KĄKOLÓWKA

(1429 Kąkolowka [w kopii], 1436 Kacolowca, Kancolowka, 1441 Kankolovka, 1462 Kucolowka, 1465 Kankolowska alias Byelka, Kankolowa, 1466 Conkolowka, 1468 Kąkolowa. 1470 Kąkolowka) 12 km na NW od Dynowa.

1. 1436 in distr. san. (XIII 87); 1462 in distr. san. (XI 3657); 1470 in distr. san. (XVI 713); 1508, 1515 z. san. (ŹD XVIII s. 117, 149); 1530 z. san. (AS I 21 k. 519).

2. 1429 Piotr Lunak [Kmita] w przywileju lokacyjnym pozwala Stanisławowi Kąkolowi założyć na karczunku leśnym wieś K. obejmującą 50 łanów po obu stronach potoków Denowka i Biała1Wzmianka o potoku Biała, Białka w przyw. lok. oraz w aktach z lat 1162 i 1465 wskazują, że wieś Białka należała wówczas do Kąkolówki. Potwierdza to również wymienienie 5 kmieci „in Byalka” w akcie sprzedaży z r. 1465 bez szkody ról błażowskich (ZDM V 1375); 1436 Jan z Łańcuta pozywa Mikołaja z Bachórca o niechęć wytyczenia granic między wsią K. a wsią Jana Straszydle (XI 955); 1458 Jan Pilecki pozywa Małgorzatę z Dynowa o granice między wsią jego Straszydle a wsią jej K. (XI 3429, 3435); 1462 sprzedaż wsi K. nad potokiem Denowka od ujścia aż do wierzchowiny i od wierzchowiny aż do Roszdzyelye, prosto do ścieżki łubieńskiej [z wsi Łubno], ścieżką, która prowadzi Roszdzyelem, aż do granic Machowskich [wsie Gwoźnica i Blizianka], koło granic Machowskich aż do potoku Białka, stąd w dół do Denówki. Inna część wsi K. i potoku Denówki w kierunku Futomy (XI 3656, 3657); inny akt sprzedaży wsi określa jej obszar z wszystkimi wierzchowinami (wirchowyny) na szerokość i długość do granic panów z Machowa [wsie Gwoźnica i Blizianka] i do posiadłości Jana z Pilczy [wieś Straszydle], z drugiej strony do posiadłości Małgorzaty z Dynowa, wsi Wesoła, Barycz i Futoma. Las ma być dzielony po połowie (XI 3664); 1465 sprzedaż wsi K. wraz s pothokem Byalky z obowiązkiem oznaczenia granic od wsi Futomy, Wesołej i Baryczy, następnie od posiadłości pana Machowskiego i pana Pileckiego wsi Straszydle oraz od wsi Błażowej. Dokładniej: od wsi Błażowej począwszy poniżej kmiecia Koczuli, tegoż miedzą i poczynając poniżej karczmy Savada aż do szczytu góry, pod którą jest młyn kąkolowski, od wsi Futomy „polthory dly” i połowę lasu, od wsi Łubno „polthory dly” i połowę lasu, od wsi Wesołej „polthory dly” i połowę lasu, od wsi Baryczy „polthory dly” i połowę lasu aż do góry Pyetrychar, granice alias dly od pothoku Baylky [!] do Grzegorzkowej Woli i do wsi Straszydle (XVI 197); 1554 rozgraniczenie między dobrami należącymi do Tyczyna, w tym wsiami Straszydle, Nowy i Stary Borek, a wsiami → Błażowa. K., Futoma, Piątkowa i Barycz (XIX DCCCL, 3091).

3. Własn. szlach., dobra → Dynów. 1429 → p. 4; 1432 właśc. Piotr Lunak podczaszy sandom. z ż. Małgorzatą (ZDM V 1393); 1436 Jan Goligyan jako zastępca ż. swej Małgorzaty [c. Piotra Lunaka Kmity] występuje przed sądem z. przem. przeciw Mikołajowi [Kmicie], kaszt. przem., który zajął gwałtem i dokonał intromisji w dobra ojczyste Małgorzaty, przypadłe jej prawem bliższości po jej bracie rodzonym zm. Janie Kmicie i dzieciach tegoż z Bachórza, w tym miasto → Dynów z wsiami przynależnymi Bachórz, Błażowa, K. i in. (XIII 87); właśc. Mikołaj [Kmita] z Bachórza (XI 955); 1441 na podstawie podziału dóbr między Małgorzatą, ż. [Przedpełka] Mościca z Wielkiego Koźmina, a jej stryjem Mikołajem [Kmitą] kaszt. przem. Mikołaj odstępuje Małgorzacie Bachórz, miasto → Dynów, K., Błażową i inne wsie (XI 1372); 1453 Małgorzata z Dynowa zastawia szl. Andrzejowi sołtysowi z Błażowej za 100 grz. wieś swą K. we włości (districtus) dynowskiej, zachowując dla siebie miód dawany przez poddanych (XI 3105); 1458 właśc. Małgorzata z Dynowa (XI 3429); 1462 Małgorzata z Dynowa wdowa po Mościcu sprzedaje Janowi Dolińskiemu chor. przem. za 400 grz. z prawem odkupu do 6 lat wieś swą K. nad potokami Denówka i Białka z sołectwem. W ciągu tych 6 lat Małgorzata winna dawać Dolińskiemu corocznie 12 wozów siana na 4 konie lub woły z łąk koło Dynowa. Doliński winien będzie uwolnić [wykupić] zasiewy na łanach sołtysa i na półtora łanu, które zasiał Błażowski. Małgorzata sprzedaje i inną część wsi K. w kierunku Futomy, łany „cum dle”, lasy i pola do wierzchowin i do ścieżki łubieńskiej (XI 3656, 3657); taż sprzedaje szl. Stanisławowi Błażowskiemu za 350 grz. z prawem odkupu do 8 lat wieś K z wszystkimi czynszami, rolami i podległością sołtysów. Jeśli Małgorzata pod koniec ośmego roku nie zwróci 350 grz., wówczas Stanisław dodawszy 150 grz. posiędzie wieś prawem dziedzicznym (XI 3664); 1465 Stanisław Denowski pozwala szl. Mikołajowi Czarnockiemu z Czarnocina wykupić od szl. Stanisława sołtysa z Błażowej wieś K., którą temuż sprzedała „navyderkuch” zm. Małgorzata [z Dynowa]. Stanisław sołtys umarza zapis na K. i winien zwrócić Czarnockiemu dokument (XVI 250); woźni stwierdzają, że wzywali trzykrotnie Stanisława, sołtysa z Błażowej, do skreślenia zapisu i oddania dokumentu [dot. wsi K.] Mikołajowi Czarnockiemu (XVI 196); Stanisław z Dynowa albo ze Strzałkowa sprzedaje szl. Mikołajowi Czarnockiemu za 300 grz. z prawem odkupu do 7 lat wieś K. albo Byelka, tak jak zm. matka jego Małgorzata sprzedała Stanisławowi Błażowskiemu wszystkie lasy, pola i łąki wraz z sołtysami. Jeśli Mikołaj coś ulepszy drogą kupna, wykupi role do swego folwarku lub sołtysa, pieniądze te podczas wykupu wsi zostaną zapłacone, pod warunkiem wpisania tego do księgi ławniczej. Również jeśli wykupi barcie w lesie K. lub będzie miał pszczoły przy domu [ule], urządzi sadzawki i młyny, to zostanie zapłacone podczas wykupu wsi, każda barć po 10 gr, a ul po 1 wiard. Stanisław sprzedaje też kolaturę kościoła w K. i Błażowej i winien przedłożyć posiadany przywilej dotyczący granic lub uzyskać od króla inny przywilej. Sprzedaje w → Białce 5 kmieci i wszystkich, którzy tam się osiedlą w przyszłości. Czarnocki nie może być wykupiony w ciągu 7 lat a w siódmym roku po dodaniu 150 grz. posiędzie wieś wieczyście. Bartnicy, skądkolwiek są, winni płacić z barci Czarnockiemu. Wymienione również karczma Savada i młyn kąkolowski (XVI 197); Anna siostra Stan. Denowskiego, a wdowa po Filipie, aresztuje przez woźnego dokument dot. 400 grz. za wieś K., aby dokument nie został wydany z akt z. Mikołajowi Czarnockiemu (XVI 198); Stanisław z Dynowa winien jest Mikołajowi Czarnockiemu 100 grz., które zobowiązuje się zapłacić podczas wykupu K. (XVI 199); 1466 Mikołaj Czarnocki zapisuje ż. swej Elżbiecie 200 grz. na połowie wsi K., a jeśli Denowski wykupi tę wieś, Czarnocki zapisze 100 grz. na innych dobrach (XVI 317); sprawa między Stanisławem Denowskim a Mikołajem Czarnockim dot. wsi → Błażowej (XVI 320, 323-327, 330-332, 336, 340); 1468 Mik. Czarnocki z K. zgłasza gotowość uczynienia zapisu 77 grz. dzieciom zm. Stan. Błażowskiego zgodnie z poręką Leonarda z Pobiedna (XVI 461); starosta z polecenia króla ustanawia zakład między Anną, wdową po Filipie [z Niezamyśla, dziś Zaniemyśla], kaszt. międzyrzeckim, a Mik. Czarnockim, aby Anna nie usiłowała ciemiężyć kmieci Mikołaja we wsiach K. i Białka (XVI 545); Mik. Czarnocki pozywa [tęże] Annę wdowę po Filipie z Żerkowa w sprawie krzywd w lasach Czarnockiego (XVI 501); 1469 Mikołaj [Czarnocki] z K. pozywa Nikela sołtysa z Harty w sprawie swego kmiecia (XVI 602); 1470 Anna ż. Jana Sapieńskiego [poprzednio wdowa po Filipie], dziedziczka z Rzeszowa i K., oraz Mikołaj Czarnocki pozywają się nawzajem (XVI 684, 685); Mik. Czarnocki kwituje Annę z Rzeszowa ż. Jana Sapieńskiego z pełnej zapłaty za wykupioną wieś K., którą trzymał zastawem od Stanisława Denowskiego, brata Anny, za 350 grz. Sąd uznaje Annie posiadanie wsi K. (XVI 713); 1488 Anna z Rzeszowa ż. Sapieńskiego zastawia Maciejowi z Niebieszczan za 1000 grz. połowę wsi → Błażowej, połowę wsi K. od strony Straszydla i folwark w części od strony Dynowa oraz in. (XVI 1885); taż dziedziczka z Rzeszowa, K. i in. zastawia córce swej Jadwidze za 1000 grz. połowy wsi → Błażowa. K. i in. (XVI 1886); 1490 Jadwiga ż. Jana Wojszyka zastawia mu 1000 grz. za zgodą swych braci, zapis posiadany od swej matki Anny z Rzeszowa na połowach dóbr → Błażowa, K. i in. (XVI 1979); 1491 Jan Wojszyk zobowiązuje się dać szl. Jakubowi Krasowskiemu za pożyczone 30 grz. intromisję w 6 kmieci w K. z owsem czynszowym i wojennym (expedicione bellica). Gdyby Jadwiga ż. Wojszyka zmarła, Krasowski nie ma być niepokojony aż do spłaty 30 grz. (XVI 2019); 1493 tenże zastawia Janowi z Pilczy wwdzie niskiemu za 1000 grz. połowy dóbr → Błażowa, K. i in. z takim prawem, na jakim je posiada sam, zapisane przez ż. swą Jadwigę (XVI 2115); 1496 Jan z Pilczy wwda sandom. kwituje Mikołaja i Piotra Rzeszowskich, braci rodzonych niedzielnych dziedziców z Błażowej, z 1000 grz. za dobra → Błażowa, K. i in., zastawione Janowi przez Jana Wojszyka ze Żmigrodu (XVI 2302); 1503 wszystkie wsie wokół Błażowej [w tym zapewne i K.] skazane na karę 14 grz. za nieuiszczenie podatku 8 gr z łanu (XVI 2955); 1508 Jakub Pieniążek płaci z wsi Błażowej, K. i in. (ŹD XVIII s. 117); 1515 6 ł., młyn opustoszały, karczma opustoszała (ŹD XVIII s. 149); 1523 podymne 14 gr (AS I 21 k. 103); 1526 7 ł., młyn. karczma (AS I 21 k. 420); 1530 7 ł., młyn. karczma (AS I 21 k. 519); 1536 7 ł., młyn, karczma (AS I 21 k. 566); 1552 38 gosp., karczma, młyn 1 koło, sołtys (AS I 21 k. 1021); 1554 właśc. Jan Rzeszowski (XIX DCCCL).

Mieszkańcy: 1465 Koczwla kmieć (XVI 197).

4. 1429 1 I Piotr Lunak [Kmita] z Bachórza podczaszy sandom. nadaje prac. Stanisławowi Kąkolowi sołectwo we wsi K. zakładanej na surowym korzeniu. Stanisław ma wymierzyć 50 łanów nad potokami Denówka i Biała na prawie niem. magdeburskim. Otrzymuje 4 ćwierci zw. viertele ziemi ornej i łąki, 2 młyny, 3 sadzawki, 2 karczmy, nawsie, rzemieślników, komorników, 2 zagrody, barcie, poczty od kmieci po korcu owsa, wolność polowania na sarny, łowienia ryb. Kmiecie otrzymują 20 lat wolnizny, po upływie której winni płacić czynsz 30 gr z łanu, 6 gr dziesięciny, meszne (→ p. 5). Wolno im polować na sarny z obowiązkiem dawania panu czwartej części, oraz na inne zwierzęta z wyjątkiem kuropatw. Sołtys winien wysłać na wyprawę wojenną sługę z kuszą na koniu wartości 5 grz. Sądownictwo według prawa magdeburskiego (ZDM V 1375); 1432 [?] Piotr Lunak uposażając kościół parafialny w → Błażowej, nadaje plebanowi meszne z ról sołtysich w K. (ZDM V 1393); 1462 Małgorzata z Dynowa sprzedaje Janowi Dolińskiemu wieś K. z sołectwem (XI 3656, 3657) → p. 3, taż sprzedaje Stanisłowowi Błażowskiemu wieś K. z podległością sołtysów (XI 3664) → p. 3; 1465 Stanisław z Dynowa sprzedaje Mikołajowi Czarnockiemu wieś K. i Białkę z sołtysami i prawem ich wykupu, co winno być wpisane do księgi ławniczej (in registre scabinorum) w K. (XVI 197); 1499 szl. Jakub Krasowski sołtys z K. ma sprawę z Pełką z Grabownicy i Piotrem z Pielni (XVI 2515).

5. 1429 Piotr Lunak w przywileju lokacyjnym wsi K. przeznacza 2 łany dla Kościoła, jeden na rolach uprawnych i drugi w gęstych lasach, i postanawia, że kmiecie winni dawać po 6 gr z łanu dziesięciny oraz swemu plebanowi mesznego po mierze żyta i owa (ZDM V 1375); 1432 [?] Piotr Lunak uposażając kościół w Błażowej, nadaje plebanowi meszne także w K. , oraz 2 łany w K., jeden na rolach uprawnych i drugi do wykarczowania w gęstych lasach. Meszne z łanu po 1 mierze 3-korcowej (per unam chartabam vel mensuram trium ceretorum continentem ) żyta i owsa oraz kolędę na Wielkanoc i Boże Narodzenie (ZDM V 1393); 1465 Stanisław z Dynowa sprzedając Mikołajowi Czarnockiemu wieś K. i Białkę, sprzedaje rówież kolaturę kościoła w K. i Błażowej (XVI 197).

1 Wzmianka o potoku Biała, Białka w przyw. lok. oraz w aktach z lat 1162 i 1465 wskazują, że wieś Białka należała wówczas do Kąkolówki. Potwierdza to również wymienienie 5 kmieci „in Byalka” w akcie sprzedaży z r. 1465.