1312 or. Popowe, Poppow or. (Wp. 2 nr 953, 958); 1508 Popowo (ASK I 3, 24), 7,5 km na S od Skwierzyny.

1. 1508 n. pow. pozn., par Zemsko (ASK I 3, 24); 1580 par. Zemsko (ŹD 42); 1603 filia par. w Sokolej Dąbrowie (AV 3, 30); 1640 filia par. w Zemsku (AV 10, 87).

2. 1312 P. graniczy z Bledzewem (Wp. 2 nr 953); 1312, 1315 granica P. biegnie od drzewa gran. między P. a → Drahimiem [k. Skwierzyny], kolejno: obok źródła Studzieniec [→ niżej: 1616] między P. a Skwierzyną, obok jez. Żabno, na którym 1 toń należy do P., koło glinianki (fossatum argille [= miejsce, z którego wybiera się glinę?]), koło pieca do wyrobu smoły (fornax picis) położonego za tym jeziorem; dalej gran. przecina drogę z Międzyrzecza do Skwierzyny przy sośnie [oznaczonej] rogiem jelenia i idzie dalej k. stawu Glist, przez błota zw. → Czarne Błoto, na których P. graniczy z Rojewem, a dalej z Górzycą aż do uschniętego dębu nad jez. → Głębokie; następnie P. graniczy z Górzycą i z Bledzewem: gran. dochodzi do wzgórza, na którym są 2 kopce i drzewo oznaczone za czasów ks. Władysława [Od., zm. 1239] przez Beniamina [niezident.¹Nie był to znany Beniamin Zaremba, piastujący różne urzędy, gdyż Zaremba działał po śmierci Odonica (UDR I/1 s. 73)] i Bogumiła z Górzycy, a stąd do oznaczonego dębu nad Obrą [granicy z Zemskiem nie opisano] (Wp. 2 nr 958, 978).

1509 puszcza bartna [koło P.?] → p. 4.

1600 mieszczanie skwierzyńscy protestują z powodu naruszenia granicy m. Skwierzyny z wsiami Zemsko i P.; sołtys z P. zniszczył 2 kopce nad jez. → Drahim (PG 659, 61 1v).

1616 gran. P. z m. Skwierzyną idzie kolejno przez bór [położony na W od jez. Żabno], wzdłuż ról nal. do P., koło kamienia wielkiego przy drodze ze Skwierzyny do P. oraz do Międzyrzecza, koło jez. lub błociska zw. → Drahim i dochodzi do narożnika z wsią Zemsko; opat jako punkt gran. wymienia [źródło] Studzienice, ale przedstawiciele m. Skwierzyna nie chcą tego uznać; P. ma granice z Żółwinem, Chełmskiem, m. Skwierzyną i z Zemskiem (PP 4, 39; PG 668, 614v).

3. Własn. klasztorna, → Bledzew – opactwo. 1312 Waldemar margr. brand. nadaje P. opatowi Tyderykowi oraz cystersom w Zemsku i kwituje odbiór pieniędzy od nich [po?] 5 grz. za każdą cz. własności (pro quolibet frusto proprietatis), → p. 2 (Wp. 2 nr 958); 1315 Jan margr. brand. [uzupełniając po dojściu do lat sprawnych nadanie Waldemara] daje opatowi Maciejowi i cystersom w Zemsku wieś P., → p. 2 (Wp. 2 nr 978).

1460 król Kazimierz ustala wymiar ciężarów i robocizny należnych zamkowi w Międzyrzeczu ze wsi klaszt. [m. in. z P.], → Bledzew – opactwo, p. III i przyp. 8; mieszkańcy P. mają pracować dla zamku w takim wymiarze, jak mieszkańcy wsi nal. do kl. w Paradyżu (Cystersi Bledzew D 36).

1493 P. wymienione wśród wsi, które nie zapłaciły wiardunków król. (PG 59, 5v).

1508 wiardunki król. z P. od 6 półł. i karczmy (ASK I 3, 24); 1509 pobór od 6 półł., sołtysa z 1 ł. i karczmy (ASK I 3, 67); 1563 pobór od 6 1/2 ł., 1 ł. soł. i 1 ł. lennego (mansus feudalis), 1 kowala, 2 komor. i karczmy (ASK I 5, 240); 1564 w P. 6 ł. (IBP 308); 1565 wieś P. opata bledz. obowiązana jest do ciężarów i robocizn dla zamku w Międzyrzeczu: z 6 śl. płacą razem 36 gr wieprzowego oraz każdy po 2 ćw. żyta, 3 ćw. owsa, 2 kury, 30 jaj; przez 2 dni mają żąć [zboże], a ponadto skosić wyznaczoną łąkę w Murzynowie [k. Skwierzyny] i zwieźć siano do zamku w Międzyrzeczu; każdy ma przywieźć [do zamku] 1 wóz drewna na kwartał; sołtys nic nic płaci; ogólny dochód ze wsi [dla stwa międz.] wynosi 17 zł 4 gr (LWK 1, 172); 1577 opat bledz. płaci pobór (ASK I 5, 727v); 1580 opat bledz. płaci pobór od 10 ł., 10 zagr., 6 komor., kowala oraz od pastucha [owczarza], który płaci od 30 owiec (ŹD 42).

4. 1429 sołtys Wach [czy z tego P.?²Wśród kilku wsi o nazwie P. w pow. pozn. wzmianki o sołtysach znajdujemy jedynie w P. oraz w Popówku k. Szamotuł. Nie wiadomo, w której z tych 2 wsi był w 1429 r. sołtys Wach] (RH 14, 61).

1509 Walenty opat bledz. wyraża zgodę, aby przeor bledz. kupił od Paszka sołtysa w P. puszczę bartną za 12 grz.; Paszek otrzymał tę puszczę od Andrzeja Wonden jako posag ż. Kachny (Cystersi Bledzew D 40); 1509, 1563 1 ł. soł. w P. → p. 3; 1565 sołtys zwolniony od świadczeń na rzecz stwa międz. → p. 3.

1600 Fabian Kierstyn sołtys w P. (PG 659, 61 1v).

5. 1564 wiardunki dzies. z 6 ł. w P. należą do uposażenia klucza pszczewskiego biskupa pozn. (IBP 308).

1579 Wawrzyniec z Kaźmierza, wikariusz i komendarz kościoła w P., instytuowany na par. w Łaszczynie połączoną z kościołem par. w Sarnowie (AE XII 383).

1589 (obl. 1603) kościół³→ Uwaga posiada kawał (frustum) roli obsiewany 3 miarami (metreta) zboża; pleban pobiera od 11 kmieci po 2 ćw. żyta, a od 1 kmiecia, który ma 2 ł., 3 ćw. żyta, od 12 zagr. po 2 solidy rocznie, od lennika kościelnego czynsz 9 gr (AV 3, 30).

1603 kościół w P., pod zarządem opata bledz., nieobsadzony z powodu braku kapłanów [zakonników] (AV 3, 26v); 1640 kościół drewniany w P., filia par. Zemsko (AV 10, 87).

Uwaga: Wydaje się wątpliwe, czy w P. była wcześniej osobna parafia. Nie figuruje ona ani w LBP, ani w wykazie kontrybucji od duchowieństwa z 1540 r. Wątpliwości takie wyraził już Now. 2, 478, przyp. 182. Cytowani przez niego plebani: 1437 Mikołaj (ACC 21, 90), bez daty – Stanisław (Co Pr II 92), bez daty – Jan pleb. de Popiecz, 1486 Jan Sławiński (ACC 64, 14), zapewne nie byli plebanami w naszym P. Z licznych innych wsi o nazwie Popowo w Wlkp. tylko Popowo Kościelne w pow. i diec. gnieźn. było siedzibą parafii.