(1310 Skrzelow, 1324 Chrzelow, 1325 Chorzelow, 1334 Chrelov, 1376 Slchrelow, 1377 Srelow, 1392 Chrzeliow, 1482 Crzelow) zamek z folwarkiem, od XVII w. wieś, 10 km na NE od Żarnowca.

1. 1508 n. pow. ksiąs. (ZK 264 s. 303; 203 s. 473); [par. Tarnawa. K. wymieniony w niej dopiero w wizytacji z 1664 r.].

2. 1416 łąki i gaj w Sędziszowie za Zimną Wodą rozciągają się do granic chrzelowskich (ZK 194 s. 6); 1421 Piotr Rożnicki nie stawił się przeciw pozwanemu Niemierzy z Ch. o bezprawne zabranie mu 4 koni, wozu i siekiery w borze [koło K.] (GK 1 s. 634); Niemierza z Ch. na czas swego życia zezwala Piotrowi z Różnicy ścinać drzewo w gajach przynależnych do Ch. na naprawy nowego młyna, dworu i kuchni w Rożnicy (GK 1 s. 656); 1470-80 Tarnawa blisko Ch. (DLb. 1 s. 33).

3. Własn. ryc. 3a. Zamek. 1394 dwór [zamek] → p. 5; 1409, 1412 castrum; 1472, 1505 curia; 1508 fortalicium → niżej, a także p. 8.

3b. Dziedzice i ich sprawy majątkowe. 1310-44 komes Mściwoj Lis dz. K. i Pałecznicy h. Lis s. sędziego ziemskiego sand. Warcisława, wspomnianego z imienia w 1305 - ZDM 4, 889, poświadczony tylko z imienia od 1309 - Mp. 1, 142, pkom. krak. 1317-8, sędzia ziemski krak. 1322-30, wwda sand. 1331-44, ojciec: kan. krak. Świętopełka, Klemensa z Pałecznicy, Mściwoja z Kwiliny, Mikołaja z K. i Rożnicy, kan. gnieźn. Jarosława (Mp. 1, 145, 149 i n. - pełna dokumentacja → Śliwiński p. 7 s. 19-26; UM wg ind.; PSB 22 s. 232-3); 1331-44 Klara z s. Paszkiem wykupują [z dzierżawy] od komesa Mściwoja wwdy sand. Niewiatrowicc (Mp. 3, 712)¹W literaturze (→ PSB 22 s. 233 i Śliwiński p. 7 s. 25) utrwaliło się przekonanie, że Niewiatrowice były dziedzictwem Mściwoja. W r. 1356 przed sądem ziemskim Klara z s. Paszkiem ugodzili się z powódkami Janną i Małgorzatą cc. Jakusza ze Zborczyc w sprawie Niewiatrowic w ten sposób, że do pierwszej sumy 100 grz., za którą wykupili (redimerunt) tę wieś od Mściwoja, dodali powódkom 130 grz. W r. 1356 wart. wsi wynosiła 230 grz., nie licząc 3 kmieci i młyna, bo ta cz. Niewiatrowic pozostała w rękach powódek. Wieś ta nie mogła być zatem kupiona niewiele lat wcześniej zaledwie za 100 grz. Z dok. jasno wynika, że Mściwoj miał tę wieś tylko w dzierżawie za tę właśnie sumę; 1337 Pałecznica wieś wwdy sand. Mściwoja (KK 1, 161).

1359-81 Miczek, Mikołaj Chrzelowski z K. i Różnicy h. Lis s. Mściwoja, prokurator kl. jędrz. 1372, ż. Elżbieta h. Mądrostki (Mp. 1, 309, 315, 335, 344, 350; 3, 731; SP 8, 78, 390; ZDM 1, 137, → Śliwiński p. 7 s. 39-41); 1359 Mikołaj dz. Rożnicy [i K.] kupuje za 335 grz. gr pras. i za 2 ł. w Lubczy [pow. pilzn., par. Jodłówka] k. Dunajca od Pakosza z Mikułowic i jego c. Pachny całą dziedzinę Orłów z połową karczmy i młyna (Mp. 3, 731); 1377 Mściszek kmieć z Węgrzynowa skazany na kary XV i LXX po sporze z Mikołajem z S. o 3 pnie pszczele (SP 8, 437); 1381 Miczek Chrzelowski oskarżony przez Trojana z Parkoszowic o to, że na jego polecenie jego kmiecie [z Orłowa] zniszczyli granice [Parkoszowic] (SP 8, 616).

1379 n. Niemierza s. Mikołaja → niżej.

1388-97 Elżbieta h. Mądrostki wd. po Mikołaju z K. (SP uw. 95/8, 121/4 i 36, 130/10, nr 4655, 4684, 4775, 4890; ZK 2 s. 26, 39, 163; → Śliwiński p. 7 s. 40-1); 1388 → Chlebna; → niżej: Pełka; 1394-6 Elżbieta z Ch. z s. Niemierza procesują się z Pełką i Niemierzą z Bydlina [o cz. tych dóbr, należących do Mądrostków] (ZK 2 s. 26, 38, 161, 163, 399-400; Śliwiński p. 7 s. 40-1); 1397 taż rezygnuje na rzecz kaszt. czech. Klemensa z cz. [dziedz.] w Woli Jagustynowej, którą na niej pozyskał, ale musi ją sam wykupić z zastawu za 30 grz. (SP 8, 6171, 6191).

1388-94 Pełka z K. h. Lis s. Mikołaja (SP 8, 4655; ZK 2 s. 40; DSZ 54; → Śliwiński p. 7 s. 123); 1388 kl. jędrz. w sporze z Niemierzą i Pełką z Ch. oraz Piotraszem z Wężerowa o młyn. Niemierza poręcza za matkę [Elżbietę], Termin wizji i termin na wiec (SP 8, 4655); Pełka z Ch. przeciw [kmieciowi] Marcinowi z Mstyczowa o ucieczkę przed czasem (SP 8 uw. 149/5 i 7); 1394 → Kalawa [tu Pełka wspomn. bez imienia jako br. Niemierzy).

1388-1438 Katarzyna c. Mikołaja z K. lv^o ż. wwdy sier. Przybka z Irządz do 1392, 2 v^o ż. kaszt. krak. Jana z Tęczyna 1403-5 i wd. po nim → Irządze, Tęczyn, niżej: Niemierza, też p. 5 (SP 8 uw. 145/9; 2, 2760)²B. Śliwiński, Lisowie → p. 7 s. 151-3 wyeliminował Katarzynę z rodziny Krzelowskich (→ też tamże tab. 10), choć trzykrotnie w różnych latach i różnych źródłach została określona jako siostra Niemierzy (1398 SP 8, 242/80; 1400 KSN 901; 1403 KUJ 1, 34 - tu nawet: carissima soror Niemierzy). Filiacja ta była co prawda znana B. Śliwińskiemu, me przystawała ona jednak do przyjętej przezeń wcześniej filiacji: Katarzyna ż. wwdy sier. Przybysława z → Irządz była c. wwdy sier. Świętopełka z Irządz (PSB 29 s. 134), co miało wynikać z analizy zapisek z ksiąg ziemskich sier. dotyczących sporu Szczepana i jego sióstr dzieci Świętopełka z wdową po ojcu (informacje z listu B. Śliwińskiego z 20 IX 1993). Jedną z sióstr miała być Katarzyna wd. po Przybysławie z pierwszego małżeństwa Świętopełka. Przyjęciu tego wniosku przeczy fakt, że jej matka żyła jeszcze w 1394 (ZK 2 s. 47, 50) i później (do 1397). Była nią Elżbieta wd. po Mikołaju z Ch. Przede wszystkim jednak nie można przejść do porządku nad podaną przez źródła filiacją Katarzyny i szczególnym jej wyeksponowaniem przez Niemierzę, już jako żony kaszt. krak. Jana z Tęczyna, w akcie fundacyjnym altarii Wszystkich Świętych, w którym o bracie i innych siostrach wspomniał bez wymieniania ich imion. Z l. 1403-5 pochodzą zapiski identyfikujące Katarzynę wd. po Przybysławie z Katarzyną ż. kaszt. krak. (ZK 3b s. 32, 76-7, 80-1). Skoro Katarzyna była siostrą Niemierzy, nie może dziwić wspieranie jej przez niego w licznych procesach, które toczyła po śmierci 1-szego męża. Jeszcze w 1437 r. Katarzyna występowała przeciw dzieciom bratanicy Jagienki o macierzyznę na dobrach krzelowskich. Synowie Katarzyny z. małżeństwa z Przybysławem dziedziczyli dobra po ojcu, głównie w Sieradzkiem. Z nich Mikołaj dał początek rodzinie Pukarzowskich. Jego s. Jan z Pukarzowa wystąpił w 1441 r. o dobra krzelowskie (po babce).

1399-1417 Agnieszka c. Mikołaja z Ch. ż. Grzegorza z Łownicy [pow. sand.] i wd. po nim → niżej: Niemierza i hasło Birków.

1400 Anna c. Mikołaja z Ch. ż. Paszka ze Słupowa → niżej: Niemierza.

1402 n. potomstwo Pełki z K. → niżej, po materiale dotyczącym Niemierzy.

1379-1427, zm. przed 1 I 1428 Niemierza Chrzelowski z Ch., Tarnawy i Orłowa s. Mikołaja h. Lis, kan. krak. od 1379, kustosz kol. Ś. Floriana w Kleparzu od 1396, pleb. w Książu Małym 1386-8 (KK 2, 305 z 1379, n. i inne kodeksy i zbiory dok. → Śliwiński p. 7 s. 116-8 - tu błędna data pierwszego wystąpienia 1382 i data śmierci 1426; PSB 22 s. 800-1- tu błędna data śmierci 1426; Adam Sachetnik [= Czesław Skowron], Ołtarz z krucyfiksem królowej Jadwigi w katedrze wawelskiej, Analecta Cracoviensia 22, 188, s. 335-6 - tu błędna data śmierci 1429 i błędnie określony jako Mikołaj Niemierza, zamiast Niemierza s. Mikołaja; SP 8, 4089, 4221, 4687, 7525, 9704 - tu błędnie de Chrzanow, 10607, uw. 101/97, 102/10 i 40, 160/11, 179/12, 242/34, 289/44 i 56, 311/37 i 56, 317/1, 320/21, 321/5; 2, 465, 1319, 1897, 2062; ZK 1c s. 73, 157, 545; 2 s. 103, 160-1, 163, 243, 300, 392; 3 s. 428; 3a s. 434; 4 s. 230, 238; 6 s. 103; 8 s. 16; 193 s. 46, 93; 194 s. 26-7, 35-6; 195 s. 149; GK 1 s. 81, 87, 91, 137, 640; 2 s. 138, 158, 174, 462-3; MPH 4 s. 763-7; DLb. 1 s. 486 - tu błędna data śmierci 1429)³Spore zamieszanie panuje w literaturze w sprawie daty śmierci Niemierzy. 1 IX 1427 był obecny na rokach w Proszowicach (ZK 196 s. 87), a w dok. bpa krak. Zbigniewa z 1427 bez daty dziennej jest mowa o wakansie na kustodii w kol. Ś. Floriana per mortem et obitum felicis recordationis domini Nemerzae (KUJ 1, 82). Ten dok. mógł być wystawiony po 1 IX 1427 a przed 1 I 1428. W tym czasie Niemierza zmarł; 1388-9 Niemierza z Ch. pleb. w Książu z Otą z Klimontowa [par. Mstyczów] o 80 grz. poręki (SP 8 uw. 101/9, 106/16, 111/32, 178/50); 1388 Piotr ze Słupowa nie stawił się przeciw Niemierzy z Ch. o bezprawny najazd na dom (SP 8, 4613, uw. 98/13); Marek i Szczepan z Miroszowa nie stawili się przeciw Niemierzy z Ch., których oskarżył o bezprawie w jego domu (SP 8, 4614, 4742); tenże Niemierza przeciw Piotraszowi z Wierzbicy i Czarnocina o 80 grz. (SP 8 uw. 106/8, 111/31, 115/5 - termin na wiec); → wyżej: Pełka; 1390 Mikuł ze Szreniawy przeciw Niemierzy z Ch. o 30 grz. szkody i wieś Skoczków [k. Tarnawy, dziś nie istnieje] (SP 8 uw. 216/1).

1394-1402 Niemierza z Ch. i Tarnawy procesuje się z Piotrem z Marcinowic i Bąkowca o Kalawę, zalewanie młyna wodą ze stawu Rudnego i inne szkody (ZK 2 s. 40; SP 8 uw. 229/21 - termin na wiec, 265/31, 277/11 i 311/37 - terminy na wiec, 317/2 z 1400 - godzą się, 321/5): 1394, 1396 → Kalawa; 1398 termin na wiec o słup [do mierzenia poziomu wody] wbity w środku stawu, aby jego woda nie szkodziła młynowi w Swaryczowie (SP 8, 6362); 1399 → Kalawa; w sprawie o słup wbity niegdyś w stawie Rudnym i oznakowany celem mierzenia poziomu wody Niemierza powinien przysiąc: „prawe com zamierzył, zamierzyłem z prawem i zawirczal” (SP 8, 8668); 1400 → Kalawa; woźny sąd. zeznaje, że Niemierza przysięgał przeciw Piotrowi w sprawie mierzenia wody w stawie Rudnym. Woda nie będzie się już więcej przelewać i będzie stała wg wymierzonego jej poziomu (SP 8, 9670); 1401 Niemierza oddala dokumentem sprzedaży roszczenia Piotra o staw, dok. podziałowy i 200 grz. szkody (ZK 3 s. 225); 1402 → Kalawa.

1394-6 → wyżej: Elżbieta; 1395 kan. krak. Niemierza z Tarnawy czyli z Ch. przeciw [szwagrowi] Grzegorzowi z Łownicy [pow. sand.] o 200 grz. (ZK 1c s. 157); 1396 Paszek ze Skotnik i Niemierza z Ch. uzyskują termin wizji sądowej (SP 8, 5724); 1397-1403 Niemierza z Ch. i Tarnawy procesuje się z kl. staniąt. o pastewniki w klasztornych Przemęczanach. Strony permanentnie odsyłane na wiec (SP 8 uw. 229/88, 242/34, 265/75, 277/22, 311/56, 325/21, 342/11; ZK 3a s. 304, 512; 3b s. 89); 1397 tenże Niemierza płaci 31 grz. Mściwojowi z Kozłowa, za które ten miał w zastawie Skoczków (SP 8, 6169); 1398 tenże Niemierza zapłacił Pieczowi z Przyłubska 30 grz. poręki za siostrę Katarzynę (SP 8 uw. 242/80); → Czaple Małe p. 3; 1399 Krystyn [z Koziegłów] kaszt. sądec. poręcza Niemierzy z Ch. za Grzegorza z Łownicy i jego ż. [Agnieszkę, a siostrę Niemierzy], że na wiecu generalnym w Wiślicy zrezygnują z Soboszowa [pow. wiśl.], który sprzedali Niemierzy (SP 8, 8239); 1400-1 Niemierza z Ch. procesuje się na wiecach z Krystynem z Koziegłów o sprawy, o które sądzili się na rokach ksiąs. (SP 8, 10607; 3a s. 243, 304); 1400 łowczy krak. Boksa z Szumska [pow. sand.] poręcza Niemierzy z Ch. za Miecsława Rożka z Wielebnowa [pow. chęc.], że stawi br. Piotra pleb. w Chlewiskach [pow. rad.] przed star. sier. albo na wiecu w Sieradzu, aby zrezygnował na rzecz Niemierzy z cz. dziedz. w Kobylu [Kobyle Pole w pow. chęc.]. Jeśli Rożek nie stawi brata i ten nie zezna rezygnacji, Boksa zapłaci Niemierzy 60 grz. gr pras. (SP 8, 10856); Niemierza z Ch. zobowiązuje się zapłacić 70 grz. posagu siostry Hanki Paszkowi ze Słupowa pod warunkiem oddania mu w zastaw Przedmoszczan (SP 8, 9767); kaszt. czech. Klemens nie stawił się przeciw Niemierzy o 10 grz. (SP 8, 10333); Agnieszka ż. Grzegorza z Łownicy ustępuje [br.] Niemierzy z Ch. z pieniędzy macierzystych, które ma na Orłowie (SP 8, 10581); 1401 Piotrasz z Sędziszowa, pozwany przez Piotra ze Zborczyc, ma przedłożyć w sądzie dok. większej sprawy o 40 grz. wystawiony przez kan. krak. i kustosza kol. Ś. Floriana Niemierzę (ZK 3a s. 331).

1403-27 altaria Wszystkich Świętych w kat. krak. fundacji Niemierzy z Ch.: 1403 tenże funduje ww. altarię, której nadaje wieś Węgierce [dziś Węgrzce Wielkie, par. Wieliczka] k. Krakowa, kupioną za 400 grz. szer. gr pol. od Jana z Ławszowa. Altarysta będzie wybierał z tej wsi 15 grz. rocznie i odprawiał 3 msze ś. w tygodniu za: 1) Niemierzę, 2) jego rodziców, 3) kaszt. krak. Jana [z Tęczyna] i jego ż. Katarzynę najdroższą siostrę Niemierzy oraz za dusze innych jego braci i sióstr. Ustanawia przy ołtarzu kleryka wieczystego w komży, któremu altarysta będzie płacił 2 grz. rocznie. Wikariusze kat. będą odprawiać na każde suche dni mszę ś., wigilię i anniwersarz przy grobie Niemierzy, w zamian altarysta będzie im dawał 12 wiard. rocznie. Mansjonarze kat. będą odprawiać przy ołtarzu 1 mszę ś. w tygodniu, w zamian otrzymają od altarysty 1 grz. rocznie. Reszta dochodów z nadanej wsi będzie przeznaczona na wyposażenie i utrzymanie ołtarza. Pr. patr. po śmierci Niemierzy będzie należeć do jego bratanka Jana s. Pełki z Ch. i jego wyłącznie męskich spadkobierców z rodu Lisów; 1404 bp krak. Piotr [Wysz] zatwierdza ww. dok. fundacyjny (KUJ 1, 34; DLb. 1 s. 251-2); 1411 → Kobierzyn p. 5; 1412 sprawa pr. patr. → niżej; 1413 Niemierza z Ch. przenosi na podsędka krak. Piotra [z Marcinowic] i jego męskich potomków pr. patr. altarii Wszystkich Świętych w kat. krak., uposażonej wsią Węgierce (ZK 5 s. 351); 1415 bp krak. Wojciech [Jastrzębiec] poświadcza, że kan. krak. i kustosz kol. Ś. Floriana w Kleparzu Niemierza nadał Ak. Krak. pr. patr. altarii Wszystkich Świętych, uposażonej wsią Węgierce, którą kupił za 400 grz. szer. gr pol. od Jana z Ławszowa. Do altarii tej należy preb. kaplicy Ś. Elżbiety w Kobierzynie z dzies. folw. w Marcinowicach, nadaną jej przez dz. tej wsi Piotra. Profesorowie mają prezentować na altarię jednego z mistrzów uniwersyteckich Polaka, aktualnie wykładającego lub takiego, który wykładał wiele lat. Kandydat musi znać biegle język pol., w którym będzie wygłaszał kazania w najważniejsze święta roku liturgicznego. Altarysta obow. odprawiać 3 msze ś. w tygodniu za dusze: 1) Niemierzy, 2) jego rodziców, 3) kaszt. krak. Jana [z Tęczyna] i jego ż. Katarzyny najdroższej siostry Niemierzy oraz innych jego braci i sióstr. Altarysta będzie opłacał wieczyście 2 grz. rocznie kleryka w komży do obsługi ołtarza, a także 12 wiard. wikariuszy katedralnych, odmawiających anniwersarz (KUJ 1, 56); 1426 mgr Piotr Wężyk prebendarz Niemierzy z Ch. na zamku krak. alias z Węgierc (SP 2, 2062); 1427 bp krak. Zbigniew [Oleśnicki] postanawia, aby jeden z wikariuszy katedralnych odprawiał w każdy poniedziałek mszę ś. i wigilie przy ołtarzu Wszystkich Świętych w katedrze, ufundowanym przez kan. krak. i kustosza kol. Ś. Floriana Niemierzę z Ch., który dał wikariuszom legat 100 grz. gr czes. Po śmierci Niemierzy msza ś. będzie odprawiana w intencji zmarłych (ZDK 2, 276).

1403 Agnieszka ż. Grzegorza z Łownicy zobowiązuje się zwrócić na wiecu w Wiślicy [br.] Niemierzy z K. dziedzinę w Soboszowie. Jeśli nie zwróci, jej poręczyciel kaszt. sądec. Krystyn [z Koziegłów] zapłaci Niemierzy 70 grz. lub wwiąże go do Giebołtowa [par. Książ Mały], → wyżej 1399 (ZK 3 s. 533-4); kl. miech, w sporze z Niemierzą z Ch. o przekopanie rzeki [w Orłowie] i puszczenie wody na łąki w Smrokowie (ZK 3b s. 191, 200, 209, 253); 1404 Kanimir z Solcy [par. Kidów] zobowiązuje się zapłacić 24 grz. kwartników i 24 grz. monety obiegowej kan. krak. Niemierzy z Ch. pod warunkiem wwiązania go do dziedziny w Solcy (ZK 4 s. 137); 1406 Grzegorz kmieć ze Skoczkowa z s. Mikołajem zobowiązują się wobec Niemierzy z Ch. siedzieć 10 lat bez usiłowania zbiegostwa. Gdyby odeszli bez jego zgody, zapłacą 20 grz. i zostaną ujęci, dokądkolwiek odejdą (SP 2, 1115); 1409 tenże Niemierza zwalnia Żyrę z Mękarzowa ze sprawy o sieci na zające (ZK 193 s. 18); tenże Niemierza daje Prachnie wd. po Janie z Ch. Przedmoszczany ze stawem, młynem Świerczskim i lecieństwem, tak jak korzystają z niego mieszkańcy innych wsi przynależnych do zamku Ch., dopóki będzie pozostawać we wdowieństwie. Ona zaś ustępuje mu z zamku, folwarków oraz wsi Białowieża i Wojciechów. Zakład 100 grz. (SP 2, 1219); pkom. królowej Jakusz z Boturzyna poręcza Niemierzy z K., że Rafał ze Słupowa w ciągu roku nabędzie dobra ziemskie w ziemi krak. lub sand. za 500 grz. i na tych dobrach wyznaczy [ż. Jagience c. Pełki] wiano tej wysokości. Jeśli Rafał nie zrealizuje zobowiązania, Jakusz zapłaci Niemierzy tę sumę; Prachna wd. po Janie z K. ustępuje Agnieszce i Elżbiecie cc. zm. Pełki z K. 200 grz. „dotis possagu”, natomiast 200 grz. „dotalicii wiana” ma zabezpieczone na Soboszowie, zgodnie z dok. oprawy posagu i wiana; Andrzej z Tęczyna zeznaje, że ma 200 grz. „dotis posagu” siostry Prachny; Jagienka ż. Rafała ze Słupowa ustępuje w dożywocie kan. krak. Niemierzy swoją cz. dóbr dziedz. w Wojciechowie, Przedmoszczanach i Białowieży; Paszek z Czech poręcza kan. krak. Niemierzy, za pośrednictwem bratanicy tegoż Jagienki, za Rosza i Jakusza ze Słupowa braci Rafała, że nie będą występować przeciw Niemierzy o 500 grz. wiana, które Rafał zapisał ż. Jagience. Gdyby jednak wystąpili o te pieniądze, Rafał będzie zachodźcą Niemierzy i Jagienki. Jeśli nie wywiąże się z zachodźctwa, Paszek zapłaci Niemierzy i Jagience te 500 grz. bez pozwu (ZK 5 s. 123-4, dokończenie ostatniej zapiski na s. 129).

1411 kan. krak. Niemierza kupuje za 30 grz. monety obiegowej od wikariuszy kat. krak. dom w Krakowie na ul. ś. Piotra k. domu narożnego, idąc od domu pana Granowskiego. Niemierza zapłacił gotówką 10 grz. i ma do zapłacenia 20 grz. (ZK 5 s. 289; SP 2, 1264); tenże Niemierza oddala roszczenia Prandoty z Rzerzuśni o 12 grz. szkody z tytułu wyprawy i 3 grz. zwłoki⁴Matka Niemierzy Elżbieta pochodziła z rodziny Mądrostków z → Gołczy, może więc Prandota, należący do tej rodziny, występował o cz. wyprawy po niej; tenże Prandota skazany na karę 6 sk. na rzecz Niemierzy o oskarżenie go bez pozwu (ZK 193 s. 56); 1412 Jagienka ż. Rafała ze Słupowa, za zgodą męża, ustępuje w dożywocie kan. krak. Niemierzy cz. zamku Ch. z folwarkiem i wsiami: Białowieżą, Przedmoszczanami i Wojciechowem. Dobra te przypadły jej po zm. siostrze Katarzynie; taż Jagienka ustępuje stryjowi Niemierzy z wszelkich pr. do Orłowa, który może wg swej woli obrócić na zbawienie swojej duszy; tenże Niemierza ustępuje Jagience ż. Rafała ze Słupowa wszystkie cz. w Kobylu. Ponadto zobowiązuje się, że do końca życia nie pozbędzie się na rzecz kogokolwiek nie tylko swego działu, ale i innych dóbr dziedz. z wyjątkiem Orłowa (ZK 5 s. 300); kan. krak. Niemierza sprzedaje za 40 grz. podsędkowi krak. Piotrowi [z Marcinowic] dom w Krakowie na ul. ś. Piotra, należący niegdyś do wikariuszy kat. krak.; tenże Niemierza daje na wypadek swej śmierci temuż Piotrowi i jego potomkom w linii męskiej pr. patr. altarii w kościele kat. krak., który sam ufundował. Altaria ma wezwanie Wszystkich Świętych i jest uposażona wsią Węgierce; Prachna wd. po Janie z Ch. zeznaje na rzecz kan. krak. Niemierzy, że nie ma żadnych pr. do posagu i wiana na Orłowie, a ponadto umarza i kasuje wszystkie sporne sprawy między nimi oraz anuluje wszelkie zapisy, jakie miała na Orłowie; tenże Niemierza i [mąż jego bratanicy Jagienki] Rafał ze Słupowa pod karą XV zobowiązują się płacić każdy 2 grz. rocznie Prachnie wd. po Janie z K. do czasu zawarcia przez nią drugiego małżeństwa; podsędek krak. Piotr powierza w dożywotnią opiekę temuż Niemierzy wieś Czepiec. Po jego śmierci wieś zostanie zwrócona Piotrowi lub jego spadkobiercom (ZK 5 s. 311 - serię tych umów rozpoczyna zapiska o kupnie przez Piotra → Czepca; → ponadto SP 2, 1298: w sprawie pr. patr. altarii; DSZ 142: w sprawie rezygnacji Prachny z pr. do Orłowa); kan. krak. i kustosz kol. Ś. Floriana Niemierza z Ch. za zgodą króla sprzedaje za 1000 grz. szer. gr pras. kl. miech. Orłów z takimi pr. z jakimi miał go jego ojciec. Z sumy tej 600 grz. kl. zapłacił w gotówce, a 400 ma do zapłacenia. Niemierza i jego poręczyciele Piotr z Marcinowic, Ota z Klimontowa oraz Mikołaj z Czarnocina i Wierzbicy zobowiązują się bronić klasztor od przeszkód w posiadaniu tej wsi (ZK 193 s. 106; DSZ 143 - z zaznaczeniem zgody króla. W DLb. 2 s. 32 błędna wiadomość jakoby Niemierza nadał kl. Orłów w 1427 r.); kl. miech, zobowiązuje się zapłacić Niemierzy 100 grz. do końca roku pod rygorem wwiązania go do Smrokowa, a 300 grz. w następnym roku pod warunkiem wwiązania go do tegoż Smrokowa i do Szczepanowic z wyjątkiem miary z młyna tamże; tenże kl. daje w dożywocie temuż Niemierzy folwark i zagrodników w Smrokowie. Po jego śmierci folwark ze zbożem, sprzętem i inwentarzem zostanie zwrócony klasztorowi (ZK 193 s. 106); Szymek mieszcz. z Książa Wielkiego zwrócił Niemierzy z Ch. 10 grz. długu (ZK 193 s. 117); 1413 Niemierza z K. wyznacza na wypadek swej śmierci domownikowi Marcinowi 20 grz. na łanie w Tarnawie, na którym on obecnie siedzi (ZK 193 s. 142); Piotr z Kurowa zwalnia kan. krak. Niemierzę ze sprawy o 300 fl. poręki danej przez niego [jego br.] zm. arcbpowi gnieźn. Mikołajowi za Mikołaja Pieniążka, a także o szkodę w tej wysokości; tenże Niemierza zwalnia Jakusza z Boturzyna ze sprawy o 200 grz. poręki danej przez niego za Andrzeja z Tęczyna, a także o szkodę w tej wysokości (ZK 5 s. 350-1); Jakusz z Częstoszowic jako poręczyciel Szymka [mieszcz.] z Książa Wielkiego 23 VI zobowiązuje się zapłacić kan. krak. Niemierzy 10 grz. do ś. Michała [29 IX], 10 grz. do Bożego Narodzenia i 7 grz. do 25 II 1414 za dzies. kupioną od niego w Moczydle i Giebołtowie [a należącą do uposażenia plebana w Książu Małym] (ZK 193 s. 142, dopisek: Niemierza zeznał, że Jakusz i Szymek zapłacili mu 26 grz.); → Gozna p. 3; 1414 → Czepiec p. 3.

1415 Czader z Kośmirzowa oraz Jan i Niemierza z Gołczy poręczają Niemierzy z Ch. za Zaklikę z Birkowa, który ma się ożenić z Jagienką z Ch. [bratanicą Niemierzy], że wyznaczy jej na najbliższym wiecu 800 grz. wiana na Birkowie, a jeśli nie, poręczyciele zapłacą Niemierzy tę sumę. Równocześnie Czader poręcza za matkę i żonę, iż nie wystąpią przeciw jego zobowiązaniom. Z kolei Żegota z Grzegorzowic, Burkard z Rudna i Mik. Słąka z Rudki [pow. pilzn.] poręczają Niemierzy za braci Zakliki Mikołaja i Andrzeja, że stawią się oni na wiecu, na którym będzie wyznaczane wiano Jagienki, i zeznają zobowiązanie nie występowania o nie przeciw niej, gdy osiągną lata sprawne. Ww. poręczyciele ręczą też Niemierzy za Jagienkę. Jeśli wyjdzie ona za mąż, potwierdzi dok. w sprawie: Ch. z folwarkiem, Wojciechowa, Białowieży, Przedmoszczan i Orłowa tak, jak to jest zapisane we wcześniejszych dok. Jeśli tego nic uczyni i wystąpi przeciw niemu, poręczyciele zapłacą Niemierzy 500 grz. [jej posagu] (ZK 6 s. 54); kan. krak. Niemierza z Ch. i jego poddani z [jego wsi beneficjalnej] Książnic oddalają roszczenia Jaszka z Bosutowa o bezprawie, rany i obelgi (ZK 6 s. 104); 1416 Władysław Jag. na prośbę Niemierzy z K. kan. krak. i kustosza kol. Ś. Floriana przenosi z pr. pol. na niem. wsie kustodii: Zbyszyce, Czaple Małe i Książnice (KUJ 1, 59); bp krak. Wojciech [Jastrzębiec] zatwierdza ugodę między kl. miech. a Niemierzą z Ch. kan. krak. i kustoszem kol. Ś. Floriana w sprawie dzies. z Orłowa i pr. patr. kościoła w Tarnawie (ZDK 2, 212; DLb. 2 s. 92-3); kan. krak. Niemierza z K. przez pełnomocnika Mikołaja z Czarnocina zwalnia ze sprawy Mikołaja z Kończyc o wycięcie 30 drzew [w Książnicach] (ZK 6 s. 281-2); 1417 Smojel Żyd krak. zwalnia kan. krak. Niemierzę ze sprawy o 4 fl. długu i 2 pokowy miodu; Niemierza zobowiązuje się dać mu pod karą XV 2 pokowy miodu i 2 barany (ZK 6 s. 384 z dopiskiem: zapłacił w całości); Prachna ż. Reja z Szumska [pow. sand.] zeznaje, że wzięła od Niemierzy z K. 200 grz., które miała zapisane na Soboszowie przez pierwszego męża Jana bratanka Niemierzy (ZK 194 s. 49); → Czaple Małe.

1418 Piotr z Rożnicy zobowiązuje się wobec Niemierzy z Ch., że będzie jeździł z Rożnicy do młyna tylko starą drogą, która będzie prowadzić do nowego młyna. Jeśli jacyś ludzie [Piotra] będą jechać inną drogą, Niemierza może ich zatrzymać (SP 2, 1558a); Jaszek z Raszkowa zobowiązuje się pod karą XV zapłacić Niemierzy z Ch. na ręce Mikołaja z Czarnocina, jako poręczyciel kmiecia Maćka, 10 grz. w ratach po 2 grz. (ZK 194 s. 116); Mikołaj alias z Czarnocina ma zwrócić 50 grz. półgr kan. krak. Niemierzy z Ch. pod warunkiem wyznaczenia mu na pr. wieczystym Czepca. Niemierza będzie mógł tę wieś sprzedać lub zastawić. Na tej samej zasadzie ma zwrócić Niemierzy inne 50 grz. Jeśli w międzyczasie Niemierza umrze, te 100 grz. przejdzie na własność Mikołaja, zgodnie z zadeklarowaną przed sądem wolą Niemierzy; Jaszek z Raszkowa ma zapłacić Niemierzy 1 grz.; Maciek kmieć ze Skoczkowa zwalnia Niemierze z Ch. ze sprawy o zabranie zboża, bydła i trzody (ZK 194 s. 121); 1419 Grzegorz Rybka sołtys z Głogoczowa winien Niemierzy z K. 40 grz. (ZK 6 s. 498); Mikołaj z Czarnocina zeznaje, że Świętosław Głód z Książa Wielkiego zapłacił na jego ręce 30 grz. długu, który miał u Niemierzy z Ch. (ZK 194 s. 254); Piotr z Wysocic pod karą XV ma zapłacić 3 grz. Niemierzy z Ch. na ręce Mikołaja z Czarnocina (ZK 194 s. 254 z dopiskiem: zapłacił); Niemierza z Ch. procesuje się z Janem z Ujazdu o zabranie mu dzies. wart. 4 grz. (GK 1 s. 77, 81, 91, 97, 103, 105, 137); kan. krak. Niemierza pozywa kl. mog. o konia zajętego w chlewie w jego dziedzinie (GK 1 s. 172, 176); 1423 Władysław Jag. na prośby Niemierzy kustosza kol. Ś. Floriana i Mikołaja z Marcinkowic przenosi z pr. pol. na średz. ich wsie Marcinkowice i Pogwizdów [par. Uniejów] (Mp. 4, 1213); Niemierza z Ch. na czas swego życia daje Piotrowi z Rożnicy za 200 grz. gr krak. Soboszów z wszystkimi pr., z którego będzie płacił po 8 grz. czynszu rocznie. Po śmierci Niemierzy Piotr odbierze od jego spadkobierców 200 grz. i zwróci im tę wieś (ZK 195 s. 167-8); 1424 tenże Niemierza pozyskuje na Mikołaju z Czarnocina za 100 grz. półgr, zgodnie z dok. sądowym, wieś Czepiec; tenże Niemierza zwalnia tegoż Mikołaja ze sprawy o wierzchowca wart. 100 grz., zabranego mu w Książnicach; tenże Mikołaj skazany na karę XV Niemierzy i sądowi, ponieważ nie dał mu wwiązania do Czepca, do czego się zobowiązał; tenże Niemierza oddala roszczenia tegoż Mikołaja o niezwrócenie dok. sądowego w sprawie 100 grz. i innych 200 grz.; tenże Niemierza zwalnia Mikołaja ze sprawy o zabranie mu 12 sztuk bydła, gdyż sam nie chciał się sądzić (ZK 7 s. 330); woźny sąd. zeznaje, że wwiązał Niemierzę do Czepca, który pozyskał na Mikołaju (ZK 195 s. 235); tenże Mikołaj zobowiązuje się nie pozywać Niemierzy w żadnej sprawie aż do jego śmierci (ZK 7 s. 352); Piotr s. Mikołaja z Czarnocina pozywa Niemierzę z Ch. o wwiązanie się do Czepca, kupionego za posag (pro dotalicio possag empta), i o 300 grz. szkody (ZK 7 s. 376 z dopiskiem: Niemierza skasował zapiskę); 1425 Mikołaj ze Słupi zwalnia Niemierzę z Ch. z pozwu o zachodźctwo kmiecia ze Swaryczowa, gdyż stawił go w sądzie (ZK 195 s. 314); Wincenty pleb. z Sącza pozywa kan. krak. Niemierzę, że jego słudzy weszli na dziedzinę w Branicach i zabrali 2 konie; z kolei Niemierza oddala jego oskarżenie o uwięzienie 2 jego ludzi (GK 2 s. 462- 3); 1426 Niemierza z Ch. pozyskuje na Mikołaju z Krzysztoporzyc 16 grz. poręki udzielonej za Więcesława pleb. z Ruszczy; tenże Mikołaj pod karą XV ma zapłacić te 16 grz.; tenże Mikołaj zastawia Niemierzy za tę sumę 1 ł. w Krzysztoporzycach (ZK 8 s. 151, 157).

1425 Władysław Jag. nadaje Ak. Krak. kustodię w kol. Ś. Floriana, którą obejmie po śmierci Niemierzy z K. (KUJ 1, 76); 1426 Niemierza z Ch. bierze w zastaw za 16 grz. od Mikołaja z Krzysztoporzyc 1 ł. tamże (ZK 8 s. 157); 1427 Niemierza z Ch. ustępuje Piotrowi z Rożnicy i jego spadkobiercom Czepiec i daje mu do tej wsi wwiązanie (ZK 8 s. 243-4 z dopiskiem: Piotr polecił wykreślić); Piotr s. Mikołaja z Czarnocina wstrzymuje wydanie dok. w sprawie rozporządzenia Niemierzy z Ch. na rzecz Piotra z Rożnicy dotyczącego Czepca (ZK 146 s. 82); Mikołaj z Czarnocina poręcza Niemierzy z Ch., że jego dzieci anulują w sądzie wszystkie wpisy do ksiąg odnoszące się do Czepca; tenże Mikołaj rezygnuje na rzecz Mikołaja z Czarnocina z praw do Czepca, pozyskanych zgodnie z zapisem w księgach wiecowych. Zwraca mu dok. sądowe dotyczące tej wsi, a inne, jeśli miał takowe, unieważnia i kasuje; Piotr z Rożnicy rezygnuje na rzecz tegoż Mikołaja i jego dzieci z pr. do Czepca [→ wyżej 1-sza zapiska w sprawie tej wsi] oraz umarza i kasuje zapisy dotyczące Czepca (ZK 196 s. 87); 1427, 1428, 1434 → niżej.

1402 n. potomstwo Pełki z K.: 1402-8, nieletni 1402-4 Jan, ż. Prachna wd. 1409-13, później ż. Jana Reja z Szumska do 1436 (ZK 3 s. 379-80; 5 s. 30; Śliwiński → p. 7; J. Kurtyka, Tęczyńscy h. Topór, mps); 1409 Elżbieta → wyżej: Niemierza; zm. przed 1409-12 Katarzyna →- wyżej: Niemierza; 1409-34 Jagienka, Agnieszka z Ch. i → Birkowa 1 v° ż. Rafała ze Słupowa h. Leliwa, 2 v° ż. Zakliki z Birkowa h. Topór i wd. po nim od 1426 (ZK 5 s. 123; ZDM 2, 465); 1404 kaszt. krak. Jan z Tęczyna wyznacza Janowi s. Pełki z Ch. 200 grz. gr pras. posagu c. Praksedy. Z pieniędzy tych zapłaci mu 100 grz. zaraz po dopełnieniu przez te dzieci małżeństwa do Bożego Narodzenia, a 100 grz. do następnego Bożego Narodzenia. Jan zaś wyznacza ż. Prachnie 200 grz. posagu i tyleż wiana na Orłowie i Soboszowie (SP 2, 1073-4); 1408 podstoli krak. Andrzej z Tęczyna zobowiązuje się zapłacić Janowi z K. 200 grz. szer. gr pras. posagu swej siostry [Praksedy] pod warunkiem wwiązania go do Gnatowic i folwarku w Przecławicach. Jeśli nie zapłaci w wyznaczonym czasie, będzie musiał mu zapłacić 500 grz. i to tylko w szer. gr. Andrzej udziela poręczenia za swych braci co do wyznaczonej do ewentualnego wwiązania wsi (ZK 5 s. 29, w haśle Gnatowice błędny reg.); 1408 Katarzyna wd. po kaszt. krak. Janie z Tęczyna przysięgą oddala roszczenia Prachny ż. Jana z K. o 32 grz. w srebrze (ZK 5 s. 30); 1409, 1412 → wyżej: Niemierza; 1413 Hanna wd. po Andrzeju z Tęczyna godzi się z Prachną wd. [po Janie] z Ch. we wszystkich spornych sprawach (ZK 193 s. 121); 1415, 1417 → wyżej: Niemierza; 1427 Jagienka wd. po Zaklice z Birkowa zapisuje na wypadek swej śmierci s. Jakubowi z małżeństwa z Rafałem ze Słupowa 1/4 dóbr ojczystych, które uzyska po śmierci Niemierzy z Ch., i zobowiązuje się nie alienować do końca życia tej cz. dóbr (ZK 146 s. 45); 1428 Jagienka dz. Ch. wd. po Zaklice z Birkowa oddala roszczenia Święcha Głoda ongiś wójta z Książa Wielkiego obecnie z Włodzisławia [dziś Wodzisław] o 6 grz. szer. gr pras. długu zm. stryja Niemierzy z Ch., ponieważ stryj przeniósł sprawę o dług na pr. kościelne i dopóki żył nie był po tym fakcie przez niego pozywany (ZK 196 s. 248); 1430 → Czepiec; 1433 Jan z Sieciechowic pozyskuje na Jagience z Ch. wd. po Zaklice uwięzionego przez nią kmiecia Jakuba Budę z Wojciechowa (ZK 197 s. 228-9); 1434 Mikołaj ongiś ze Słupowa przysięgą oddala roszczenia Jagienki wd. po Zaklice z Birkowa o podbicia sobolowe, żupan podbity skórkami wiewiórek, żupan podbity sobolami, 100 grz. i inne rzeczy, które rzekomo zabrał, gdy kan. krak. Niemierza z Ch. leżał na łożu śmierci. Jagienka zwalnia Mikołaja z tej sprawy (ZK 146 s. 236); taż Jagienka jako patronka kościoła w Pałecznicy likwiduje jedną z dwóch plebanii tamże, której cz. uposażenia przeznacza na nowo utworzoną prebendę przy tym kościele (ZDM 2, 465).

1427 n. potomstwo Jagienki z Ch.: 1427-41 Jakub z Ch. dz. Soboszowa h. Leliwa s. Jagienki i Rafała ze Słupowa (ZK 146 s. 45, 426; DLb. 1 s. 407); 1437-86 Jan Chrzelowski alias Birkowski z Ch. i → Birkowa [tu jego dotyczą rozdzielone dane z l. 1440-8 i 1480-2] h. Topór s. Jagienki z Ch. i Zakliki z Birkowa, ż. Apolonia. Zm. bezpotomnie, a dobra chrzelowskie odziedziczyły jego siostry (DSZ 227; SP 2, 3833, 4269; 7/2, 902; ZK 150 s. 100; 146 s. 471; 258 s. 305, 335; 259 s. 21, 72-3; 260 s. 152; 261 s. 16, 28, 50, 98, 150, 191, 210, 217-9, 224-5, 247-8; 262 S. 312; 315 s. 131, 200, 231, 262, 278, 299, 303, 330-1, 348, 367, 371, 405-6, 414, 431; GK 18 s. 649, 877, 902, 939; 19 s. 595, 975; 20 s. 640; 21 s. 570); 1437-41 Mikołaj z Ch. s. Jagienki z Ch. i Zakliki z Birkowa (ZK 146 s. 359, 426); 1441-99 Anna Gałczyna z → Birkowa, Ch., Białowieży i Niedźwiedzia c. Jagienki z Ch. i Zakliki z Birkowa, ż. burgr. krak. Jana Gałki z Niedźwiedzia i wd. po nim. Do śmierci br. Jana dziedziczyła w Birkowie po ojcu i dobra niedźwieckie po mężu (ZK 146 s. 426; 261 s. 252, 263, 270, 280, 286-7, 289-91, 295-7, 318-9; 153 s. 31, 38, 54, 206; GK 17 s. 623, 795-6, 1005); 1441-1502 panna Dorota z → Białowieży, Przedmoszczan i Ch. c. Jagienki i Zakliki z Birkowa. Do śmierci br. Jana miała wydzieloną cz. dóbr chrzelowskich, mianowicie Białowieżę i Przedmoszczany (ZK 261 s. 252, 263, 27, 280, 286-7, 290-1, 296-7, 318-9; 264 s. 72; 153 s. 31, 38, 54); 1453-99 Apolonia alias Połomka, Ofka ze Skąpego [pow. chęc.] ż. Jana Chrzelowskiego alias Birkowskiego z Ch. (ZK 258 s. 88; 17 s. 655; 261 s. 280, 289-90, 295; 153 s. 201).

1427 → wyżej: Jagienka; 1437 Katarzyna z Wrocimowic [c. Mikołaja z Ch. i wd. po kaszt. krak. Janie z Tęczyna] z powodu nie stawiennictwa traci sprawę przeciw Jakubowi, Janowi i Mikołajowi z K. [ss. Jagienki c. Jana z Ch.] o 800 grz. macierzystych pieniędzy wniesionych na dziedziny w Tarnawie, Skoczkowie i Swaryczowie (ZK 146 s. 359); 1441 Jakub, Jan i Mikołaj z Ch. oraz ich siostry Anna i Dorota [dzieci z obu małżeństw Jagienki] oddalają wieczyście roszczenia Jana z Pukarzowa [woj. sier., wnuka Katarzyny siostry Niemierzy z Ch. z jej 1-szego małżeństwa] i Katarzyny ż. Dołęgi z Sulborowic [pow. opocz., najpewniej również wnuczka Katarzyny z jej 1-szego małżeństwa] o Skoczków, Swaryczów i Tarnawę, ponieważ nie chcieli wysłuchać przysięgi świadków twierdząc, że Jakub z ww. rodzeństwem wyznaczyli i stawili do przysięgi swego chlebojedźcę i domownika. Sąd orzekł, iż stawili go zgodnie z prawem i może on najlepiej przysięgać w tej sprawie (ZK 146 s. 426); 1450 Jan z Ch. zapisuje domownikowi Piotrowi Tomisławowicowi za służbę 60 grz. na 2 ł. w Swaryczowie, a Piotr i jego spadkobiercy będą mu nadal służyć. Jeśli Jan zapłaci tę sumę, łany wrócą do niego (ZK 257 s. 394); 1451 Jan z Ch. godzi się z Piotrem z Rożnicy w sprawie koryta czyli rzeki ze stawu Rudny, należącego do Jana. Ten powinien puszczać wodę recenter alias prądem fluxum tejże rzeki ze stawu Rudny do stawu Piotra i tylko do słupa, który Piotr postawił na wierzchowinie stawu. Piotr będzie utrzymywał wodę w swoim stawie do tegoż słupa, wg znaków, które obaj wyznaczyli. Jan i jego kmiecie nie będą wyrabiać łąk poniżej młyna Piotra - od ustalonego wspólnie znaku do tegoż młyna, nie naruszając granic dóbr. Na tym terenie będą wspólne pastwiska dla dziedziców i ich poddanych, a także tych poddanych, którzy przyjadą mleć zboże w tym młynie. Jeśli Piotr dopuści do podniesienia się poziomu wody powyżej słupa, szkoda nie będzie Jana, lecz Piotra (ZK 258 s. 33-4); 1453 Jan z Ch. wyznacza ż. Ofce alias Połomce po 300 grz. posagu i wiana na Ch. z folwarkiem i wsiach: Tarnawie, Swaryczowie i Skoczkowie (ZK 258 s. 88); 1462 → Klimontów p. 3, par. Mstyczów; 1463 Piotr Miąszowski kmieć z Brańczyc zobowiązuje się zapłacić 25 1/2 grz. i 6 gr Janowi Birkowskiemu za 5 stogów żyta i owsa pod warunkiem wwiązania go do uprawianej przez siebie roli w Brańczycach i domu (GK 17 s. 54-5); 1466 ur. Ofka ż. tegoż Jana pozywa: Piotra, Dobiesława, Stanisława, Krzesława, Jana i Mikołaja z Goszyc o 500 grz. szkody, którą wyrządził jej ich ojciec kaszt. lub. Krzesław [z Kurozwęk, pow. wiśl.], biorąc gwałtem w opiekę w czasie jej niepełnoletności jej cz. dóbr po ojcu w: Skąpym, Woli Skąpskiej [dziś Wólka Paprotna], Czostkowie, Przygradowie [te wsie w pow. chęc.], Kietlinie i Łagiewnikach [te wsie w woj. sier.]. Sąd przysądza tę sumę Ofce, ponieważ bracia nie stawili się do wysłuchania zeznań jej świadków, którzy zeznali na korzyść Ofki (SP 2, 3833); wsie [Jana] Chrzelowskiego: Tarnawa, Białowieża, Stanowiska [błędnie ta wieś jemu przypisana, gdyż należała ona do Kozłowskiego, zapewne chodziło o Przedmoszczany], Swaryczów i Skoczków nie zapłaciły wiardunkowego i podatku król. 2 gr (GK 17 s. 859); 1467-8 taż Ofka w sporze z ww. Kurozwęckimi z Goszyc i Śmiłowic o pozyskane przez nią 500 grz. (ZK 17 s. 453 z późniejszym dopiskiem: zapłacili, 478, 491, 494, 523); 1468 Barbara c. zm. Jana Gałki z Niedźwiedzia zeznaje, że Jan z Birkowa alias z Ch. udzielił jej satysfakcji z tytułu pieniędzy, za które jej ojciec miał w zastawie 2 kmieci w Niedźwiedziu. Barbara odstępuje mu tych kmieci (GK 18 s. 432); Mikołaj z Kurozwęk ma zapłacić Janowi Chrzelowskiemu i jego ż. Ofce 300 grz. gr krak. długu w wyniku ugody zawartej z nimi przez wszystkich jego braci [→ wyżej]. W sumie tej daje im w zastaw Lucjanowice [dziś Łuczanowice] do czasu ich wykupienia (GK 18 s. 555-6 zp.); 1469 Jan Birkowski z Ch. z ż. Ofką składają protest, ponieważ byli gotowi wziąć 300 grz., zgodnie z zapisem, od Mikołaja z Kurozwęk, ale ten nie dał im tych pieniędzy (GK 18 s. 702-3); ur. Ofka daje mężowi Janowi z Ch. 1/3 wszystkich wniesionych mu pieniędzy (ZK 17 s. 655); taż Ofka ż. Jana Birkowskiego z Ch. zeznaje, że mąż wspomagał ją w procesie o bezprawie z kaszt. lub. Krzesławem z Kurozwęk, a po jego śmierci z jego synami [→ wyżej], wyłożył wielkie sumy (magnas summas) na koszty procesowe i poniósł wiele wydatków i trudów. Wyznacza mu za to jako rekompensatę 60 grz. gr krak. Sumę tę ustępuje na jego rzecz wieczyście przed sądem, czyniąc mu w ten sposób satysfakcję za te wydatki i fatygi (ZK 17 s. 672); z wsi [Jana] Chrzelowskiego: Białowieży, Wojciechowa, Tarnawy, Skoczkowa i Swaryczowa nie zapłacono wiardunkowego (GK 18 s. 843); Andrzej Ossoliński ma zapłacić 60 grz., w tym 33 1/2 w półgr, a resztę w drobnej monecie, Janowi Birkowskiemu pod warunkiem wwiązania go do Balic; Wojciech z Kępy zastawia za 19 grz. Janowi Birkowskiemu z Ch. cz. w Wilczkowicach, którą ma od Gwizdałki (GK 18 s. 920 zp., 927); prac. Piotr alias Miąszowski z Brańczyc zobowiązuje się pod karą XV zapłacić 10 grz. Janowi Birkowskiemu z Ch. za stóg pszenicy (GK 18 s. 1019); 1470-80 Jan Krzelowski dz.: Białowieży, Przedmoszczan, Wojciechowa, Tarnawy i Swaryczowa (DLb. 2 s. 91-2); 1472 Jan z Ch. wyznacza ż. Ofce alias Połomce po 500 grz. posagu i wiana na Ch. z dworem i folwarkiem oraz wsiach: Tarnawie, Swaryczowie i Skoczkowie (ZK 152 s. 298); → Białowieża; 1474 Jan Chrzelowski posiada K. z wsiami: Tarnawą, Swaryczowem, Białowieżą, Przedmoszczanami i Skoczkowem → Białowieża; 1475 wsie [Jana] Chrzelowskiego przynależne do zamku Ch., Birków i cz. w Niedźwiedziu skazane na karę XIV za nie zapłacenie 2 gr podatku król. (GK 20 s. 35); 1488 Ofka dzierż. K. procesuje się z Anną z Birkowa wd. po Janie Gałce [siostrą jej męża Jana Birkowskiego] o staw w Swaryczowie (ZK 261 s. 289-91); 1489 Anna Gałczyna uwalnia Katarzynę ż. Piotra z Rożnicy ze sprawy o przezyski, które pozyskała na dobrach: K., Swaryczów, Skoczków i Tarnawa (ZK 153 s. 17); 1493 Apolonia wd. po Janie Birkowskim z K. daje Katarzynie ż. Piotra z Rożnicy 1/3 oprawy posagu, wyznaczonego jej przez męża na jego dobrach (ZK 263 s. 179 zp.); taż Apolonia alias Ofka zastawia za 200 grz. monety obiegowej Katarzynie ż. Piotra z Rożnicy 2/3 posagu i oprawy po mężu (ZK 263 s. 180 zp.); taż Apolonia wyznacza Piotra z Rożnicy na opiekuna swego i swoich dóbr (ZK 263 s. 180 zp.); 1495 taż Apolonia ustanawia Stan. Płazę z Mstyczowa plenipotentem we wszystkich sprawach (ZK 263 s. 348); Anna Gałczyna z Niedźwiedzia i Ch., [jej c.] Barbara wd. po wwdzie bełskim Mik. Stadnickim ze Żmigrodu i s. Barbary Andrzej zastawiają za 500 fl. Hier. Boturzyńskiemu Birków (GK 25 s. 277); 1499 ur. Połomka z Ch. wd. po Janie Birkowskim zapisuje Andrzejowi Stadnickiemu ze Żmigrodu 250 grz., które wzięła od niego na odbytą [w r. 1497] wyprawę mołdawską, na pozostałych dwóch [wolnych od zastawu → 1493] cz. dziedz. swej oprawy posagu i wiana, opisanej jej przez zm. męża na dobrach: Ch., Tarnawa, Swaryczów i Skoczków (ZK 153 s. 201-2).

1466-1508 Barbara z → Niedźwiedzia, → Żmigrodu i Ch. c. Anny z Ch. i burgr. krak. Jana Gałki z Niedźwiedzia, ż. wwdy bełskiego Mik. Stadnickiego ze Żmigrodu i wd. po nim. Po jej śmierci dobra chrzelowskie przeszły w ręce jej synów Stadnickich ze Żmigrodu (ZK 152 s. 101; 264 s. 302-4; GK 17 s. 795-6); 1495 → wyżej; 1504 siostry Zofia ż. Kiliana Kiełcza Jugoszowskiego i Katarzyna z Sudołu [pow. wiśl., cc. zm. Jana Sudołskiego] obwiniają Barbarę wd. po wwdzie bełskim Mik. Stadnickim o niestawiennictwo w sądzie; Andrzej Stadnicki ze Żmigrodu składa protest przeciw ww. siostrom, gdyż na dobra Ch. mogą pozywać nie jego, ale ww. Barbarę (ZK 154 s. 130, 132, 139); 1505 Barbara wd. po Mik. Stadnickim wwdzie bełskim dz. Ch. oskarżona przez Zofię ż. Kiliana Jugoszowskiego i jej siostrę Katarzynę dziedziczki Sudołu o to, że trzyma zamek (curia) Ch. z folwarkiem i wsiami: Tarnawą, Swaryczowem i Skoczkowem po śmierci Ofki alias Połomki ich babki [ciotecznej]. Na dobrach tych miała ona zapisane 500 grz. przez zm. męża Jana z Ch. Po jej bezpotomnej śmierci zapis ten przeszedł martwą ręką na Zofię i Katarzynę neptes alias na wnuczky Ofki. Barbara ich nie spłaciła, a dzierży te wsie (ZK 154 s. 211-2); 1508 taż Barbara z Niedźwiedzia rezygnuje na rzecz Barbary c. zm. Imrama Salomona tenut. drohobyckiego i dz. Modlnicy Wielkiej ż. swego s. Andrzeja Stadnickiego ze Żmigrodu z prawa wykupienia za 12000 fl. zastawionych jej przez męża dóbr dziedz. w: Niedźwiedziu, Brusie, Waganowicach i Birkowie w pow. prosz, oraz dóbr ojczystych w pow. ksiąs., tj. zamku Ch. z wsiami: Przedmoszczanami, Wojciechowem, Swaryczowem, Skoczkowem, Białowieżą i Tarnawą. Barbara ż. Andrzeja zobowiązuje się, że dóbr tych nie będzie zamieniać i sprzedawać, co poręczają jej stryj Piotr Salomon i jego s. Mikołaj (ZK 264 s. 302-4; 203 s. 471-4).

1534 Stan. Stadnicki ze Żmigrodu kaszt. san. i star. nowokorczyński posesor K. i Przedmoszczan oraz innych wsi należących do tych dóbr w sporze ze Stan. Płazą z Mstyczowa pstar. ośw. o zapis 400 fl. na tych dobrach dokonany przez Dorotę Krzelowską na rzecz jego stryja Stan. Płazy z Mstyczowa (ZK 269 s. 464-6).

3c. Folwark, włodarze, zagrodnik. 1412, 1415 folwark → wyżej: Niemierza; 1453, 1472, 1505 → wyżej; 1389 Jan włodarz Niemierzy (SP 8 uw. 206/6); 1415 Mikołaj kmieć [= zagr.| z. Ch. (ZK 193 s. 220); 1420 Włostek włodarz kan. krak. Niemierzy (GK 1 s. 311).

5. 1394 [Katarzyna] z Łętkowic wd. po Przybku [wwdzie sier.] w sporze z podkanclerzym Klemensem o 50 grz. poręki ma stawić w sądzie Radsława kapelana dworu [kaplicy zamkowej?] matki [Elżbiety z K] (ZK 2 s. 47, 50); [Katarzyna] wd. po wwdzie sier. Przybku w sporze ze [szwagrem] Jerzym Makowskim [z Topoli] ma stawić w sądzie Radsława kapelana dworu [kaplicy zamkowej?] pana [Niemierzy] z Orłowa (SP 8, 5650); 1529 dzies. snop. z folwarku w K. i niwy w Tarnawie wart. kopy gr plebanowi w Tarnawie (LR s. 70).

7. B. Śliwiński, Lisowie Krzelowscy w XIV-XV w. i ich antenaci. Studium genealogiczne, Gdańsk 1993.

8. Relikty mur. rezydencji obronnej z końca XIII-XVII w. (S. Kołodziejski, Krzelów, Informator 1984, s. 167; tenże, Średniowieczne rezydencje obronne możnowładztwa na terenie województwa krakowskiego, mps w Pracowni).