowicach z wszystkimi przynależnościami. Piotr i jego syn w wypadku wwiązania w ww. dobra zobowiązują się zabezpieczyć Jana z Czyżowa od pretensji dzieci [zm. Jana] Strasza obojga płci pod wadium 1000 grz. Jeśli nie potrafiłby go skutecznie zabezpieczyć od pretensji bliższych Piotra Odrowąża, powinni zadośćuczynić za szkody i dać wwiązanie w inne dobra (ZK 150 s. 271-2); 1452 Andrzej włodarz z K. pozywa Bernarda włodarza z Branic o to, że odbił gwałtem i posłużywszy się godłem [umownym krzykiem przy gonieniu przestępcy - Słownik Staropolski 2 s. 443] swoich ludzi, którzy zranili ludzi [z K] i szyndem [rozbojem] zabrali im miecze, noże, siekiery, pieniądze i inne rzeczy wart. 30 grz. Pozywa go też o to, że nie chciał poddać tych ludzi sądowi dwóch szlachciców wyznaczonych przez Andrzeja i dodatkowo o 30 grz. z tego powodu (SP 2, 3490); → p. 2; 1455 Jan z K. s. Jana Strasza daje swemu opiekunowi Andrzejowi [h. Odrowąż] ze Sprowy wwdzie lwowskiemu, s. zm. Piotra wwdy lwowskiego [opiekuna Jana w r. → 1440, 1442, 1445) w posiadanie na 7 lat, z racji płacenia długów zm. ojca Jana, swoje dobra dziedz.: K., Stanisławice, Wolicę, Rzędowice w ziemi krak. oraz Sędziszów z dwiema Wolami [tj. Wolicą Ługową i Wolicą Piaskową] w ziemi sand. Jeżeli Andrzej spłaci jakiekolwiek długi matki Jana Anny ż. Ścibora z Chełmu, wówczas Sędziszów będzie posiadał do czasu zwrotu kwoty długu¹⁷Jan s. Jana Strasza i Anny miał w latach 1440-55 opiekunów współherbowców: najpierw Piotra ze Sprowy, a w r. 1455 jego s. Andrzeja. Tak długie pozostawanie pod opieką spowodowane jest prawdopodobnie niepełnosprawnością. Po 1455 r. Jan w źródłach już nie występuje, brak wiadomości o jego małżeństwie i potomstwie (MS 4, 111-2, 134).

1462, jako zm. 1464 Piotr Strasz [h. Odrowąż] z K. [s. Strasza z Białaczowa?] br. Mikołaja, ojciec Mikołaja, Stanisława i Abrahama dz. K. i Białaczowa (ZK 16 s. 52, 74, 84, 99, 252; 17 s. 62-3); 1462-78 Mikołaj Strasz Zakrzowski h. Odrowąż z K. czyli Zakrzowa [pow. opocz., par. Białaczów|, br. ww. Piotra, dz. K., Stanisławic, Wolicy, Białaczowa (ZK 16 s. 52, 74, 84, 99, 233, 252-3, 411; 17 s. 62-3, 282-4, 319-20, 454, 475, 481; 19 s. 93; 152 s. 149-50; GK 16 s. 983; 17 s. 475; 18 s. 820-1; 19 s. 109, 127, 605, 774, 784, 1001; 20 s. 750-1; Consularia Crac. 429 s. 342; DLb. 1 s. 31; 2 s. 41); 1462 Wojc. Lisek kmieć z K. alias z Dąbia (GK 16 s. 166); 1463 Anna [wd. po Janie Straszu z K] ż. Ścibora [z Chełmu] i Ponieca pkomorzego pozn. oświadcza, że otrzymała od br. nie podzielonych Piotra i Mik. Straszów dziedziców Białaczowa i K. 600 fl. wiana i posagu zapisanych na wsiach: K., Stanisławice, Wolica, Rzędowice i na karczmie [Cło] należącej do ww. dóbr, położonej przy wielkiej drodze. Umarza wszelkie pretensje do tychże braci (ZK 17 s. 62-3); 1464-72 Stanisław Strasz Białaczowski s. ww. zm. Piotra, br. Mikołaja i Abrahama, bratanek ww. [→ 1462-78] Mikołaja, dz. K., Stanisławic, Wolicy i Białaczowa (OK 12 s. 241; GK 17 s. 425-7, 480, 555-6; 18 s. 463, 850; 19 s. 109, 127, 137, 605; ZK 16 s. 233, 252-3, 411, 441; 17 s. 282-4, 319-20, 481; 147 s. 387; 152 s. 149-50); 1464-89 Mikołaj Strasz Białaczowski z Białaczowa, s. zm. ww. Piotra, do 1489 dz. K., Stanisławic i Wolicy, sędzia ziemski krak. w latach 1479-1505 (OK 12 s. 241; GK 17 s. 475, 555-6; 18 s. 305; 19 s. 957; 22 s. 525-6; ZK 16 s. 233, 252-3, 411, 441; 17 s. 282-4; 19 s. 173; 147 s. 387; 152 s. 149; 153 s. 7; ZB 3 s. 38; AS 2, 175; SP 2, 4227, 4238; MS 1, 1981; 3, 1143; UM 388); 1464-89 Abraham Strasz Białaczowski z Białaczowa, s. ww. zm. Piotra, do 1489 dz. K., Stanisławic i Wolicy (GK 17 s. 475; 19 s. 784, 974-5, 1001; 20 s. 750-1; 22 s. 525-6; ZK 16 s. 233, 252-3; 17 s. 282-4, 319; 19 s. 173; 147 s. 387; 152 s. 149-50; 153 s. 7; MS 1, 1981); 1464 → Cło; Mik. Strasz [Zakrzowski] z K. gwarantuje Piotrowi z Branic tenut. pilzn. zwrot 15 grz. ewentualnym wwiązaniem w swoją karczmę i młyn w Stanisławicach (GK 17 s. 459); br. nie podzieleni Stanisław i Mikołaj z Białaczowa oświadczają, że na żądanie swoich wujów Abrahama [h. Nałęcz] z Odrzywołu [pow. opocz.] i Jana [Dunina] z Grabowej [pow. rad.] za dług, który winni spłacić Stanisławowi [h. Nałęcz] ze Zbąszynia [woj. pozn.], wydzierżawiają tymże Abrahamowi i Janowi na 4 lata, na sumę 75 grz. połowę dóbr K. i Stanisławice. Ww. wujowie będą mogli bez przeszkód korzystać z czwartej cz. spustu [czyli wyłowionych po spuście ryb] w obu sadzawkach tychże dóbr. Abraham i Jan zostają przez Stanisława i Mikołaja z Białaczowa i K. wwiązani w połowę dóbr K. i Stanisławice (GK 17 s. 475-7, 480); Mik. Strasz z K. czyli z Zakrzowa gwarantuje ww. Stanisławowi ze Zbąszynia zwrot 47 grz. w określonym terminie ewentualnym wwiązaniem w swoje dobra w K. i Stanisławicach i w inne dobra w ziemi krak.; tenże Stanisław ze Zbąszynia oświadcza, że Mik. i Stan. Straszowie z Białaczowa dziedzice K. wypłacili mu sumy z poręczenia za Jana Strasza z K. przez zm. Abrahama ze Zbąszynia i Mościca z Koźmina Wielkiego [woj. kal.] (ZK 146 s. 662-3, 666); Anna Niemścina z Krzcięcic [wd. po Stan. Niemście, ż. Strasza z Białaczowa] pozywa Abrahama, Mikołaja i Stanisława ss. Piotra Strasza dzierżawców z K., Mik. Strasza [Zakrzowskiego] z Białaczowa i Andrzeja Odrowąża [ze Sprowy] wwdę lwowskiego, a Jan włodarz (wlodarius, villicus) zw. Kowal z Cła przy K. zgłosił do nich pretensje (ZK 16 s. 233-4, 252-3).

1464 Mik. Strasz [Zakrzowski] z K. z jednej strony i jego bratankowie Stanisław i Mikołaj, poręczający za br. nie podzielonego Abrahama, z drugiej strony przeprowadzają podział dóbr K. i Stanisławice. Mikołajowi przypada w K.: cały dwór z ogrodem, sadem i sadzawkami pod dworem, pół łanu, na którym osadzony jest kmieć Maciej Balaka, 3 zagrody, na których siedzą: Brzoza, Lipka, Komor i Rataj i stara sadzawka między K. a Stanisławicami, młyn i karczma koło niego, w której osadzony jest karczmarz Gruszka, mała sadzawka k. pola, przez które idzie droga. Ponadto otrzymuje połowę Stanisławic, położoną na wzgórzu i schodzącą w dół, począwszy od wsi Ruszcza, karczmę w Stanisławicach z karczmarzem zw. Garnek, łąkę położoną w kierunku Wisły, po prawej stronie, role ciągnące się w kierunku Górki, połowę pola między drogą wróżenicką a tropiszowską aż do części drogi wrożenickiej, zagrodę położoną za Cłem, w kierunku Wolicy, tę połowę Wolicy, która jest położona przy wsi K., połowę karczmy obok przewozu na Wiśle, łan w Rzędowicach, na którym osadzony jest kmieć Janosz. Do br. Stanisława, Mikołaja i Abrahama ma należeć: K., pół łanu z kmieciem Wojciechem, 3 zagrody, na których osadzeni są Lej, Koszulka i Krówka, w Stanisławicach zagrodnik Juniec, dolna połowa wsi Stanisławice, przy młynie, aż do połowy łanu, na którym siedzi kmieć Piątek. Ten łan dzielą bracia po połowie ze stryjem. Bracia mają też: pole zw. Poręba między wsią a młynem, karczmę w Cle wraz z cłem, sadzawką i rybnik powyżej młyna, młyn k. ww. karczmy i k. Cła, połowę zagrody k. Cła w kierunku Wolicy, wielką łąkę położoną po prawej stronie, gdy idzie się w kierunku Wisły, połowę Wolicy od strony Pobiednika, połowę karczmy k. Wisły przy przewozie, połowę pola folw. za ogrodzeniem, za K., aż do drogi we Wróżenicach, połowę ww. pola między drogami wróżenicką a tropiszowską aż do Tropiszowa, łan w Rzędowicach, na którym siedzi kmieć Łąsz. Sadzawkę k. Cła winne obie dzielące się strony wspólnie posiadać przez 2 lata. Po ich upływie sadzawkę należy spuścić, wyłowić ryby i odtąd winna ona należeć wieczyście do ww. braci. Z sadzawki pod dworem [w K.] winny też korzystać obie strony. Przemiał w młynie przez 2 lata mają dzielić po połowie, poczem każda strona będzie posiadać osobny młyn. Starą drewnianą izbę [we dworze] obejmą bracia. Sadzawkę położoną w kierunku Górki obie strony powinny wspólnie, wieczyście posiadać. Łan ciągnący się od wsi K. aż do gaju ma należeć do Mik. [Zakrzowskiego]. Działu należy przestrzegać pod wadium 1000 grz. (ZK 17 s. 282-4); Anna wd. po Stan. [Niemście] z Krzcięcic c. zm. Strasza z Białaczowa oświadcza, że Mikołaj z Zakrzowa dz. K. i jego bratankowie Abraham, Mikołaj¹⁸W rpsie błędnie Petrus zamiast Nicolaus i Stanisław ss. Piotra z Białaczowa dziedzice K. zadośćuczynili jej za spuściznę po Piotrze Straszu we wsiach K., Wolica i Stanisławice; 1465 ww. Mik. Strasz z Zakrzowa i Stanisław syn Piotra zobowiązują się wypłacić tejże Annie po 25 grz. (ZK 17 s. 319-20).

1465 br. nie podzieleni Stanisław i Mikołaj z Białaczowa dz. K. oświadczają, że przyjęli od swych wujów Jana z Grabowej i Abrahama z Odrzywołu 60 grz. za dzierżawę dóbr K., Stanisławice i kmieci w Rzędowicach (GK 17 s. 555-6); ww. Anna oświadcza, że Mik. Strasz [Zakrzowski] wypłacił jej 25 grz. i umarza wszelkie do niego pretensje; taż wnosi o karę XV dla siebie i sądu, gdyż ww. Mikołaj nie wypłacił jej 3 grz. (ZK 17 s. 475, 481); → p. 6; 1467-8 Stachna karczmarka z K. wd. po zabitym [→ p. 6] Janie kowalu i karczmarzu z K. (ZK 16 s. 468; 17 s. 542; 152 s. 126); 1468 Mik. Zakrzowski oraz Stanisław z Białaczowa czyli z K. - który poręcza za br. Mikołaja i Abrahama - zawierają ugodę z Mik. Duninem z Krajowa [pow. rad.] chorążym sand., poręczającym za swą ż. Elżbietę. Ww. bracia zrzekają się na rzecz swej siostry, tejże Elżbiety, kamienicy naprzeciw kl. Ś. Andrzeja, k. domu Pieniążka, w Krakowie, pozyskanej na opacie kl. [świętokrz.] w Łysej Górze. Mik. Dunin i jego ż. Elżbieta winni w sądzie w Radomiu dokonać zrzeczenia pod wadium 1000 grz. pretensji Elżbiety na rzecz braci do reszty spuścizny: w K., Wolicy, Stanisławicach i w innych dobrach (ZK 152 s. 149-150); 1469 Mik. Zakrzowski z K. sprzedaje za 5 grz. Marcinowi Kozarzowi z Dębnik do wyłowienia sadzawkę Nadolną w Stanisławicach k. karczmy Cło, w miejscu starej sadzawki zw. Bełk; Mik. Zakrzowski z K. sprzedaje za 25 grz. Marcinowi Kozarzowi prawo odłowienia ryb z sadzawki w Stanisławicach k. karczmy Cło wraz z miejscem po starej sadzawce. Kozarz winien wg zwyczaju ziemi krak. pozostawić małe ryby. W razie gwałtownego przyboru wody, podchodzącego do sadzawki, Mikołaj ma dać Kozarzowi ludzi do pomocy i wówczas wyrządzone przez wodę szkody obciążać będą Kozarza a nie Mikołaja (GK 18 s. 820-1); Mikołaj czyli Włosaty Miklasz mieszcz. z Kazimierza winien w określonym terminie zapłacić ww. Mik. Straszowi 20 grz. za kupioną od niego sadzawkę w K. (GK 18 s. 902); → Cło.

1470 Jan włodarz z K. (GK 19 s. 11); 1470-80 dz. Mik. Strasz [Zakrzowski] h. Odrowąż; rozległy łan kmiecy, [przedtem] osadzony 2 kmieciami, podzielony na zagrody; folw. szlach. (DLb. 1 s. 31; 2 s. 41); 1472 ww. Strasz oświadcza, że jego bratanek Stan. Strasz z Białaczowa spłacił mu 110 fl. węg., które miał zapisane na K. i z nich Mikołajowi ustąpił (GK 19 s. 605); 1473 Mik. Zakrzowski z K. sprzedaje za 33 grz. i za kamień pieprzu - spłaconych w 4 ratach - Marcinowi Kozarzowi kmieciowi z Dębnik sadzawkę [do odłowienia] w Stanisławicach; Abraham Strasz Białaczowski zastawia ww. Mikołajowi czynsze w cz. swoich dóbr w K., Stanisławicach, Wolicy i z jeziornego („z yezerne”)¹⁹Jeziorne - opłata za używanie jeziora, stawu (Słownik Staropolski 3 s. 195) na sumę 10 grz. - za którą kupił u Mikołaja konia - do czasu wybrania tej sumy (GK 19 s. 774, 784); 1474 Mik. Bełzowski [h. Rawa] niegdyś z Bełzowa oświadcza, że Mik. Strasz Białaczowski z K. jego wuj zadośćuczynił mu za całą macierzyznę i za cz. wujowizny (avunculitatis alias vyovism) która do niego powinna należeć po zm. ciotecznym br. Mik. Bełzowskiego Janie Rysiu. Bełzowski przyrzeka Strasza chronić od pretensji swej siostry panny Katarzyny²⁰Mik. Bełzowski i jego siotra Katarzyna byli dziećmi Jana z Bełzowa i Agaty c. Strasza z Białaczowa i K. [→ wyżej 1415-34], → Wroniszewski p. 7, tab. XIV (GK 19 s. 957); ww. Kozarz z Dębnik zobowiązuje się spłacić Abrahmowi Straszowi z K. 10 grz. za sadzawkę w Stanisławicach k. Cła, kupioną dla odłowienia ryb i gwarantuje spłatę ewentualnym wwiązaniem w swoje dobra w Dębnikach (GK 19 s. 974-5); Mik. Zakrzowski z K. oświadcza, że z zapisanych mu przez swego bratanka Abrahama 120 fl. przyjął 20 grz. (GK 19 s. 1001); 1478 Mik. Zakrzowski i jego bratanek Abraham dziedzice K. wydzierżawiają na 15 lat Jakubowi z Dębna kaszt. i star. krak. opust. sadzawkę leżącą przy dobrach K. i Stanisławice i ciągnącą się aż do dóbr Górka (GK 20 s. 780-1).

1480 Mikołaj z Białaczowa sędzia ziemski krak. zapisuje ż. Katarzynie c. Mik. [Dunina] z Sulgostowa [pow. rad.] 1000 fl. wiana na połowie dóbr: K., Wolica i Stanisławice, mianowicie na całym dworze z wszystkimi rolami dworskimi, na wszystkich kmieciach, łąkach, karczmie, młynie i przemiale, stawie, sadzawkach rybnych i złowionych rybach, na połowie wyższej sadzawki przy dworze, na plonach i zasiewach, na sprzętach domowych, łyżkach srebrnych, bydle, trzodzie, 4 koniach pociągowych zw. woźnikami, na czynszach i innych dochodach, polach, łąkach i lasach w Wolicy. Katarzyna może sprzedawać ryby złowione „na spusth” [po spuszczeniu wody ze stawu], może też sprzedawać lasy i gaje (SP 2, 4227); [po 1480] sąd ziemski krak. poświadcza powyższą oprawę dla ww. Katarzyny na wsiach: Stanisławice, K., Wolica, Rzędowice z całym dworem w K. (MK 35 k. 385-6; BPAN rps 8620); 1481 tenże Mikołaj pozywa Abrahama z K. (ZK 19 s. 173); 1486 Mik. Strasz z Białaczowa sędzia ziemski krak. dz. K. z jednej strony i Abraham z Białaczowa z drugiej strony dzielą lasy i łąki w dobrach: Stanisławice, K., Wolica oraz karczmę na brzegu Wisły k. przewozu. Mikołajowi przypada cz. lasów ciągnących się w kierunku wsi Pobiednik wg znaków na kształt krzyża, Abrahamowi zaś cz. lasów w kierunku Wyciąża. Łąki i role mają tak posiadać, jak z dawna posiadali, wg pierwotnych podziałów, jedynie łąka zw. Ochodza [dziś w Wolicy pole i łąki zw. Ochodza; UN 1 s 91] z lasem przypada Mikołajowi, a Abraham w zamian dostaje wieczyście łąkę zw. Mazurówka. Ww. karczmę mają podzielić po połowie i wspólnie naprawiać. Łąki i role kmiecie mają dzierżyć, jak z dawna dzierżyli. Podziału winni dotrzymać pod wadium 1000 grz. i wpisać go do ksiąg ziemskich (GK 22 s. 525-6); 1487 powyższy podział zostaje wpisany do księgi ziemskiej (ZK 153 s.7).

1489 Abraham Białaczowski z K. i Stanisławic oraz jego ż. Katarzyna z Goszczewic [pow. rad] i jej br. Mikołaj pleb. z Wrzosu [pow. rad.] zamieniają z Krzesławem z Kurozwęk [pow. wiśl.] kantorem i kan. krak. i gnieźn., kanclerzem Królestwa dobra swoje: K, Stanisławice, Wolicę, cz. Rzędowic, cło w karczmach przy drodze publicznej z Krakowa do Wawrzeńczyc w pobliżu Stanisławic za wieś Krzesława Wierzchowiska²¹W rpsie i w MS 1: Vyeczyska [pow. rad.] i za 3000 grz. (MS 1, 1981; Mp. 5 Q 258; BPAN rps 8620); 1489-1503 Krzesław z Kurozwęk bp włocławski, kanclerz Królestwa, właśc. K., Stanisławic, Wolicy (MS 1, 1981; 2, 1413; SP 2, 3490, 4510; ZK 153 s. 220; GK 28 s. 1166); 1494, 1496-7 brak poboru, we wsi tylko zagrodnicy (RP s. 85, 121, 213); 1499 Jan Olbr. zaświadcza, że Krzesław z Kurozwęk bp włocławski i kanclerz Królestwa wydzierżawił Mikołajowi z Cześnik [woj. ruskie] sędziemu halickiemu swe dobra dziedz. K. z przyległymi wsiami (MS 2, 1413); 1503-7 Mikołaj z Kurozwęk wwda lub. właśc. K., Górki, Stanisławic i Wolicy (MS 3, 1942; ZK 23 s. 325-6; GK 29 s. 1406); 1503 Stan. Lanckoroński [z Brzezia, s. Anny Kurozwęckiej siostry zm. ww. Krzesława z Kurozwęk] wnioskuje o dobra wwdy lubelskiego [Mik. Kurozwęckiego br. zm. ww. Krzesława]: K., Górka, Stanisławice (MS 3, 843); tenże Lanckoroński w imieniu swego br. Mikołaja daje Spytkowi z Jarosławia [ziemia przem.] kasztelanowi krak. jako bliższemu wwiązanie w dobra K. z wsiami: Górka, Stanisławice, Wolica i w cz. Rzędowic, zgodnie z zapisem zm. ww. Krzesława (GK 28 s. 1166); 1504 Aleksander Jag. aprobuje podział dóbr między ww. Mikołajem z Kurozwęk wwdą lub. a Stanisławem z Kurozwęk jego bratankiem [s. zm. Dobiesława]. W skład podziału wchodzą m.in.: K., Stanisławice, Górka i Rzędowice; tenże zatwierdza podział dóbr po Piotrze z Kurozwęk kaszt. sand., podskarbim kor. [zm. 1499] i po [jego bracie] ww. Krzesławie bpie włocławskim. Dobra: K., Stanisławice, Wolica, Górka i cz. w Rzędowicach otrzymuje [ich brat] ww. Mikołaj wwda lub. i star. sier. (MS 3, 1371, 1942); 1507 tenże gwarantuje Piotrowi Szafrańcowi z Pieskowej Skały zwrot 1000 fl. ewentualnym wwiązaniem w swoje wsie dziedz. K. i Górka (GK 29 s. 1406).

1508 Zygmunt Stary zatwierdza dział dóbr między Ewą z Rytwian [pow. sand.] wd. po ww. Mikołaju, Adamem z Kurozwęk i jego ż. Jadwigą z Tęczyna, Hieronimem i Elżbietą dziećmi Ewy. Do dóbr tych należą m. in.: K., Stanisławice, Górka, Wolica, źreby w Rzędowicach; 1509 Hieronim z K. [s. ww. Mikołaja i Ewy] zapisuje 14000 fl. oprawy ż. Barbary [c. Erazma Krupka mieszcz. krak.] m. in. na K., Stanisławicach i Górce; 1511 tenże Hieronim zapisuje ww. żonie 12000 fl. posagu i wiana na połowie swych dóbr, m. in. na połowie: K., Stanisławic, Górki i Wolicy (MS 4, 331, 9057 - zapis skasowany, 9986); 1515 tenże zapisuje ww. ż. Barbarze 12000 fl. posagu i wiana m. in. na ww. dobrach (MS 4, 2451); 1521 w wyniku sporu między Piotrem Kmitą z Wiśnicza marszałkiem Królestwa i Bernardem Przeborowskim opiekunem Anny i Barbary cc. zm. Hieronima a Barbarą wd. po tymże Hieronimie winien być przeprowadzony podział dóbr należących do zamku i m. Kurozwęki i dóbr do nich należących, m. in.: K., Stanisławic i Wolicy (MS 4, 12930); role szlach. (BJ rps 5259 k. 23); 1529 tylko role folw. (LR s. 334).

4. 1420 pr. niem. → p. 3.

5. 1400 Jan kapelan dworu Strasza w K. (ZK 3a s. 41); 1410 Mikołaj kapelan [Elżbiety] wd. po Straszu (OK 4 k. 30); 1470-80 dzies. snop. i kon. z rozległego łanu kmiec., podzielonego na zagrody, należy do preb. rosiejowskiej w kat. krak., dzies. snop. z folwarku do pleb. w Górce (DLb. 1 s. 31; 2 s. 41); 1529 dzies. snop. wart. 10 grz. z ról folw. i 30 gr kolędy plebanowi w Górce (LR s. 334).

6. 1401 Strasz z K. [kaszt. małogojski] nie mógł się stawić w sądzie [por. p. 3] ponieważ był uwięziony wraz z królem Węgrów [Zygmuntem Luksemburskim]²²Uwięzienie Zygmunta Luksemburskiego nastąpiło 28 IV 1401 na zamku w Budzie. Zygmunt był więziony jeszcze w czerwcu tego roku. Fakt uwięzienia został odnotowany przez Rocznik Miechowski (SŹ 5 s. 129) i w DHn. 10 s. 244-5, 248. Por. Rozbiór krytyczny Annalium Poloniae Jana Długosza, Wr. 1961, 1 s. 62-3. Powody pobytu Strasza w Budzie u boku Zygmunta nie są znane (ZK 3a s. 306); 1407 Goworek Gut z Dwikóz [i K.] składa Władysławowi Jag. przysięgę wierności, przyrzekając „ipsius corone in nullo opponere” (Wp. 5, 108);²³J. Wroniszewski, Ród Rawiczów, s. 108 i 123-6 słusznie przypuszcza, że Goworek, który nie występuje w źródłach między 1398 a 1407 r., przebywał w tym czasie na wygnaniu i złożenie przysięgi było związane z amnestią królewską dla niego. Wygnanie mogło być spowodowane zamieszaniem w zabójstwo w r. 1396 w Dwikozach Jana Ossolińskiego kaszt. wiśl. ojca Jana kan. kol. sand. posesora Dwikoz i być może także Jana kanonika. Zabójcą byl współrodowiec Goworka Grot ze Słupczy [pow. sand.]. Grot został wg relacji Długosza uwięziony, następnie wygnany, dobra jego skonfiskowane, lecz te kary wiąże Długosz nie z zabójstwem a knowaniem przeciw królowi. Przeczą wygnaniu źródła, wg których Grot w latach 1397-1400 był w kraju. Być może zabójcą lub współdziałającym w zabójstwie był Goworek ówczesny sołtys dziedz. w Dwikozach. Por. też wyż. 1401 p. 3, gdzie potwierdzenie ewentualnej nieobecności Goworka w kraju 1418, 1419, 1423 → p. 3, 1424 Elżbieta ze Stanisławic pozywa Goworka z K. o zatrzymanie gwałtem na wolnej drodze król. jej człowieka Wojciecha Mikołaja; Goworek winien stawić woźnego Macieja dla zaświadczenia, że tegoż kmiecia Goworek nie uwięził lecz zatrzymał „wlgariter wsczangnayl” celem pozwania (GK 2 s. 228, 235); 1427 Marcin włodarz z K. przeciw Stanisławowi karczmarzowi z Pobiednika o 1 kmiecia i 10 sinych ran (ZK 196 s. 93); 1430 → p. 3; Mikołaj włodarz z K. pozywa Mikołaja włodarza z Wyciąża o to, że z 7 towarzyszami naszedł należącego do jego pana dobra Wolica, na wolnej drodze król. pojmał gwałtem [kmiecia] Stanisława, więził go i gwałtem uwiózł Mikołaja do Niepołomic na dwór król. Poranił ponadto ludzi Strasza. Z powodu choroby Stanisława sprawa zostaje na 2 tygodnie odroczona (GK 4 s. 128, 132, 144-5).

1431 Jan Strasz ze Stanisławic oskarżony o zniesławienie Zofii [Holszańskiej] królowej Polski na sądzie w obecności króla przysięga, że nigdy nic przeciw królowej nic rzekł i w niczym jej nie zniesławił, kto to powiedziałby, łgałby jak pies i on sam „łgałby jako pies” mówiąc coś przeciw królowej i ją zniesławiając; sąd nadworny, rozstrzygając na polecenie króla spór między królową Zofią i jej dziećmi a Janem Straszem z K. o wszystkie znieniesławicnia, wyrokuje, iż Strasz przysiągłszy na święty krzyż, że nigdy nic nie mówił przeciw królowej i jej dzieciom i ich nie zniesławił, zostaje uniewinniony i w prawie rycerskim zachowany (SP 2, 2341, 2346); Pielgrzym ze Szczytnik czyli z Rudna, Pełka sędzia kasztelana i starosty krak., Piotr z Rybianki [pow. rad.], Strasz z Białaczowa, Piotr Łapka z Łapanowa, Florian czyli Strasz z Ostrowa [nie zid], Jakub Chlewicki, Jakub Sokołowski czyli Chlewicki ręczą pod wadium 2000 grz., że stawią Jana czyli Strasza z K. przed sąd król. na zamku krak. Sam też Strasz zobowiązuje się pod utratą czci i wszystkich dóbr stawić się na tenże sąd w najbliższą środę. Jeśli w tym dniu sąd się nie zakończy, winien on i jego poręczyciele stawić się też w niedzielę (SP 2, 2354b); na zjeździe sandomierskim królowa Zofia oskarżyła tegoż Strasza z Białaczowa o zniesławienie jej wobec już nieżyjącego ks. Witolda i panów litewskich posądzając ją publicznie o cudzołóstwo i oświadczając, że gotów udowodnić oskarżenie przy pomocy świadków. Strasz opuszczony przez krewnych i znajomych, wsparty tylko przez brata Jana Czarnego Strasza (Johannes Niger Strasch)²⁴Jedynie Długosz określa tak br. Jana Strasza. W źródłach określany on jest jako Strasz z Białaczowa. Por. wyż. 1415 podział dóbr między obu braćmi i cytowane tu wyżej 1431 SP 2, 2354. Górski → p. 7 s. 99 tab. genealogiczna tak określa za Długoszem brata Jana Strasza, oskarżony przez kilku panów: Wojc. Malskiego kaszt. łęcz. i ochmistrza królowej, Mszczuja ze Skrzynna [pow. rad.], Klemensa Wątróbkę ze Strzelc i Piotra Kurowskiego oświadczył, że nigdy nie pomawiał królowej o występki i nierząd, gotów oczyścić się według prawa rycerskiego i walczyć z każdym oskarżycielem w pojedynku. Gdy nikt mu nie stanął, sędzia nakazał Straszowi oczyścić się przysięgą, co tenże uczynił. Z rozkazu króla został jednak Strasz wtrącony do podziemi wieży zamku sand., gdzie przebywał dość długo znosząc udręki, tak, że niewiele brakło a zginąłby, bowiem czad z węgli [żarzących], które mu przynoszono, wypełnił wieżę i udusił chłopca, który był ze Straszem, a jego samego półżywego i ledwie dyszącego szybko wyniesiono i odratowano. Tak więc Strasz nie oczyścił się i nie uszedł kary (DH 4 s. 436); → p. 3; 1432 → p. 3; 1435 Jan Strasz z K. i Białaczowa bierze udział w zjeździe w Piotrkowie (DH 4 s. 560-1); 1452 → p. 3; 1467 Klemens z Luborzycy woźnica Mik. Kredlara celnika z Krakowa oświadcza, że ustąpi! główszczyznę na zasadzie pr. bliższosci Stachnie wd. po zabitym Janie karczmarzu z K., stryju Klemensa; Mik. Białaczowski z K.oświadcza, że otrzymał od Piotra Pielgrzyma z Rudna [par. Poborowice] 3 grz. z 10 grz. za głowę Jana kowala i karczmarza w K. (GK 18s. 240, 305).

7. K. Górski, Ród Odrowążów w wiekach średnich, RTH 8, 1926-7, s. 1-108 i odb. - praca oparta wyłącznie na źródłach drukowanych, niepełnowartościowa, często błędna w ustaleniach genealogicznych; J. Wroniszewski, Ród Rawiczów. Warszowice i Grotowice, Toruń 1992.