KOBYLE KOŁO

(1459 lacus dictus Kobyle Kolo, 1564 jezioro zw. Kobylie, Kobelie) nie istniejące dziś jezioro w Siedlcu [wieś zaginiona], położone w rozlewiskach Wisły pomiędzy Czernichowem [par. własna], Chrząstowicami [par. Tłuczań] i Brzeźnicą [par. Marcyporęba], ok. 13 km na W od Skawiny (→ Uw.).

1553 pow. krak. → niżej.

Własn. szlach., następnie król. i kl. Bernardynek Ś. Agnieszki w Krakowie - na Stradomiu. 1458 Żegota z Czernichowa godzi się z Andrzychem z Poręby [Żegoty] i Janem z Brzeźnicy w sprawie jeziora zw. K. K. w Siedlcu i przekopania alias przerycia innego jeziora pomiędzy ich dobrami Czernichowem a → Chrząstowicami w ten sposób, że obie strony mieć będą po połowie jezioro K. K. w Siedlcu, a jeśli jezioro K. K. „przeryje się” czyli ustanie do niego dopływ wody, wówczas obie strony po połowie podzielą się [powstałą] wyspą, przyłączając ją do Siedlca i Chrząstowic, albo też, w przypadku podzielenia się innym jeziorem poniżej, wyspa zostanie przyłączona do Chrząstowic, zaś „przeryte” jezioro [K. K.] do Czernichowa (ZK 15 s. 40-1); 1535 czynsz z jeziora zw. K. w Czernichowie 5 grz. królowi (LK 1 s. 52); 1553 Zygmunt August poświadcza, że Stan. Rozdrażewski [z Chrząstowic] sprzedał za 400 fl. klasztorowi Ś. Agnieszki z Krakowa wyspę Kobyleniec i swoją połowę jeziora [zw. K.] posiadanego wspólnie z królem w Czernichowie w pow. krak. Gdyby Jan s. Stanisława lub jego spadkobiercy sprzeciwili się tej transakcji, wówczas klasztorowi przypadnie suma 400 fl. zapisana tytułem odkupna na Chrząstowicach, wraz z obowiązkiem odprawiania 5 mszy rocznie za duszę Stanisława (ABMK 20, 1970, s. 18, nr 31 = MS 5, 1625; APKr. Teki Schneidra 337, wypis z oblaty w GK z 1697 r.); 1558 tenże król na prośbę swych sióstr Anny i Katarzyny, pragnąc zaradzić brakowi żywności u zakonnic, nadaje temuż klasztorowi połowę jeziora (lacus seu stagni) [zw. K.] w Czernichowie w pow. krak. (ABMK 20, 1970, s. 18-19, nr 34 = MS 5, 2333; por. LK 2 s. 159); 1564 jezioro zw. K. w Czernichowie, nadane przez króla mniszkom z kl. Ś. Agnieszki w Krakowie, zostało restytuowane na rzecz skarbu król., bowiem na ostatnim sejmie [1563-4 w Warszawie] król nadanie to „skazić raczył” [w ramach tzw. rewizji listów]. Czynsz 5 grz. (LK 1 s. 52).

Uw. W l. 1553--8 król był właść. połowy jeziora K. K. jako dz. → Czernichowa, gdzie doszło do zmiany własn. ze szlach. na król. w l. 1513-8. Struktura własn. jeziora K. K. w l. 1553-8 zgodna jest z pierwszą z możliwości przewidzianych przez ugodę z 1458 r. Lokalizacja jeziora K. K. może być tylko hipotetyczna. Nazwy pól - w Czernichowie pole zw. Koło (UN 1 s. 28) a w Chrząstowicach pola zw. Kółko i W Zakolu (UN 16 s. 19) - nie są zbyt precyzyjną wskazówką z uwagi na liczne w tym terenie zakola i starorzecza Wisły. Z podanych tu informacji źródłowych wynika, że Siedlec [wieś najpewniej zniszczona przez wylewy Wisły] i jezioro K. K. leżały pomiędzy Chrząstowicami na prawym i Czernichowem na lewym brzegu Wisły. Dlatego też najbardziej prawdopodobna wydaje się lokalizacja K. K. w zakolu Wisły, na lewym (północnym) jej brzegu, k. przysiółka Machaczki, należącego do nowożytnej wsi Kłokoczyn k. Czernichowa, w rejonie pola zw. Wyspa, Na Wyspie (→ Kobyleniec). Jeszcze w XIX w. przysiółek ten był znany jako Wyspa (SG 4 s. 187). W XVIII w. Kłokoczyn przynależał do król. klucza czernichowskiego; jeszcze w końcu tego wieku odnotowano jezioro w jego południowo-zachodnim krańcu (Mat. do MWK s. 97-8), co jest zgodne z położeniem obecnego przysiółka Machaczki (Wyspa).