URZĘDÓW

(1405 n. Vrzandow or., 1409 Vrzodkow, 1427 n. Wrzandow. poł. XV w. Urzędow alias Coczsko - OL I 7), m.

2. 1405 Władysław Jag. włącza do U. 1/2 wsi Skorczyce (ZDM VI 1671). 1467 granice z Godowem: od drogi z Godowa do U. dąbrową i polem Wierzbickim, które trzyma Łyczko, do miejsca zw. Cmentarzyska (LP 131, GrL XLVI 995).

1432 Władysław Jag. postanawia, aby kupcy od Opatowa i Sandomierza jeździli do Bełżyc i Lublina przez U. (ZDM VII 2098) Drogi: 1444 k. rz. Wyżnicy do Popowa i Powiśla (ZDM III 705) 1452 z Zawichostu przez U. do Lublina (AGAD or. 3535). 1453 do Turobina [z. chełmska] (ZL IV 113). 1495 Jan Olbracht odnawiając przyw. Kazimierza Jagiel. zezwala mieszcz. urzęd. jeździć do Wielkopolski i Śląska przez Solec, i Radom, lub drogą lubelską (MS II 485). 1508 posłańcy król. z Krakowa na Litwę mają otrzymywać podwody w U. i Dzierzkowicach aż do Zęborzyc (MS IV 369). 1564 przez U. drogi z Krakowa do Lublina i na Mazowsze, na Ruś i przez Kraśnik na Podgórze (AS XIX 298-9).

1453 rajcy lub. skarżą się przed królem na Andrzeja Tęczyńskiego, że pobiera od nich cło w U. zniesione przez króla (ZL IV 125). 1522 Zygmunt I zezwala mieszcz. urzęd. na pobieranie mostowego po trzeciaku lub 3 obole od wozu kupieckiego (MS IV 13417). 1529 z cła w U. i Kraśniku czynsz roczny 25 grz. klaszt. w Kraśniku (LR 456).

3. Własn. król. 1457 Kazimierz Jagiel. odnawia przyw. m. U. spalone w pożarze m. Lublina (Mp V/D 5). Tenże potwierdza przyw. nadany przez swoich poprzedników, że nie wolno zakładać nowego miasta w obrębie 4 mil od U. (MS I 409). 1501 król Aleksander uwalnia m. U. od czynszów, danin, poborów, ceł i podwód na l. 10 z powodu spustoszenia przez Tatarów, unieważniając zwolnienia a l. 5 nadane przez Jana Olbrachta (MS III 58, IV suppl. 1232). 1503 tenże uwalnia mieszczan urzęd. od czopowego na 1 rok z powodu spalenia miasta przez Tatarów (MS III 829). 1512 Zygmunt I postanawia, aby mieszcz. urzęd. zgodnie ze zwyczajem dawali królowi podwody tylko do miejscowości sąsiednich (MS IV 1354-5). 1531-3 szos 15 grz. (RP).

Mieszczanie: 1459 Piotr Jaroszowski (OL II 165). 1466 Jan Maszek, Michał Smoleński, Szymon Czaplatha (ZL VIII 18). 1510 statut cechu szewców w U. (MK CXVIII 10-13). Zygmunt I zezwala Janowi Jaszowskiemu mieszcz. urzęd. na wykupienie młyna król. w U., czyli trzeciej miawie tłumaczenie Wojny Żydowskiej Józefa Flawiusza.

Zapisani na Uniw. Krak. 1457 Andrzej i Antoni ss. Siemy; 1466 Jakub s. Jana; 1469 Andrzej s. Jana; 1485 Wojciech s. Mikołaja, 1490 bakałarz sztuk wyzwolonych; 1489 Stanisław s. Jana i Wawrzyniec s. Marcina; 1493 Wawrzyniec s. Stefana; 1497 Jan s. Macieja; 1499 Andrzej s. Wacława, Jan s. Jana i Stefan s. Jana (Ind., LPr). 1555 Leonard z U. wydał w Krakowie tłumaczenie Wojny Żydowskiej Józefa Flawiusza.

4. 1405 Władysław Jag. przenosi U. na pr. niem., jakiego używa m. Lublin (ZDM VI 1680). 1409 Bril wójt (TA VII 38-146). 1473 Kazimierz Jagiel. zaświadcza, że Stanisław Siema wójt w U. zapisał ż. Małgorzacie, c. Długosza Grocholskiego, 200 grz. posagu i wiana (MS I 1095). 1492 Jan Olbracht zezwala Zbigniewowi Tęczyńskiemu [tenut.] wykupić wójtostwo urzęd. z rąk Mikołaja Gębali za 600 grz. (MS II 27, BJ VI 144). 1497 Jan Olbracht zezwala Zbigniewowi Tęczyńskiemu wykupić wójtostwo urzęd. z rąk dzieci po śp. Marcinie Poroszu za tę samą sumę, za którą Porosz wykupił je od Mikołaja Gębali mieszcz. lub. (MS II 1103). 1502 król Aleksander uwalnia Mikołaja Porosza wójta urzęd. od połowy wyprawy wojennej na okres nadanej miastu wolnizny (MS III 557). 1510 Zygmunt I zezwala Mikołajowi Poroszowi zastawić 1/2 wójtostwa bez młyna Mikołajowi Bystramowi (MS IV 9). 1513 Zygmunt I zezwala Pawłowi Czarnemu tenut. na wykupienie wójtostwa z rąk Mikołaja Bystrama i in. (MS IV 1902). 1515 Zygmunt I zezwala Mikołajowi Poroszowi na zapisanie 200 grz. na połowie wójtostwa z młynem Mikołajowi Bystramowi (MS IV 2435). Tenże zezwala Janowi Wierzbickiemu na wykupienie wójtostwa z rąk Mikołaja i Baltazara (MS IV 10787). 1518 tenże zezwala Mikołajowi Bystramowi z Radlina na wykupienie wójtostwa z rąk Mikołaja i Baltazara Porosza (MS IV 2845). 1531 wójt z 1 ł. km i młynem o 2 kołach; 1533 wójt dziedz. Bystram z 4 ł. km. i młynem o 2 kołach (RP).

5. Archid. zawichojski. 1452-9 wzm. szkoła (OL II 5, 191). 1455-60 Piotr pleban (OL II 77-201). 1458 Zygmunt mansjonarz (OL II 135). 1470-80 kośc. ś. Mikołaja (DLB II 135). 1515 Zygmunt I uwalnia Macieja Kijowskiego plebana w U. od czynszów i in. powinności z ogrodu Jarnoltowskiego (MS IV 10 766). 1529 bpowi dzies. pien. 10 grz., 39 gr i 6 den. Plebanowi z ról mieszcz. 240 kor. żyta wart. 24 fl., dzies. snop. z 5 ł. wójt, wart. 7 wiard., dzies. z w. Łopiennik, i kolęda 4 grz. 1 wiard. - ogólny dochód 27 grz. Wikariuszy opłacają rajcy (LR 35, 452-3). 1531-3 do par. należy w. Wierzbica (RP).

1447 bp Zbigniew [Oleśnicki] na prośby rajców i pospólstwa eryguje szpital Ś. Ducha i ś. Leonarda na przedmieściu urzęd. wraz z drewnianym kośc. zbudowanym przez rajców. Potwierdza nadanie szpitalowi 2 ł., jednego m. Bęczynem a Lasotą, drugiego częścią m. Podlaskim a Chrostkiem, częścią m. Stanisławem a Waśniowskim mieszczanami, 2 łąk przynależnych do w/w łanów i 2 ogrodów przyległych do szpitala (ZDK II 509). 1518 Zygmunt I nadaje w/w szpitalowi 2 1/2 ł. z ról miejskich (MS 11959).

6. 1412 Władysław Jag. w U. (It). 1428 odbył się w U. zjazd przedstawicieli m. Lublina, Sandomierza i Opatowa w sprawie wspólnego utrzymywania kata (AKH III 50). 1436 i 1439 Władysław [Warneńczyk] w U. (CE II 241, ZDM V 1442, VIII 2210).

7. K. Myśliński, Początki miast Kraśnika i Urzędowa na tle rozwoju południowej Lubelszczyzny, Z dziejów powiatu kraśnickiego, Lublin 1964.