(1307 Castellania Leloviensis).
1307 Władysław Łok. poświadcza, że Strasz [h. Odrowąż] z Końskich [pow. opocz.] s. Dobiesława za szkody wyrządzone w dobrach katedry krak. zastawia za 250 grz. w srebrze gr pras. na 2 lata bpowi krak. Janowi [Muskacie] swoje dziedziny Goleniowy i Chebdzie położone w C. L. wraz ze wszystkim prawami i przynależnościami (KK 1, 115)1Kasztelanią lel. zajmowało się wielu historyków formułując zgoła odmienne poglądy. Z. Wojciechowski, Ze studiów nad organizacją państwa polskiego za Piastów, Lwów 1924 s. 7, 34-5, zakwestionował istnienie tej kasztelanii w XIII i XIV w., ze względu na brak wzmianek o kasztelanach lel. w tym czasie. Wzmiankę o samej kasztelanii uznał za „echo tworu nie funkcjonującego już w XIII wieku, który jednak cech swej odrębności całkowicie nie utracił”, a zatem opowiedział się za istnieniem w początkach XIV w. pewnej tradycji o jej istnieniu w odległej przeszłości. To rozumowanie odrzucił w całości K. Buczek, Z badań nad organizacją grodową w Polsce wczesnofeudalnej. Problem terytorialności grodów kasztelańskich, KH LXX, 1970, z. 1 s. 18-19, twierdząc, iż jest to tylko określenie topograficzne, znaczące tyle, że obie miejscowości, tj. Goleniowy i Chebdzie, położone są koło dużego ośrodka osadniczego i administracyjnego, jakim był Lelów. Inną hipotezę wysunął J. Laberschek w 1989 r. w niepublikowanej pracy doktorskiej Rozwój osadnictwa w powiecie lelowskim w średniowieczu, i następnie w artykule Z dziejów Siewierza i ziemi siewierskiej do końca XIII wieku, w: Siewierz-Czeladź-Koziegłowy. Studia z dziejów Księstwa Siewierskiego, Katowice 1994, s. 126-7, sugerując, że to właśnie wydarzenia z lat 40-tych i 60-tych XIII w., gdy wznoszono zamek w Lelowie i usiłowano, w ślad za tym, organizować kasztelanię lel., utrwaliły się w pamięci następnych pokoleń i dlatego w dokumencie z r. 1307 użyto określenia kasztelania lel. Podobnie wypowiedział się Kołodziejski, Średniowieczne budownictwo obronne → Lelów zamek p. 7 s. 146-7. W 1994 r. J. Laberschek w artykule, Rola → Lelów zamek p. 7 s. 53, sądzi że wspomniana w 1307 r. kasztelania lel. była w istocie rzeczy okręgiem podległym władzy sądowej burgrabiego lel., mianowanego przez Władysława Łok. w toku jego intensywnych walk z bpem krak. Janem Muskatą w l. 1304-6. Ten burgrabia mógł być nazwany wówczas kasztelanem, choć nie posiadał już kompetencji i prerogatyw rzeczywistych kasztelanów. Podobnie okręg, który mu podlegał, choć również był zwany kasztelanią, niewiele miał wspólnego z rzeczywistą kasztelanią. Pogląd ten podzielił M. Antoniewicz, Struktury administracyjne na ziemiach zespolonych w województwie częstochowskim [od X wieku do 1975 roku], w: 20 lat województwa częstochowskiego, Częstochowa 1995, s. 5-6.
1 Kasztelanią lel. zajmowało się wielu historyków formułując zgoła odmienne poglądy. Z. Wojciechowski, Ze studiów nad organizacją państwa polskiego za Piastów, Lwów 1924 s. 7, 34-5, zakwestionował istnienie tej kasztelanii w XIII i XIV w., ze względu na brak wzmianek o kasztelanach lel. w tym czasie. Wzmiankę o samej kasztelanii uznał za „echo tworu nie funkcjonującego już w XIII wieku, który jednak cech swej odrębności całkowicie nie utracił”, a zatem opowiedział się za istnieniem w początkach XIV w. pewnej tradycji o jej istnieniu w odległej przeszłości. To rozumowanie odrzucił w całości K. Buczek, Z badań nad organizacją grodową w Polsce wczesnofeudalnej. Problem terytorialności grodów kasztelańskich, KH LXX, 1970, z. 1 s. 18-19, twierdząc, iż jest to tylko określenie topograficzne, znaczące tyle, że obie miejscowości, tj. Goleniowy i Chebdzie, położone są koło dużego ośrodka osadniczego i administracyjnego, jakim był Lelów. Inną hipotezę wysunął J. Laberschek w 1989 r. w niepublikowanej pracy doktorskiej Rozwój osadnictwa w powiecie lelowskim w średniowieczu, i następnie w artykule Z dziejów Siewierza i ziemi siewierskiej do końca XIII wieku, w: Siewierz-Czeladź-Koziegłowy. Studia z dziejów Księstwa Siewierskiego, Katowice 1994, s. 126-7, sugerując, że to właśnie wydarzenia z lat 40-tych i 60-tych XIII w., gdy wznoszono zamek w Lelowie i usiłowano, w ślad za tym, organizować kasztelanię lel., utrwaliły się w pamięci następnych pokoleń i dlatego w dokumencie z r. 1307 użyto określenia kasztelania lel. Podobnie wypowiedział się Kołodziejski, Średniowieczne budownictwo obronne → Lelów zamek p. 7 s. 146-7. W 1994 r. J. Laberschek w artykule, Rola → Lelów zamek p. 7 s. 53, sądzi że wspomniana w 1307 r. kasztelania lel. była w istocie rzeczy okręgiem podległym władzy sądowej burgrabiego lel., mianowanego przez Władysława Łok. w toku jego intensywnych walk z bpem krak. Janem Muskatą w l. 1304-6. Ten burgrabia mógł być nazwany wówczas kasztelanem, choć nie posiadał już kompetencji i prerogatyw rzeczywistych kasztelanów. Podobnie okręg, który mu podlegał, choć również był zwany kasztelanią, niewiele miał wspólnego z rzeczywistą kasztelanią. Pogląd ten podzielił M. Antoniewicz, Struktury administracyjne na ziemiach zespolonych w województwie częstochowskim [od X wieku do 1975 roku], w: 20 lat województwa częstochowskiego, Częstochowa 1995, s. 5-6.