GOŚLINA DŁUGA

(1393 [Goslina], 1403 or. Goslini, 1411 Gosslina Maior, 1416 Magna Goslina, 1418 Dluga Goslina, Dluga Gozslina, 1424 Dluga Gosslina, Dluga Goslyna, Dlugagoszlina, 1425 Goslina Dluga, Longa Goslina, 1440 Goslina, 1446 Goschlina Dluga, 1510 Goslyna alia, 1508 Goslinadluga), obecnie Długa Goślina, 7 km na N od Murowanej Gośliny.

1. 1446 n. pow. pozn. (PG 2, 172v); 1424 n. par. własna1KR 11, 122 przytacza wzm. z 1405 r. o pleb. Piotrze z Gośliny bez podania źródła; w kartotece SHG nie znaleźliśmy potwierdzenia tego przekazu; być może wymieniono tu omyłkowo Goślinę zamiast Goliny (k. Słupcy?, k. Jarocina?) (ACC 7, 122v); 1510 dek. Oborniki (LBP 87).

2. 1443 Jan Gośliński nie chciał przysięgać w sądzie w sprawie lasu Wrzesiec (Wrzesyecz) i granicy tego lasu zw. Kąta (Kantha)2Obecnie 2 km na SW od D.G. znajdują się zabudowania nadleśnictwa Kąty. Brak tej osady na mapach z przełomu XVIII/XIX w. (Perthées, Gilly). Prawdop. powstała ona w miejscu lasu Kąta, → p. 8 za bagnem zw. Białe Błoto (Byaleblotho); sąd przysądził ten las wraz z granicą Piotrowi z Łoskunia na wieczność (PZ 14, 166);

1500 kopce gran. między D.G. a Trojanowem znajdują się na miejscach błotnistych, niszczeją i ledwie je można rozpoznać, więc wymagają naprawy (CP 3 nr 131). 1505 na drodze z Rogoźna do Poznania między D.G. a Przebędowem na gruncie nal. do Trojanowa ma powstać karczma (CP 3 nr 131).

1510 w D. 2 jez. i lasy (LBP 87); 1531 gran. D. z Trojanowem: mieszkańcy Trojanowa nie wiedzą, gdzie są kopce gran., ponieważ znajdują się one na bagnach (CP 111, 118).

3. Własn. szlach. 1393 Dzierżek Gośliński w sporze z panią Rynarzewską o 20 grz.3Nie ma pewności, czy Dzierżek pochodzi z D.G. czy z Murowanej Gośliny (→ Goślina Kościelna); za D.G. przemawia fakt, że procesował się z dziedziczką Rynarzewa, a spory takie mieli również późniejsi dziedzice D.G (Lek. 1 nr 1342); 1411 Katarzyna z Marszewa [pow. gnieźn]. w sporze z Mikołajem z Przebędowa, Wincentym z Wojnowa i Piotrem z Brzeźna o G.M. i 1/4 Łoskunia [obecnie Łoskoń] (PZ 3, 145); b.d. taż Katarzyna z mężem Lewinem z G. dowodzi przy pomocy świadków, że sędziowie polubowni przydzielili jej część [jakiej wsi?] w podziale z Januszem Rynarzewskim (GZ 4, 117); taż, ż. Lewina, w sporze z Wincentym z Wojnowa (PZ 4, 165v); 1418 taż z mężem Lewinem w sporze ze Stanisławem niegdyś z Worowa (PZ 5, 123); taż ż. Lewina z D.G. oraz Mikołaj z Przebędowa, Pietrasz z Brzeźna i Wincenty z Wojnowa dowodzą przy pomocy świadków Wojciechowi i Mikołajowi [z Konotopi?], że między nimi a Tomisławem Konotopskim [ojcem Wojciecha i Mikołaja?] były przeprowadzone działy [majątkowe] (WR 1 nr 939).

1424 Piotr z D. z ż. Katarzyną pozywa Jakuba z Gwiazdowa [pow. gnieźn.] o 50 grz., o które upominał się już Pietrasz Wojnowski ojciec Piotra z D., „ale mu się prawo nie mogło stać, że był z ziemie wyjał” [wyszedł? wyjechał?] (WR 1 nr 1172; PZ 7, 132); 1425 tenże w sporze z plebanem → p. 5; 1435 Piotr, Sędziwój i Jan bracia niedz. z D. sprzedają Sędziwojowi i jego braciom z Wojnowa 1/4 Przebędowa za 200 grz. (PG 1, 67); 1440 Sędziwój i Jan bracia z G. zeznają w sporze z bratem Piotrem z Łoskunia, że nie przyłączyli roli ani lasu od G. do Łoskunia (WR 1 nr 1604); 1443 Jan Gośliński → p. 2; 1446 Sędziwój z G. sprzedaje Mikołajowi, Janowi i Maciejowi niegdyś z Potrzonowa [obecnie Potrzanowo] 1/2 G.D. za 500 grz. (PG 2, 172v); 1448-49 Sędziwój z Grodziska [Wielkopolskiego] sprzedaje Szlomie Żydowi z Poznania pr. do tej części D.G., które posiada Sędziwój Gośliński, a Szloma sprzedaje to pr. Piotrowi z Gaju [obecnie Gaj Wielki] sędziemu pozn. (PG 3 k. 9v, 93); 1462 śwd. Sędziwój Gośliński (Dominikanie P-ń Diss. II nr 2); tenże niegdyś z G., stryj Andrzeja Łoskuńskiego i jego sióstr, dzieci Piotra [z Łoskunia] (PG 6, 120); 1469 tenże występuje przed bpem pozn. w imieniu sołtysa z wsi Kochowo [k. Słupcy, pow. pyzdr.] (A 175).

1446 Jan s. zm. Sędziwoja z Wojnowa [i Przebędowa] oddaje Dobrogostowi i Piotrowi z Wojnowa, swym stryjom Wojnowo, Przebędowo i 1/2 G.D., a w zamian tenże Jan i jego bracia Wincenty, Dobrogost i Abraham otrzymują Pacholewo i Brzeźno (PG 2, 167v); 1466 tenże Jan z braćmi Stanisławem, Wincentym, Dobrogostem i Abrahamem ss. zm. Sędziwoja z Przebędowa [i Wojnowa] zapisują czynsze od sumy głównej 124 grz. siostrze Beacie na wsiach Pacholewo, Brzeźno i na 1/4 G. (PG 7, 239av); 1467 Dobrogost [brat wspomn. Jana] Brzezieński sprzedaje Janowi Żabickiemu [z Żabiczyna w pow. kcyń.] 3 ł. os. w D.G. za 50 zł węg. (PG 7, 247); 1470 Jan Redgoski daje w działach swym braciom Maciejowi i Spytkowi z Żabiczyna swą część w G.D. (PG 8, 69); dziedzice i patroni kościoła w D. → p. 5; 1475 Maciej i Jan Goślińscy [Żabiccy] i Dobrogost Brzezieński [jako dziedzice D.G.] w sporze z Katarzyną i Anną [cc. Piotra z Łoskunia?] dziedziczkami Łoskunia (PZ 20, 42v).

1467 zapis czynszu 40 gr od sumy 10 grz. na D.G. dla wikariuszy kat. pozn.; czynsz przeniesiony z Zalasewa (CP 14, 621).

1482-89 Dobrogost Brzezieński, a następnie Gośliński, po śmierci Jana i Macieja z D.G. skupuje części D.G. od ich spadkobierców: 1482 od Jana Mieszewskiego i Katarzyny z Mieszewskich Oleskiej za 100 grz. (PG 9, 159), 1483 od Marcina i Macieja ze Studzieńca za 100 grz. (PG 9, 185), 1485 od Stanisława ze Studzieńca za 30 grz. (PG 10, 18), 1489 od Elżbiety ż. Mik. Pląskowskiego [z domu Studzieńskiej] za 30 grz. (PG 10, 123); 1489 tenże Dobrogost Gośliński sprzedaje z pr. odkupu Stanisławowi niegdyś Worowskiemu 1/2 Brzeźna za 100 grz. (PG 10, 123); 1491 tenże zapisuje ż. Annie c. Tomasza Rożnowskiego po 100 kop gr posagu i wiana na 1/2 D.G. (PG 10, 137); 1493 tenże wujem Jana i Macieja z Oleśnicy [pow. kcyń.] (PG 10, 191v); 1493 tenże daje synowi Szymonowi 1/2 G., a po śmierci Dobrogosta Szymon ma dokonać działu z bratem (PG 7, 5v; PG 11, 7v); 1493 tenże sprzedaje Andrzejowi Kaczkowskiemu, zw. Łuszczek, 1/2 Brzeźna za 300 grz. (PG 7, 1v; PG 11, 2); 1499 tenże ma otrzymać 20 grz. kary od kmieci ze wsi Koziegłowy, którzy ponadto mają przeprosić w kościele w G. Annę ż. Dobrogosta za wyrządzone krzywdy (ACC 2 nr 1547); 1510 tenże posiada D. (LBP 87).

1485 Anna Goślińska [ż. Dobrogosta?, ż. Szymona?] pozwana o 12 grz. długu przez Jana Rościńskiego4Z in. reg. w sumariuszu dominikanek pozn. wynika, że w 1511 r. bracia Jan i Wojciech Rościńscy mieli jakieś bliżej nie określone pr. do [cz.?] D.G. (Dominikanki P-ń G 23, 10v) [z Rościnna, pow. gnieźn.] (Dominikanki P-ń C 23, 9v).

1495 Szymon Gośliński otrzymuje od ż. Anny 1/3 dóbr [w pow. kcyń.] Dziewierzewo, Umiastowice [obecnie Miastowice], Żarczyn i Sipiory (PG 7, 59v); 1496-97 tenże z ż. Anną otrzymują 20 grz. długu od Wincentego i Anny Luchowskich (NG 4 k. 113, 141); 1497-98 tenże bierze udział w posp. ruszeniu, a ż. Anna Dziewierzewska posyła przy nim swego sługę ze swych dóbr ojczystych w pow. kcyn. (ExpBel. nr 328, 564).

1514 Katarzyna c. zm. Dobrogosta Goślińskiego, ż. Jana Starołęskiego z Kanina [obecnie Koninko par. Głuszyna] (PG 15, 45v).

1423 kop. 1488/92 w M.G. 18 ł. [dużych] i 3 ł. małe i nieurodzajne (LBP 35); 1471, 1475 nie zapłacono poradlnego z D. z cz. Mac. Goślińskiego (PG 57, 130V; PZ 20, 26v); 1508 pobór od 5 1/2 ł. i karczmy (ASK I 3, 6v); 1509 pobór od 5 1/2 ł., karczmy i młyna (ASK I 3, 42v); 1510 pobór od 4 ł. (ASK I 3, 252); w D. 2 ł. os. i 7 ł. opust. oraz folw. (LBP 87); 1521 w D. 18 ł., z tego kmiecie uprawiają 7 ł., a szlachta uprawia opust., ale nie można dokładnie określić ich liczby [z powodu ich przemieszania z rolami folw.] (CP 111, 44v); 1526 w G.D. 7 ł. kmiecych os. i folw.; o łanach opust. dziedzic i kmiecie nie chcieli zeznać nic pewnego, bo są zarośnięte; prac. Jan Boguta kmieć z Łoskunia, który od 9 l. przebywa w G.D. zeznał, że są 4 ł. opust. nadające się częściowo do uprawy, ale na krańcach już drzewami zarośnięte (CP 111, 64); 1563 pobór: 5 ł. i karczma (ASK I 5, 220v; 1577 pobór z G.D. płacą Jan Starzechowski i Jan Goślicki (ASK I 5, 674v); 1580 Jan Zbyszewski płaci pobór: 5 półł., 3 zagr., 1/2 ł. karczmarskiego i mł. o 1 kole (ŹD 12).

1403-1526 mieszkańcy G.D.: 1403 Michał Karczmarz (WR 1 nr 1730); 1445 Maciej Karczmarz z D.G. w sporze z 2 kmieciami z Rakowni (WR 1 nr 1619); 1526 prac. Jan Boguta z Łoskunia od 9 l. mieszka w G.D.; Wit i Stanisław kmiecie (CP 111, 64).

5. 1423 kop. 1488/92 dzies. po 1 wiard. z 18 ł. [dużych] i po 6 gr 3 ł. małych w M.G. należą do uposażenia prebendy kan. w kat. pozn. zw. „Tarnowo” (LBP) 35; 1424 Mikołaj pleb. z D.G. upomina się u Marcina sołtysa w Wojnowie o 1 kopę [gr.] za napisanie przyw. soł. (ACC 7, 122v); 1425 tenże przegrywa proces z tymże sołtysem z Wojnowa; sołtys i wieśniacy zeznają, że płacą meszne wg miar stosowanych w Skokach [pow. gnieźn.] i w Zwanowie [pow. gnieźn., obecnie Dzwonowo], ponieważ są to dla nich bliższe miejsca targowe (loca ipsis ad foris viciniora), a tak uzgodnili panowie duchowni i świeccy (iuxta ordinacionem in Regno per nobiles terrigenas et prelatos spirituales; ACC 8, 97v); 1425 tenże w sporze z Piotrem dz. G.D.: dziedzic nie pozwalał paść bydła plebanowi, ponieważ pleban nie chciał płacić pastuchowi, tak jak inni sąsiedzi; dziedzic wycofuje się z tego stanowiska (ACC 8, 129v); 1426 tenże upomina się o 1 ćw. mąki tytułem mesznego od Andrzeja młynarza z Przebędowa (ACC 9, 36); 1463 Jan pleb. w D. pozywa Tomasza dz. Konotopi o 10 grz., które rzekomo przywłaszczył sobie Wojciech ojciec Tomasza gdy był „vitricus” kościoła w D. (ACC 43, 78v); 1429 Jakub [Cuszter?] pleb. w D.G. upomina się u Sędziwoja z Wojnowa o 1/2 grz. za 2 psałterze, o 9 sk. za odmówione wigilie za zm. Jana brata Sędziwoja i za Katarzynę zw. Stara pani, o zwrot zabranego ornatu (casula ecclesie), o 1/2 kopy gr zaległej dzies. z folw., o 20 gr za zboże i len, które Sędziwój uprawiał na łanie plebana i z którego miał dać co piąty snop, a nic nie dał, o 16 gr, które pleban pożyczył zm. Janowi (ACC 12, 174v).

1454 Klemens z Drzewicy kan. pozn. żąda, aby Jan pleb. w D. zmusił kmieci, którzy uprawiają role soł. w Łoskuniu i płacą plebanowi meszne, aby wiard. [dzies.] płacili Klemensowi; ponadto Klemens żąda, aby pleb. z D. nie pobierał dzies. snop. z ról opust. w Wojnowie i Łoskuniu (ACC 35, 10v).

1467 Dobrogost z Wojnowa zapisuje czynsz 5 grz. na Wojnowie dla ufundowanej przez siebie a erygowanej przez Andrzeja bpa pozn. altarii w kościele par. w D.; na altarystę Dobrogost prezentuje Tomasza, a bp go instytuuje5W 1468 bp Andrzej Bniński przeniósł altarię ŚŚ. Andrzeja, Stanisława i Barbary z D.G. do kat. pozn. i zmienił jej wezwanie na ŚŚ. Jana Chrzc, Floriana i Barbary (Now. 1, 420; Now. 2, 378) (ACC 46, 129).

1470 spór o prawo patronatu kościoła Ś. Marii Magdaleny w D.: Piotr z Łoskunia, Dobrogost Wojnowski oraz Jan i Maciej [Żabiccy, później Goślińscy] prezentują Jakuba z Jezierc [zapewne Jezierce k. Pobiedzisk, pow. gnieźn.], a Dobrogost Brzezieński prezentuje Jakuba z Szamotuł wikariusza i altarystę w kat. pozn. (ACC 50, 110).

1474 Katarzyna z D. pozywa pleb. Jakuba w D., ponieważ nazwał ją publicznie heretyczką, bo miała śpiewać i bluźnić przeciw sakramentom; taż ocenia swą krzywdę na 100 grz.; pleban podtrzymuje zarzuty (AC 2 nr 1373).

1510 kościół par. Ś. Marii Magdaleny i Ś. Otylii6To samo wezwanie w 1628 r. (AAP, Acta Visitationum 7, 38), patronem dziedzic Dobrogost [Brzezieński później Gośliński]; uposażenie plebana: dziesięciny snop. z folw. w D. w Łoskuniu i w Konotopi oraz z sołectwa w Wojnowie, wiard. dzies. od kmieci z Konotopi, meszne od kmieci z D. i z Konotopi oraz od zagrodnika i 2 karczmarzy z Wojnowa, 1 ćw. mąki z młyna w Wojnowie; wiard. dzies. z D. należą do uposażenia dziekana kat. pozn. i prebendy kan. zw. „Tarnowo” (LBP 34, 87); 1526 wiardunki dzies. z 7 ł. dla kanonika kat. pozn. (CP 111, 64).

1424-74 plebani i duchowni w G.D.: 1424-26 Jakub pleb.; 1429 Jakub [Cuszter?, identyczny z poprzednim?], 1431 Mikołaj z Rogoźna wikary (ACC 14, 80); 1441 Maciej pleb. (ACC 24, 18); 1454, 1461 Jan z Wilczyny [po 1461 r. prep. kościoła Ś. Ducha i altarysta w Rogoźnie], 1461 Andrzej z Lubasza (ACC 35, 10v; ACC 41, 46v); 1474 Jakub (AC 2 nr 1373; por. wyżej spór o pr. patronatu w 1470 r.).

6. 1424 Stanisław s. Mikołaja z D. student w Krakowie (AS 1, 57); 1466 Maciej kapłan z D. wydzierżawia na 3 l. kościół par. w Gaci (ACC 45, 40).

8. Od ok. VII-IX w. ślady osad na SW od D.G. k. drogi do nadleśnictwa Kąty; grodzisko wykazane przez Kowalenkę okazało się naturalnym wzniesieniem (Kowalenko 197; Hensel 1, 166-168); 2 skarby srebrne: a) skarb ukryty po 1006 r., znaleziony w 1867 r. na polach folw. Kąty, b) skarb ukryty po 1014 r., znaleziony w D.G. w 1878r., (J. ŚlASK I, S.Tabaczyński, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski, Warszawa etc. 1959, nr 18, 46).

Uwaga: W 1628 r. D.G. była własnością benedyktynek z Poznania (AAP Acta Visitationum 7, 38).

1 KR 11, 122 przytacza wzm. z 1405 r. o pleb. Piotrze z Gośliny bez podania źródła; w kartotece SHG nie znaleźliśmy potwierdzenia tego przekazu; być może wymieniono tu omyłkowo Goślinę zamiast Goliny (k. Słupcy?, k. Jarocina?).

2 Obecnie 2 km na SW od D.G. znajdują się zabudowania nadleśnictwa Kąty. Brak tej osady na mapach z przełomu XVIII/XIX w. (Perthées, Gilly). Prawdop. powstała ona w miejscu lasu Kąta, → p. 8.

3 Nie ma pewności, czy Dzierżek pochodzi z D.G. czy z Murowanej Gośliny (→ Goślina Kościelna); za D.G. przemawia fakt, że procesował się z dziedziczką Rynarzewa, a spory takie mieli również późniejsi dziedzice D.G.

4 Z in. reg. w sumariuszu dominikanek pozn. wynika, że w 1511 r. bracia Jan i Wojciech Rościńscy mieli jakieś bliżej nie określone pr. do [cz.?] D.G. (Dominikanki P-ń G 23, 10v).

5 W 1468 bp Andrzej Bniński przeniósł altarię ŚŚ. Andrzeja, Stanisława i Barbary z D.G. do kat. pozn. i zmienił jej wezwanie na ŚŚ. Jana Chrzc, Floriana i Barbary (Now. 1, 420; Now. 2, 378).

6 To samo wezwanie w 1628 r. (AAP, Acta Visitationum 7, 38).