(1354 Criskouiczi z or., 1412 Krziszcouice, 1422 Crzischcouice, 1429 Crziskouicze, 1442 Crzyskouice) 6 km na N od Myślenic.

1. 1354 ziemia krak. (Mp. 1, 236); 1489 n., 1581 pow. szczyrz. (RP k. 144; ŹD s. 44)¹W l. 1452 i 1479 K. określono błędnie jako położone w pow. krak. (ZK 14 s. 100; Mp. 5 O 173). ^:; 1470-80 n., 1597 par. Siepraw (DLb. 1 s. 141; 2 s. 133; WR k. 42).

2. 1354 k. wsi K. w ziemi krak. las → Chmielowiec; 1452, 1505 sadzawka czyli rybnik → p. 3a; 1470-80 K. położone na wzgórzu (DLb. 1 s. 141); 1470-80, 1530 młyn → p. 3c; 1505 młyn → p. 3a; 1564 rozstrzygnięcie sporu o granice między Głogoczowem a Krzywaczką, Bęczarką, Jawornikiem. Radziszowem i K., przełożono na r. 1565 (ZK 407 s. 1-6); 1575 K. leżą na N od Myślenic czyli k. Krakowa w odległości 10 mil niem. od Czorsztyna, 14 od Twardoszyna, 5 od Słonej Góry, 9 od Długopola i 15 od Obidowej → p. 5.

3. Własn. szlach., następnie kl. kan. reg. Bożego Ciała w Kazimierzu (dalej cyt. kl. BC). -a. Dziedzice. 1354 → Chmielowiec; 1412 Formoza z Sosnowic z s. Janem ustępują na okres 3 lat z tytułu posagu jej c. [Małgorzaty] zięciowi i szwagrowi Mik. Rusockiemu K., przynoszące 33 grz. czynszu każdego roku. Gdyby coś zabrakło do czynszu, to Mikołaj uzyska dopłatę. Nie wolno mu sprzedać lasu, a jedynie z niego korzystać. Zwracając K. po upływie 3 lat, winien umorzyć zapis na Jaszkowicach pod zakładem 200 grz. (ZK 5 s. 289-90); 1415 → Jaszkowice; 1422 Formoza [wd. po Paszku Węgrzynie z Jaszkowic] powierza w opiekę do końca swego życia Mik. Rusockiemu dobra dziedz. w K. (ZK 1 s. 194).

1429 Maciej kmieć z Sułkowic przeciwko szl. Wiernkowi z K., [Bilska i Gabania] o 5 ran sinych oraz zabrane mu na okole w Krakowie 2 konie wart. 4 grz. i wóz z węglem [drzewnym] wart. 1/2 grz.; tenże Wiernek z Gabania, z powodu oddalenia przysięgi ww. kmiecia Macieja, pozyskuje go jako zbiega z K. i oddala jego roszczenia wg zapisu w księdze (GK 3 s. 323, 335, 346, 377); 1437 Mikołaj z Żyrosławic przeciwko szl. Wiernkowi z K. o 10 grz. wadium z tytułu poręki i tyleż szkody. Z powodu niestawienia się Wiernka w sądzie, Mikołaj otrzymuje woźnego do ciążenia jego dóbr (ZK 11 s. 193, 200); 1447 stren. Wiernek z K. oddala pozew Mik. Żabki ze Zręczyc jakoby miał przybyć z 6 innymi do jego domu, wyważyć 5 drzwi, zadać mu 3 rany sine i 1 krwawą a zamieszkującego u niego prawnie Stan. Cygana uwięzić i zabrać ze sobą, czyniąc szkodę na 10 grz. (GK 10 s. 49-50).

1450 Dziersław z Borzymowa [pow. wiśl.] h. Kopacz, dr dekretów i archid. krak. przed śmiercią wstąpił do kl. Bożego Ciała w Kazimierzu, dla którego kupił za 700 grz. od Wiernka [z Bilska] h. Janina wieś K. Po półtora roku Dziersław zmarł z powodu zarazy (DLb. 3 s. 144); 1452 Anna ż. Wiernka z Bilska sprzedaje z pr. wykupu za 1500 grz. Kasprowi prep. ww. klasztoru cz. dziedz. K. w pow. krak.²→ przyp. 1. Gdyby Anna lub jej spadkobiercy chcieli wykupić tę wieś, winni danego roku na 4 tygodnie przed Bożym Narodzeniem powiadomić o tym klasztor. Jeśli klasztor za zgodą Anny coś naprawi lub ulepszy w K., tak w sadzawkach jak i gdziekolwiek, to winna za to zapłacić. Ponadto Anna i jej mąż Wiernek zobowiązują się uwolnić K. od pretensji innych osób, a Wiernek winien wziąć na siebie obowiązek obsyłania wyprawy wojennej (ZK 14 s. 100); 1455-9 sąd ziem. krak. poświadcza ww. transakcję (DSZ 223); 1470-80 K. własn. kl. BC (DLb. 1 s. 141; 2 s. 133); 1479 Mik. Wiernek z Bilska oświadcza, że wziął od Jakuba prep. kl. BC 500 grz. pozostałego długu za wieś K. w pow. krak.,³→ przyp. 1 którą jego zm. matka ww. Anna sprzedała kl. z pr. wykupu za 1500 grz., zgodnie z treścią ww. dok. sądu ziemskiego. Ogółem kl. zapłacił za K. 2000 grz. (OK 2 s. 714; Mp. 5 O 173); 1480 sąd ziem. krak. poświadcza powyższą transakcję (ZK 18 s. 395; Mp. 5 O 180).

1496 Jan Olbr. na prośby prep. Andrzeja, wydaje kl. BC przyw. dla jego dóbr, m. in. dla K., które uwalnia od opłat (MS 2, 631); 1505 pap. Juliusz II zatwierdza kl. BC przywileje i dok. na posiadane dobra, m. in. K. z łanami, gajami, rybnikiem i młynem (Mp. 5 T 106); 1518 Zygmunt I zatwierdza kl. BC posiadanie wsi, m. in. K. (MS 4, 11470); 1529 kl. BC pobiera 24 grz. czynszu z całej wsi K. i młyna oraz sep 20 korcy owsa miary myślenickiej wart. 11/2 grz. 8 gr (LR s. 215).

3b. Kmiecie. 1429 Maciej kmieć z Sułkowic zbiegły z K. → p. 3a; 1470-80 w K. 44 kmieci → p. 3c; 1506 prac. Grzegorz z Mogilan oraz Mik. Szczepka, jego br. Filip karczmarz, Wawrzyniec Wach, Wawrzyniec Kopta i Michał Czyskowic kmiecie z K. poręczają szl. Janowi Stradomskiemu, Stan. Konarskiemu i Maciejowi Olszowskiemu za Wojciecha ongiś wójta [sądowego] w K. pod zakładem 100 grz., że nie będzie wywoływał konfliktów z Benedyktem prep. kl. BC. W przeciwnym razie wydadzą im ww. Wojciecha lub też sami zostaną pozwani przed sąd grodzki krak., na co prep. wyraża zgodę (GK 29 s. 1188).

3c. Areał, dwór z folwarkiem, karczma, pobór. 1470-80 folw. nie ma, 1 ł. sołtysi, 44 kmieci posiada nie wymierzone role różnej wielkości, młyn z rolą, karczma bez roli (DLb. 2 s. 133)⁴Opis wsi K. zawarty w 2 t. DLb. jest oparty na starszych informacjach niż w pozostałych dwóch tomach. W opisie tym zamieszczono bowiem informacje o sołectwie, które po przejęciu K. przez kl. zostało zlikwidowane, najpóźniej na pocz. lat 70-tych, a na jego gruntach założono folw. kl. Świadczy o tym fakt, że pleban w Sieprawiu pobierał dzies. najpierw z tego sołectwa, a w latach następnych już z folwarku; dwór kl. z folw., 30 ł. kmiec., karczma z rolą, która daje kl. 4 grz. czynszu, młyn z ogrodem przynoszący 2 grz. czynszu, zagroda z nieurodzajną rolą płacąca czynsz. Ponieważ wieś K. jest usytuowana na wzgórzu [krzesławickim - SG], role ma nieurodzajne i w większości nie wymierzone łany. Kmiecie zajmują się więcej wypalaniem węgla [drzewnego] niż uprawą roli. Pańszczyzny nie odrabiają, winni jedynie zwozić drewno na naprawy dworu i młyna (DLb. 1 s. 141; 3 s. 144); 1489 n. pobór: 1489 z 5 ł., 1490-5 z 6 ł., 1497-1501 z 7 ł., 1508-14, 1516, 1519-20 z 5 ł. (RP k. 30, 56, 93, 144, 124, 171, 186, 200, 219, 237, 266, 294, 354v, 376v, 557, 584v, 609v, 641v, 670r, 719v, 802, 840v, 862; ŹD s. 450); 1506 → p. 3b; 1530 pobór z 4 ł., karczmy dziedz., młyna o 1 kole dorocznym (RP k. 33); 1564 pobór z 5 ł. (LK 2 s. 89).

4. 1470-80 sołtys → p. 3b; 1496 Stanisław wójt [sądowy] (RP k. 93); 1506 Wojciech ongiś wójt [sądowy] w K. → p. 3b; ok. 1515? lokacja K. na pr. niem. → p. 5.

5. 1470-80 dzies. snop. i kon. z K. wart. 7 grz. prebendzie gonowskiej w kat. krak., z łanu sołtysiego dzies. snop. plebanowi w Sieprawiu. Kmiecie płacą po 1 1/2 gr czynszu zw. podymne ww. plebanowi (DLb. 2 s. 133); kmiecie z K. z powodu nieurodzajnych ról, za pozwoleniem kanoników, płacą ww. prebendzie jedynie dzies. pien. 6 1/2 grz. na ś. Marcina, kiedy jednak oddawali dzies. snop., jej wart. oceniano na 30 grz. Z karczmy i zagrody z rolami dzies. snop. dla tejże prebendy, natomiast z ról folw. plebanowi w Sieprawiu (DLb. 1 s. 141; 3 s. 144); 1528 w sporze o ofertorium w nowo wzniesionej kaplicy pod wezw. Ś. Anny w K. między Janem prep. kl. BC a Wojciechem pleb. w Sieprawiu, bp [krak. Piotr Tomicki] wyrokuje, że wszystkie oblacje wpływające przez cały rok od wiernych, mają należeć do plebanów z Sieprawia, a prepozyt winien zwrócić oblacje zebrane w dniu poświęcenia kaplicy (Wypisy 1526-1529, 239); 1529 dzies. pien. 6 1/2 grz. z całej wsi K. prebendzie gonowskiej w kat. krak.; dzies. snop. wart. 1 wiard. od kmiecia plebanowi w Sieprawiu (LR s. 111, 263); 1575 Jan Zaborowski prep. sand. i kan. krak. pozywa Stanisława prep. kl. BC o wymiar dzies. należnej kanonii gonowskiej w kat. krak. z K., żądając dzies. snop., która jest wyższa od płaconej dotychczas dzies. pien. Obie strony powołują się na zapis z DLb. → 1470-80 p. 3c, a prepozyt ponadto na statut bpa krak. Bodzęty [z 1359 - Mp. 3, 790], starając się udowadniać, że K. i szereg innych wsi k. Myślenic zostało zwolnione od płacenia dzies. snop. z powodu nieurodzajnych ról. Zaborowski, przeprowadzając krytykę obu przekazów argumentuje, że 1) K. płacą dzies. pien. nie z prawa czy rozporządzenia, lecz za każdorazowym przyzwoleniem kanoników. Każdy następny posesor prebendy ma więc prawo ustalania wymiaru dzies. 2) Ze statutu bpa Bodzęty wynika, że przywilej płacenia dzies. pien., zamiast snop., dotyczy wsi położonych nie na N od Myślenic czyli k. Krakowa, gdzie leżą K., lecz wsi leżących naprzeciw Czorsztyna i Długopola, między drogą z Myślenic do Twardoszyna a Słoną Górą ku górze zw. Obsdorf [Obidowa] aż do Dunajca. Posiadają one rzeczywiście niepłodne role, gdyż są położone w górach. Odnośny statut nie może więc dotyczyć K., ponieważ leżą one w odległości 10 mil niem. od Czorsztyna. 14 od Twardoszyna, 5 od Słonej Góry, 9 od Długopola, zaś Obidowa leży 1 milę od Kieżmarku na Węgrzech czyli 15 mil od K. Wreszcie dzies. z tych wsi miała być zbierana przez ich sołtysów, statut Bodzęty sprzed 200 lat nie mógł więc dotyczyć K., lokowanych [= przeniesionych na pr. niem.] zaledwie przed 60 laty. W wyniku późniejszych porozumień ustalony został wymiar dzies. snop. (Arch. Kl. Bożego Ciała w Kr., rps II-C-3)⁵Jak wynika z zestawionego materiału lokacja K. z ok. r. 1515, o której wspomina kan. Zaborowski, byłaby drugą, a nie pierwszą lokacją, o czym nikt już wówczas nie pamiętał.

6. 1384 Paweł Węglarz (Carbonista) stelmach i Andrzej Węglarz obaj z K., proskrybowani z Krakowa z oskarżenia Bartka z K., pierwszy za zabójstwo, drugi za poranienie (KRK 2, s. 52); 1442 w sprawie Floriana z Sieprawia z [ż.] Małgorzatą z K. o cudzołóstwo, sąd wysłuchawszy świadków uznaje, że Małgorzata żyła w cudzołóstwie ze Stanisławem s. Cięciały z Sieprawia, o czym powszechnie wiedzą mieszkańcy tej wsi, stąd też udziela Florianowi separacji do momentu złożenia innych zeznań (Cracovia artificum suppl. 1993, 180).

8. W kościele par. Ś. Anny w K. krucyfiks oraz posągi Matki Boskiej i ś. Jana Ewangelisty z 2 poł. XIV w., dwa gotyckie posągi z pocz. XVI w. śś. Stanisława bpa i Wigerta (KatZab. 1 s. 271 i fig. 578, 580, 589, 651).