(1321 kop. XV w., 1396 or. Gorka, 1421 Gorca) 8 km na NW od m. Śrem.

1. 1563 pow. kośc. (ASK I 4, 142); 1581 par. Brodnica (ASK I 6, 476v).

2. 1321 wieś G. położona k. Jaszkowa od strony (versus) m. Śremu, oznaczona gran. → p. 3; 1419-21, 1500, 1509, 1516, 1531 role wsi → Polne przyłączone do G. → p. 3; 1420 dziedzina Polne położona przy wsi G., w pobliżu Brodnicy (Wp. 5 nr 324); 1500 na gran. G. z Manieczkami kopce są zniszczone; w G. są role zw. przez kmieci „agri altaris”¹Najpewniej mowa tu o rolach wsi Polne oddanej przez Wojc. Polnego i przyłączonej do wsi G. kapitule kat. pozn. w związku z fundacją przez niego altarii w kat. pozn. w 1419 (CP 111, 10); 1519 gran. G. wymagają od strony Manieczek odnowy kopców, ponieważ role w G. są tutaj podorywane (CP 111, 28); 1509 wody w G. od strony Manieczek → p. 3; 1516 G. graniczy z wsiami: Przylepki, Strobiszki, Manieczki, Brodnica i Pucołowo; między rolami opust. wsi Polne a Pucołowem brak jakichkolwiek znaków gran. (CP 111, 82); 1531 granice G. z Przylepkami wymagają odnowy, ponieważ dz. Przylepski nie dopuszcza do stawiania płotów według gran. z dawna ustanowionych, chcąc powiększyć gran. swojej wsi; należy odnowić także gran. ze Strobiszkami i z Manieczkami oraz z Pucołowem na błocie, które tutaj się znajduje; między rolami w Polnem a Pucołowem brak jest kopców gran.; dz. Pucołowski zbudował groblę prowadzącą ze swej wsi do opust. wsi Polne (CP 111 k. 129v-130); 1531 w G. łąka Obrytka → p. 3; 1582 gran. między wsiami: Brodnica, Przylepki i G. biegnie od kopca narożnego z G. do Przylepek, dalej przez błoto do rowu zbudowanego dla osuszenia ról między Przylepkami a G. do drogi z Manieczek do lasów przylepskich, dalej wzdłuż tej drogi do kopca narożnego wsi: G., Przylepki i Manieczki; na gran. m. Brodnica i wsi G. oraz opust. Polne leży łąka Dobrytka (KoścZ 67 k. 451, 452v).

3. Własn. rycerska od 1321 kapituły kat. pozn. 1321 Przybysław s. Borka wda pozn. i star. Wlkp. oznajmia, że jego ciotka (avuncula) wd. po Dobrogoście wdzie pozn. [imienia brak] oraz najstarszy s. tegoż Dobrogosta, Dzierżykraj jej pasierb, oddali Domaratowi bpowi pozn. i kap. pozn. swą dziedzinę G. położoną k. Jaszkowa wsi bpa od strony [m.] Śremu, tak jak mieści się ona w swych gran., jako zadośćuczynienie za krzywdy i szkody wyrządzone w dobrach bpstwa pozn. przez tegoż komesa Dobrogosta; ponieważ Dobrogost i jego s. [imienia brak] zmarli i pochowani zostali, gdy ciążyła na nich klątwa (in maiori excommunicationis vinculis) wspomn. wd. i Dzierżykraj proszą o uwolnienie zmarłych i miejsc, w których zostali pochowani od tej klątwy; bp uznając zadośćuczynienie za skromne przystaje na prośbę ofiarodawców (Wp. 2 nr 1023); a. 1353 Andrzej kaszt. kal. otrzymał od swego brata Wincentego dziekana gnieźn. [i kan. kat. pozn.?] wieś G. k. wsi Góra [k. Śremu] i po śmierci wspomn. brata, wbrew woli kapituły kat. pozn., nie zwrócił tej wsi; został za to przez bpa ekskomunikowany; 1353 tenże Andrzej zawiera ugodę z Wojciechem bpem pozn.: Andrzej ma pr. trzymać wieś G. do najbliższego Bożego Narodzenia i będzie miał pr. zebrać w n. roku zboże ozime w G.; dopóki wieś G. nie powróci do rąk kapituły bp. pozn., odstępuje dzies. z wsi Jaszkowo plebanowi par. Przewóz, a po zakończeniu tej sprawy bp z powrotem pobierać będzie dzies. z Jaszkowa (Wp. 3 nr 1321); 1396 Jan „procurator” abpa (!) w G. pozwany przez Jana [z Czarnkowa n. Notecią] sędziego pozn. o kmiecia, który zbiegł nocą [z Jaszkowa do G.?²Do przypuszczenia, że kmieć ten zbiegł do G. z Jaszkowa, upoważniają wiadomości o sporach Jana Czarnkowskiego z l. 1393-1400 z Wichną i jej mężem Świętosławem [z Szubina] kaszt. kal. o należność za Jaszkowo, → Czarnków, dobra, p. 3B], odmawia odpowiadania za tegoż kmiecia przed sądem (Lek. 2 nr 1882).

1419-20 Wojc. Polny [s. Michała Grabionowskiego → Grabianowo k. Czempinia, przyp. 10] wikariusz kat. pozn. oddaje swą wieś Polne, która zostaje przyłączona do wsi G. za 1/4 cz. wsi kap. pozn. Chartowo; taż kap. odkupując od Wojciecha tę cz. Chartowa, zobowiązuje się płacić na rzecz fundowanej przez Wojciecha altarii ŚŚ. Jana Chrzciciela i Katarzyny w kat. pozn. czynsz roczny 5 grz. szer. gr, w tym 4 grz. zapisane na Sarbinowie [k. Swarzędza] i 1 grz. od sumy głównej 12 grz. na dobrach dziedz. braci Wojciecha w Grabianowie [k. Czempinia] (CP 14, 632; Wp. 5 nr 296, 324; Now. 1, 234).

1421 przeciwko Wawrzyńcowi kmieciowi z G. dowodzi Dochna Przylepska, że ksiądz Janusz [Szołowski z Szołowa, obecnie Wszołowo, kan. pozn.] bez jej zgody osadził swego człowieka [poddanego] w Przylepkach, gdzie jest zapisane jej wiano (WR 3 nr 918); 1428 przeciwko Klemensowi zagr. niegdyś z G.³Do identyfikacji wsi, z której pochodził ten zagr. z wsią G. k. Brodnicy i Śremu upoważniają świadkowie Mikołaja, Gorzyccy z pobliskich Gorzyc i Gorzyczek dowodzi Mikołaj z Góreczek k. Dubina, że nie zabrał mu 1/2 dobytku, w którym było: 2 woły, byk, krowa z cielęciem, 8 świń, 12 kur, żyto i pszenica (WR 1 nr 1496); 1431 Janusz [Szołowski, kan. pozn.] pozywa Jakuba kleryka z Brodnicy o 10 grz., w tym 5 grz. dla siebie, z powodu pobicia i zranienia przez tegoż Jakuba kmiecia Andrzeja Jarona z G. (AC 2 nr 1019); 1443 kap. pozn. szacuje szkody wyrządzone w G. wsi [kan. pozn.] Jakuba z Grąd [Grądy w ziemi sier.] przez wojska (AC 1 nr 273); 1445 kap. pozn. poleca archid. [pozn.?] zająć się sporami o dobra, które posiada [kan.] Jakub Grądzki w G., skąd tenże Jakub jako posiadacz tej wsi został pozwany przed sąd ziem. w Śremie (AC 1 nr 308).

1500 w G. wsi kap. pozn. jest 8 ł. kmiecych, w tym 4 ł. os., 2 ł. opust. od czasu zarazy; niektóre łany są uprawiane za czynsz, lecz nie w całości, płacą za nie po kilka gr; sołectwo ma 2 ł., folw. 4 ł.; kmiecie płacą z łanu czynsz po 60 gr; jest tu 1 zagr., karczmy brak; kmiecie, którzy się osiedlają, otrzymują pewne pieniądze; w G. była osobna dziedzina zw. Polne; kmiecie, którzy uprawiają w niej rolę, płacą czynsz 1/2 grz.; Mik. Rosza zagr. z Manieczek i drugi Rosza wydzierżawili role pod zasiewy ozime u pana Jana [kan. pozn.?]; inne [role wydzierżawił] Jan Gadek z Pucołowa; kmiecie z G.: Marcin, Maciej sołtys, Szymon, Bartosz uprawiają role we wsi Borek [obecnie Boreczek k. Śremu], Jas [Jaś kmieć] w Szymanowie; w Manieczkach [uprawiają role kmiecie z G.:] Marcin kowal i Bartłomiej włodarz (CP 111, 10v).

1509 w G. 8 ł. kmiecych, w tym 4 ł. os. i 4 opust.; płacą z łanu os. po 60 gr, z łanu opust. po 48 gr, nadto po 2 koguty i 30 jaj; sołectwo ma 2 ł. os.; sołtys winien służyć konno regensowi; folw. liczy 3 i 2 ł., lecz nie są uprawiane; dwór opuszczony, wszystkie budynki zniszczone; jest karczma, zagrodników brak; w małym domku (gaza parva) mieszka pasterz, który pasie stado [mieszkańców wsi]; w G. są in. role zw. Polne, które wydzierżawiają 3 kmiecie; gdy uprawiane są przez kmieci w całości, płacą z nich kapitule 1/2 grz. czynszu; kmiecie skarżą się na [szl.] Jana z Manieczek, że zabrania im przepędzać stado i poić je w wodach z powodu łowienia [dzikich] kaczek, mimo że dawniej zawsze mieli tam wolny wodopój dla bydła bez czyichkolwiek sprzeciwów (CP 111 k. 27v-28).

1516 w G. jest 8 ł. kmiecych, tylko 4 ł. os.; płacą z nich kapitule czynsz z łanu po 60 gr, a regensowi po 2 kapłony i 30 jaj; 4 ł. od wielu lat opust., te uprawiane są przez kmieci za czynsz po 1 grz. i 6 gr, 2 koguty i 30 jaj; folw. w 1 polu ma 3 ł., w drugim więcej niż 2 ł., w trzecim więcej niż 1 ł.; w tym roku kmiecie uprawili dla regensa role pod zasiew 3 1/2 ćw. żyta; 1 ł. [folw.] wydzierżawiony za 1 grz. i 1 ćw. owsa; łąki w G. dają 4 stogi siana, do sianokosów są zobowiązani kmiecie, którym dawano [za to] beczkę piwa; obecnie nic im się nie daje; domagają się przywrócenia dawnego zwyczaju; sołectwo ma 2 ł., które posiada Maciej sołtys, człowiek dobry i zamożny; karczmy brak, 3 ogrody (ortulanie) od wielu lat opust.; obok wsi G. są in. role wsi opust. Polne, wydzierżawione różnym ludziom; w tejże wsi zajmowane są przez szl. Wojc. Pucołowskiego łąki i zarośla z powodu braku znaków gran. (CP 111 k. 81v-82).

1531 w G. jest 8 ł. kmiecych, w tym 4 ł. os., z których płacą po 60 gr i 4 ł. opust., z których płacą po 4 1/2 wiard., nadto po 2 kapłony i 30 jaj; folw. w 2 polach liczy 3 ł., w trzecim 2 ł., uprawiane przez kmieci; jest dwór; z łąk w G. zbierają 4 stogi siana; koszą kmiecie i najemni; mówią, że kosili tak wiele jak z łąki Obrytki (quantum Obrythka pratum); regens daje im obiad i beczkę piwa; sołectwo ma 2 ł., sołtys jest zamożny; karczmy brak, są 3 ogrody, 1 z nich opust.; kmiecie skarżą się na robocizny; jest tu opust. wioska (villula) Polne, uprawiana za czynsz przez [kmieci:] Warwasa z Brodnicy za 12 gr i przez Błażeja z Manieczek za 8 gr; szl. Pucołowski zaorał tu i obsiał pod jare 150 zagonów oraz wyciął zarośla do budowy swej grobli; poddani z G. skarżą się, że tenże Pucołowski grozi im, że nie osiedlą się na rolach w Polnem, ponieważ regens chce wydzierżawić je obcym; proszą, by im je wydzierżawiono; skarżą się też, że Pucołowski wypasa im pastwiska w G. (CP 111 k. 129v-130).

Pobór: 1563 z 5 1/2 ł. (ASK I 4, 142); 1581 z 5 ł., z 1 ł. soł., od 2 zagr. (ASK I 6, 476v).

Mieszkańcy w G.: 1421 Wawrzyniec kmieć, a. 1428 Klemens zagr., 1431 Andrzej Jaron kmieć, 1500 Marcin, Szymon, Bartosz, Jas, Marcin kowal, Bartłomiej włodarz, kmiecie → wyżej.

4. 1416 Maciej i Jan sołtysi z G. i Wojciech wójt [z Brodnicy?, z Czempinia?] bracia, w sporze o łąkę [gdzie?] przez nich wysieczoną z Pietraszem Grabionowskim [z Grabianowa k. Czempinia]; ciż bracia powierzają swą sprawę Januszowi Szołowskiemu kan. pozn. (WR 3 nr 618); 1427 sołtys z G. [imienia brak] w sporze z Andrzejem Brodnickim o zajęte w Brodnicy w życie 8 koni tegoż sołtysa (WR 3 m 1288); 1500 Maciej sołtys, 1516 Maciej sołtys, 1500, 1509, 1516, 1531 i 1581 łany soł. → p. 3; a. 1525 sołtys z G. zakupił w czasach [kan. pozn.] Zygmunta dzies. z wsi opust. Borek [k. Śremu] za 1 grz., obecnie [1525] daje za nią [kan.] Migdałowi od 3 l. po 18 gr (CP 111, 62).

5. 1500, 1509 kmiecie z G. uprawiają role we wsi Polne, płacą pleb. w Brodnicy dzies. po 6 gr (CP 111 k. 10, 28).

Uwaga: Por. → Górka niezident. k. Śremu lub Książa, uwaga.