(1336 Nova Lipnicia, 1413 Lipnicza, 1420 Llypnica, 1451 de Maiori Lipnicza, 1461 Lyppnicza Magna, 1463 Lipnicza Theutonicalis seu Magna, 1470 - 80 Lypnycza, 1474 Lipnycza villa Niemieczka a Bobowa, 1476 Lypnycza villa Teutunica alias Niemieczka, 1477 Lypnycza Niemieczka, Teutunica Villa, 1525 Lipnicza Almanica, 1536 Lipnicza Almanicalis, 1537 Niemieczka Lipnicza, 1538 Lipnicza Almanorum, 1547 de villa Minori Lipnicza, Inferior Lipnicza, Lipnicza Alemana) 15,5 km NE od Nowego Sącza.

1. 1438 n., 1581 pow. sądec. (GK6 s. 29-31; ŹD s. 135); 1336-8 n. par. własna, dek. Nowy Sącz (MVI s. 384; 2 s. 174); 1373-4 dek. Siedliska (MV9 s. 11, 31); 1448, 1470-80 n. archidiak. Nowy Sącz (ZDK 2, 526; DLb. 2 s. 238); 1529,1596 dek. Bobowa (LR s. 99; WR k. 10v.).

2. 1416 → p. 3a; 1463 L. graniczy z Nieczwią [dziś Niecew] (ZK 17 s. 81); przed 1533 sadzawka w L. darowana kościołowi w L. przez Tomasza Trzecieskiego (OK 71 s. 379-81).

3. Własn. szlach. 3a. Sprawy własnościowe. 1413 Dobek z Jeżowa, poręczając za braci, wyznacza w dożywocie matce Spytce folwark w L. i 10 grz. czynszu tamże (ZK 5 s. 345-6); 1416 [br.] Dobiesław, Spytek i Mikołaj z Jeżowa dzielą się dobrami. Dobiesławowi przypada N. L. po potok wpływający do rz. [Lip]nicy, do góry powyżej aż do innego potoku płynącego w kierunku Lipniczki i do starych granic. Spytkowi przypadają wsie Lipniczka, Jeżów, Jankowa i Wilczyska z zamkiem, w którym każdemu z braci zapewni pr. rezydencji wg potrzeby. Lipniczkę od N. L. odgranicza rz. → Lipnica do starej granicy. Trzeci z braci Mikołaj dostaje Wojnarową i Stróże [Wyżne] oraz 70 grz. na Jasiennej. Las między Stróżną, Wilczyskami i Bobową Spytek i Mikołaj będą mieć po połowie. Bracia będą przestrzegać dawnych granic między Wojnarową, Wilczyskami i Jeżowem. Zakład 300 grz. (ZCz. 2 s. 149); 1420 Dobek z Jeżowa [właściwie z L. i Nieczwi] poręcza Mik. Męcikałowi za Andrzeja z Polnej zwrot 100 grz. ewentualnym wwiązaniem do kmieci osiadłych w L., płacących 20 grz. czynszu (ZB 1a s. 201); 1436 ww. Dobek zapisuje ż. Jadwidze 600 grz. posagu i wiana na L. i Nieczwi (ZCz. 3 s. 113); 1438 tenże Dobek burgr. krak. i Jan z Nieszkowic poręczają Janowi Biechowskiemu za Ścibora z Chełmu zwrot 100 grz. ewentualnym wwiązaniem do wsi Dobka L. w pow. sądec. (GK 6 s. 29-31).

1440 Wojciech z Jeżowa zobowiązuje się wwiązać Jana Biechowskiego do L. w pow. sądec. za 100 grz., których zwrot przez Ścibora z Chełmu ręczył jego ojciec [zm.] Dobiesław (GK 6 s. 468); 1448 ww. Wojciech zapisuje ż. Katarzynie c. Stan. Giedki z Bobowej 600 grz. posagu i wiana na L., Lichwinie, Nieczwi, Chojniku i Baboniówce (ZCz. 3 s. 290-1 zp.)¹W hasłach Baboniówka p. 3 i Chojnik p. 4 błędna data 1447; Tenże Wojciech zastawia za 30 grz. Domaratowi z Jasiennej 5 kmieci w L., począwszy od górnej granicy (ZCz. 4 s. 5); 1451 ww. Wojciech za zgodą matki Jadwigi, wd. po Dobku z Jeżowa, zapisuje siostrze Annie, wd. po Mikołaju z Wielogłów, obecnie ż. Jana wójta w Ciężkowicach, 300 grz. „dothalicji alias wijana” [jednak posagu], które po jej śmierci wypłaci Janowi i Mikołajowi Nanajkom z Wielogłów i ich braciom. Jeśli wtedy nie zapłaci, wwiąże ich do kmieci osiadłych w L., płacących 30 grz. czynszu (ZCz. 4 s. 105-6); 1452 Wojciech Jeżowski z M. L. zapisuje na ręce kan. krak. Tomasza ze Strzępina 10 grz. czynszu odkupnego na L. [na msze] za duszę kan. krak. Adama Będkowskiego lub na mający powstać z jego fundacji ołtarz w katedrze krak. (ZCz. 4 s. 129--32: cz. zapisek uszkodzona).

1461 Jan Trzecieski z Nieczwi [h. Strzemię] zapisuje ż. Katarzynie, c. [zm.] Mik. Stadnickiego ze Żmigrodu 350 grz. posagu i 650 grz. wiana na Nieczwi z folwarkiem i na L. (ZK 152 s. 5-6); [przed 1463] 1470-80 Jakub Trzecieski dz. L., h. Strzemię (DLb. 2 s. 238); 1463 br. Jakub, Jan i Stan. Trzeciescy z Trzecierza dzielą się dobrami. Janowi przypadają Nieczwia, L. oraz cz. Mojkowic [dziś Majkowice, par. Książnice Wielkie] (ZK 17 s. 81-2); 1464 wyrokiem sądu wiecowego [br.] Stan., Maciej, Jerzy, Jan i Piotr Staszkowscy mają stawić w ziemstwie biec. woźnego w sporze z Jakubem Trzecieskimu. Woźny ma zeznać, że w owym czasie [przed 1463] gdy Staszkowscy wwiązywali się do czynszu wieczystego na L. i Nieczwi ww. br. dali Trzecieskiemu 47 grz., wówczas zostaną wwiązani. Jeśli zaś zezna, że nie dali tej sumy, będą musieli dopłacić tyle ile brakuje (ZK 146 s. 661); 1466 Jan Trzecieski zapisuje ż. Katarzynie c. zm. Mik. Stadnickiego 400 grz. posagu i tyleż wiana na L. i Nieczwi. Sąd nie zezwolił na wpis bez obecności strony (ZK 17 s. 397 zp.); 1480 Jan z L. i Nieczwi w imieniu dzieci urodzonych ze zm. Kat. [Stadnickiej] tj.: Adama, Jana, Tomasza, Andrzeja i Elżbiety sprzedaje Mik. Stadnickiemu [s. zm. Mikołaja] za 750 fl. węg., 2 konie woźniki i wóz przypadające na nich [cz.] dóbr macierzystych → Kąty p. 3 (ZK 146 s. 728-9); 1494 br. Adam, Tomasz, Jan i Andrzej ss. zm. Jana Trzecieskiego dzielą się dobrami. Tomasz, Jan i Andrzej otrzymują wspólnie L., Nieczwię i połowę Janczowej (ZCz. 7 s. 17-18); 1496 Adam [Trzecieski] z Mojkowic oddala przysięgą zarzuty Marcina z Brzany kaszt. poł., ponieważ nie ręczył za swych br. Tomasza i Jana dz. L., że kmieć Marcin nie musi osobiście zasiedlić gruntu wyznaczonego mu przez Marcina (ZK 153 s. 128); 1500 Wiktoryn z Sienna [pow. rad.] przeciw br. Tomaszowi i Janowi Trzecieskim dz. z L. i Nieczwi (ZK 153 s. 278); 1509 → Janczowa p. 3; 1519 Tomasz s. zm. Adama Trzecieskiego z Trzecierza i Mojkowic sprzedaje za 200 fl. stryjowi Tomaszowi Trzecieskiemu z Nieczwi swoje cz. w L. W. odziedziczone po martwej ręce, po zm. stryju Janie. Zobowiązuje się też, że br. Andrzej potwierdzi tę czynność w sądzie (ZCz. 9 s. 97-8); 1521 Andrzej Trzecieski potwierdza sprzedaż stryjowi Tomaszowi części L. dokonaną przez br. Tomasza (ZCz. 9 s. 250); przed 1533 → p. 2; 1539 Andrzej Trzecieski dz. Dolnej L. (Ep. 25 k. 283-4); 1552 Agnieszka c. zm. Tomasza Trzecieskiego, ż. Krzysztofa Pieniążka zostaje wwiązana m.in. do L. na mocy sukcesji po zm. br. Stanisławie (GS 6 s. 48-9).

3b. Kmiecie. 1420, 1450 kmiecie → p. 3a; 1448→ Jasienna p. 3; 1470 80 łany kmiece (DLb. 2 s. 238: dane sprzed 1463→ p. 3a).

3c. Areał, pobór. 1413 folwark w L.→ p. 3a; 1470-80 brak folwarku w L. (DLb. 2 s. 238); 1530 pobór z 15 ł., karczmy z półłankiem, młyna dorocznego o 1 kole (RP k. 42); 1536 pobór z 14 ł, karczmy z półłankiem i 2 młynów dorocznych o 1 kole, 1 komor. (RP).

4. 1463 Jerzy Koczwara sołtys w L. T. pożycza 17 grz. od Jana Długosza kan. krak. (OK 12 s. 122); 1529 sołectwo → p. 5.

5a. Uposażenie, świętop. 1336-7 świętop. 3 sk. (MV 1 s. 384, 395); 1338-57 świętop. 7 sk. (MV 2 s. 174, 189 i in. wg. ind.); 1350-1, 1354-5 uposażenie plebana ocenione na 1 grz. i 16 sk. (MV2 s. 348, 381, 398, 429, 437); 1373-4 świętop. 7 sk. (MV 9 s. 11, 31); 1470-80 kośc. mur. z kamienia Narodzenia NMP. Do par. należą: L., Jasienna, Żebraczka i Bukowiec. Dzies. snop. i kon. z łanów kmiec. w L. wart. 30 grz. bpowi krak. Mieszczanie [!] dają plebanowi sep po korcu żyta i pszenicy. Do plebana należą dzies. snop. i kon. z 3 folwarków w Jasiennej i dzies. pien. 1 wiard. z sołectwa w Żebraczce (DLb. 2 s. 238); 1478 kard. Marek prezbiter Ś. Marka, bp. akwilejski, legat pap. nadaje 100 dni odpustu kościołowi w L. (AMetr., AVCap. 24 k. 39-41); 1519 spór między Więcławem [Gwoździem] pleb. w L. a Kaliszem [Kalikstem] z Jasiennej o meszne z ról opust. w Jasiennej. Wyrokiem sądu bpiego Kalisz [Kalikst] winien płacić plebanowi w L. meszne od kmieci w Jasiennej i z opust. ról. (Ep. 6 k. 229v; Archiwum Diecezjalne w Tarnowie rps LL IX 1); 1529 do plebana należy dzies. snop. z ról folw. w Jasiennej wart. 1 grz. 12 gr, meszne w życie i owsie wart. 11 grz. w L. i Jasiennej oraz wart. 12 gr w Bukowcu i Żebraczce, dzies. pien. w wys. 40 gr od sołtysów w L., Jasiennej i Żebraczce oraz 1 kopa klerykatury z wszystkich tych wsi (LR s. 99); przed 1533 → p. 2; 1596 w par.: L., Jasienna, Bukowiec i Żebraczka (WR k. 10v).

5b. Plebani w L.: 1378-94 Grzegorz (Mp. 1, 342or.; ZK 2 s. 172); 1513 Jan (AKapKrak. rps ACap. 1-17 s. 58); 1516-47 Więcesław Gwóźdź oficjał sądec. (GS 1 s. 125; ZCz. 9 s. 240; OK 44 s. 997; LR s. 99; Ep. 6 k. 81v; 13 k. 247 v, 336); 1520 sław. Barbara ż. miecznika mieszczanina z Sącza i ksiądz Więc. Gwóźdź pleb. w L. kwitują szl. Kaliksta z Jasiennej s. zm. Piotra Franczucha z oprawy posagu i wiana zm. Małgorzaty matki Barbary [i Więcesława?] a ż. tegoż Franczucha, zapisanej jej na połowie Jasiennej (ZCz. 9 s. 240).

6. Kmiecie z L. przyjęci do pr. miej. w Czchowie: 1474-7 Jurek rzeźnik, s. Pawła Koniecznego i Kat.; 1476 Marcin Jaworski; Stanisław br. Jurka; 1477 Stan. Szobkowic (AD 514 k. 98, 101-2, 125v, 127).

7. APKr., Akta Depozytowe, rps 514, 515, Księgi miejskie Czchowa, (w haśle skrót: AD); S. Tomkowicz, Powiat grybowski, Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej 1, 1900, s. 143-5; Morawski, Sądeczyzna; M. Wolski, Przyczynek do biografii Andrzeja Trzecieskiego Starszego, Odrodzenie i Reformacja w Polsce 35, 1990, s. 152 6; tenże, Trzeciescy herbu Strzemię. Studium z dziejów średniozamożnej szlachty małopolskiej XIV-XVI w., mps u autora.

8. Murowany kościół gotycki z XIV w., kilkakrotnie odnawiany; nagrobek renesansowy w typie sansowinowskim Stan. Trzecieskiego z r. 1556 i chrzcielnica z herbami Odrowąż i Strzemię z tegoż roku, fundowane przez Krzysztofa Pieniążka i jego ż. Agnieszkę Trzecieską (KatZab 1 s. 304; P. Crossley, Gothic architecture in the reign of Casimir the Great, Kr. 1985).

Uw. Podstawą datowania parafii i kościoła w L. na rok 1359 (SG 5 s. 271; Schem. diec. tarn. (r. 1898); Rocz. Diec. Tam. 1972 s. 102 - tylko kościoła) jest nowożytny falsyfikat na imię Kazimierza W. z daty Wschowa 20 IX 1359 (Archiwum Diecezjalne w Tarnowie rps LL IX 1). Falsyfikat ten oprócz nieprawdziwych informacji m.in. o fundowaniu przez monarchę kościoła we wsi ryc., zawiera jednak informacje o elementach fizjograficznych, zapewne zgodne z rzeczywistością: jeden łan plebański ciągnie się od kościoła po prawej stronie w górę aż do granic Jasiennej, a drugi po stronie lewej, w górę do miejsca zwanego Podlesie. Ponadto pleban posiadał łąkę zw. Na Potoku.