KSIĄŻNICE

(1310 Kziaznicze z fals. zapewne z poł. XV w., 1400 Xangnicze, 1419 Xankgnicze, 1429 Sangnecze, Xanschnicze, 1456 Xąsznicze, 1460 Kschangnicze, 1463 Xąngnicze, 1464 Xasznicze, 1465/7 Xaznicze, 1467 Xagnicze, 1489 Kxunxicze, 1497 Zanznicze, 1499 Kxyagnicze, 1519 Xyaschnicze, 1529 Kxyaznycze, Ksyąznycza Maior i Minor Kxyaznycze) 10 km na SW od Bochni.

1. 1489 n., 1581 pow. szczyrz. (RP k. 140; ŹD s. 62); 1470 n. par. Chełm (DLb. 2 s. 115).

2. 1310 → niżej poł. XV w.; 1400, 1470-80, 1529 K. wieś położona nad rz. Rabą (SP 8 uw. 328/21; DLb. 1 s. 37; LR s. 194); 1413 młyn nad rz. Rabą → p. 3a; 1418 br. Jan i Mikołaj z K. zawierają ugodę z prep. kl. staniąt. Młyn klaszt. zw. łężkowski [w Łężkowicach graniczących z K.] nad rz. Rabą nie powinien być stawiany ani wyżej, ani niżej, lecz w miejscu, w którym stał od dawna (ZK 6 s. 446); 1421 → 3a; 1426 Krystyn z Ostrowa kaszt. krak. oraz Mikołaj i Jan z K. zobowiązują się pod wadium 100 grz., że w terminie 2 tygodni po Wielkanocy wjadą na teren między K., a Pierzchowem i dokonają rozgraniczenia. Tam Mikołaj z K., Sądek i Jaszek z Cikowic oraz 3 inni szlachcice dobrze urodzeni winni przysiąc przeciw Krystynowi, że prawdziwą granicą między K. a Pierzchowem nie jest ta usypana, którą kmiecie z Pierzchowa - wsi należącej do kasztelanii krak. - wskazali. Kasztelan krak. winien wysłać swego pełnomocnika dla wysłuchania przysięgi (SP 2, 2069); 1429 ww. Krystyn kaszt. krak. i Mikołaj z K. oświadczają, że przez Piotra Szafrańca pkom. krak. został powołany komornik Piotr z Łysokań dla wyznaczenia granic między Pierzchowem a K. (ZK 9 s. 89-90); 1464 → 3a; Piotr i Jan z K. pozywający o granice kl. staniąt. jako dziedzica Łężkowic zostają odesłani z sądu wiecowego do sądu pkomorskiego (ZK 146 s. 649); 1464-5 br. Piotr, Pakosz i Jan z K. procesują i rozgraniczają się z Anną opatką kl. staniąt. [w związku z zatopieniem młyna w Łężkowicach] (ZK 16 s. 227, 268, 288, 330, 373); [poł. XV w.] 1310 Sędziwój ze Skotnik [pow. wiśl.] pkom. krak.1W latach 1307-11 pkom. krak. był Florian, pkom. Sędziwój ze Skotnik nieznany. Dok. w kopiarzu klaszt. jest falsyfikatem zapewne z poł. XV w., sporządzonym w związku ze sporem granicznym z → 1464 r rozgranicza wieś K., należącą do Jana, od Łężkowic, należących do kl. staniąt., poczynając od kopca narożnego w zaroślach k. granicy Cichawy. Od niego granica idzie prosto do drogi z K. do Łężkowic. Przy tej drodze usypano drugi kopiec, od którego granica idzie prosto do miejsca zw. Odnoska [Odnóżka?] aż do stawu zw. Mnichowiec, a stąd prosto do rz. Raby, nad którą usypano ostatni kopiec. To rozgraniczenie nie powinno wyrządzać szkody karczmie po tej stronie Raby, która należy do Jana dz. K. (Mp. 2, 617 fals.); 1529 K. Małe na drugim brzegu Raby (LR s. 194); 1564 w gaju dębowym w Siedlcu K. mają pastwiska (LR 1 s. 88).

3. Własn. szlach. -a. Sprawy własnościowe. 1400-7, zm. przed 1416 Pietrasz, Piotr z K. żonaty z Krystyną (SP 8, 10257, 10341, uw. 328/21; ZK 5 s. 8, 6 s. 158); 1400 → 3b; 1403 Michał Smuga karczmarz z Dalechowic procesuje się z Pietraszem z K. (ZK 3b s. 138, 150, 214); 1403-4 br. Piotr i Andrzej z K. procesują się z prep. staniąt. (ZK 3b s. 150, 281; 4 s. 184); prep. staniąt. procesuje się z Pietraszem z K. o dziedzinę zw. Niwy w Łężkowicach (ZK 3b s. 125, 139, 184, 214, 316, 347).

1407-53 Mikołaj Książnicki z K. s. Pietrasza i Krystyny, br. Jana i Hanki, h. Radwan, zaw. Kaja (SP 7/2, 1240; ZK 6 s. 8, 289, 446, 594; 8 s. 345-6; 14 s. 132; 146 s. 122; 193 s. 299; 196 s. 294; ZCz. 3 s. 42; GK 1 s. 675; 7 s. 795); 1407 tenże Mikołaj naganiony przez Jakusza Probołę z Modlnicy oczyścił swe szlachectwo przy pomocy świadków stwierdzających, że ma on w herbie [Radwan] belkę poprzeczną z krzyżem powyżej i zaw. Kaja (SP 7/2, 1240); Pietrasz z K. oddala przysięgą oskarżenia mistrza szpitala [Ś. Ducha] w Krakowie, że nieprawnie przyjął do siebie jego kmiecia (ZK 5 s. 8).

1413-43 Jan z K. s. Pietrasza i Krystyny, br. Mikołaja i Hanki, h. Radwan, zaw. Kaja (ZK 5 s. 362; 6 s. 158-9, 446; 8 s. 116; 193 s. 299; 194 s. 200; 196 s. 339; GK 6 s. 112; 7 s. 565, 908; 8 s. 294, 316); 1413 Wierzbięta z Ostrowa [nie zid.] sprzedaje za 120 grz. Mikołajowi i Janowi z K. całą swoją cz. w K. (ZK 5 s. 362); Mikołaj i Jan z K. zastawiają za 100 grz. Zygmuntowi [sołtysowi] z Glinika [Polskiego] 6 kmieci z robocizną i 1 kmiecia bez robocizny, sadzawkę z młynem nad Rabą i karczmę w K. (ZK 5 s. 379-80); 1415 ww. bracia sprzedają za 90 grz. Rafałowi [sołtysowi] z Moszczenicy [par. Chełm] połowę roli kmiecia, połowę młyna i całą karczmę przy młynie (ZK 193 s. 299); ww. bracia zastawiają za 90 grz. Zbigniewowi [z Grodkowic] kaszt. roz. połowę robocizny kmieci w K. z wyłączeniem jednego kmiecia koło ich dworu i karczem, całą robociznę zagrodników, połowę młyna oraz połowę czynszu od rybaków (SP 2, 1379).

1416-27 Piotr z K.2W r. → 1417 zrzeka się wieczyście na rzecz br. Mikołaja i Jana dóbr w K., ale dalej z nich się pisze do r. 1427 s. Pietrasza [zapewne z pierwszego małżeństwa ?] br. [przyrodni ?] Jana i Mikołaja (ZK 6 s. 158-9, 350, 610; 7 s. 65, 72, 98; 8 s. 312); 1416 Krystyna wd. [po Pietraszu] i jej dzieci: Mikołaj, Jan i Hanka przeciw ww. Piotrowi z K. o wydzielenie połowy wsi K. (ZK 6 s. 158-9 zp. i notka pod nią: błędnie zapisana); Rafał z Moszczenicy oraz Mikołaj i Jan z K. zawierają układ: jeżeli do najbliższego Bożego Narodzenia zwrócą Rafałowi 90 grz., wówczas dobra K. przez niego kupione, a przez nich sprzedane, Rafał im zwróci, jeżeli pieniędzy w tym terminie nie zwrócą, K. będą do Rafała należały wieczyście (ZK 6 s. 197); 1417 ww. Piotr ustępuje wieczyście na rzecz br. Mikołaja i Jana z wszystkich swoich cz. w K. (ZK 6 s. 350); 1418 → p. 2; br. Mikołaj i Jan z K. gwarantują Mikołajowi s. Skarbka ze Zręczyc zwrot 100 grz. ewentualnym wwiązaniem w ich wieś K. (ZK 6 s. 649); 1419 Mikołaj s. Piotra z K. oczyszcza naganione przez Jana z Czyrzowa szlachectwo, udowadniając przy pomocy świadków, że pochodzi z rodu Radwanów, zaw. Kaja (SP 2, 1636); ww. Jan skazany jest na karę XV sądowi i Mikołajowi z K. za powyższe naganienie szlachectwa (SP 7/2, 327); Mikołaj z K., wracając z wyprawy, nie stawił się wraz z zachodźcą na termin wyznaczony przez wwdę krak. w pow. lel. w sprawie przeciw Maciejowi z Mzurowa o konia (ZK 312 s. 181); 1420 Mikołaj i Jan z K. gwarantują Mikołajowi z Dębicy [pow. pilzn.] zwrot 100 grz. ewentualnym wwiązaniem w całe K. i poręczają za siostrę Hankę (ZK 7 s. 18); Mikołaj z K. zobowiązuje się wobec Mikołaja z Marszowic i Jana z Krakuszowic, poręczających za mego Mikołajowi z Rusocic sumę 100 grz. zastawić lub sprzedać wieczyście całe K. w wypadku niewypłacalności. Poręcza za br. Jana, iż ten nie będzie wówczas czynić żadnych przeszkód (ZK 7 s. 110).

1421 Paweł zagr. plebana kościoła Ś. Jakuba [na Kazimierzu] oddał dobrowolnie Mik. Książnickiemu 1 sztukę bydła, którą wcześniej sobie wyznaczył, jako że znalazł 3 szt. bydła. Mikołaj winien w tej sprawie wieczyście milczeć i nie wnosić dalszych pretensji o to bydło (GK 1 s. 510); Stan. Gamrat kaszt. poł. pozywa br. Mikołaja i Jana z K. o to, że z 12 towarzyszami przepędzili gwałtem i siłą przez granice Siedlca [par. Chełm, wieś. król., zapewne w tenucie Gamrata] bydło i klacze, wypasając jego łąki i dobra (GK 1 s. 553, 565, 579, 589, 602); 1422 → Kowalowy; 1423 → p. 3b; 1426 → p. 2; → p. 6; 1428 Mikołaj z K. naganiony w szlachectwie przez Zbigniewa z Rybia przedkłada opieczętowany przyw. sędziego [ziemskiego krak.] Pawła z Bogumiłowic i podsędka Jakuba z Boturzyna [razem sądzą od 1420 r.] oczyszczający szlachectwo Mikołaja. Zbigniew zostaje skazany na karę XV sądowi i Mikołajowi (SP 7/2, 537-8); → p. 6; 1429 Mikołaj z K. gwarantuje Piotrowi z Biernaszowic zwrot 60 grz. ewentualnym wwiązaniem w 5 kmieci i karczmę w K. z 6 grz. czynszu. Tenże Mikołaj zobowiązuje się płacić Piotrowi od tych 60 grz. corocznie 6 grz. przez 5 lat (ZK 9 s. 63); → p. 3b; → p. 2; br. Mikołaj i Jan z K. gwarantują Mikołajowi s. Skarbka ze Zręczyc zwrot 100 grz. ewentualnym wwiązaniem w całą ich wieś K. (ZK 194 s. 200); Jan z K., obligowany 600 grz. wadium, stawił się w sądzie, chcąc dokonć wpisu do ksiąg w sprawie z br. Wojciechem i Jakubem z Piotrkowic [par. własna], lecz ci ani w pierwszym ani w drugim terminie nie stawili się (ZK 196 s. 339); 1439 Jan z K. gwarantuje Tomaszowi z Trzeciesza [dziś Trzycierz] zwrot 15 grz. i zabezpieczenie ewentualnym zastawem 2 wołów w swoich dobrach; ww. Jan gwarantuje temuż Tomaszowi 20 grz. zastawu jw. (GK 6 s. 112, 144-5); 1442-3 Piotr s. Piotra z Siedlisk [pow. pilzn.] czyli z Brodów pozywa Jana z K. jako poręczyciela za Mik. Serafina żupnika krak. (GK 8 s. 7, 71, 263, 294, 324).

1449-86 Piotr Książnicki z K. h. Radwan, zaw. Kaja [s. ww. Jana ?], br. Jana i Pakosza (ZK 13 s. 295; 14 s. 132; 16 s. 106, 130, 163, 186, 215, 226-7, 233, 236a, 268, 288, 330, 373, 481, 573; 17 s. 232; ZCz. 4 s. 459; GK 11 s. 322, 790; 13 s. 490; 15 s. 270, 16 s. 959, 960, 985; 18 s. 456, 468, 926, 945; 19 s. 693; 20 s. 2; 21 s. 25, 661; 22 s. 351-2; SP 7/2, 1114)3Część zapisek z lat osiemdziesiątych może odnosić się do Piotra bratanka tegoż Piotra. Po r. 1486, sprzedawszy K., Piotr występuje do r. 1493 jako Piotr Książnicki i dzierż. Gunowa, Grodkowic i Szczyglowa (GK 22 s. 690, 845, 971, 1009, 1046; 23 s. 194, 462, 468 9; ZK 21 s. 201; 153 s. 11, 15); 1449 tenże zastawia za 20 grz. Mikołajowi z K. pół łanu zw. Prandociński z siedliskiem w K. (ZK 13 s. 295); → 3c; 1452 Piotr z K. skazany na karę XV za niestawienie się przed kaszt. i star. krak. w sprawie przeciw Bęce; tenże Piotr skazany na karę XIV za niestawienie się jw. Michałowi karczmarzowi na → Cle na Rabie (GK 11 s. 755, 764); 1453 wydano Mikołajowi z K. dok. w sprawie połowy łanu, który Piotr z K. [ma w zastawie?] od 3 lub więcej lat [→ wyż. 1449]. Mikołaj zapłacił 10 gr (ZK 14 s. 132); 1445 Piotr z K. gwarantuje Janowi Burzeńskiemu zwrot 16 fl. węg. ewentualnym wwiązaniem w łan w K. na którym osadzony jest kmieć Jakub Dziadek płacący 1 grz. czynszu (GK 12 s. 487); 1456 → 3c.

1460-84 Jan Książnicki z K.4Część zapisek z lat osiemdziesiątych może odnosić się do Jana bratanka tegoż Jana [s. Jana?] br. ww. Piotra i niżej wymienionego Pakosza (GK 15 s. 270; 18 s. 53, 92, 897, 925, 944; 19 s. 74. 372, 905-6; 21 s. 122-3, 691-3, 702-3, 793-4, 1004-5; ZK 16 s. 106, 130, 158, 163, 186, 214 5, 226, 236a, 268-9, 288, 330, 481, 502, 573, 583, 587, 614, 660; 17 s. 141; 152 s. 119, 144; SP 2, 3943).

1460-8 Pakosz z K. [s. Jana?] br. ww. Piotra i Jana (GK 15 s. 270; 17 s. 18; 16 s. 106, 136, 161, 163, 215, 224, 227, 232, 268, 288, 330, 373, 414; 17 s. 261, 523). 1460 Piotr z K. oświadcza, że przyjął od br. Jana i Pakosza 10 grz. za zabudowania domu i dworu w K., należące do ich ojca i całkowicie im z nich ustąpił; Jan z K., poręczając za br. Pakosza, oświadcza, że w zamian za trzecią cz. dworu, ogrodu i sadu daje on i Pakosz br. Piotrowi miejsce na budowę na roli, którą uprawia kmieć Piotr zw. Włodek, na taką długość i szerokość, jak sięga ona do ww. trzeciej części (GK 15 s. 270); 1461-2 Piotr z K. oświadcza, że 10 grz. główszczyzny za zabitego Macieja młynarza z Targowiska wypłacił pod sankcją kary XV w określonym terminie br. tegoż Stanisławowi młynarzowi z Targowiska i [jego panu] Mikołajowi prep. kl. miech. Wcześniejszy zapis tych 10 grz. umarza (GK 15 s. 433; 16 s. 352); 1462 tenże Piotr zobowiązuje się powyższą główszczyznę wypłacić zakonnikowi kl. miech. Stan. Zarogowskiemu w dwóch ratach: 3 grz. 16 sk. i 6 grz. 16 sk. (GK 16 s. 410-11). 1463 tenże Zarogowski czyni Jana Owczarskiego pełnomocnikiem w sprawie przyjęcia pieniędzy od Piotra z K. (GK 16 s. 733); → p. 3b; Miklasz służebnik Jerzego Biernaszowskiego z Biernaszowic wnosi o karę w sprawie tegoż służebnika przeciw Pakoszowi z K. (GK 16 s. 1001, 1057; 17 s. 18); 1463-4 Pakosz i Jan z K. procesują się z Jerzym i Stanisławem z Biernaszowic [brzeg karty w rpsie urwany i stąd niewiadomo w jakiej sprawie] (ZK 16 s. 106, 136, 161); → poł. XV w. p. 2; 1463-5 br. Jan, Piotr i Pakosz z K. procesują się z Anną opatką kl. staniąt. (ZK 16 s. 106, 130, 163, 186, 215, 224, 226-7, 232-3, 236a, 268, 288, 330, 373); 1464 Jan i Piotr z K. w sprawie z Anną opatką staniąt. mają wyznaczony termin wizji lokalnej w sprawie zatopienia młyna w Łężkowicach przez podniesienie grobli na Rabie i zniszczenie przemiału żyta w młynie na szkodę 10 grz., pszenicy na szkodę 10 grz. i słodu na szkodę 6 grz. (ZK 16 s. 158); ww opatką pozwana przez Jana i Piotra z K. winna pod sankcją kary XV zastawić groblę swego młyna łężkowskiego na rz. Rabie (ZK 16 s. 214); Pakosz z K. oddala przysięgą roszczenia Anny opatki staniąt. (ZK 17 s. 261); Michał Dybacz [tenut.] z Siedlca zastawia za 60 grz. zięciowi [swego brata] Janowi z K. 4 grz. czynszu na dwóch swoich karczmach w Siedlcu z racji posagu swej bratanicy Jadwigi c. Piotra Dybacza. Jeżeli Michał zostanie z dóbr król. w Siedlcu wykupiony i będzie musiał z nich ustąpić, winien Janowi te 60 grz. wypłacić. Jan z K. zapisuje żonie ww. Jadwidze 60 grz. wiana i 60 grz. posagu na połowie wszystkich swoich dóbr (ZK 17 s. 141); 1465 tenże Michał daje Janowi z K. wwiązanie w dwie karczmy w Siedlcu: w jedną we wsi i w drugą przy wielkiej drodze (ZK 152 s. 119); Jan z K. procesuje się z Piotrem z Wiatowic czyli Łagiewnik [w par. Niegowić, dziś nie istnieją] (ZK 16 s. 269, 288); 1466 Piotr z K. pozywa swego br. Jana z K. (ZK 16 s. 481); 1467 Spytek Wieruski z Wieruszyc procesuje się z Pakoszem z K. (ZK 16 s. 414); 1467 Jan z K. zobowiązuje się zapłacić pod sankcją kary XV Mikołajowi z Kośmirzowa 7 grz. z racji poręczenia (GK 18 s. 53); rajcy m. Bochni oddalają roszczenia pozywającego ich szl. Piotra z K. z powodu jego niestawiennictwa (GK 18 s. 92) → p. 3b; 1467-8 → p. 3b; 1468 Piotr z K. pozywa szl. Piotra Goździa z Łapczycy o to, że z 4 towarzyszami równego sobie stanu i z 6 towarzyszami niższego stanu naszedł jego dom w K., rozbił bramę i dwoje wrót „pallacii” [sieni?] cztery wrota do izb i zabrał miecz srebrem zdobiony, „crinale” [czepek?, przepaska?] ozdobiony 20 paciorkami pereł, wszystko wart. 150 grz. (GK 18 s. 444); Piotr z K. zastawia za 10 grz. Piotrowi Sobolowskiemu z Sobolowa łan, na którym osadzeni są kmiecie Janka i Jan Bębnek w K. płacący 1 grz. czynszu. Gdyby łan nie przyniósł tyle czynszu, Piotr winien Sobolowskiemu dopłacić. Wszelkie szkody jakich doświadczy Sobolowski obciążą Piotra (GK 18 s. 465); br. Piotr i Jan z K., pozywający się wzajemnie, mają wyznaczony termin we wszystkich sprawach (ZK 16 s. 502); Spytek z Wieruszyc, Klemens Łapka z Kobylca, Wydżga z Raciechowic, Jan z K., Pakosz z K., Mik. Konwa z Sierosławic i Mikołaj br. ww. Klemensa na mocy przyjacielskiego układu oświadczają, że wszystkie sprawy, które mają w sądzie ziemskim w Krakowie, w Wojniczu lub w grodzie krak. umarzają i kasują (ZK 17 s. 523); 1469 Mik. Książnicki pozywa Stanisława młynarza z Targowiska (ZK 16 s. 518); Jadwiga ż. Jana z K. pozywa Mik. Czajowskiego z Czajowic (ZK 16 s. 544, 574); 1469-70 Piotr i Jan Książniccy pozywają Katarzynę Kostrzecką dz. Cichawy (ZK 16 s. 573, 587). 1470 Jan z K. oświadcza, że był gotów zapłacić Janowi Stojowskiemu [ze Stojowic] 2 grz., lecz ten nie stawił się (GK 19 s. 74); Piotr i Jan z K. pozywają Mac. Sąda [kmiecia] z Łężkowic (ZK 16 s. 583); → 3b; Jan z K. pozywa Piotra z K. (ZK 16 s. 614).

1470-80 dziedzice Jan i Piotr z rodu Radwanów, 2 dwory szlach. (DLb. 1 s. 37); 1471 szl. Jan z K. zastawia za 10 grz. Janowi z Sobolowa całą swoją cz. karczmy w K., na której osadzony jest Mik. Ogurek i jego ojciec Andrzej, płacący 1 grz. czynszu. Gdyby czynsz ten nie był w całości Sobolowskiemu płacony, Jan z K. winien mu dopłacić pod sankcją kary XV. Sobolowskiego nie dotyczy obowiązek obesłania wyprawy z karczmy (GK 19 s. 372); Piotr z K. winien przysiąc w sprawie przeciw Janowi z K., że Jan wziął 30 grz., które należały mu się z jego części, a także że nie wyrzucił jego młynarza z młyna w K., na szkodę wart. 10 grz. (ZK 16 s. 639-40); 1472 Piotr z K. gwarantuje Annie wd. po Janie z Suchoraby zwrot 10 grz. ewentualnym wwiązaniem w łan w K., na którym osadzeni są Jan Janka i Jan Bębnek (GK 19 s. 589); 1474 Jan z K. zastawia za 5 grz. szl. Jak. Kłajskiemu połowę siedliska zw. Golczowskie w K., na którym osadzeni są Jan Golczowic i jego br. Andrzej, z wszystkimi przynależnościami, z wyłączeniem powab (GK 19 s. 905-6); 1475 Anna wd. po Janie z Suchoraby podzastawia za 10 grz. Jak. Kłajskiemu ww. [1472] łan w K., zastawiony jej przez Piotra z K. (GK 20 s. 2); 1476 Piotr z K. gwarantuje Gotardowi z Krakuszowic zwrot 10 grz. wwiązaniem na sumę 20 grz. w 2 ł. osadzone kmieciami płacącymi 2 grz. czynszu (GK 20 s. 271-2); Piotr z K. zastawia za 10 grz. Stanisławowi z Krakuszowic łan w K., na którym osadzeni są 2 kmiecie: Piotraszek Janka i Jan Bębnek (GK 20 s. 330); Piotr z K. pozywający Jana z Pilicy kaszt. krak. winien stawić kmiecia Mikołaja (GK 20 s. 340); 1477 Piotr z K. zastawia za 10 grz. Gotardowi z Krakuszowic połowę karczmy w K., na której osadzony jest Jan Janiec, płacący 1 grz. czynszu. Gdyby czynsz był mniejszy, Piotr pod sankcją kary XV winien Gotardowi dopłacić (GK 20 s. 507 8); 1478 → Krakuszowice; Piotr z K. pozywa wd. Stachnę Gałązczynę [kmiotkę?] z Łężkowic (GK 20 s. 824, 838, 855); 1479 Piotr z K. zastawia za 10 grz. Janowi z Dmoszyc łan w K. osadzony 2 kmieciami płacącymi 42 gr czynszu. Jeżeli w określonym terminie Piotr zastawu nie wykupi, winien dać wwiązanie w tych 2 kmieci pod sankcją kary XV (GK 20 s. 954-5) → Kłaj; 1480 woźny sądu grodzkiego zaświadcza, że Piotr z K. dał ww. Janowi wwiązanie w wyżej zastawiony łan z 2 kmieciami w K. (GK 21 s. 36); Jan z K. zobowiązuje się zapłacić w określonym terminie Janowi z Koźmic 15 grz. posagu swej c. Anny, ż. tegoż Jana pod sankcją kary XV i z gwarancją ewentualnego wwiązania w swoich ludzi osiadłych w K., płacących 1 1/2 grz. czynszu (GK 21 s. 122-3); 1481 Jan Dmoszycki z Łazan [i Dmoszyc] zastawia za 10 grz. Barbarze wd. po Mikołaju z Damianic ł. w K. z 2 kmieciami, który sam trzymał w zastawie za 20 grz. od Piotra z K. (GK 21 s. 349); Piotr z K. zobowiązuje się zapłacić Janowi Beskiemu 5 fl. węg., pod sankcją kary XV (GK 21 s. 543); 1483 Jan z K. zastawia za 5 grz. Zygmuntowi z Miłakowa [pow. opocz.] ł. w K., na którym osadzony jest kmieć Andrzej Golec (GK 21 s. 691-2); Jan z K. zastawia za 26 grz. ww. Zygmuntowi siedlisko z rolą i z kmieciem Andrzejem Golcem, karczmę, na której osadzony jest Jan Ogurek i opust. sadzawkę w środku wsi w K. (GK 21 s. 702-3); tenże Jan temuż Zygmuntowi zastawia ww. dobra za 35 grz. (GK 21 s. 793-4); Jan z Sobolowa umarza zapis 10 grz. dokonany przez Jana z K. na karczmie w K. (GK 21 s. 693); 1484 Jan Książnicki z K. zastawia za 35 grz. Stanisławowi [z Chocimowa w pow. sand.] sztygarowi bocheńskiemu siedlisko z rolami osadzone Andrzejem Golcem, karczmę, na której siedzi Jan Ogurek i sadzawkę pośrodku wsi (GK 21 s. 1004-5).

1486 Piotr z K. ustępuje wieczyście Janowi Wielopolskiemu burgr. krak. całą swoją cz. w K. z wszystkimi przynależnościami, w granicach z dawna wyznaczonych, za ł. roli, na którym osadzony jest kmieć Dudek, w Łazach należących do wójtostwa w Dębowcu w pow. biec., z dopłaceniem 350 grz., daniem konia i futra z lisów wart. 100 grz. Transakcję winien Piotr wpisać do ksiąg ziemskich pod wadium 200 grz. Winien też uwolnić tę cz. od wszelkich długów; Wielopolski zastawia za 150 grz. Piotrowi z K. tę cz. K., którą u Piotra kupił; Piotr Książnicki zastawia za 100 grz. Stanisławowi z Chocimowa [pow. sand.] sztygarowi bocheńskiemu ł. w Łazach, na którym osadzony jest kmieć Dudek, kupiony przez Piotra u Wielopolskiego (GK 22 s. 351-4); → Kostrza; Stanisław opat kl. w Brzesku w imieniu całego kl. zastawia za 112 grz. Piotrowi Książnickicmu całą wieś Gunów. Piotr pod karą XV winien płacić klasztorowi 3 grz. rocznie. Po śmierci Piotra zastaw tejże wsi ma przejść na Piotra i Jana z K. [ss. Jana?] bratanków Piotra, z tym samym czynszem (GK 22 s. 492-3).

1488 Jan Wielopolski burg. krak. sprzedaje Janowi Gniademu z Zabierzowa [par. Wawrzeńczyce] burg. krak. za 450 grz. i za konia wart. 100 grz. całą swoją cz. K. z dworem i karczmami; ww. Gniady gwarantuje temuż Wielopolskiemu zwrot 100 grz. ewentualnym wwiązaniem w całą swoją cz. w K. (GK 22 s. 989-91): Piotr Książnicki tenut. Gunowa winien na najbliższych rokach ziemskich zadośćuczynić ww. Wielopolskiemu w sprawie uwolnienia zgodnie z zapisem dóbr w K., przywodząc dwóch poręczycieli z osiadłej szlachty ziemskiej lub wypłacając wadium zgodnie z zapisem (GK 22 s. 1031-2); 1489 ww. Piotr Gniady zapisuje swej ż. Ninocie 300 fl. węg. na całej cz. K. z dworem (ZK 153 s. 24); Jan Bochnar [Wielopolski] z Dębowca w związku ze sprzedażą K. zobowiązuje się bronić Piotra z Zabierzowa od wszelkich przeszkód w posiadaniu tej wsi (ZB 2 s. 205); → Grodkowice p. 3; 1491 Piotr Gniady tenut. Krzeczowa pozywa szl. Bernarda z K. o zadośćuczynienie zgodnie z pozwem [w związku ze sprzedażą K.]; Bernard z K. zastawia za 400 grz. temuż Gniademu całą cz. w K. (GK 23 s. 516, 519-20, 725-6).

1492-1507 Michał Czuryło z Wygnanowic [dziś Wygnanów] dz. K., łowczy i burgr. krak. (ZK 19 s. 389; 21 s. 201; 23 s. 25, 369; GK 24 s. 454, 464-6; 25 s. 946-7; 26 s. 528; MS 4, 2584); 1492 tenże dz. K. zastawia za 300 fl. węg. Stan. Szalowskiemu z Szalowej wszystkie swoje cz. w K. (GK 23 s. 988-90). 1494 tenże Czuryło jako jeden z poręczycieli za Piotra z Branic gwarantuje poręczenie ewentualnym wwiązaniem w całą swoją połowę wsi K. (GK 24 s. 454-5). 1495 Jan Książnicki z K. [s. Jana, brat Piotra tenut. Szczygłowa, bratanek ww. Piotra5Być może ww. Jan Książnicki z K. nie był już dz. K., prawdopodobnie całe lub prawie całe K. [→ 1497] miał Michał Czuryło. W przytoczonym tu poręczeniu Jan mógł wystąpić jako dzierżawca Łężkowic należących do kl. staniąt. Br. jego Piotr występuje tylko jako dzierż. Szczygłowa. W r. 1527 Dorota z domu Oraczowska wd. po Janie Książnickim, 2° voto ż. Jana Łodzińskicgo z Chorągwicy ustępuje z oprawy wiana i posagu dokonanej przez jej zm. męża na połowie dóbr Szczygłów na rzecz Łodzińskiego (ZK 27 s. 254-5) (GK 25 s. 247, 363); tenże i prac. Jakub Gałuski kmieć z Łężkowic, odstępując od właściwych im sądów, poręczają, że pod wadium 100 grz. stawią przed starostą prac. Mikołaja karczmarza na Cle na Rabie i jego 3 służebników: Stanisława, Macieja i Marcina (GK 25 s. 363); 1496 Piotr Książnicki dzierż. Szczygłowa podzastawia za 100 grz. Michałowi Czuryle [z K.] całą swoją dzierżawę w Szczygłowie, tak jak ją sam trzyma zastawem od Stan. Krezy. Czuryło winien za 10 grz. wykupić łan w Szczygłowie osadzony kmieciem Maciejem, który Książnicki zastawił Małg. Trąbeckiej z Łapczycy (GK 25 s. 946-7).

1497 Mikołaj z K. [Radwanita?] zastawia za 5 grz. ww. Czuryle swego kmiecia w K. Stanisława zw. Staniec, płacącego 28 gr czynszu (GK 26 s. 528); 1498 Michał Czuryło z Wygnanowic burg. krak. zapisuje ż. Dorocie c. zm. Wojciecha z Wierzchowiska [ziemia lub.?] 100 grz. wiana i 100 grz. posagu na połowie K. (ZK 153 s. 168); 1504 Katarzyna c. ww. Czuryły, ż. Adama z Niewiarowa (ZK 23 s. 201-2); 1507 tenże Czuryło zapisuje ww. ż. Dorocie 200 grz. wiana i 200 grz. posagu na dobrach król. Siedlec i na dobrach dziedz. K. i Łysokanie6Czuryło miał tylko cz. Łysokań, które w XV w. należały do Radwanitów, drugą cz. w latach 1469-71 Radwanici sprzedali Lanckorońskim i należała ona do tychże jeszcze w r. 1512 (Mp. 5 M 76; MS 4, 1545) wraz z dworami, siedliskami i innymi przynależnościami (ZK 23 s. 369); 1515 Michał Czuryło łowczy i burg. krak., star. niepołomski zapisuje swoim cc. Barbarze i Zofii 1000 fl. tytułem wyprawy z dóbr ojczystych w K. (MS 4, 2584).

3b. Kmiecie, młyny i karczmy ich powinności. 1400 Michał s. Jana kmieć Piotrasza z K. procesuje się z Janem z Pierzchowa kmieciem pleb. z Niegowici o 6 ran i główszczyznę za swego ojca (SP 8 10257, 10304, uw. 328/22); 1413, 1415 → 3a; 1423 Piotr, Jakub i Andrzej kmiecie z K. pozywają Zygmunta włodarza z Giedczyc, Piotra karczmarza i Jana kmiecia z Łapczycy o pobicie Wawrzyńca woźnego wyznaczonego prawem w ich sprawie i zadanie mu 3 ran krwawych i 9 sinych. Mikołaj z K. staje po stronie swoich kmieci i wnosi o karę; ww. kmiecie z K. pozywają Jana Rogosza młynarza z Uścia (GK 2 s. 130-1, 139); 1424 Mikołaj Latoszek i Grzegorz kmiecie z Raciborowic poręczają za Szymona kmiecia z Raciborowic wypłacenie Piotrowi kmieciowi z K. 8 grz. z racji główszczyzny za zabicie jego dziecka - Stanisława. Piotr przyrzeka Szymonowi nie wnosić dalszych pretensji z racji główszczyzny (ZK 7 s. 327); 1429 → 3a; Mikołaj z K. poręcza za swoich kmieci, że zapłacą 12 grz. w 2 ratach pod sankcją kary XV, Piotrowi Strzale komornikowi sędziego [ziemskiego krak.] za stóg żyta (ZK 9 s. 65); 1455 → 3a; 1460 → 3a; 1463 Chwałek, Fałek kmieć z K. i jego pan Piotr z K. występują o karę w sprawie z szl. Janem Niewiarowskim z Niewiarowa (GK 16 s. 954, 974, 1007, 1038; 17 s. 7); 1464 → 3a; 1466 Jan kmieć z K. (ZK 16 s. 450); 1467 Piotr kmieć z K. i jego pan Piotr z K. występują o karę przeciw rajcom z Bochni o zadanie 3 ran krwawych i 4 sinych na wolnej drodze król. i zabranie gwałtem w dniu targowym pieniędzy „spoliacione alias lupem” (GK 18 s. 94, 121); 1467-8 Piotr z K. zobowiązuje się zapłacić w określonym terminie 15 1/2 grz. pod sankcją kary XV z racji poręczenia za swoich kmieci (GK 18 s. 12-3, 403); 1468 → 3a; 1470 Małgorzata kmiotka z K. pozywa Macieja Sąda [kmiecia] z Łężkowic (ZK 16 s. 583); Andrzej i Stanisław karczmarze z K. pozywają szl. Piotra z K. Jan z K. wnosi o karę, stając po stronie swoich ludzi (ZK 16 s. 614); 1470-80 6 ł. kmiec., karczma, 3 zagrody z rolami, młyn bez roli; → też p. 5 (DLb. 1 s. 37; 2 s. 115); 1471, 1472, 1474, 1475, 1476, 1477 → 3a; 1478 → Krakuszowice; 1479, 1480, 1481, 1483, 1484, 1488 → 3a; 1497 kmiecie z K. Stan. Golec i Jan Świątek są jednymi ze świadków w sporze między Urszulą ż. Marcina Pielaka karczmarką na Cle na Rabie a Żydem z Bochni zw. Den o kopę gr z racji cła (GK 26 s. 145); 1497 → 3a; 1529 role kmiece, zagrodnik po drugiej stronie Raby (LR s. 187, 194).

3c. Areał, dwór i folwark, pobór. 1415, 1449 → 3a; 1456 wieś K. skazana przez wielkorządcę krak. na karę XIV za niezapłacenie wiardunkowego (GK 13 s. 72); 1460 → 3a; 1470-80 2 dwory szlach., folwarki, 6 ł. kmiec., 3 zagrody ze specjalnymi rolami; (DLb. 1 s. 37; 2 s. 115); 1488, 1489 → 3a; 1529 role kmiece i folw. (LR s. 187, 194).

Pobór: 1489, 1491-4, 1508 z 5 ł.; 1495-7 z 4 1/2 ł. (RP s. 88, 123, 141, 167, 183, 197, 215, 234, 350); 1530 z 1 1/4 ł., karczmy i młyna o 1 kole (RP k. 26).

5. 1470-80 dzies. snop. z 6 ł. kmiec., z karczmy i z ról 3 zagr. oraz 4 wiązki dzies. kon. - wart. 7 grz. należą do preb. bosutowskiej w kat. krak., zwożone są własnymi wozami mieszkańców, dzies. snop. z dworów szlach. i ich ról folw. należy do pleb. w Chełmie (DLb. 1 s. 37); dzies. z dworu wart. 2 grz. należy do pleb. jw., a od kmieci do wikariusza na zamku krak. [czyli do wikariusza ww. preb. bosutowskiej → niż. 1529]. Pleban otrzymuje też 9 gr kolędy od kmieci i 6 gr od młynarzy (DLb. 2 s. 115); 1529 dzies. snop. z ról kmiec. należy do wikarii preb. bosutowskiej, dzies. snop. wart. 1 grz. z ról folw. w K. Wielkich i dzies. snop. wart. 4 gr od zagrodnika w K. Małych na drugim brzegu Raby należą do pleb. w Chełmie (LR s. 187, 194); 1563 dzies. z K. należy do ww. wikarii (Inwentarz katedry krakowskiej z r. 1563. opr. A. Bochnak, Kr. 1979, s. 232).

6. 1400 → p. 3b; 1421 → 3a; 1423, 1424 → p. 3b; 1426 szl. Mikołaj z K. zostaje zniesławiony przez Zbigniewa z Rybia, który twierdzi, iż Mikołaj nie pochodzi z prawego łoża obojga rodziców. Mikołaj przedstawia 6 świadków, którzy przysięgają, że jego ojciec i matka byli zaślubieni przez kościół, tak więc jest on urodzony z prawego loża. Mikołaj zostaje oczyszczony z zarzutu nieprawego urodzenia (SP 2, 2170); 1428 Zbigniew z Rybia płaci karę XV Mikołajowi z K. i sądowi za powyższe zniesławienie (SP 7/2, 559); 1461, 1462, 1463 → p. 3a; 1467 → p. 3b; 1468 → p. 3a.

8. Powierzchniowe znaleziska ceramiki wczesno-średn. (K. Godłowski, Nowe materiały do prahistorycznego i wczesnośredniowiecznego osadnictwa regionu wielickiego, w: Badania archeologiczne prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w 1976 r., Wieliczka 1977, s. 51-53.

1 W latach 1307-11 pkom. krak. był Florian, pkom. Sędziwój ze Skotnik nieznany. Dok. w kopiarzu klaszt. jest falsyfikatem zapewne z poł. XV w., sporządzonym w związku ze sporem granicznym z → 1464 r.

2 W r. → 1417 zrzeka się wieczyście na rzecz br. Mikołaja i Jana dóbr w K., ale dalej z nich się pisze do r. 1427.

3 Część zapisek z lat osiemdziesiątych może odnosić się do Piotra bratanka tegoż Piotra. Po r. 1486, sprzedawszy K., Piotr występuje do r. 1493 jako Piotr Książnicki i dzierż. Gunowa, Grodkowic i Szczyglowa (GK 22 s. 690, 845, 971, 1009, 1046; 23 s. 194, 462, 468 9; ZK 21 s. 201; 153 s. 11, 15).

4 Część zapisek z lat osiemdziesiątych może odnosić się do Jana bratanka tegoż Jana.

5 Być może ww. Jan Książnicki z K. nie był już dz. K., prawdopodobnie całe lub prawie całe K. [→ 1497] miał Michał Czuryło. W przytoczonym tu poręczeniu Jan mógł wystąpić jako dzierżawca Łężkowic należących do kl. staniąt. Br. jego Piotr występuje tylko jako dzierż. Szczygłowa. W r. 1527 Dorota z domu Oraczowska wd. po Janie Książnickim, 2° voto ż. Jana Łodzińskicgo z Chorągwicy ustępuje z oprawy wiana i posagu dokonanej przez jej zm. męża na połowie dóbr Szczygłów na rzecz Łodzińskiego (ZK 27 s. 254-5).

6 Czuryło miał tylko cz. Łysokań, które w XV w. należały do Radwanitów, drugą cz. w latach 1469-71 Radwanici sprzedali Lanckorońskim i należała ona do tychże jeszcze w r. 1512 (Mp. 5 M 76; MS 4, 1545).