(1404 Kosczol¹Rejestry świętop. wydane w MV 1 i 2 z lat 1325-58 nie zapisują par. K. Niewydany Rejestr Świętop. z lat 1374-5 s. 13 i 30 notuje w dek. Nowa Góra par. Vessola Góra - Wesoła Góra, bez wymiaru świętop., co wskazuje na jej niedawną erekcję. Ponieważ K. jest położony na wzgórzu, nasuwa się domniemanie, że może to być par. w K., poświadczona w źródłach 30 lat później w r. 1404, 1428 Cosczel, 1468 Kosczow!, 1470-80 Kosczyelecz, 1472 Kosczyol) dziś cz. m. Chrzanowa.

1. 1489 n., 1581 pow. krak. (RP s. 132; ŹD s. 32); 1404 n. par. własna (ZK 3b s. 252)²→ przyp. 1; 1470-80 dek. Sławków czyli Bytom (DLb. 2 s. 202); 1529 n. dek. Nowa Góra (LR s. 175).

2. 1449 K. graniczy z Chrzanowem (GK 10 s. 807); 1467 Kazimierz Jag. poleca Stan. Ligęzie z Chrzanowa stawić się na sądzie wiecowym z pozwu Szczepana Pogórskiego tenut. będzińskiego, dz. K., oskarżonemu o to, że nie chce dokonać rozgraniczenia i usypać kopców między Chrzanowem a K. i o zagarnięcie dla Chrzanowa cz. wsi K. na szkodę 300 grz. (ZK 147 s. 407); 1470-80 K. blisko Chrzanowa (DLb. 2 s. 46); 1494; 1495 → p. 3; 1523 Piotr Ligęza dz. Chrzanowa pozwala Gabrielowi Pogórskiemu z K., Adamowi Wzdowskiemu ze Wzdowa [ziemia san.] oraz gwarkom i żupnikowi chrzanowskiemu pobierać wodę ze swej sadzawki poniżej huty w Chrzanowie nad rz. → Chechel [dziś Chechło] i k. sztolni w K. czyli w Roszpuntowej [S. Polaczek, Powiat chrzanowski s. 19 wymienia wśród lasów należących do K. w r. 1914 las Rozpontowa, → też 1494, 1495 p. 3] do prac w kopalni ołowiu w K. (BJ rps 5348 II s. 215); 1570 droga z Oświęcimia do Krakowa przez Libiąż, Chrzanów, K. i Płazę (LDK s. 62).

3. Własn. szlach. 1407 Paszek dz. K. (GK 1a s. 21); 1415-22 Chocimir z Krzętowa [woj. sier.] 1414-26 i K. (ZK 6 s. 48; AKP 8, 1053; Kozierowski BWW 1 s. 212-3); 1415 Chocimir z K. zastawia za 40 grz. Stanisławowi z Młoszowej całą swoją wieś K. (ZK 6 s. 48); 1420 Jan z Niezwojowic sprzedaje za 300 grz. i za cz. K. Wojtkowi z Łąki [nie zid.] całą swoją cz. w Bączale [Górnym] (ZK 7 s. 110); 1422 Chocimir z Krzętowa sprzedaje za 350 grz. br. Stanisławowi i Samborowi z Młoszowej całe swoje dobra K. z pr. patr. kościoła tamże. Protestują przeciw sprzedaży i kwestionują dok. sprzedaży: Mikołaj z Rusocic i Krzychna ż. Jana [Ligęzy z Bobrka] ochmistrza dworu królowej (ZK 7 s. 195); Mikołaj z Rusocic kwestionuje dok. sprzedaży K. przez Chocimira z Krzętowa br. Stanisławowi i Samborowi z Młoszowej (ZK 7 s. 203); 1423 br. Stanisław i Sambor z Młoszowej [i z K.] zastawiają za 90 grz. Grzegorzowi z Morawicy 12 grz. czynszu w K. (ZK 7 s. 220) 1423 Chocimir z Krzętowa oświadcza, że ww. br. Stanisław i Sambor z Młoszowej wypłacili mu 100 grz. stanowiących ostatnią cz. spłaty za sprzedaną wieś K. (ZK 7 s. 223); Krzychna z Bobrka pozywa Stanisława z Młoszowej o K. (ZK 7 s. 268); 1424 Marcisz s. zm. Jana z Łaganowa zamienia z br. Stanisławem, Janem, Samborem z Młoszowej całą swoją cz. Łaganowa z pr. patr. kościoła w Dziekanowicach k. Dobczyc za całą wieś K. i za 220 grz. Marcisz oświadcza, że ww. bracia wypłacili mu już 100 grz., winni zapłacić pozostałe 120 grz. oraz wypłacić 40 grz. za zastawioną im cz. Łaganowa (ZK 7 s. 383); 1426 Marcisz czyli Drabant dz. K. [niegdyś z Łaganowa] oświadcza, że wydzierżawił na 30 lat Mik. Wrochowi z Wojsławic swoją wieś K. Mik. Wroch winien płacić Marciszowi 12 grz. rocznie (GK 2 s. 560); 1427 Bohun z Wojsławic okazuje w sądzie pieniądze, które gotów wpłacić z racji K. (GK 3 s. 8); 1428 Piotr włodarz z K. (GK 3 s. 20); 1429 Marcisz niegdyś z Łaganowa teraz z K. zastawia na rok za 45 grz. br. Jakubowi i Janowi niegdyś z Łuczyc całą swoją wieś K. z zasiewami ozimymi. Nie mogą oni zakładać sadzawki ani też sprzedać gajów i zagajników, a jedynie mogą je używać (ZK 196 s. 296); 1430 Laczek z Sosnowic winien zastawić Stanisławowi z Pogórzyc całą wieś K., na takich warunkach, na jakich sam ją trzyma zastawem i dać wwiązanie pod karą XV (ZK 9 s. 183).

1449-96 Szczepan Pogórski [h. Leliwa] dz. Pogórzyc, K., → Brzezia [par. Bolechowice], tenut. → Będzina (GK 2 s. 276; 10 s. 807; 18 s. 424, 692, 732; 19 s. 612; 25 s. 529; ZK 16 s. 564-5, 588, 680; 21 s. 156; 147 s. 407; 152 s. 317-8, 353; 153 s. 65; SP 2, 4362-3); 1449 tenże pozywa Jana [Ligęzę] z Bobrka [i → Chrzanowa] kaszt. biec. o to, że Wojciech włodarz Jana w Chrzanowie przeszedł wraz z towarzyszami przez granice do młyna we wsi K., należącej do Szczepana, uczynił gwałtem 20 nacięć na drzewach, porwał z młyna człowieka należącego do Szczepana i uprowadził przez granicę do Chrzanowa. Tu woźny aresztował tegoż człowieka i zakuł w kajdany (GK 10 s. 807); 1467 → p. 2; 1470-80 wieś K. należy do ww. Szczepana. Łany kmiece, folwark (DLb. 2 s. 202-3); 1472 wieś K. należąca do ww. Pogórskiego skazana na karę XIV za niezapłacenie wiardunku (GK 19 s. 612); 1475 Stanisław Żywczak kmieć z K. procesuje się ze Stan. Ligęzą z Bobrka i Chrzanowa; → Chrzanów p. 3 Mieszczanie (ZK 16 s. 680); 1487 wieś K. skazana na karę XIV za niezapłacenie wiardunkowego (GK 22 s. 678); 1489, 1496-7, 1499, 1500, 1508 pobór z 3 1/2 ł.; 1490-5, 1498 pobór z 2 1/2 ł. (ŹD s. 433; RP s. 3, 32, 65, 104, 132, 158, 172, 188, 202, 222, 240, 333); 1490 → Jemielin p. 3a i przyp. 1; 1492-1518 Benedykt, Bieniasz Pogórski, s. Szczepana, dz. Brzezia i K., tenut. i wójt → Będzina (GK 24 s. 979; 25 s. 355, 529; 28 s. 1070; 32 s. 165; ZK 21 s. 156; 23 s. 155- 8, 255-6, 260; 25 s. 464, 467-8; 416a s. 147; MS 3, 2718; 4, 128, 1065, 11886); 1492-1505 Zbigniewa c. Zbigniewa z Wodzisławia, siostra Adama, ż. Bieniasza Pogórskiego z K. i Brzezia (ZK 21 s. 156; 23 s. 155, 161, 255); 1492 tenże za zgodą ojca Szczepana Pogórskiego zapisuje tejże Zbigniewie 1000 fl posagu i 1000 fl. wiana na dobrach dziedz. i tenutalnych, m. in. na K. (ZK 21 s. 156); 1494 Imbram czyli Salomon z Krakowa daje Ściborowi z Balina zgodę na wycinanie i wywożenie przez 6 lat drzew wielkich i małych z lasu Roszpuntowa w Pogórzycach kupionego za 6 grz. u Bieniasza Pogórskiego [dla celów eksploatacji ołowiu w kopalni w K.; D. Molenda, Górnictwo kruszcowe na terenie złóż śląsko-krakowskich, s. 188] (GK 24 s. 979); 1495 tenże Salomon z Bieniaszem Pogórskim z Brzezia i Ściborem z Balina o wadia związane z transakcjami drzewem z lasu zw. Roszpuntowa (GK 25 s. 355-6).

1501 Benedykt czyli Bieniasz Pogórski tenut. K. zastawia za 300 fl. Piotrowi Ligęzie z Bobrka całą wieś K. (GK 28 s. 1070); 1503 Zbigniewa ż. Bieniasza Pogórskiego i jej br. Adam Wodzisławski potwierdzają dokonany w księgach grodzkich krak. przez jej męża zapis jej sum oprawnych na K. na rzecz Piotra Ligęzy z Bobrka [por. wyżej 1501] i przenoszą ten zapis do akt ziemskich krak.; Adam z Wodzisławia ustępuje Bieniaszowi Pogórskiemu z K. 2 kamienice na Rynku w Krakowie oraz kamienicę koło kościoła Ś. Trójcy i daje w nie wwiązanie (ZK 23 s. 155-8); 1505 tenże Adam ustępuje temuż Bieniaszowi ww. kamienice z racji posagu swej siostry Zbigniewy ż. Bieniasza (ZK 23 s. 255-6); tenże Bieniasz z K. w razie swojej śmierci czyni Stan. Lanckorońskiego z Brzezia [par. własna] podczaszego sand. prawnym opiekunem wszystkich swoich dóbr dziedz., król. i zastawnych oraz swoich dzieci aż do dojścia przez nich do wieku sprawnego (ZK 23 s. 260); 1506-7 Zygmunt Stary zezwala Stan. Jarockiemu marszałkowi dworu, tenutariuszowi Będzina wykupić z rąk Bieniasza Pogórskiego z K. wójtostwo w Będzinie (MS 3, 2718; 4, 128); 1511 Zygmunt Stary zabezpiecza Bieniaszowi Pogórskiemu z K. dług w wysokości 1000 fl. węg. na żupie olkuskiej (MS 4, 1065); 1514 tenże Pogórski z K. gwarantuje Pawłowi Kauffmanowi dz. Balina, rajcy krak. [ożenionemu z Katarzyną c. Piotra Salomona, bratanicą Imbrama; por. wyż. 1494 i 1495] ewentualnym wwiązaniem w całą swoją wieś K. oraz w kopalnie ołowiu należące do K., że dostarczy w określonym terminie 100 cetnarów [cetnar = 64,8 kg] ołowiu rusztowego i 20 cetnarów ołowiu piecowego (GK 32 s. 165-6); 1518 → Bobrek; 1520-3 Gabriel Pogórski [s. Bieniasza i Zbigniewy] dz. K. i Brzezia (GK 35 s. 498; BJ rps 5348 II s. 215); 1520 tenże gwarantuje Piotrowi Krupkowi dz. Korzkwi dostarczenie 200 cetnarów ołowiu ewentualnym wwiązaniem w całe swoje wsie K. i Brzezie; tenże gwarantuje temuż Krupkowi dostarczenie 60 cetnarów ołowiu wwiązaniem jw. (GK 35 s. 498, 717-8); 1523 → p. 2; 1526-38 Jan Paweł zw. też Jan lub Paweł lub Jan Pawluszek i Jan Pawłowic żupnik kopalni ołowiu w K. (Wypisy 1526-1529, 48, 60, 73, 190, 269, 317; Wypisy 1530-1533, 442; Wypisy 1536-1538, 295); 1526 tenże żupnik z K. i Wojc. Mnich żupnik z Chrzanowa zobowiązują się dostarczyć Janowi Tratkopowi z Krakowa 60 cetnarów ołowiu; tenże żupnik z K. i Mik. Goślicki rajca chrzanowski zobowiązują się dostarczyć temuż 26 cetnarów ołowiu; tenże żupnik z K. i żupnicy Piotr z Balina, Jan Mięta oraz Maciej Marnot z Chrzanowa zobowiązują się dostarczyć Mik. Czeczotce sukiennikowi z Krakowa 30 cetnarów ołowiu (Wypisy 1526-1529, 48, 60); 1526-38 Piotr Ogrodnik lub Zagrodnik [żupnik?] z K. (Wypisy 1526-1529, 190; Wypisy 1536-1538, 294); 1529 żupnik z K. Jan Paweł i Piotr Ogrodnik z K., żupnicy Piotr z Balina i Mik. Trzebiński z Chrzanowa zobowiązują się dostarczyć własnym transportem Piotrowi Krupkowi mieszcz. krak. 50 cetnarów ołowiu; szl. Sebastian Krupek w imieniu swego ojca Piotra mieszcz. krak. kwituje żupników Jana Pawłowica z K. i Piotra z Balina z 50 cetnarów ołowiu. Ciż żupnicy zobowiązują się dostarczyć Piotrowi Krupkowi do Krakowa własnym transportem jeszcze 100 cetnarów ołowiu; ciż żupnicy i Jan Zając z Chrzanowa zobowiązują się dostarczyć Piotrowi Krupkowi 100 cetnarów ołowiu (Wypisy 1526-1529, 190, 269, 317); 1530 Jan Pawluszek żupnik z K. i Piotr Zagrodnik z K. pozwani przez Jana Tratkopa mieszcz. krak. (Wypisy 1530-1533, 442); pobór z 3 1/2 ł., z karczmy i młyna o 1 kole (RP k. 3).

5. 1404 Świętomir pleb. z K. - spowiada się u niego Paszek z Bolęcina (ZK 3b s. 252); 1440 oficjał krak. rozstrzyga spór między Piotrem pleb. K. i Mikołajem dz. Balina i wyrokuje, że dzies. snop. z ról zarówno szlach. jak i kmiecych winna należeć do kościoła w K. (SP 7/2, 1433); 1468-9 Jan pleb. w K. (GK 18 s. 424, 692, 732); 1470-80 murowany kościół par. pod wezw. Ś. Jana Chrzciciela. Do pleb. w K. należy: dzies. snop. z łanów kmiec. i z folwarku w K., z folwarków w Libiążu Wielkim i w Balinie, dzies. snop. i kon. z łanów kmiec. w Łaziskach [par. Trzebinia, dziś nie istnieją]. Pleban posiada własne wolne role i łąki. Do par. należy: K., Libiąż Wielki i Libiąż Mały, Balin i Pogórzyce (DLb. 2 s. 46, 202-3)³Dzies. z łanów kmiec. w Balinie wybierał wg DLb. pleban w Sławkowie, co jest sprzeczne z wyżej przytoczonym wyrokiem z r. 1440. Wydaje się więc, że dane w DLb. pochodzą sprzed tej daty. Por. też niżej 1529; [1480] pleb. Marcin Wałęch (BPAN rps 8488 s. 202); 1529 pleb. Jan z Płońska [Mazowsze], komendatariusz [tymczasowy administrator] Mikołaj. Pleb. pobiera dzies. snop.: wart. 2 1/2 grz. z całej wsi Pogórzyce, wart. 1 grz. z trzeciej cz. wsi Płaza i wart. 8 grz. z całej wsi Balin oraz 2 grz. kolędy. Przy kościele istnieje prebenda z prebendarzem Wojciechem, który pobiera dzies. snop.: wart. 10 grz. z całej wsi K., wart. 1 1/2 grz. od 3 kmieci w Młoszowej i wart. 24 gr z ról folw. w Bolęcinie. Pobiera też meszne w życie i owsie (LR s. 175); 1598 do par. należą: K., Libiąż Wielki i Libiąż Mały, Pogórzyce, Luszowice i Balin (WR k. 401).

6. 1411 Klemens s. Klemensa z K. przyjęty do pr. miejskiego w Krakowie (Kacz. 2244); 1449 → p. 3.

7. S. Polaczek, Powiat chrzanowski w W. Ks. Krakowskiem. Monografia historyczno-geograficzna, Kr. 1914, s. 19, 232-4; D. Molenda, Górnictwo kruszcowe na terenie złóż śląsko-krakowskich do połowy XVI wieku, Wr. 1963, s. 187-8, 290-8.