[Pow. szczyrz.]

Dwór krzeczowski z folwarkiem → Krzeczów p. 3a.

1350 własn. król., do tenuty krzeczowskiej należą: K., Rzezawa, Ostrów, → Jodłówka i → Borek [te dwie wsie w par. Rzezawa] (Mp. 1, 231); 1411-4 ks. Zygmunt Korybutowicz dzierży stwo krzeczowskie → Krzeczów p. 3a, Jodłówka p. 4 1412 r.; po 1414? K. w tenucie ks. maz. Siemowita V → niżej.

Przed 1434-64 K. z przynależnymi do niego wsiami w tenucie Wątróbków ze Strzelec h. Oksza: przed 1434 Władysław Jag. zezwala Klemensowi Wątróbce ze Strzelec wykupić tenutę krzeczowską za 600 grz. od ks. maz. Siemowita V; 1439 Władysław [Warn.] poświadcza, że ww. Wątróbka kaszt. sand. za zgodą zm. Władysława Jag. wykupił za 600 grz. z rąk ks. maz. Siemowita V K. w pow. krak., jak to wynika z dok. tego króla dla księcia. Później Klemens poniósł koszta w ostatniej wyprawie śląskiej, na którą wystawił 86 kopii po 5 grz., za co król zobowiązał się zapłacić mu 460 grz. [winno być wg wyliczenia 430]. Następnie król wziął od niego na wyprawę czeską konie i szuby, za co i za zasługi dostaje 400 grz. Król zapisuje Wątróbce łącznie 1460 grz. na K. i przynależnych do niego wsiach: Rzezawie, Jodłówce, → Dąbrówce [par. Cerekiew] i Borku oraz na połowie Ostrowa. Król zachowuje sobie stację w K. i inne prawa (Mp. 4, 1354; RI s. 202-3 - tu błędny reg. i zły odczyt nazwy K.: Arteczow); 1444 br. Jan [senior], Stanisław i Jakub [ss. Klemensa] dzielą dobra: → Górka p. 3A [par. Witów], K., Strzelce, m. Uście i Szczekarzów (AS 2, 142 - reg); 1446 z podziału dóbr najstarszemu z Wątróbków Janowi przypada → Górka i król. Krzeczów z przynależnymi wsiami; 1447 Stanisław s. [Klemensa] Wątróbki z K. (ZCz. 3 s. 279); 1449 szukano w księgach podziału dóbr Wątróbków: Jan otrzymał K. z przynależnościami (ZK 199 s. 17 zp. i niedokończona); 1450 tenże Jan sprzedaje z pr. wykupu za 600 grz. Piotrowi Pelczerowi mieszcz. i rajcy krak. 60 grz. czynszu na dobrach K. z przynależnymi wsiami (ZK 13 s. 369) → Borek p. 4.

1458 br. nie podzieleni Jan i Stan. Wątróbkowie ze Strzelec biorą od Winka Kezingera mieszcz. krak. 1400 grz., za które dają mu wwiązanie na 14 lat do dóbr: K., Rzezawa, Jodłówka, Borek, Dąbrówka i Ostrów wraz z robociznami z wsi duch. [dla folwarku w K., tj. z Brzeźnicy, Łazowa i Gorzkowa, należących do kl. staniąt.] oraz innymi pożytkami i przynależnościami aż do spłacenia całej sumy w ratach po 100 grz. rocznie, pod warunkiem jednak, iż jeśli któregoś roku będzie wyprawa wojenna, to pieniądze wojenne zbierane przez Winka z tych wsi, mają być obrócone na subsydium na wyprawę. Jeśli w międzyczasie król wykupi te dobra, bracia odliczą Winkowi tyle setek grz., ile lat będzie trzymał te dobra, a resztę sumy wypłacą mu z tych pieniędzy, za które król wykupi te dobra (GK 15 s. 45-6); Kazimierz Jag. wyraża zgodę na przejęcie przez Winka od Wątróbków w zastaw za 2200 grz. ww. dóbr (MS 1, 500; Mp. 5 E 27); 1459 → Jodłówka p. 4; 1460 tenże Winek za pośrednictwem rozjemców godzi się ze Stan. Wątróbką ze Strzelec, który poręcza za swego br. [kan. krak.] Jana, w sprawie K. i wsi doń przynależnych: Rzezawy, Jodłówki, Borka, Dąbrówki i Ostrowa, do których Stanisław wwiązał się bezprawnie, a które Winek za zgodą króla trzyma od tych braci w dzierżawie za 2200 grz. Winek rocznie będzie im płacił 60 grz., potrącając je z należnych mu od nich 1400 grz. Jeśli Stanisław teraz zapłaci Winkowi 800 grz., każdego roku, licząc od uzyskania tej sumy, Winek będzie odliczał Wątróbce po 100 grz. i odejmował je od sumy 1400 grz. do czasu jej spłacenia. Gdyby Wątróbka nie zapłacił Winkowi owych 800 grz., ten nie będzie mu płacił rocznie więcej niż 60 grz. od sumy 1400 grz., odliczając od niej te raty, a później będzie trzymał dobra krzeczowskie w zastawie do czasu spłacenia sumy 800 grz. bez odliczania w międzyczasie jakichkolwiek pieniędzy. Wątróbka nie będzie mógł w tym czasie zawierać z kimkolwiek umowy w sprawie o wykupienie tych dóbr z wyjątkiem króla, który może je wykupić sam lub wskazana przezeń osoba. W tym wypadku Winek dostanie w pierwszej kolejności taką sumę, jaka będzie mu się należeć, a reszta pieniędzy przypadnie Wątróbce. Zostaje też unieważniony wcześniejszy zapis w tych aktach na ww. dobra. Wątróbka ustępuje Winkowi te dobra i daje mu do nich wwiązanie. Jeśli zabrał z nich jakieś bydło, trzodę, drób, zboże i zasiewy, wszystko ma być Winkowi zwrócone. Gdyby coś z tego zostało zużyte, Wątróbka wypłaci mu należność gotówką (GK 15 s. 269-70).

1461-4 Winek [Kezinger] mieszcz. krak., tenut. z K. (Teut. 3 s. 231; ZK 16 s. 170); 1461 → Jodłówka p. 4; 1464 Walter [Kezinger] wielkorządca krak., Stanisław, Kasper, Anna i Jadwiga dzieci zm. Winka [Kezingera] mieszcz. krak. oświadczają, że br. Jan [kan. krak.] kanclerz królowej i Stanisław kaszt. sąd. Wątróbkowie ze Strzelec spłacili ich z należnych ich ojcu sum na dobrach K. z przynależnymi wsiami i umarzają wszystkie zapisy oraz anulują dokumenty w tej sprawie; ciż Wątróbkowie zeznają, że Kazimierz Jag. spłacił ich z sum na K. i przynależnych doń wsi, ustępują więc królowi te dobra; Jakub z Dębna podskarbi kor. i star. krak. oświadcza, że przyjął od Dominika [Litwosa] z Kazanowa [pow. opocz.] star. rad. 300 fl. węg. w złocie jako cz. z sumy 820 grz. z tytułu wykupu dóbr K. z przynależnościami, resztę natomiast Dominik ma zapłacić w ciągu 3 tygodni - zp.; ww. Stanisław zeznaje, że tenże Jakub z Dębna dopłacił mu 200 fl. węg. do 820 grz., za które został wykupiony K. z przynależnymi doń wsiami (GK 17 s. 337-9).

1471 Kazimierz Jag. zobowiązuje się spłacić 6100 fl. węg. Jakubowi Ciele z Paniewa [woj. brzeskie kujawskie] i Janowi Smolikowi ze Strzeszkowic, a w wypadku śmierci Jakuba jego krewnemu (nepos) Feliksowi alias Szczęsnemu z Paniewa. Jeśli nie zapłaci, da im wwiązanie do zamku → Czorsztyn, dóbr K. [w reg. błędnie Czeckow] i Łobzowa w ziemi krak. oraz Białej i Nowej Wsi na Spiszu; 1472 tenże król daje ww. Jakubowi i Janowi wwiązanie do tych dóbr (MS 1, 751, 773).

1475-1510 dobra K. w tenucie Gniadych z Zabierzowa h. Ostoja: 1475 n. Piotr Gniady z Zabierzowa [zm. 1502] tenut. z K. (GK 20 s. 69); 1503 Aleksander Jag. zezwala Jakubowi z Szydłowca [pow. rad.] star. łęcz. i podskarbiemu kor. wykupić z rąk Jana i Piotra Gniadych [ss. Piotra] dobra król.: K., Rzezawę, Jodłówkę, Borek, Dąbrówkę, Bieńkowice [par. Cerekiew] i połowę Ostrowa (MS 3, 742); Dorota ż. Mikołaja z Rupniowa, c. zm. Piotra Gniadego, pozywa swych braci nie podzielonych: Jana burgr. krak., Piotra i Stanisława tenut. dóbr K. z ww. wsiami o to, że nie chcieli jej dać 300 fl. węg. posagu, które miała oprawione na dobrach król. i dziedz., i innych 300 fl. węg. expedicionalium alias wiprawi, które ojciec zapisał jej i siostrom: Katarzynie ż. Jerzego Żarnowieckiego i Barbarze ż. Stan. Trzecieskiego na dobrach król. (ZK 154 s. 76-7: pozew wpisany do księgi w 1504); 1504 Aleksander Jag. zezwala Spytkowi z Jarosławia [ziemia przem.] kaszt. krak. wykupić z rąk dzieci zm. Piotra Gniadego kaszt. czech., dobra K. w ziemi krak.; 1505 tenże król zezwala Krzysztofowi z Szydłowca marszałkowi dworu królewicza Zygmunta wykupić z rąk Jana i Piotra Gniadych dobra K. (MS 3, 1389, 2488); 1510 Jan Gniady z Zabierzowa burgr. krak. i tenut. w K. (MS 4, 9630).

1518 Zygmunt Stary kwituje Jana Bonera burgr. i żupnika krak. m. in. z zarządu żup wielicko-bocheńskich, stwa ojcowskiego i folwarków: krzeczowskiego. przyborowskiego i bieńkowickiego (MS 4, 11938); 1523 tenże król zezwala Rafałowi Ocieskiemu bachmistrzowi bocheńskiemu zapisać z pr. wykupu 300 fl. jakiejkolwiek osobie na jego wsi dziedz. Cerekiew i [wsi król.] K. (MS 4, 4375); 1525 tenże król oddaje Sewerynowi Bonerowi star. biec. i burgr. krak. za zasługi stryja Jana zarząd żup krak. i wsi: K., Rzezawy, Jodlówki, Borka, Ostrowa, Dąbrówki, Bieńkowic, Przyborowa, Łęk [par. Szczepanów] i Rudy oraz cz. Lednicy (MS 4, 14281); 1532 → Krzeczów p. 3b; 1545 tenże król zezwala Augustynowi Kotwiczowi swemu chorążemu i koniuszemu poprowadzić rowem wodę z dóbr Krzeczów [zapewne z Ostrowa] do sadzawek w Gawłowie (MS 4, 21806); 1547 tenże król nadaje w dożywocie królowej Bonie wsie król.: K., Przyborów, Rzezawę, Jodłówkę, Borek, Ostrów, Dąbrówkę, Łęki i Bieńkowice (BCzart. Kat. 966-7; MS 4, 22825, 22827, 22842, 22866); 1550 do dóbr krzeczowskich należy las Nakiel, graniczący z król. lasem w Bratucicach i wsią Wrzępią (MS 5, 731); 1556, 1588, 1592 inwentarze stwa krzeczowskiego (AG 56 K 9); 1564 do stwa krzeczowskiego w tenucie [od 1558] żupnika krak. Hieronima Bużeńskiego należą wsie: K. z folwarkiem, Krzyżanowice, Jodłówka, Rzezawa, Borek, Dąbrówka, Ostrów z folwarkiem, Przyborów i Łęki; tenut. ujski Żegota Morski zeznał przed lustratorami, że do Uścia [Solnego], tj. stwa ujskiego, należały ongiś następujące wsie: pół Wrzępi, Dąbrówka, Borek, Jodłówka, Rzezawa, K., pół Ostrowa, Okulice, Przyborów, Łęki i Bieńkowice. Później pradziad króla [Władysław Jag.] oddał te wsie w tenutę, a następnie przyłączono je do żupy bocheńskiej¹Gdy Jagiełło oddawał Klemensowi Wątróbce dobra krzeczowskie w tenutę, po wykupieniu ich przez Klemensa od ks. Siemowita, stanowiły osobny klucz majątkowy. W źródłach brak potwierdzenia, że dobra te należały przedtem do podrzęctwa ujskiego. Może tylko Dąbrówka została wyłączona z podrzęctwa i przyłączona do tenuty krzeczowskiej. W dobrach krzeczowskich lasy dębowe, spustoszone i wyrąbane. Gdy dęby dobrze obrodzą, zezwala się mieszkańcom przyległych wsi i miasteczek wypasać świnie. Od każdej świni płacą po groszu, pasterzowi po groszu, a urzędnikowi stwa po 4 den. Do stwa należał las Nakiel, którego cz. zalał stawem cerekwiowskim zm. [1563] kanclerz kor. [Jan Ocieski]. Cz. tego lasu jest jeszcze na suchym miejscu i ma on być zwrócony stwu. Ww. stawem zalano też łąkę Panie i las Bratucic. Z dóbr krzeczowskich płynie rz. Brzeźnica ku Bratucicom i Cerekwi (LK 1 s. 61 przyp. b, 66-73, 83).

A. Sucheni-Grabowska, Monarchia dwu ostatnich Jagiellonów a ruch egzekucyjny. Cz. 1: Geneza egzekucji dóbr, Wr. 1974, s. 202.