TRZEBIEC

1401 or. Trzebicz (KoścZ 2, 20v), 1409 Trzebyecz, 1411 Trzebecz (KoścZ 3 k. 133, 172v), 1420 Trzepicze, Trzepecz (KoścZ 6 k. 104v, 110v), 1428 Trzebycz (WR 3 nr 1340), 1428 Trzepcze, Trzyebyecz (KoścZ 9 k. 119v, 138), wieś obecnie nie istnieje, niegdyś cz. Belęcina, potem osobna osada; Belęcin Stary (→Bylęcino) 8 km na SE od Krzywinia.

1. 1466 n. pow. kośc. (PG 66, 237); 1566 n. par. Świerczyna (ASK I 4, 281).

2. 1401 cz. Bylęcina nosi nazwę T., 1409, 1415 zapowiedzi, 1420-21 spory gran. z Karchowem, w T. las osikowy →p. 3; 1436 łąka i jez. Jeziorko k. T. w ręku Mikołaja i Tomisława ss. Henryka Wyskoty z Rusinowa (KoścZ 11, 216); 1551 przy drodze z Gostynia do Krzywinia stoi kopiec narożny, który dzieli T. opust., Siemowo i Bojanice (KoścG 10, 15v); 1558 gran. między T. opust. a Bojanicami biegnie od kopca narożnego, dalej wzdłuż kopców ściennych stojących nad strugą →Drążnicą (KoścG 12, 39v); 1559 pastwiska w T. →p. 3; 1575 dobra Mac. Karchowskiego [dz. w Karchowie] obejmują m. in. 3 pola w T., w tym pole „U Ostrej Górki” obsiane żytem (KoścG 29, 265v); 1580 Staw Wielki w Bojanicach przylega do wsi T. (KoścZ 21, 12); 1548-85 w T. Wielki Staw i Nowy Staw oraz jezioro zw. Jeziorko (WsG 7, 63; PG 147, 414).

3. Własn. szlach. 1401-20 Zdzichna Bylęcina1Zdzichna prowadziła 1404-08 procesy z różnymi osobami, ale nie wiemy, czy jako posiadaczka Bylęcina, czy T. (WR 3 nr 256, 327, 330, 344, 383) [z →Bylęcina], c. Dalebora: 1401-15 taż w sporze z Adamem Bylętą: 1401 pozywa go o cz. Bylęcina zw. T., a 1416 dowodzi, że Jakub Bylęta [jej mąż?] wygrał proces z Adamem o dziedzinę [T.?] (KoścZ 2, 20v; WR 3 nr 588); 1415 taż w sporze z Sędziwojem z Manieczek (WR 3 nr 563); 1415 tejże c. Katarzyna w sporze z Jakuszem Podrzeckim (KoścZ 4, 121v, dawniej k. 18v); 1420 taż z Janem i Dziersławem, dziedzice w T., toczą spór z Budziwojem i jego siostrą Katarzyną z Jarosławek; Zdzichna dowodzi, że kupiła wraz z synami T. za 61 grz., a sąd postanawia, że może trzymać 1/2 T. w zastawie, dopóki nie otrzyma należnych pieniędzy (WR 3 nr 788; KoścZ 6, 36v-37); 1420 taż z synem Janem w sporze z Przemiłem z Biernatek [pow. pyzdr.]; Jan ma przysiąc, że matka nie ma działu w jego dziedzinie [T.], ale posiada tylko to, co dzieci dobrowolnie jej dadzą (KoścZ 6, 104v; WR 3 nr 838).

1409-15 Andrzej Gryżyński z T. [też z →Gryżyny i →Osiecznej]: 1409 woźny sąd. zapowiada dziedzinę T. w imieniu tegoż Andrzeja (KoścZ 3, 133); 1411 tenże przegrywa proces z Sędziwojem Wyskotą [z →Kleszczewa k. Krzywinia i pewnie z →Manieczek], gdyż nie uwolnił T. od roszczeń in. osób (KoścZ 3, 172v); 1415 woźny sąd. w imieniu tegoż Andrzeja zapowiada gaje czyli zapusty w kilkunastu wsiach, m. in w S. (KoścZ 4, 136, dawniej k. 33).

1410-16 Wojc. Bylęta Trzebiecki z T., brat Jana [Bylęty] z T. i Dziersława, śwd. (WR 3 nr 428, 592, 598, 617).

1416-35 Jan Bylęta Trzebiecki z T., syn [Zdzichny] Bylęciny, brat Wojciecha i Dziersława Bylętów Trzebieckich (WR 3 nr 944, 1199, 1338, 1445), wicepodsędek w Poznaniu 1430 (GUrz. nr C 822): 1416-22 tenże śwd. (WR 3 nr 570, 598, 933); 1420 tenże →wyżej; 1420-21 tenże Bylęta z T. w sporze z Kat. Karchowską i jej synem Henrykiem, którzy dowodzą, że swoim ludziom nie kazali wyrąbać 400 osik [w T.] (KoścZ 6, 110v; WR 3 nr 863); 1421 tenże w sporze z Andrzejem Karchowskim dowodzi, że zajął sieci i konie Karchowskiego na gruncie, który on i jego przodkowie trzymają od 33 l. (WR 3 nr 862); 1427-30 tenże w różnych sporach z Henrykiem Wyskotą Bylęckim [z Bylęcina, Kociug i Rusinowa] (WR 3 nr 1290, 1340, 1354; KoścZ 9 k. 11, 29, 44, 69, 70v, 76v, 87 – tu Wyskota nazwany pomyłkowo Bylętą, 129, 132v, 153, 226v); 1428-30 tenże toczy procesy: z Pietraszem niegdyś Grabianowskim o 2 kopy szer. gr, z Marcinem pisarzem [z Kościana?], z Januszem z Popowa [którego?] o 2 grz., z Wojciechem z Kopaszewa o 7 ran zadanych kmieciom ze Spławia, z Henrykiem Karchowskim o 11 grz. poręki, z Gniewkiem Krajewskim, ze Stan. Rogalińskim (KoścZ 9 k. 39, 83, 148, 176v, 177, 192, 234v, 246, 253, 257, 261v, 268); 1428-30 tenże występuje w sądzie jako pełnomocnik (procurator) opata lub. (KoścZ 9 k. 103v, 104, 108v, 133, 191, 247v, 257v, 262v, 265v, 277v); 1428-30 tenże występuje w sądzie w zastępstwie różnych osób (KoścZ 9 k. 53, 53v, 60v, 90v, 119v, 126, 132, 138, 138v, 176v, 181, 188v, 191, 245, 246, 246v); 1430 tenże występuje w sądzie jako sędzia polubowny (KoścZ 9, 260); 1432 tenże w sporze z Michałem Ręcskim dowodzi, że nie ręczył za opata lub. (WR 3 nr 1445); 1435 tenże sprzedaje Mac. Borkowi Osieckiemu staroście wsch. 1/2 T. (PG 1, 61v).

1420-43 Dziersław2Dziersław w 1427 nazwał [Mik. Tumigrałę?] właściciela Siekowa swoim panem, a więc może mieszkał u niego i był na jego służbie (WR 3 nr 1286) Bylęta Bylęcki, Trzebiecki z T., brat Jana i Wojc. Bylętów, syn Zdzichny (WR 3 nr 942, 943; KoścZ 9, 277v): 1420 tenże →wyżej: Zdzichna; 1422-24 tenże śwd. (WR 3 nr 933, 1101, 1245, 1257); 1430 tenże w sporze z Małgorzatą z Gostynia ma stawić przed sądem swoją żonę i swoją pasierbicę (KoścZ 9, 271v); 1443 tenże toczy proces ze Szczepanem Lubońskim [z Luboni k. Ponieca, też z Kąkolewa] (KoścZ 12, 372).

1435 Mac. Borek Osiecki star. wsch. [syn Andrzeja Gryżyńskiego] kupuje 1/2 T. →wyżej: Jan Bylęta.

1452 Michał Bylęta z Drogoszewa niegdyś Trzebiecki wraz z żoną Katarzyną prowadzi proces z Mikołajem i Wojciechem braćmi z Drogoszewa (KoścZ 14 k. 152, 327); 1462 tenże z Drogoszewa i Rydzyny (KoścZ 14, 327).

1462-66 Maciej, 1462-71 Piotr i 1462-85 Mik. [Borkowie] z →Gostynia, →Osiecznej i T., ss. Mac. Borka z Osiecznej kaszt. nak.: 1462 ciż dzielą się dobrami po ojcu; Maciej i Piotr otrzymują dobra →Gostyń z wsiami, w tym T. (PG 6 k. 39, 106, dawniej k. 119, 214v); 1466 tenże Maciej zapisuje Ściborowi z Ponieca sędziemu ziemskiemu pozn. 3000 grz. długu na 1/2 dóbr Gostyń i połowach przynależnych wsi, w tym na T. (PG 6, 237); 1471 tenże Piotr zapisuje swojej ż. Barbarze po 1000 fl. węg. posagu i wiana na 1/4 m. Gostyń i przynależnych wsiach, w tym na T. (PG 8, 98); 1485 tenże Mikołaj kupuje od Marcina Ponieckiego jego pr. do 1/3 dóbr Gostyń, w tym do T. (PG 10, 23); 1489 Barbara wd. po tymże Piotrze daje swojemu [drugiemu] mężowi Janowi Milajowi z Jarocina swoją oprawę, zapisaną jej [przez pierwszego męża w 1471] na 1/4 dóbr Gostyń, m. in. na T. (PG 10, 106v).

1491-1527 Maciej i 1491-1527 Jan Gostyńscy, ss. Piotra Borka: 1491 ciż kupują od [ojczyma] Jana Milaja Jarockiego za 1150 fl. węg. 1/3 posagu swojej matki Barbary, zapisanego jej na 1/4 m. Gostyń z wsiami, w tym T. (PG 10, 153); 1507 tenże Maciej pozwany przez brata Jana o wydzielenie mu części w dobrach Gostyń i przynależnych wsiach, m. in. T. (PG 65, 278); 1512 tenże Maciej kaszt. śrem. daje swej ż. Kat. Kretkowskiej [wd. po Sędziwoju Czarnkowskim wdzie pozn.] części m. Gostyń z wsiami, m. in. T. (KoścG 6, 30v); 1520 tenże Jan →niżej; 1527 tenże Maciej kaszt. śrem. daje bratu Janowi swoją cz. dóbr Gostyń z wsiami, m. in. z T. (KoścZ 19, 125).

1509 Małgorzata ż. Mik. Lasoty Zaborowskiego i Barbara ż. Dobrogosta Jezierskiego, cc. Mik. Borka Osieckiego, dają małol. Andrzejowi Górce swoje części dóbr →Gostyń i →Osieczna, w tym T. (PG 14 k. 84, 166, 168; PG 66, 251v-252).

1509-20 Andrzej Górka syn Łukasza: 1509 tenże →wyżej; 1510 tenże wprowadzony w posiadanie części dóbr Osieczna z wsiami, w tym T., które kupił od Małgorzaty i Barbary [w 1509, →wyżej] (KoścG 5, 88v); 1520 tenże sprzedaje Janowi Gostyńskiemu 1/4 m. Gostyń oraz czwarte części w kilku wsiach w dobrach Osieczna, m. in. 1/4 T. [dotąd T. wymieniany był w dobrach Gostyń] (PG 15, 336).

1522 Łukasz Górka kaszt. pozn. i starosta gen. Wlkp. [ojciec Andrzeja] sprzedaje Janowi Gostyńskiemu 1/4 m. Gostyń z wsiami, m. in. T. (KoścG 6, 84v; KoścZ 19, 98).

1557 Mik. Borek Gostyński [syn Jana Borka] daje Mac. Karchowskiemu dziedzinę opust. T., a w zamian otrzymuje cz. Brylewa (PG 19, 429v-430v, dawniej k. 462v-463; PG 101, 627); 1557 tenże →niżej.

1557-75 Mac. Karchowski: 1557 tenże →wyżej; 1557 tenże wprowadzony w posiadanie wsi T., którą kupił od Mik. Gostyńskiego (KoścG 11, 303); 1558 tenże sprzedaje swoim braciom stryj. Andrzejowi i Marcinowi 1/2 wsi opust. T., którą kupił od Mik. Gostyńskiego (PG 19, 515); 1575 tenże →p. 2.

1558-81 Andrzej i 1558-60 Marcin Karchowscy czyli Bylęccy (TD): 1558 ciż →wyżej; 1559 tenże Marcin sprzedaje swojemu bratu Andrzejowi wieś T. opust. (bez pastwisk, które pozostawia na swoje potrzeby i swoich poddanych z Bylęcina i Karchowa) za 1000 grz. (PG 103, 413; PG 19, 735); 1560 tenże Andrzej wprowadzony w posiadanie opust. wsi T. (KoścG 13, 117); 1566-81 tenże Andrzej →niżej.

Pobór: 1566 Andrzej Karchowski płaci pobór z T. od 2 zagr. (ASK I 4, 281); 1581 Andrzej Karchowski z Bylęcina płaci pobór z T. od 1 zagr. i 1 rataja (colonus) od 1 pługa (ŹD 86; ASK I 6, 491v).

Uwaga: Wieś T. w znanych nam źródłach wymieniana jest do 1688 (TD). Nie została oznaczona na mapach Perthéesa, Gilly’ego, Gaula oraz MTop. 1950 i 1998 (w skali 1:50000). Można przypuszczać, że grunty wsi T. uległy podziałowi między Belęcin a Karchowo. Cz. wsi Belęcin Nowy nazwana jest dziś Czepiec Nowy (MTop. 1998 w skali 1:50000), co pewnie jest pozostałością po T.

1 Zdzichna prowadziła 1404-08 procesy z różnymi osobami, ale nie wiemy, czy jako posiadaczka Bylęcina, czy T. (WR 3 nr 256, 327, 330, 344, 383).

2 Dziersław w 1427 nazwał [Mik. Tumigrałę?] właściciela Siekowa swoim panem, a więc może mieszkał u niego i był na jego służbie (WR 3 nr 1286).