BIERZGŁOWSKI ZAMEK

(1263 Birgelow, Birglau, Byrzglow, Birglaw) 12,5 km na SW od Chełmży.

I. Folwark. 1. 1386-1416 folw. komt. bierzg. (GA 488-90); 1424-16 komt. tor. (GA 440-460); 1520 teryt. m. Torunia (MS 4/2, nr 12 483); klucz bierzg., par. Łążyn (Bi. 47, 73).

3. 1385-1446 własn. Zak.; 1389 inwentarz folw.: 6 1/2 łasztu ziarna, 10 łasztów ziarna u dłużników, 1400 korców owsa, 100 korców grochu, 5 rumaków, 96 klaczy, 4 źrebaki 4-letnie, 3 źrebaki 3-letnie, 37 źrebiąt drugorocznych, 27 źrebiąt rocznych, 1 ogier, 6 koni pachołków, 17 koni pociągowych, 100 krów, 1500 owiec, 4 kopy świń, 8 pancerzy, 15 zbroi lekkich, 13 hełmów, 27 kusz1Inwentarz z r. 1389 podany przykładowo (GA 440, 443, 445, 448, 451, 454-6, 460, 488, 490); 1437-8 folw. B. ma 3 pługi (GZ 93); 1457 folw. i wieś B. w spisie posiadłości dawnego komt., o które m. Toruń nie prosi (AST 4, 550); 1474 Kazimierz Jag. zezwala rajcom tor. wykupić dobra król. zamku B. z rąk Jana Czigenhalz (MS 1, nr 1206); 1520 m. Toruń otrzymuje od Zygmunta I na pr. dziedz. zamek B. z folw. oraz inne wsie za zamek w Świeciu (MS 4/2, nr 12 483).

6. 1414 szkody woj., przedzamcze B. spalone, również stajnie i szopa ze zbożem, 24 ogiery wartości 30 i 40 grz. zabrane komturowi, 16 ogierów zabranych prokuratorowi (sic), 32 krowy, zamek zrabowany (Br. 164); 1522 folw. B. z zabudowaniami ulega pożarowi (MT 186).

7. MS 1, nr 951.

II. Zamek. 1263 Litwini napadają na gród (castrum) B. uwożąc dobytek; 1277 gród oblegany przez Skomanda (SRP 1, 126-7); 1410 po bitwie grunwaldzkiej zamek czasowo opanowany przez Polskę; 1270-1415 siedziba komt. bierzg., po 1415 okr. komt. bierzg. podzielony między komt. tor. i prok. Pień, podlega czasowo komt. nieszawskiemu, od 1421 komt. tor.; zamek z małym okr. podlega prokuratorowi; luty 1454 zamek opanowany przez przedstawicieli Związku Pruskiego (MT 9, 184-5); 1466 traktat tor. przyznaje B. królowi (Stv. 2, 268); zamek pochodzi z 2. poł. XIII w., cz. rozbudowana, w której mieści się kaplica z pocz. XIV w., istnieje dotychczas (BK 2, 113).

1 Inwentarz z r. 1389 podany przykładowo.