[Z. biel. jest jedną z trzech jednostek administracyjnych, obok z. droh. i mieln., tworzącej woj. podl. do 1795. Terytorium z. biel. w mniejszej postaci ukształtowało się najpewniej jeszcze w XIII w., gdy wyodrębniano obszar podległy Bielskowi od sąsiedniego grodu i okręgu w Drohiczynie, którego północna gran. opierała się w 1237 na rz. Nurzec i od wschodu „od granic Rusinów”. W XIV w. w traktatach międzypaństwowych z 1366 i 1379 podległe WKL terytoria były identyfikowane za pomocą głównych grodów, które domyślnie traktowano jako przyległe do nich okręgi. Tak było również w odniesieniu do Bielska. Terytorium z. biel. kształtowało się stopniowo jednocześnie powiększając jego obszar. Około połowy XIV w. za czasów ks. lit. Kiejstuta przyłączono do niej część dawnej maz. kasztelanii święckiej do tej pory graniczącej z z. biel. na linii rzeczek: Mień, Gręzka i Liza. Północna gran. z. biel. początkowo biegła linią rz. Narew i Supraśla. Dopiero po traktacie salińskim w 1398 ks. Witold oderwał pow. (okręg) goniądz. od maz. z. wis., będącej wówczas w zastawie u Zak. Krzyż. W 1407 pod rządem jednego star. Mikity pozostawały Bielsk i Goniądz. Nie wiadomo, kiedy dokładnie właściwą część z. biel. Witold odebrał księciu Januszowi [I], który był jej właśc. od 1390. We władaniu Witolda Suraż był już w 1394. Ziemie nad rz. Narwią i Śliną należały do niego na pewno w 1405, gdy zezwalał na wyrąb lasów kupcom gdańskim (AP Gdańsk, 300D8 s. 1). Po pokoju mełneńskim w 1422 do z. biel. wszedł Rajgród z okręgiem. Na krótko przed 1424 Tykocin z okręgiem ponownie zajął ks. Janusz [I], jednak wkrótce musiał go zwrócić Witoldowi. W 1440 z. biel. po śmierci wlk. ks. lit. Zygmunta Kiejstutowicza zajął książę maz. Bolesław IV. W 1444 za sumę 6000 kóp gr praskich odstąpił z. biel. i droh. Kazimierzowi Jagiellończykowi, jednak bez okręgu goniądz., który Mazowszanie próbowali odzyskać od Litwy jeszcze w 1454. Zasadniczy zrąb z. biel. ukształtował się w drugiej połowie XV w., o czym świadczy m.in. wyliczenie w 1477 grodów i okręgów podległych star. biel. Starosta Olechno Sakowicz określa się w dok. jako: biel., bran, sur., goniądz. i rajgr. Wymienione zostały więc wszystkie miejscowości, które albo posiadały pr. miej. albo charakter miej., a później były określane jako ośrodki pow.

Ziemia (terra) biel. była zamiennie określana jako powiat (districtus). Przy czym nie widać tu jakiegokolwiek prawidłowości przy posługiwaniu się określeń. Miano powiat występowało w szerszym i węższym znaczeniu. W szerszym było równoznaczne z całością ziemi biel. W węższym obejmowała mniejszy obszar znajdujący się w najbliższych okolicach Bielska, czyli pomiędzy Narwią a Nurcem i wschodnią gran. Jednocześnie posługiwano się pow. z ośrodkami wymienionymi powyżej. Stąd mamy określenia pow.: brań., sur., goniądz., rajgr. Były w użyciu także powiaty tykoc. i knysz., które faktycznie były ośrodkami dóbr prywatnych (Gasztołdów i króla). Z. biel. administrowali z ramienia monarchy star., którzy posiadali znaczne uprawnienia administracyjne i sądownicze. W pierwszej połowie XV w. określani byli jako wojewodowie. Chociaż nie byli równoznaczni z wdami w Polsce czy wil. i trockimi w WKL pod względem kompetencji, to jednak stali wyżej w hierarchii niż „wojewodowie” na Rusi. Star. biel. administrowali także za pomocą swoich namiestników-podstar., których ustanawiali w Brańsku, Surażu i Goniądzu.

Liczne osadnictwo rycerskie z Korony i Mazowsza w z. biel. i droh. sprawiło, że konieczne było wprowadzenie, przynajmniej w części, pr. polskiego. Konsekwencję było utworzenie sądów ziem. na wzór istniejących w Koronie. Niewątpliwie powstanie ich było możliwe za zgodą ks. Witolda, być może w 1420 podczas jego pobytów w Surażu i Drohiczynie. Najstarsza księga ziem. z. biel. była prowadzona od 1422. W 1429 i 1431 zostali poświadczeni: sędzia i podsędek ziemscy. Mimo, że formalnie urzędnicy ci byli określani jako biel., faktycznie od samego początku sądzili oni najpierw w Surażu, a potem także w Brańsku. Stąd często w źródłach są nazywani także sur. lub brań. Pisarze ziem. biel. zostali poświadczeni dopiero na początku XVI w., ale niewątpliwie istnieli wcześniej. Oddzielny sąd ziem. w z. biel. funkcjonował w Goniądzu dla szl. zamieszkującej na północ od Narwi. Jego działalność była poświadczona w l. 1451-1518 a zakończyła się chyba w 1529 po uwolnieniu szl. pow. goniądz. spod jurysdykcji Radziwiłłów. Pozostali urzędnicy z. biel. występują od pierwszej połowy XVI w.: chor., podkom., wojscy. Po unii lubelskiej w 1569 dołączyli do nich cześnikowie, łowczowie, podstolowie. Jednocześnie w hierarchii ziem. nie utrzymali się urzędnicy występujący w specyfice WKL jak: gajewnicy, leśniczowie, marszałkowie pow. Sądy grodz. z. biel. funkcjonowały w Brańsku, co najmniej od 1537.

1373 Krzyżacy napadają i pustoszą z. biel. (terram Bolisken) i atakują gród Bielsk (Wigand von Marburg s. 380-381); 1391 król Władysław Jagiełło nadaje księciu maz. Januszowi [I] z. droh. z grodami i pow. (okręgami) Drohiczyn, Suraż, Mielnik i Bielsk (Iura 1 s. 61-62); 1440 książę maz. Bolesław IV wystawia na wzór z. droh. przyw. szlachcie i ziemianom [z. biel.] zarówno z okręgu sur. jak i mieszkającym pomiędzy rzeczkami Liza, Gręzka i Mień oraz gran. zwaną płozy należącym do dystryktu (districtus) warsz. (MK 3, 246); 1444 Litwini pod wodzą Jana Gasztołda zdobywają z. biel. i palą podczas walk gród w Brańsku (LM 17, 272); 1444 liczni ziemianie biel. pozywają przed sądem łomż. w Zambrowie o rabunki popełnione podczas wojny maz.-lit. (A. Wolff, Studia nad urzędnikami mazowieckimi, s. 48; CDIAUK 966-1-110, 44); 1471 dostojnicy maz.: Mikołaj Wąż z Dobrzankowa wda maz., Jakub z Gościańczyc kaszt. czer., Andrzej Małek kaszt. warsz., Paweł Grabowski chor. ciech., Janusz z Łowczewa chor. czer., Bartosz sędzia łomż., Jan Lipski sędzia ciech., oraz dostojnicy lit.: Stanisław Sudywojewicz marszałek wielki lit., Piotr Strumiłło star. droh., Jan Nasuta star. brzeski w okolicy Łopuchowa rozpatrują sprawy gran. pomiędzy pow.: wis., łomż. i tykoc. (Kapicjana 56 s. 82-83); 1494 wlk. ks. lit. Aleksander Jagiellończyk przez swoich posłów Stanisława Korczewskiego i Raczka Puczyckiego skarży się książetom maz. Konradowi [III] i Januszowi [II] na gwałty, rozboje i naruszenia gran., które ich poddani czynią mieszkańcom z. biel. i droh. (LM 5 s. 203-204; LM 6 s. 73-74); 1498 pr. polskie używane w sądzie ziem. biel. (LM 6, 177); 1501 wlk. ks. lit. Aleksander Jagiellończyk na prośby sędziego ziem. Piotra Łuby i szl. z. biel. nadaje przyw. potwierdzający jej pr. polskie z pewnymi ograniczeniami i wyjątkami wskazanymi w dok., który to przyw. wcześniej potwierdził jego ojciec król Kazimierz Jagiellończyk. Według przyw. m. in. 10 szlachciców tygodniowo ma sprawować straż na zamku biel.; star. ma sądzić jedynie 4 oznaczone artykuły; szl. może pozwać przed monarchę niesłusznie wyrokujących sędziego i podsędka; star. i sąd do skazania nieposłusznego szlachcica ma wysłać tylko woźnego i dwóch towarzyszących; skazany na karę wieży ma zapłacić sądowi 2 gr powiesznego; w miejsce zwyczaju z czasów Witolda, gdy kmiecie pracowali 14 dni w roku z wł. obecnie mają pracować 1 dzień w tygodniu z wł.; sąd ma wyznaczyć oprawcę oraz ma pracować od porannej mszy do nieszporów i wydawać w razie potrzeby wypisy z ksiąg ziem. (LM 25 s. 57-61, wersja łacińska przyw.; Zbiór praw litewskich s. 82-91, wersja ruska przyw.).

1520 król Zygmunt [I] ustanawiając [ponownie] woj. podl. włącza w jego skład m.in. terytorium-powiat biel. (territorii, districtuum) (AGAD, dok. perg. 1137; Podlasie 3, 257-258); 1539 tenże na prośby królowej Bony i zarządcy stwa biel. nakazuje szl. z. biel. opatrywać i utrzymywać zamek i parkan w Bielsku i do prac budowlanych wysłać jednego od 10 koni (Tr.ML 208, 41-42); 1541 tenże wyznacza komisarzy Macieja Lewickiego podsędka, Jana Skwarka [Gąsowskiego] z Ossów podkom. i Stanisława Wierzbowieckiego pisarza ziem. biel. do oszacowania i pomiary gruntów i dóbr szlachty ziemi i pow. biel., sur., brań. i goniądz. Z każdych 10 wł. szlachta ma wystawiać 1 konnego zbrojnego (TrML 207, 450-451; Droh.Z. 15, 270-271).

1542 król Zygmunt [I] wydaje uniwersał do ziem i pow.: biel., droh. i mieln. w sprawie ustrojów sądów ziem. i grodz. na Podlasiu (Tr.ML 214, 110-114); 1546 król Zygmunt August wydaje rozporządzenie w sprawie ustalenia postępowań toczących się podczas rozgraniczeń dóbr szl. w pow. biel.; określa także reguły nakładania kary zwanej „kocz” (ML 232 k. 3-4; Tr.ML 211 s. 568-571); 1547 tenże na sejmie wil. w artykułach daje odpowiedzi na petycje i prośby szl. z. biel. (ML 232 k. 113-116v); 1547 tenże na prośbę szl. biel. reprezentowanej przez posłów Jana Mieńskiego i Marcina Jałbrzyka Wyszeńskiego, nadaje przyw. z. biel. przenosząc ją na pr. polskie, na wzór z. droh. i znosząc dotychczasowe ograniczenia przepisów sprzeczne z zasadami przyw. (VL 1 s. 287-288; ML 31 k. 91-92); 1563 dygnitarze i szl. pow. biel. reprezentowana przez mieszkańców par. wyszyńskiej, domanowskiej, dąbrowskiej, jabłońskiej, kuleskiej, kobylińskiej, topczewskiej, ruskiej, sur., goniądz., sokołowskiej, poświądczyńskiej, na sejmiku w Brańsku wybierają Wincentego Mieńskiego sędziego ziem. biel. i Mateusza Wyszeńskiego posłami na sejm w Wilnie, oraz Walentego Niewierowskiego i Pawła Wyszeńskiego na poborców z. biel. do zebrania podatku po 6 gr od konia [czyli od 10 wł. ziem.], który ciż posłowie mają dostarczyć do Wilna (NGABM 1706-1-1 k. 150v-151).

1563 król Zygmunt August na sejmie w Wilnie odpowiada na artykuły i prośby szl. z. biel. (NGABM 1706-1-1 k. 243-244v); 1563 tenże ogłasza pospolite ruszenie z. biel., które ma zgromadzić się pod dowództwem chor. biel. pod Krewem w dzień ś. Michała [29 IX] (NGABM 1706-1-1, 300); 1564 tenże odwołuje pospolite ruszenie szlachty pow. biel. i innych powiatów woj. podl. (NGABM 1706-1-1, 489); 1569 tenże przywraca i wciela do Korony Polskiej Podlasie, w tym z. biel. oraz potw. zamiany gruntów dokonane niegdyś za czasów Olbrachta Gasztołda i rewizorów ziem. (AU, 202); 1569 szl. z. biel. składa przysięgę na wierność Koronie i królowi w grodzie w Brańsku (AU s. 236-264).

Granice. 1522 komisarze król.: Jan Radziwiłł marszałek ziem., Jerzy Radziwiłł star. grodzieński, Jerzy Ilinicz i Olbracht Gasztołd wda trocki wyznaczeni do rewizji gran. Mazowsza z WKL na odcinku od Rajgrodu, gran. pruskich i płozów do gran. [z.] droh. (RIB 20 kol. 1040-1041, 1061]; 1533 komisarze król. Piotr Gamrat bp kamieniecki, Jan Wojsławski kan. warsz. i Franciszek Dobrzyniecki ustalają gran. pomiędzy Mazowszem i dobrami tykoc. w z. biel. (Iura 3, 91-94); 1546 komisarze pol. i lit. powołani przez króla Zygmunta Augusta do zbadania przebiegu gran. między WKL a Mazowszem i Koroną sporządzają odrębne protokoły (pol. i lit. zawierające opisy granic dóbr szlacheckich po obu stronach, m. in. granicę z. biel. z wis. i łomż.; gran. między nimi biegnie rz. Łek, Biebrzą do Narwi; strona koronna twierdzi, że od miejsca zwanego → Barwik gran. biegnie do Narwi gruntem, dalej rzeczką Śliną i lądem znakami zwanymi płozy pozostawiając po stronie biel. okolicę Sikory, wieś Zalesie, okolice: Wnory, Kulesze, wieś Czarnowo Biki i wieś Gołasze Dąb (AGAD, Varia I 55 k. 2-18v; AGAD, Varia I 56 k. 1-6v).

Urzędnicy ziemscy:

Starostowie: 1407-20 Mikita (capitaneus) i goniądz. i sur. (palatinus) (OBA 905; NGABM 1708-1-23, 531v); 1422 Jan (Iwaszko) Gasztołd (capitaneus) i sur. (Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku, wyd. P. Nowak, P. Pokora s. 11); 1431-33 Jerzy Strumiłło z Brańska (houptman) (OBA 5658); 1436/37 Michał (palatinus) (AP Gdańsk 300 D 8 s. 1); 1439 Pietko (palatinus) i bran. (TN 16 s. 525-526); 1445 N. (palatinus) (CDIAUK 966-1-110, 39); 1446 Piotr Raczko Strocewicz (wojewoda) (Kapicjana 40, 490); 1454 Iwaszko Dowojnowicz (capitaneus) (AP Gdańsk, 300 D 7 28 s. 1); 1457-77 Olechno Sakowicz (capitaneus) i bran., sur., goniądz. i rajgr., (Teodorowicz 1, 244; Kapicjana 40, 479); 1479 Jan Nasuta z Międzyrzecza (DrohG II/1, 334); 1484-86 Bartosz Montowtowicz (RIB 27, kol. 395; ASang. 3, 19); 1488-90 Mikołaj Radziwiłł (RIB 27 kol. 298, 443); 1492-94 Sołtan Aleksandrowicz (Kapicjana 55, 236); 1494-1504 Mikołaj Radziwiłł (II) (RIB 27 kol. 559; MNKr. perg. 53); 1505-06 Michał Gliński (ALM nr 691; LM 5, 384); 1506-11 Wojciech Kłoczko (LM 8, 182; RIB 20 kol. 737); 1512 Maciej Jundziłło (AGAD perg. 7451); 1513-15 Olbracht Gasztołd (LM 9, 131); 1516-19 Mikołaj Radziwiłł (II) (LM 9, 171; ML 18, 52v); 1521-22 Jan Mikołajewicz Radziwiłł (LM 25, 266; ASang. 3, 233); 1522-39 Olbracht Gasztołd (AGAD perg. 759; APV s. 155); 1535 Maciej Lewicki namiestnik stwa (LM 17, 451); 1537 Andrzej Falkowicz administrator (ZZG 18, 1); 1538 Mikołaj Korycki administrator (ZZG 18, 2); 1538-39 Andrzej Nieprzecki administrator-sprawca (LM 29, 89; Tr.ML 208 s. 41-42); 1541-44 Andrzej Buniński administrator zamku biel. (ZZG 15, 1; ZZG 55, 289); 1545-49 Maciej Lewicki (ZZG 55, 291; LM 32, 71); 1546-49 Stanisław Poniatowski administrator biel. (ZZG 15, 11); 1549 Tomasz Owsiany administrator (NGABM 1706-1-4, 82v); 1548-59 Piotr Koniński (LM 32 s. 30, 61; ZZG 18, 13); 1556-69 Jerzy Chodkiewicz (Urz.podl nr 268); 1569-87 Mikołaj Kiszka (ChłapowskiStarost. s. 302).

Podstarościowie: 1505 Rusin (LM 25, 274); ok. 1510 Kniazyk (LM 224, 238); 1519-21 Jan Iwachno Michajłowicz (ML 18, 52v; RIB 20 kol. 1538); 1522 Stanisław Grajewski (RIB 20 kol. 1116); 1523 Wasyl Hrehorowicz Kobylin (LM 12, 582); 1525 Kmita (LM 12, 384); 1533 Hryszko Kimbarowicz (LM 17,

301).

Sędziowie ziemscy: 1429 Jan z Kobylina i Jabłonowa (AP Gdańsk, sygn. 300 43/1a, 225); 1437-43 Paweł z Wyszoniek, wzm. jako były w 1464 (MK 3, 213; ANK, Archiwum Dzieduszyckich z Poturzycy, perg. 26); 1451-66 Wit z Raczyna (Kapicjana 38, 342); 1470-95 Rafał Raczko z Puczyc (Koz. 8822, z. 1, s. 304; Droh.Z 2, 375); 1498 Jan Steczko Cybulka (ALM 1, 156); 1501-1502 Piotr Łuba z Rudołtowa (LM 25, 57; ML 23, 146); 1507-33 Jerzy Raczko z Puczyc i Turośni (NGABM 1759-2-2, 265v; LM 17, 388); 1534-36 Baltazar Pietkowski (CDIAUL 812-1-2, 153; LM 21, 29); 1537-53 Mikołaj Korycki (ZZG 18, 1; Urz.podl nr 212); 1553-59 Maciej Lewicki (Urz.podl nr 213); 1559-1564 Wincenty Mieński (Urz.podl nr 214); 1565-67 Marcin Jałbrzyk Wyszyński (Urz.podl nr 215); 1567-91 Wojciech Wyszkowski (Urz.podl nr 216).

Podsędkowie ziemscy: 1431-52 Harwist z Kobylina (CDIAUK 966-1-108, 219; Kapica s. 177); 1454-57 Wisław z Piórkowa (AP Gdańsk 300 D 7, nr 28; ADS, D 149, 248v); 1458-84 Stanisław Kostro z Wyszoniek (NGABM 1759-2-22 k. 14v, 41v); 1498 Piotr Łuba z Rudołtowa (ADS D 149, 297); 1502-15 Maciej Malinowski (ML 23, 146; ADS D 155, 210); 1521-31Andrzej Rytel (ZZG 54, 279; LMAVB f. 1-106); 1531-36 Mikołaj Korycki (LM 17, 146; Tr.ML 209, 303); 1533 Jerzy Malinowski (surogator) (Kapica s. 263); 1538-52 Maciej Lewicki (Tr.ML 209, 305; NGABM 1744-1-1, 401); 1553-69 Józef Markowski (NGABM 1744-1-1, 495; Urz.podl nr 147); 1569-1583 Hipolit Jankowski (Urz.podl nr 148).

Pisarze ziemscy: 1509 Jan Siekierka (NGABM 1759-2-2, 315v); przed 1515 Maciej (LM 224, 389); 1515-49 Stanisław Wierzbowski (ADS D 155, 210; Urz.podl nr 76); 1549-61 Wojciech Jasieński (ML 236, 504v; Urz.podl nr 77); 1551 Paweł Domanowski surogator (Kapica s. 96); 1552-57 Marcin Jałbrzyk Wyszeński surogator (NGABM 1744-1-1, 382; ZZG 18, 11); 1558-59 Mikołaj Mieński surogator (Kapica s. 278; ZZG 18, 14); 1561-78 Tomasz Owsiany (Urz.podl nr 81).

Podkomorzowie: 1515-17 Mikołaj Brzozowski (NGABM 1708-1-70, 77); 1522-47 Jan Skwarek Gąsowski (RIB 20 kol. 1033; Urz.podl nr 121); 1547-1566 Stanisław Skwarek Gąsowski (ML 31, 89v; Urz.podl nr 122); 1566-69 Bohdan Sapieha (ML 267, 48v; MK 105, 174); 1568 Marcin Mieński surogator (ZZG 15, 55); 1569 Teofil Brzozowski (MK 105, 174).

Chorążowie: 1529 Baltazar Pietkowski (CDIAUL 812-1-37, 10v); 1530 Rafał Raczko (ZZG 18, 15); 1539-48 Paweł Zielepucha (AWAK 17, 36; Urz.podl nr 2); 1551-63 Stanisław Jałbrzyk Wyszeński (BrańG 2, 489-489v; Urz.podl nr 3); 1563-79 Jerzy Brzóska (Urz.podl nr 4).

Wojscy: 1511-28 Paweł Raczko (RIB 20 kol. 655; LM 523, 96); 1531-54 Andrzej Falkowicz (Kapicjana 2, 10; ZZG 32, 40); 1554-65 Mikołaj Arciechowski (Boniecki 1, 47; RIB 33 kol. 368); 1569-83 Jan Faraur Łoknicki (Urz.podl nr 289).

Posłowie na sejmy litewskie (do 1568) i koronne: 1547 sejm wil., Jan Mieński, Marcin Jałbrzyk Wyszeński (ML 31, 91); 1551 sejm wil., Wojciech Wojeński sędzia grodz. biel, Mikołaj Mieński (ZZG 18, 5); 1554 sejm wil., Wincenty Mieński sędzia ziem., Marcin Czajka (ZZG 18, 10); 1559 sejm wil., Paweł Domanowski, Krzysztof Krasowski (ZZG 18 s. 14-15); 1563 sejm wil. Wincenty Mieński sędzia ziem., Mateusz Wyszeński (NGABM 1706-1-1, 150v); 1564 sejm biel., Marcin Jałbrzyk Wyszeński, Paweł Gołasz Mościczny, chor. Jerzy Brzóska (ZZG 15, 45); 1565 sejm wil., Tomasz Owsiany pisarz ziem., Marcin Mieński komor. z. biel. (ZZG 15, 48); 1566 sejm brzeski, Tomasz Owsiany pisarz ziem., Wojciech Wyszkowski sędzia gr. biel. (ZZG 15, 49); 1569 sejm w Wohyniu i Lublinie, Kacper Irzykowicz podkom. mieln. Teofil Brzozowski podkom. biel. (ZZG 15, 55); 1570 sejm warsz., Wojciech Wyszkowski sędzia ziem., Paweł Mościcki (Posłowie s. 199); 1572 sejm warsz., Jakub Górski, Sebastian Brzozowski (Posłowie s. 207); 1573 sejm warsz., Sebastian Brzozowski (ZZG 15, 63); 1575 sejm warsz., Jerzy Brzóska chor. ziem. (VL 2, 139); 1576 sejm krak., Jerzy Brzóska chor. ziem. (Posłowie s. 241); 1576/77 sejm toruński, Stanisław Grajewski, Melchior Kostro (Posłowie s. 251); 1578 sejm warsz., Melchior Kostro, Walenty Niewierowski (Posłowie s. 262); 1579/80 sejm warsz., Andrzej Jałbrzyk Wyszeński pisarz grodz. brań. (Posłowie s. 264); 1582 sejm warsz., Wojciech Wyszkowski sędzia ziem. biel., Melchior Kostro (Posłowie s. 280); 1585 sejm warsz., Piotr Pietkowski wojski biel., Andrzej Jałbrzyk Wyszeński pisarz grodz. brań. (Posłowie s. 293); 1587 sejm warsz. i 1587/88 sejm krak., Andrzej Jałbrzyk Wyszeński pisarz grodz. brań. (Posłowie s. 298, 310); 1589 sejm warsz., Piotr Pietkowski pisarz ziem. biel., Nikodem Jałbrzyk Wyszeński (Posłowie s. 324); 1590/91 sejm warsz., Krzysztof Brzozowski podkom. biel., Piotr Pietkowski (Posłowie s. 339); 1592 sejm warsz., Krzysztof Brzozowski podkom. biel. (Posłowie s. 348); 1593 sejm warsz., Melchior Kostro (Posłowie s. 360); 1596 sejm warsz., Krzysztof Brzozowski podkom. biel. (Posłowie s. 375); 1598 sejm warsz., Tomasz Rytel pisarz ziem. biel. (ZZG 15, 106).

Poborcy: 1554 Stanisław Wyszeński chor. ziem., Maciej Lewicki sędzia ziem. (ZZG 18, 8); 1563 Walenty Niewierowski, Paweł Wyszyński (NGABM 1706-1-1, 151); 1565/66 Jerzy Brzóska (Podlasie 3, 256); 1567 Marcin Mieński, Mateusz Wyszeński (ZZG 15, 52); 1568 Paweł Mościcki, Marcin Mieński (Podlasie 3, 256); 1576/77 Jerzy Brzóska chor. biel. (VC II/1, 376); 1578 Sebastian Brzozowski (VC II/1, 401; Podlasie 3, 256); 1579 Walenty Niewierowski (VC II/1, 429; Podlasie 3, 256); 1580 Bieniasz Jałbrzyk Wyszeński (VC II/1, 439); 1581 Piotr Pietkowski, (VC II/1, 461; Podlasie III, 256); 1588 Wojciech Sieklucki (VC II/2, 96); 1590 Marcin Brzozowski (VC II/2, 167); 1595 Bernard Brzozowski (VC II/2, 225); 1598 Marcin Brzozowski (VC II/2, 265).

Literatura: Podlasie 3 s. 242-256; J. Siedlecki; Sądy ziemskie i grodzkie szlachty ziemi bielskiej w Brańsku w XVI-XVIII wieku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Warszawskiego. Filia w Białymstoku. Prace Historyczne” z. 60, 1988, t. 11, s. 33-59; J. Siedlecki, Sejmiki szlachty ziemi bielskiej w Brańsku w XVI-XVIII wieku, „Przegląd Historyczny”, 80, 1989, nr 2, s. 239-272; J. Siedlecki, Uczestnictwo szlachty ziemi bielskiej w sejmach litewskich do 1569 roku, „Zeszyty Naukowe Filii UW w Białymstoku”, z. 71, t. 14, 1990, s. 25-40; Z. Romaniuk, Z dziejów sądownictwa szlacheckiego w ziemi bielskiej od XV do poł. XVI w., „Białostocczyzna” 3, 1995, s. 56-69; J. Soszyński, Spis ksiąg ziemskich brańskich z 1647 roku, Z badań nad polskimi księgozbiorami historycznymi, t. 19, Warszawa 1999, s. 121-150; MaroszekDzieje; E. Kalinowski, Pospolite ruszenie szlachty ziemi bielskiej – zarys problematyki, „Bielski Almanach Historyczny”, 2017, s. 5-18; E. Kalinowski, Szlachta ziemi bielskiej wobec bezkrólewi w XVI-XVII wieku, Warszawa 2020); Z. Romaniuk, Brańsk. Dzieje miasta, t. 1 (do 1795 r.), Brańsk 2021.