PIOTROWO

1400 or. Potrowo (KP nr 321), 1402 Potrouice (KP nr 802), 1407 Pyotrowo (Wp. 7 nr 588), 1486 Pyothrowycze (PG 10, 44), 1502 Pyotrow (PG 12, 174), 1508 Pytrowo (ASK I 3, 7v), 11 km na S od Starego Rynku w Poznaniu.

1. 1482 n. pow. pozn. (PG 9, 163); 1508 n. par. Głuszyna (ASK I 3, 7v).

2. 1400 łąki i las dębowy → p. 3; 1401 Pietrasz z Nagradowic w sporze z Janem Daszewskim o rozgraniczenie P. z Daszewicami (KP nr 589); 1556 P. graniczy z opust. wsią Świątniki nal. do kustodii kat. pozn. (PG 19, 329).

1563, 1580 młyn o 1 kole → p. 3: Areał; 1566 pole zw. Wielka Niwa (w in. miejscu Wielka Miedza) w P. (PZ 34 k. 426-427v, 448).

3. Własn. szlach. 1400-11 Pietrasz z → Nagradowic Nagrodowski zw. też Piotrowski i 1400-28 Jan (Janek) Piotrowski, bracia [obaj także ze Starołęki Wielkiej] (KP nr 713; Wp. 7 nr 588): 1400 ciż zapowiadają łąki i las dębowy w P. i w Sokolnikach (KP nr 321); 1401-02 ciż w sporze z Janem Pieńkowskim [ze wsi Pieńki w pow. pyzdr.], którego zastępowali w sądzie (KP nr 713, 742, 768, 802);

1401 tenże Pietrasz → p. 2;

1401-24 tenże Jan h. Nowina (PZ 3, 147v; PZ 5, 127v; PZ 8 k.8v, 12v), wicesędzia w Poznaniu 1415-19 (GUrz. nr C 978): 1401 temuż Piech Świekocki dowodzi, że nie ukradł mu soczewicy (WR 1 nr 525); 1404-27 tenże Jan śwd. (WR 3 nr 472, 569, 599, 600, 612 [tu Potrzewski!], 620, 672, 1019, 1112, 1187); 1405 tenże dowodzi, że nie zabił Mirosława włodarza z Czeczewa [wieś zaginiona w pow. pyzdr.] i odpiera roszczenia [jego żony] kmiotki z Czeczewa, ale kmiecie Jana będą musieli jej zapłacić (KP nr 2409, 2491; WR 1 nr 776); 1413 tenże ręczy za Jana Szczytnickiego, że dochowa on pokoju (treuga pacis) z Paszkiem Chrząstowskim (BR 628 nr 54); 1413 tenże pozwany przez Wojciecha z Daszewic o 10 grz. z powodu poręki za Chwaliboga [ze Szczytnik] (WR 1 nr 936); 1418 tenże oraz Domarat ze Starołęki [Wielkiej] pozwany przez Jakusza Pomiana Lubońskiego o 20 grz. z powodu poręki złożonej za Poklatkę [z Poklatek w pow. pyzdr.] (WR 1 nr 954); 1419 tenże dowodzi przy pomocy świadków, że Niewstąp ze Świekotek z jednym szlachcicem i z jednym [pomocnikiem] niższego stanu posiekł mu łąkę (WR 1 nr 979); 1422 tenże w sporze ze Stanisławem z Kamionek i Mikołajem z Gadek z powodu poręki (PZ 7, 50v); 1422-23 tenże oraz Mikołaj z Gadek w sporze z Hinczą sługą (familiaris) bpa pozn. (PZ 7 k. 51v, 61v); 1423 tenże h. Nowina zapisuje kapitule kat. pozn. czynsz 1 grz. od sumy 12 grz. na P. (CP 5 nr 12); 1427-28 tenże ma zawrzeć ugodę z Andrzejem z Gadek, któremu zadał poprzednio kilka ran (WR 1 nr 1244; PZ 9 k. 50v; PZ 10, 145).

1423 Zofia ż. Jana z P.; sąd uznaje jej pr. do oprawy w jej sporze z Janem Bogatką ze Złotnik [w pow. gnieźn.; obecnie Złotniczki] (PZ 7, 70v).

1429-47 Andrzej Piotrowski z P., syn Jana: 1429 tenże śwd. (Wp. 9 nr 1216); 1435 wyrok sądu polubownego: Niewstąp zw. Kot niegdyś dz. Świekotek zabił Jana, ojca Andrzeja; Niewstąp ma dać Andrzejowi 32 grz., a jego brat Mik. Olszycki ma dać dok. dot. cz. Świekotek, którą Niewstąp trzyma w zastawie za 10 grz.; w niedzielę przed Zesłaniem Ducha Św. [1435] Niewstąp wraz z 20 szlachcicami mają stawić się boso i z obnażonymi mieczami w kościele Dominikanów w Poznaniu, na kolanach mają prosić Andrzeja o przebaczenie, a Niewstąp ma mu wręczyć swój miecz; Andrzej ma mu wtedy przebaczyć (iram parcere) i na ręce Andrzeja Olszyckiego, brata Niewstąpa, oddać wszystkie posiadane dok. przeciw Niewstąpowi, uzyskane przez jego zm. matkę i przez niego (Wp. 10 nr 1382); 1435, 1447 tenże Andrzej Piotrowski w sporach: 1435 z Marcinem Zajączkowskim z Przetoczna i 1/2 Przecławia (PZ 10, 108), 1447 z Tomisławem ze Starołęki Wielkiej (PZ 16, 30v).

1481-88 Jerzy (Jurek), 1482-83 (w 1485 wspomn. jako zm.) Jan, 1482-88 Mikołaj i 1482-88 Andrzej, bracia Piotrowscy z P.: 1481 tenże Jerzy Piotrowski z P. i Świekotek w sporze z Hektorem Koszutskim z Koszut (PZ 20, 115v); 1482 ciż wszyscy bracia z P. sprzedają Janowi Ciołkowi z Czacza 1/2 wsi Świekotki za 400 grz. [wcześniej sprzedali mu zapewne również P.] (PG 9, 158); 1483 tenże Jan kupuje z zastrz. pr. odkupu od Andrzeja Międzychodzkiego 5 ł. (w tym 4 ł. os.) w Międzychodzie w pow. kośc. (PG 9, 173v); 1486 tenże Jerzy niegdyś z P. odstępuje bratu Mikołajowi cz. sumy, zabezpieczonej na wsi Międzychód, w wysokości 40 grz., która przypadła mu po śmierci brata Jana (PG 10, 44); 1488 ciż bracia [bez Jana] decydują o 5 ł. nabytych przez zm. brata Jana w Międzychodzie (→ wyżej: 1483) [brak końca, karta uszkodzona]1Znana w l. 1485-87 Anna Zadorska wd. po Janie Piotrowskim w 1488 pokwitowała odbiór swej wyprawy i posagu od braci swego męża w Międzychodzie (KoścG 3 k. 8v, 13, 65v, 68). Przedstawiciele następnego pokolenia używali nazwiska Międzychodzcy (PG 10, 94).

1482-1501 Jan Ciołek z Czacza [dawniej pisał się z → Podrzecza] Czacki2Pochodził z → Podrzecza i był zapewne potomkiem występujących tam w początku XV w. Ciołków, używających herbu Ciołek. Jego potomkowie (po pierwszej żonie Czackiej) przetrwali w Wielkopolsce jako Czaccy Ciołkowie do początków XVIII w. (TD), jednakże nie posługiwali się herbem Ciołek, tylko herbem Leliwa (W. Dworzaczek, Leliwici, Warszawa 1971, s. 43) vel Piotrowski burgr. pozn. 1478-84 (GUrz. nr C 939): 1482 tenże → wyżej; 1482 tenże zapisuje Mik. Oleskiemu kanonikowi w koleg. NMP k. kat. pozn. i altaryście w koleg. Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu 3 kopy [gr] czynszu rocznego (PG 9, 163); 1483 tenże zapisuje sław. Jerzemu Jurdze mieszcz. pozn. 8 zł węg. czynszu rocznego z P., z pr. wykupu za 100 zł węg. (PG 9, 180v); 1489 tenże zapisuje ż. Barbarze [c. Sędziwoja Czackiego h. Świnka] po 200 zł węg. posagu i wiana na częściach w Czaczu i Glińsku (PG 10, 125); 1494 tenże zapisuje swej [drugiej] ż. Annie c. zm. Wojciecha z Oleśnicy [w pow. kcyn.] po 100 grz. posagu i wiana na P. i Świekotkach (PG 7, 13); 1501 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu cz. Świekotek Mikołajowi i Janowi dziedzicom w Taczałach za 13 grz. (PG 12, 142); 1501 tenże zm.; kan. Mik. Oleski [→ wyżej; krewny jego drugiej żony] jest opiekunem jego małol. syna Jana [→ niżej: Baltazar pod 1503-04] (AC 2 nr 1564).

1502 Baltazar Czacki sive Piotrowski syn Jana Ciołka: 1502 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu swoje części w P. i w Świekotkach Stan. Niegolewskiemu3Dorota ż. Stan. Niegolewskiego posiadała na tych samych warunkach od Jana Ciołka Piotrowskiego części w Glińsku [w dobrach Czacz] (PG 12, 141) za 80 grz. (PG 12, 174); 1503-04 tenże z bratem Janem4Jest to zapewne małol. syn Jana Ciołka i Anny Oleskiej, wspomn. w 1501 jako podopieczny kan. Mik. Oleskiego (→ wyżej); dziecko to zapewne niebawem zmarło, skoro w 1504 bracia Anny Oleskiej wystąpili o zwrot posagu swej [bezpotomnie] zmarłej siostry i siostrą Małgorzatą toczą spór z Jerzym niegdyś Piotrowskim [→ wyżej] (PG 64 k. 80v, 160); 1504 tenże w sporze z Janem i Maciejem z Oleśnicy o 100 grz. posagu ich siostry [Anny, macochy Baltazara] (PZ 23, 95); 1505 tenże sprzedaje P. i Świekotki Jakubowi Goruńskiemu5Pochodził z Bukowca k. Międzyrzecza, potem posiadał → Goruńsko. Cieplucha 136, błędnie uważał go za Gorzeńskiego vel Herstopskiego, swemu teściowi, za 500 grz. (PG 13 k. 56v, 57).

1502-06 Stan. Niegolewski [tymczasowy] posiadacz P.: 1502 tenże → wyżej; 1503 tenże spłaca Piotrowi Niemierzyckiemu plebanowi w Opalenicy 20 grz., które zapisał plebanowi Jan Ciołek z P. (PG 64, 47); 1505 tenże z żoną Dorotą i synem Jakubem kwitują odbiór 80 grz. od Jakuba Goruńskiego [jest to wykup wsi P. → wyżej 1502] (PG 65, 72v); 1506 Stan. Niegolewski [nadal!] posiada P. i Świekotki (PG 13, 93v).

1505-07 Jakub Goruński: 1505 tenże → wyżej: Baltazar, 1506 tenże → wyżej: Stan. Niegolewski; 1507 temuż Mik. Oleski kan. kat. pozn., jako egzekutor testamentu Piotra Niemierzyckiego pleb. w Opalenicy, kwituje odbiór 10 grz. zaległego czynszu z P., który należał się zm. Niemierzyckiemu (ACC 84, 11v).

1510-14 Jan Goruński (Gorynski) sive Piotrowski [syn Jakuba]: 1510 tenże posiada P. (LBP 227); 1512 tenże kwituje odbiór 370 zł od Jana i Mikołaja z Chyciny, dziedziców w Goruńsku (PG 68, 174); 1513 [tenże?] Jan Piotrowski występuje jako wuj rodzony [w rzeczywistości był tylko powinowatym!] dzieci Stan. Czackiego [h. Świnka] z Czacza (PG 68, 299v); 1514 tenże nabywa cz. Daszewic od braci Jana i Piotra oraz ich matki Barbary z Daszewic, a w zamian daje im łąkę w Świekotkach i 30 grz. (PG 69, 71v); 1514 tenże pozwany przez Małg. Piotrowską c. Jana Ciołka [z P., Podrzecza i Czacza], ż. Jana Ceradzkiego o to, że na skutek sprzedaży P. przez jej brata Baltazara [→ wyżej] nie otrzymała ona dóbr należnych jej po ojcu [w P.]; Goruński płaci Małgorzacie 30 grz. odszkodowania, a ona nie będzie już miała żadnego pr. do 1/2 P. i do 1/2 Świekotek (PZ 28, 135-135v).

1514 Małg. Piotrowska c. Jana Ciołka [żona Jana Ceradzkiego] → wyżej: Jan Piotrowski.

1519 Andrzej syn zm. Jana Piotrowskiego daje Wojc. Polickiemu P., Świekotki i 1/4 Daszewic, a w zamian otrzymuje sołectwo w Janowie i 600 grz. (PG 15, 311v).

1549 Gabriel, Trojan, Jan i Melchior Policcy [ss. Wojciecha, → Policko]: Gabriel swe części dóbr po ojcu i matce, m. in. w. P., Świekotkach i Daszewicach, sprzedaje za 836 zł pozostałym braciom, którzy dają wszystkie swe części w tych wsiach w dzierżawę, najpierw Mac. Pigłowskiemu, a później, za zgodą Pigłowskiego, [swemu szwagrowi, mężowi ich siostry Anny] Mac. Malickiemu z Malic w pow. kcyn. (PG 91 k. 62, 131-133, 150v-152); 1569 ciż bracia Trojan, Jan i Melchior Policcy sprzedają Mik. Ossowskiemu P. i opust. Świekotki za 12000 zł (PG 21, 13).

1549-66 Mac. Malicki [dzierżawca z P.] → wyżej; 1566 tenże pozywa Krzesińskich o zabranie żyta ozimego 5 poddanym z P. z pola zw. Wielka Niwa (PZ 34 k. 426-427v, 448).

1569-75 Mik. Ossowski [z Wilkowa Polskiego] podsędek pozn. w l. 1571-75 (zm. 17 VI 1575; UDR I/2, 132): 1569 tenże → wyżej.

1577 Anna Ossowska [wd. po Mikołaju] → niżej; 1582 działy majątkowe Stanisława, Mikołaja, Andrzeja i Piotra Ossowskich, ss. Mikołaja [podsędka pozn.]; przedmiotem podziału są wsie: Wilkowo Polskie, Śniaty, Kotusz, P., 1/4 Daszewic (WsG 7, 46); 1592 Anna Ossowska wd. po Mikołaju, matka wspomn. braci rezygnuje ze swego dożywocia na wspomn. wsiach, a jej synowie zabezpieczają na P., Świekotkach i 1/4 Daszewic pewne sumy na rzecz Jana Tarnowskiego (PG 160, 144); 1592-95 Hieronim z Leżenie Gostomski daje swemu synowi Janowi całe opust. Świekotki, 1/2 P. oraz 1/4 Daszewic; dobra te kupił uprzednio od Jana Tarnowskiego (PG 162, 40v; PG 163, 102; PG 165, 721).

Areał: 1502 na wniosek [Stan.] Niegolewskiego [o moderację czynszów] kan. [Mik.] Oleski (→ wyżej) wizytuje wsie [będące w czasowym posiadaniu Niegolewskiego]: od czasów wojny wołoskiej [1498] do chwili obecnej w P. jest 1 kmieć, 2 zagr. oraz karczmarz w Świekotkach; czynsze zalegle za 6 lat zmniejsza się na 1 grz. rocznie i ten czynsz ma być zapłacony w ciągu 15 dni (ad quindenam); przez najbliższe 3 l. wieś będzie w całości zwolniona z płacenia czynszu (AC 1 nr 944); 1508 wiardunki król. z P. od 3 półł. (ASK I 3, 7v); 1510 3 ł. os. i 7 ł. opust., 4 zagr., karczma6Opis par. Głuszyna nie obejmuje [opust.] wsi Świekotki; wzm. o karczmie w P. dot. może karczmy, wymienianej poprzednio we wsi Świekotki (LBP 227); 1563 pobór z P. od 7 kwart roli i młyna dor. o 1 kole (ASK I 5, 222); 1577 Anna Ossowska płaci pobór (ASK I 5, 677v); 1580 Stan. Ossowski płaci pobór od 2 ł., 3 zagr., pasterza, który ma 20 owiec i młyna dor. o 1 kole (ŹD 13).

1418 Mikołaj kmieć z P.; temuż Wojciech z Daszewic dowodzi, że mu nie wziął 2 wołów wartości 5 grz. i nie wygnał go z jego domu, [co kmieć szacuje] na 2 grz. [straty] (WR 1 nr 1023, 1024); 1566 Grzegorz Bykowy, Grzegorz, Jakub Rogozo, Michał zw. Mikuła, Jan Michałkowicz kmiecie z P. → p. 2.

4. 1402 Piotr sołtys z P. w sporze ze Szczedrzykiem [może z Runowa w pow. pyzdr.?] o konie i bydło wartości 5 grz. (WR 1 nr 547; RH 14, 57, pod 1403); Maciej [może syn Piotra?] sołtys z P. dowodzi, że Szczedrzyk miał zapłacić za jego ojca meszne plebanowi w Pierzchnie [k. Kórnika; pow. pyzdr.] (WR 1 nr 536).

5. 1510 dzies. snopowa [z ról kmiecych → p. 3] należy się wikariuszom kat. pozn., a dzies. folw. plebanowi w Głuszynie; 4 zagr. i karczmarz płacą plebanowi po 1 gr (LBP 227).

6. 1489 Andrzej Piotrowski mieszcz. pozn. [czy z naszego P.?] (PG 10, 118v).

1 Znana w l. 1485-87 Anna Zadorska wd. po Janie Piotrowskim w 1488 pokwitowała odbiór swej wyprawy i posagu od braci swego męża w Międzychodzie (KoścG 3 k. 8v, 13, 65v, 68). Przedstawiciele następnego pokolenia używali nazwiska Międzychodzcy.

2 Pochodził z → Podrzecza i był zapewne potomkiem występujących tam w początku XV w. Ciołków, używających herbu Ciołek. Jego potomkowie (po pierwszej żonie Czackiej) przetrwali w Wielkopolsce jako Czaccy Ciołkowie do początków XVIII w. (TD), jednakże nie posługiwali się herbem Ciołek, tylko herbem Leliwa (W. Dworzaczek, Leliwici, Warszawa 1971, s. 43).

3 Dorota ż. Stan. Niegolewskiego posiadała na tych samych warunkach od Jana Ciołka Piotrowskiego części w Glińsku [w dobrach Czacz] (PG 12, 141).

4 Jest to zapewne małol. syn Jana Ciołka i Anny Oleskiej, wspomn. w 1501 jako podopieczny kan. Mik. Oleskiego (→ wyżej); dziecko to zapewne niebawem zmarło, skoro w 1504 bracia Anny Oleskiej wystąpili o zwrot posagu swej [bezpotomnie] zmarłej siostry.

5 Pochodził z Bukowca k. Międzyrzecza, potem posiadał → Goruńsko. Cieplucha 136, błędnie uważał go za Gorzeńskiego vel Herstopskiego.

6 Opis par. Głuszyna nie obejmuje [opust.] wsi Świekotki; wzm. o karczmie w P. dot. może karczmy, wymienianej poprzednio we wsi Świekotki.