1286-97, kop. 1307 Comornyky (Wp. 3 nr 2037, 2040), 1365 or. Komorniky (Wp. 3 nr 1544), 10 km na SW od m. Poznań.

1. 1508 n. pow. pozn. (ASK I 3, 4v); 1383 n. par. własna (pleban, Wp. 3 nr 1815).

2. 1286-97 sołtys może zbudować młyn na strudze Ciemna (Wp. 3 nr 2037, do daty por. Wp. 3 nr 2040). 1310 wieś bpia Czermna [obecnie jest to pole Czernia w K., tak UN 93, 20] przylega do C. (Wp. 2 nr 931); 1365, 1367 dziedzina Dąbrowa w pobliżu dziedzin K. i Rosnowo (Wp. 3 nr 1544, 1576); 1482 młyn i staw rybny w C. (CP 3 nr 68).

1500 wieś bpia C. graniczy z Głuchowem, wsią kap. kat. pozn., lecz nie ma kopcy gran., wobec czego są spory o łąki i role, a z Głuchowa żalą się na zajmowanie im bydła przez kmieci i rządców z C.; C. graniczą z Pabianowem [obecnie Fabianowo], wsią kap. kat. pozn.; zamiast znaków gran. są miedze, które z dawien dawna uważano za kopce gran.; z Pabianowa skarżą się na liczne coroczne szkody w zasiewach, które im podorywają ze strony C. (CP 111, 15v-16); 1509 między C. a Głuchowem nie rozpoznaje się kopcy gran., z Głuchowa żalą się na zajmowanie im bydła i wypasanie [ich gruntów przez mieszkańców C.] (CP 111, 31); 1531 C. graniczą z Głuchowem; wieśniacy z Pabianowa proszą o odnowienie granic z C. i skarżą się, że mieszkańcy C. zajmują im bydło (CP 111, 131).

1579 penitencjariusze kat. pozn. dokonują zamiany z bpem pozn. dając mu wioseczkę opust. Czermna, przynależną do altarii Ś. Trójcy w kat. pozn., przyległą do K., celem jej wcielenia do K., w zamian za 10 grz. rocznie tytułem dzies. ze wsi bpiej Żabikowo (AE XII 366v-367v).

3. Własn. bpów pozn. 1286-97 bp pozn. wydaje dok. dla wsi C., którą powierzył sołtysowi celem lokacji: po 8 latach wolnizny czynsz rocznie z ł. flamandzkiego po 2 ćw. (mensure) pszenicy, 2 ćw. jęczmienia, 4 ćw. żyta, 4 ćw. owsa i wiardunek srebra (Wp. 3 nr 2037; do daty por. Wp. 3 nr 2040).

1307, 1310, 1510, 1577, 1580 C. wieś bpów pozn. (Wp. 3 nr 2040; Wp. 2 nr 931; LBP 97; ASK I 5, 679v; ŹD 14).

1482 bp pozn. dla polepszenia stanu dóbr bpich i dla usług szl. Piotra Jankowkiego swego służebnika (familiaris) nadaje mu dziedzicznie młyn przy stawie rybnym w C., na nowo przezeń zbudowany na własny koszt, zezwalając na alienację młyna przezeń, daje mu 1/3 z opłat za przemiał; młynarz ma dla pana hodować i tuczyć 2 wieprze rocznie, ma ponosić 1/3 nakładów na kamienie i inne potrzeby młyńskie, otrzymuje łąkę między starą a nową groblą, a na niej może założyć ogród (CP 3 nr 68).

1564 C. wieś bpów pozn; [kmiecie] z ł. dają czynszu 1 grz. 6 gr, 4 ćw. owsa, 2 kapłony, 2 koguty, 30 jaj, dają owies tytułem wiecnego; karczmarz z karczmy daje po 24 gr, roli nie ma; 3 zagr., nie mają zagród, nic nie płacą, młócą na folwarku i robią, kiedy im się każe (IBP 276-277).

1478-1580: 1478 C. w wykazie zaległości podatkowych (PG 58, 72v); 1508 pobór: 8 ł., z karczmy wiard. (ASK I 3, 4v); 1509 pobór: 7 1/2 ł., sołtys z 3 ł., karczma 6 gr (ASK I 3, 39v); 1510 11 1/2 ł. os., 10 1/2 ł. opust. [z tego] 3 ł. uprawiają w zamian za czynsz, 3 ł. sołectwa, 2 karczmy: bpia i sołtysia (LBP 97); 1563 19 ł. os. i opust., 1 karczma dor., 1 kowal (ASK I 5, 217v); 1564 19 ł. z tego 12 ł. os. i 7 ł. opust., karczma bez roli, 3 ł. sołeckie, 3 zagr. bez zagród, folwark (IBP 276-277); 1580 pobór: 12 1 /2 ł., 4 zagr., 6 komor., 2 rzem. (ŹD 14).

1387 kmieć Michał → p. 4; 1398 Jan Byk, kmieć w K. nie staje w sądzie w procesie ze [szl.] Janem Sramem z Otusza o 4 grz. (Lek. 1 nr 2586); 1461 kmiecie → p. 4; 1518 prac. Wojciech, kmieć z C., wraz z prac. Wawrzyńcem sługą (servitor) z Buku poręcza roztropnemu (discretus) Walentynowi, kościelnemu (minister ecclesie) w Modrzu za Marcina Lwika, plebana w C. (ACC 93, 93).

4. 1286-97 z dok. lokacyjnego wsi C.: sołtys imieniem Zdziech (Zdoth) ma wieś lokować na pr. niem., otrzymuje co siódmy ł. flamandzki wolny, nadto wolną karczmę, kuźnię (fabrica), piekarnię, jatkę rzeźnicką i szewską, 1/3 dochodów sądowych, może zbudować młyn na własny użytek, lecz mleć dla pana bez opłaty, może polować na zające i kuropatwy (Wp. 3 nr 2037, do daty por. Wp. 3 nr 2040).

1307 bp pozn. nadaje swemu służebnikowi (servitor) Gertramowi mieszcz. pozn. sołectwo w K., które na podstawie wyroku sądowego Zdziech (Zdethe) wraz z braćmi utracił na rzecz bpa, a także transumuje dok. swego poprzednika z 1286-97 (Wp. 3 nr 2040); 1307 bp pozn. zezwala Tomaszowi i jego ss. Miłochowi, Jakubowi i Mikołajowi, mieszkającym w Plewiskach [koło K.] na kupno sołectwa w K. od Gertrama, mieszcz. pozn., zezwala im na sprzedaż sołectwa za swoją zgodą, potwierdza wcześniejsze dok., dotyczące tego sołectwa z 1286-97 i 1307 (Wp. 3 nr 2041).

1387 sołtys z K. wraz z kmieciem Michałem z K. toczą proces z Mikołajem [z Bytynia, kaszt.] starogrodzkim, sołtys o 12 grz., kmieć o 3 grz.; Mikołaj nie staje w sądzie i popada w kary (m. in. pena furtiva, Lek. 1 nr 226, 227).

1461 pracowici Grzegorz sołtys, Jan Gulan, Marcin Grosz, J[an] i Stanisław Kokosiołek [!] kmiecie z C. zapłacą za zboże [brak bliższych informacji] Bartłomiejowi z Dobieszewa [pow. kcyn.], kanonikowi koleg. NMP in Summo Poznaniensi 8 1/2 grz. monety pospolitej (ACC 41, 92v).

1508 N. [Mikołaj?] sołtys w C. (ACC 85, 104v); 1509 sołtys płaci pobór z 3 ł. (ASK I 3, 39v); 1510 sołectwo ma 3 ł., karczma sołtysia (LBP 97).

1510 Maciej, s. zm. Piotra sołtysa z C., na łożu śmierci, w Dupiewie, w domu wuja Łukasza i swej babki, sporządza testament: przeznacza 11 wiard. i 6 gr dla kościoła w C. i 30 gr na trycezymę za dusze swych rodziców, 13 wiard. i 6 gr dla kościoła w Dupiewie, gdzie chce być pogrzebany i 30 gr na trycezymę za dusze własną i rodziców; pieniądze na ten cel ze sprzedaży sołectwa, w wysokości 7 1/2 grz., obłożone sekwestrem, znajdują się u sołtysa w C.; spadkodawca całe swoje pozostałe mienie przeznacza temu, kto go wychował; oddala roszczenia Marcina Kózki z Buku, który zgłosił swe pr. bliższości; wyjaśnia, że pomija w testamencie [innych] krewnych, ponieważ jego dziadek wraz ze stryjem zagarnęli 20 grz. i 10 wiard., wraz ze zbożem z 3 ł., ruchomości domowe, szaty, inwentarz żywy i obrócili to na swój własny użytek, zaś Macieja w dzieciństwie przygarnęła z litości babka i z własnych środków żywiła i odziewała przez 14 lat; wykonawcami testamentu plebani i witrycy kościołów w C. i Dupiewie (AC 2 nr 1639; ACC 87, 49v).

1510 opatrzny Benedykt, sołtys w C, zeznaje, że w jego posiadaniu znajduje się 7 1/2 grz. z dziedzictwa po zm. Macieju s. Piotra, sołtysa w C, jakie ten zapisał w testamencie dla kościołów w C. i Dupiewie (ACC 87, 54v).

1513 prac. Benedykt, sołtys z C. (ACC 89. 9); 1556 kap. kat. pozn. na prośby, które wniósł uczc. Wawrzyniec, sołtys z K., poleca wpisać do kopiariusza kap. przywilej sołtysi z 1307 (CP 4, 66v); 1564 w C. 3 ł. sołtysie: sołtys nic nie daje, a tylko pełni służbę (servitia. IBP 276-277); 1602 bp pozn. nadaje szl. Kasprowi Frankowicowi Rostowskiemu. swemu służebnikowi (familiaris servitor), sołectwo w K., zgodnie z przywilejem z 1307; wartość sołectwa o 3 ł., w trzech polach, oszacowano na 30 grz. (CP 4 nr 309).

5. 1383-1409 pleban Ludwik (Lek. 2 nr 1919; Wp. 3 nr 1815; Wp. 5 nr 134; WR 1 nr 486): 1383 tenże przedstawiony bpowi jako kandydat na altarystę nowo utworzonej altarii Ś. Krzyża i Ś. Piotra i Andrzeja Apostołów w kat. pozn. (Wp. 3 nr 1815; Wp. 6 nr 282); 1400-11 tenże, kan. kat. pozn. (Wp. 5 nr 7, 134, 181); 1409 tenże, współfundator lub fundator altarii Wszystkich Świętych w kat. pozn. (Now. 1, 340-341).

1395 prebenda w kat. pozn. zw. komornicka, określona jako niedostatecznie uposażona, wymieniona w projekcie reorganizacji beneficjów kat., który choć zatwierdzony przez kurię rzymską, został przez nią skasowany, ponieważ wprowadzał zbyt wiele zmian (Bul. Pol. 3 nr 422).

1427-34 pleban Maciej (SzPozn. 156; AC 2 nr 1011): 2 IX 1434 tenże toczy proces ze szl. Kuszem z Rosnowa, który od przeszło 6 lat uprawia [opust.] 2 1/2 ł. kmiecego; z łanów tych kmiecie płacili plebanowi meszne, natomiast Kusz odmawia tego, dopóki w tej sprawie nie nastąpi porozumienie (decisio) między Kościołem i szlachtą, co ma nastąpić na zjeździe (convencio) na przyszłego ś. Marcina (11 XI); z tego powodu Kusz wnosi o zwolnienie go do tej daty od kary ekskomuniki, w którą na wniosek plebana popadł wskutek odmowy płacenia mesznego (AC 2 nr 1057).

1452 wsie Rosnowo i Rosnówko w par. C. (CP 5 nr 11).

1452-59 pleban Maciej (ACC 32, 119v): 1452 tenże uposaża kanonikat fundi Tomice w koleg. NMP in Summo Poznaniensi (Now. 2, 594); 1453 temuż szl. Wierzbięta ze Skórzewka z ż. Anną mają zapłacić 11 grz. z tytułu kupna; gdyby pleban Maciej umarł, to sumę tę mają wypłacić jego bratankowi (filiaster) Marcinowi (ACC 34, 103v); 1457 tenże toczy proces z Mikołajem s. Mirka, wikariuszem w kat. gnieźn., który posiada i używa mszał wartości 20 grz., ozdobiony inicjałami i miniaturami (capitula magna et passiones ... Iesu Christi) złotymi i w innych kolorach; wnosi o jego zwrot, albo o zapłatę, albo o złożenie do depozytu sąd. (AC 2 nr 532); 1459 tenże toczy proces z Mikołajem, plebanem w Kościanie (ACC 39, 65v): 1461 tenże wspomn. jako zm. (ACC 41, 92).

1461 Jan (bez określenia stanu), niegdyś dzierżawca dochodów kościelnych (conventor) w C, toczy proces z Mikołajem, wikariuszem w C. (ACC 41, 51v).

1461 Marcin i [inni] bratankowie (nepotes) zm. Macieja plebana w C. toczą proces z Piotrem kościelnym (minister ecclesie) w C, żądając od niego 6 kóz wartości 1 kopy półgr, 7 gr za piwo, jakie wypił u żony Marcina oraz 1/2 grz. półgr, jakie mu wręczyli [z nie podanego powodu] w domu Dusza (ACC 41, 92).

1479 zgon Mikołaja z Soboty, kan. kat. pozn., 1457-79 wikariusza gen. i oficjała pozn., do 1455 plebana w Miłosławiu [pow. pyzdr.], od 1455 plebana w Pyzdrach, Rogoźnie, Komornikach [tu dat nie podano dokładniej], Lechlinie (SŹ 3, 15).

1488 czynsz dla altarii w C. na wsi Krzyżanowo → niżej 1502.

1496-1500 Mik. Skoroszewski (SzPozn. 156): 1500 tenże, pleban w C. i altarysta w Poznaniu toczy proces z Janem Jankiem krawcem z Poznania, który wnosi o zwolnienie go od kary ekskomuniki, w którą popadł na jego wniosek (AC 2 nr 1552).

1502-08 Jakub, altarysta w C.: 1502 tenże, dla swej altarii w C., kupuje 6 1/2 wiard. czynszu rocznego od Jakuba Rosnowskiego, na jego cz. wsi Granowo za 19 1/2 grz., z zastrz. pr. wykupu; czynsz ten zostaje przeniesiony ze wsi Krzyżanowo, na której ciążył od 1488 (PG 12, 218); 1507 tenże, altarysta w K., dla altarii ŚŚ. Mikołaja i Barbary, kupuje 1/2 grz. czynszu rocznego od Jakuba Rosnowskiego, niegdyś Zapartskiego, na jego częściach we wsiach Rosnowo i Rosnówko, z zastrz. pr. wykupu; czynsz ten zostaje przeniesiony ze wsi Dąbrówka [niezident.] (PG 13, 130v); 1508 → niżej.

1508-10 pleban Marcin (AC 2 nr 1639; ACC 87, 49v): 1508 Marcin Dąbrowski, kan. kat. pozn., dz. w Dąbrowie [k. Poznania, par. Skórzewo] toczy proces z Marcinem plebanem, Jakubem altarysta i Mikołajem sołtysem w C. i twierdzi, że gotów jest wykupić czynsz roczny w wysokości 2 grz., który ciąży na Dąbrowie, płatny na rzecz altarii, gdy tylko Jakub altarysta oraz pleban i sołtys, jako patroni altarii, dokonają pokwitowania wykupu, tak jak o to są pozwani, zaś sędzia wyrokuje, że dłużnik ma sumę główną wraz z bieżącym czynszem złożyć do depozytu, a wierzyciel otrzyma ją za pokwitowaniem (ACC 85, 104v).

1508, 1510 do parafii w K.: K., Plewiska, Pabianowo [obecnie Fabianowo], Junikowo, Głuchowo, Rosnowo, Rosnówko, Świerczewo i Rudnicze (ASK I 3, 4v; LBP 97-98).

1510 witrycy kościoła w C. (AC 2 nr 1639; ACC 87, 49v).

1518 witrycy kościoła w C. toczą proces z prac. Wojciechem Bociankiem z Baranowa o 1/2 stodoły zboża wartości 7 grz.; witrycy twierdzą, że zboże to prac. Wojciech Nosek z Plewisk, zm. przed 4 laty, legował kościołowi par. w C, zaś pozwany zagarnął je; z przeciwnej strony Wojciech Bocianek i Stanisław Wilk twierdzą, że zm. spadkodawca był ich krewnym oraz że podarował im sporne zboże; strony mają przeprowadzić postępowanie dowodowe (ACC 93, 128v).

7. SzPozn. 155-156.

8. Grodzisko nie ustalonego typu, bliżej nie zlokalizowane, w K. „od Plewisk ku Głuchowu” (K 3, 603; Kowalenko 234; Hensel 3, 95). Znaleziska naczyń glinianych z okresu ok. 600-1250 (Hensel 3, 95-97).

Kościół murowany z XV-XVI w., obecnie neobarokowy 1911-12, z zachowaniem gotyckiego prezbiterium (KZSz. V 20, 14-15).

Uwaga: K 3, 603 wymienia Grodzisko, miejsce na K. Cytowane przez autora źródło, wizytacja z 1696 r., w opisie ról pleb. mówi tylko, że w K., w trzecim polu, znajduje się płosa pleb., położona za drogą wiodącą do Grodziska [Wlkp.], zaś płosa ta ciągnie się do Głuchowa i do płosy tej przynależy łąka (AV 18, 421).