MSZCZYCZYN

1421 or. Mssziczino (ACC 5, 87), 1428 Mschyczyno, Mschycino (KoścZ 9, 135; PZ 10, 53v), 1429 Msczyczyno, Mschyczino, Msyczyno, Msycyno, Msyczino, Msczino (KoścZ 9 k. 161, 164v, 204, 215 v, 232, 237), 1470 Msczyschyno (PG 57, 45v-46), 1471 Mszyczyno (KoścZ 15, 571), 1503 Mszyczino (PG 12, 255v), 1514 Msziczino (KoścZ 18, 507v), 6 km na SE od Dolska.

1. 1469 n. pow. kośc. (PG 8, 3v); 1564 n. par. Dolsk (IBP 309).

2. 1421 młyn [wiatrak?] → p. 3: mieszkańcy; 1432 zapowiedź → p. 3; 1511 młyn wodny → p. 6; 1563 dwa młyny o 2 kołach → p. 3: pobór; 1575 mł. wodny w M. → p.3.

1511 granica między Wycisłowem nal. do Winc. Czackiego a M. Jana Grabowieckiego: kopiec narożny przy starej drodze z Pokrzywnicy do Wycisłowa rozdziela M. i Brześnicę dziedziców z Koszkowa; stąd do nowej drogi z Pokrzywnicy do Wycisłowa i obok tej drogi do samicy rzeki Obry; krzyże na drzewach k. samicy znaczą granice aż do lasu Osowce; przez las ten aż do drogi z Grodnicy do M.; w tym miejscu kopiec narożny pod krzywą lipą w lesie Osowce; od tego kopca po lewej stronie drogi ziemia Czackiego, po prawej – Grabowieckiego, aż do kopca narożnego zw. Koniewy kopiec, który dzieli Grodnicę bpa pozn., Wycisłowo, Koszkowo i M. (KoścZ 18, 235); 1514 Jan Grabowiecki dz. w M. oraz Andrzej i Błażej bracia niedz. Westerscy z Pokrzywnicy dokonują rozgraniczenia M. i Pokrzywnicy: granica biegnie od kopca narożnego między lasami Przybył i Gajki, który to kopiec dzieli Księginki bpa pozn., M., Pokrzywnicę i Okale; stąd granica do drogi z M. do Pokrzywnicy i dalej na prawo od drogi obok drożyska w stronę mieciska (venaculum alias myeczysko)1Miecisko: miejsce w lesie przeznaczone do polowania na dziką zwierzynę przy użyciu sieci Jana Grabowieckiego, które to miecisko rozciąga się od łąki Rudna; od mieciska idąc obok strugi Rudna do wielkiej drogi z Borku do Dolska; Jan Grabowiecki zapewnia ludziom z Pokrzywnicy pr. wyrębu drzew na opał nad strugą Brzeźnica aż do brodu zw. Kamienny Brodek; woźny zapowiada dobra Grabowieckiego w M. z dziedziną Gajewo przyłączoną do M. (KoścZ 18, 507v-508); 1523 rola i dom karczmarski zw. Bdziechowskie → p. 3.

1542 podział M. i Gajewa; wymienione obiekty2We wszystkich podziałach M. i Gajewa wymieniano liczne obiekty, ale nie wiadomo, które z nich należały do M. które zaś do Gajewa: granice z Ostrowem, Malechowem, Smogorzewem, Grodnicą, Księginkami; Studziona; mł. Smogorzewski; Mokre lasy; rola i miedza Żydowska; łąka kaczmarskiego Osowca; struga od młyna do Wlk. Osowca; lasy: Osowce Mały i Wielki, Kaczmarski, Kopciowy Ostrów, Skrzypiowy; [łąka?] Gołębina; Wygorzały Dąbek; miecisko Świnie; wielka droga z Borku do Dolska; [las] Miąszy Kąt; Rudna; staw u Dolskiej drogi; staw Świny; sadzawki k. młyna; Stwolinowa góra; [rz.] Obra (PG 145, 554v-556); 1569-70 gaik dalszy i bliższy; łąka zw. Gołęba (Gołębe); olszyna przy folwarku; Mokry Las olchowy (KoścG 23, 192v-193; KoścZ 60, 33-39); 1577 chrusty rokitowe w Mokrym lesie olchowym; las dębowy i brzozowy w miejscu zw. Gołęba i w miejscu zw. Bliżny gaik przy wsi (KoścZ 64, 155-159); 1584 las Miąszy Kąt → p. 3.

1586 proces między Janem Włostowskim a Janem Grabowieckim o podział M. i Gajewa; wymienione obiekty: łąka Zbytek przy granicy z Malechowem; lasy i łąki: oba Osowce [Wlk. i Mały], Skrzypiów; lasy: Brzeziny, Kopciów Ostrów (KoścG 40, 127-128); 1586 podział M. i Gajewa między Sebastianem i Janem Grabowieckimi a Janem Włostowskim; wymienione obiekty: gaik Bliższy; gaik Nadolny; łąki na Ostrówku; granice z Księginkami, Pokrzywnicą; [las] Miąszy Kąt; drożysko do Rudny; miedza Dębowa; stawy: przy dworze „na Gajewie”; Lipowy smug; lasy: na Zbytku, za Obrą w stronę Wycisłowa z [lasem] Małym Osowcem przy granicy z Grodnicą, za Obrą nad strużką wpadającą do Obry przy Wielkim Osowcu [ciągnący się] aż do granicy z Grodnicą; wielka łąka za lasem przy granicy Grodnicą i Smogorzewem; łąka za lasem na Kopciowym Ostrowie przy lesie Obernym; samica Chłodna; olszyna przy Dolskiej drodze rozciąga się do granic z Malechowem; 2 sołectwa (KoścG 42, 38-41v); 1586 działy Sebastiana i Jana ss. Stan. Grabowieckiego we wsiach M. os. i Gajewo opust.; wymienione obiekty: sołectwo; młyny: Gajek powyżej wsi, → Ziemek; kopanina przy Gołębinie; stawy: Nadolny, Pośredni, obok chmielnika, 2 stawy przy Dolskiej drodze; 2 sadzawki przy mielcuchu; Świnia grobla; role folw. „na Gajewie”; łąki: Stolnikowska, na Zbytku, „pod Ziemkiem”; łąki na Ostrówku [ciągnące się] do granic Malechowem; lasy nad Obrą i za Obrą; bór Miąszy Kąt i Przymiarki; stary most [na Obrze] (PG 150, 307v-310).

3. Własn. szlach. 1426-32 Mikołaj z M., Mszczyczyński (WR 3 nr 1148), także z → Kolnic: 1430 tenże toczy proces z Wojciechem z Góry (KoścZ 9, 243); 1432 tenże Kolnicki zapowiada swe dziedziny M., Kolnice i → Lgota (KoścZ 10, 62).

1428 Jan z M. winien jest Katarzynie kuśnierce z Poznania 1 1/2 grz. oraz 3 grz. (PZ 10, 53v).

1428-30 Henryk (błędnie: Andrzej) z M., także Wyszakowski (→ Wyszakowo): 1428-29 tenże toczy proces z Hinczką Międzychodzkim i zobowiązuje się go uwolnić od 4 grz. bez 1 wiard. poręki wobec Dziersława z Szelejewa; zastępuje go w sądzie Adam z Ostrowieczna (KoścZ 9 k. 135, 161, 164v); 1429 tenże winien jest Janowi Jarosławskiemu 1 kopę [gr] (KoścZ 9, 204); 1429 tegoż zastępuje w sądzie Hinczka [Międzychodzki?] (KoścZ 9, 215v); 1429 tenże niegdyś Wyszakowski w procesie z Mik. Kolnickim3Inne informacje o procesach Henryka Wyszakowskiego z Mik. Kolnickim, w których nie mówi się wyraźnie o M., → Kolniczki uzyskuje pr. do robocizn wszystkich kmieci w M., zgodnie z dok., jaki dał Henrykowi ich pan; Kolnicki ma też uzyskać uwolnienie (debet exbrigare) Henryka od ekskomuniki z powodu [nie płacenia] mesznego (KoścZ 9, 195v); 1429 tenże Wyszakowski zawiera ugodę z Mik. Kolnickim: Kolnicki ma mu zapłacić 10 grz. za szkody, a Henryk może spokojnie siedzieć w M. do ś. Wojciecha [23 IV 1430] i korzystać z pastwisk i drewna na opał (KoścZ 9, 232); za tegoż Wyszakowskiego ręczy jego brat Marcin Krzyżanowski [→ Krzyżanowo], że unieważni wszystkie pozwy i wyroki, jakie obciążały dobra Henryka w M. (KoścZ 9, 237); 1430 tenże z M. toczy proces z kmieciem Janem z M. o robocizny wartości 2 grz. (KoścZ 9, 265v).

1469 Paweł Pachota z → Kolnic [s. Mik. Kolnickiego] zapisuje swej ż. Małgorzacie posag i wiano na wsiach Kolnice, → Krotczyno, M. os. oraz Lgota i Chwałkowo [k. Książa] opust. (PG 8, 3v); 1470 arbitrzy mają dokonać podziału dóbr po ojcu i matce w M., Kolnicach, Chwałkowie i Krotczynie, między rodzeństwem: Jadwigą ż. Jana ze Szkudły [pow. kal.], Katarzyną panną, Świeborem i Pawłem Pachotą Kórnickimi oraz ich bratankami, ss. zm. Jana Kolnickiego (PG 57, 45v-46); 1471 Paweł Pachota z Kolnic, Krotczyna, Chwałkowa i M. (KoścZ 15, 571); 1475 Paweł Pachota i Świebor bracia rodzeni z bratankami Mikołajem i Janem, synami zm. Jana Chwałkowskiego, dziedzice w Kolnicach sprzedają z zastrz. pr. wykupu Janowi Szkudelskiemu [swemu szwagrowi] wsie M. i Kanino opust.4Wyżej uznaliśmy, iż jest to tylko zepsuty zapis nazwy → Gajewo. Nazwa Kaninko występuje jednak w znanych nam obecnie źródłach jeszcze dwukrotnie (1534, → p. 3: Andrzej Roszkowski). Być może zatem chodzi tu rzeczywiście o odrębny obiekt, drugą opust. dziedzinę, podobnie jak Gajewo, uznawaną za przynależność M za 200 grz. (PG 9, 22); 1477 Paweł Pachota i Świebor bracia oraz Mikołaj ich bratanek, dziedzice w Kolnicach dają Piotrowi Miłosławskiemu z Nowego Miasta swą cz. wsi M., a otrzymują w zamian 3 ł. os. w Chromcu i 600 grz. (PG 9, 78).

1486 Adam z Nowego Miasta [s. Piotra] daje Janowi Rozdrażewskiemu dobra nowomiejskie, w tym m. in. wieś M., a otrzymuje w zamian wieś Gogolewo; Rozdrażewski sprzedaje 1/3 nabytych dóbr swemu synowi Janowi za 3000 zł węg., a na ich 1/2 oprawia posag i wiano swej ż. Elżbiety (PG 10, 55v); 1488 Elżbieta ż. Stan. Szczurskiego sprzedaje Janowi Rozdrażewskiemu swe cz. dóbr po ojcu Piotrze z Nowego Miasta i matce Magdalenie, m. in. w M., za 1000 zł węg. (PG 10, 99v); 1503 Jadwiga ż. Jarosława Nowomiejskiego z Rozdrażewa w asystencji wuja Wawrz. Kolnickiego odstępuje swemu mężowi 1/3 dóbr Nowe Miasto po ojcu, m.in. M., oraz zapisuje mu na tych dobrach 4000 grz., które on wyłożył na wykup owych dóbr z zastawu; Hieronim czyli Jarosław Rozdrażewski zapisuje jej na 1/2 swej cz. dóbr nowomiejskich, m. in. M., po 700 grz. posagu i wiana (PG 12 k. 255v-256, 258v-259); 1507 taż Jadwiga → niżej; 1507 działy braci Rozdrażewskich: Jan otrzymuje Rozdrażew z przyległymi wsiami, Hieronim cz. Nowego Miasta z przyległymi wsiami, m. in. M. (PG 13, 119v-120); 1508 Hieronim Rozdrażewski sprzedaje M. → niżej: Jan Grabowiecki; 1534 Jadwiga ż. Hieronima Rozdrażewskiego sprzedaje swemu s. Piotrowi Rozdrażewskiemu z Wrześni całą wieś M. za 800 grz. (PG 16, 710v).

1493 Mikołaj, Paweł, Stefan i Stanisław bracia rodzeni niedz.5Byli to ss. Jana ze Szkudły, a więc siostrzeńcy Pawła Pachoty i Świebora. Córką Jana ze Szkudły była Katarzyna, ż. Piotra Dalabuskiego (→ niżej) sprzedają z zastrz. pr. wykupu swemu stryjowi rodzonemu Mikołajowi ze Szkudły archid. śremskiemu i oficjałowi pozn. swe pr. do M. i opust. Gajewa, które to pr. nabył ich zm. ojciec Jan (PG 11, 8v); 1494 Mikołaj Szkudła archid. śremski i oficjał pozn. sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Andrzejowi Pasikoniowi Włościejewskiemu pr. do M. i opust. Gajewa za 200 grz. (PG 7, 14v).

1494 Beata ż. Macieja z M. wraz z bratem Wojc. Godurowskim sprzedają swą cz. Brześnicy w pow. kośc. (PG 7, 35v).

1497 Andrzej Pasikoń Włościejewski sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Piotrowi Dalabuskiemu swe pr. do M. i opust. Gajewa za 200 grz.; Dalabuski sprzedaje swej matce Kat. Jutroskiej w dożywocie 1/2 M. za 100 grz. (PG 7, 137v-138); 1507 Piotr Dalabuski kupuje z zastrz. pr. odkupu od Jadwigi ż. Hieronima Rozdrażewskiego wieś M. z sołectwem oraz opust. Gajewo za 120 grz.; tenże Piotr zapisuje swej ż. Katarzynie c. zm. Jana Szkudelskiego po 100 grz. posagu i wiana na sumach nabytych z zastrz. pr. wykupu od Jadwigi Rozdrażewskiej w M. oraz na dworze w Dalabuszkach, gdzie sam rezyduje (PG 13, 111-111v).

1508-42 Jan Grabowiecki [zapewne z nie istniejącego obecnie Grabowca w pow. pyzdr.] z M.: 1508 tenże kupuje od Hieronima Rozdrażewskiego całą wieś M. os. i Gajewo opust. za 500 grz. (PG 14, 22); 1508 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Hieronimowi Rozdrażewskiemu 5 grz. czynszu od sumy głównej 53 grz. na 1/2 wsi M. wolnej od oprawy pani Urszuli [ż. Jana] (PG 14, 31); 1509 tenże daje swej ż. Urszuli Ponieckiej 1/2 wsi M. i Gajewo w dożywocie (PG 14, 172); 1511-14 tenże → p. 2; 1523 tenże sprzedaje swemu bratu Mac. Grabowieckiemu 1/4 sołectwa w M. z 1/4 nal. do niego łąk i ról, z rolą i domem karczmarskim zw. Bdziechowskie, z 2 zagrodami opust. oraz pr. wyrębu drzew między brodami za 12 grz. (KoścZ 19, 100v); 1528 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Piotrowi Lubiatowskiemu 2 ł. w M. za 20 grz. (KoścZ 19, 133); 1529 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Mac. Rusieckiemu 2 ł. os. w M. za 30 grz. (PG 16, 275); 1536 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Marcinowi altaryście w Dolsku 3 1/2 grz. czynszu od sumy głównej 50 grz. na M. (PG 17, 70v); 1542 tenże Mszyczyński czyli Grabowiecki daje swemu s. Stan. Mszyczyńskiemu 1/2 swych dóbr: wsi M. os., 1/2 sołectwa w M. i wsi Gajewo opust. (PG 17, 533v); 1542 tenże → p. 2.

1534 Andrzej Roszkowski kupuje od Marcina i Mac. Kolnickich ich pr. do wsi M. os. i Kaninko opust.6Zob. przyp. 4 za 1000 zł (PG 16, 631), a od Jadwigi ż. Tomasza Skoroszewskiego jej części w M. i Kaninku za 1000 grz. (PG 16, 632).

1542 Jan Włostowski → p. 2; 1584 tenże pozywa Barbarę Krajewską wd. po Błażeju Lubiatowskim o to, że nie wyegzekwowała sprawiedliwości prac. Wojciechowi pasterzowi, który pasł [świnie?] w lesie Miąszy Kąt w M. (KoścZ 68, 481); 1586 tenże → p. 2.

1569-70 Gabriel i Stan. Grabowieccy z M. (KoścG 23, 192v-193; KoścZ 60, 33-39); 1575 Stan. Grabowiecki daje swemu synowi Janowi 1/2 części M., sołectwa w M., Gajewa opust. i mł. wodnego w M., należną Janowi w działach z bratem Sebastianem; Jan zapisuje na tych dobrach swej ż. Zofii Miaskowskiej po 600 zł posagu i wiana, a ojcu i jego ż. Zofii Daleszyńskiej daje pożytki z Gajewa i 1/2 mł. w M. (PG 21, 522v-523v); 1577 Stan. Grabowiecki z bratankami Janem i Andrzejem ss. zm. Gabriela Grabowieckiego star. mławskiego (KoścZ 64, 155-159); 1584 dobra Sebastiana Grabowieckiego w M. trzyma w zastawie Barbara Lubiatowska (PG 145, 554v); 1586 Sebastian i Jan Grabowieccy ss. Stanisława → p. 2; 1595 Małg. Grabowiecka wd. po Janie Królikowskim wydzierżawia swemu przyszłemu mężowi Mac. Chełkowskiemu za 300 zł na 3 lata swe dobra w M. os. i Gajewie opust.; dobra te Sebastian Grabowiecki opat bledz. sprzedał z zastrz. pr. odkupu Barbarze Lubiatowskiej z Krajewic za 1000 zł pol., Barbara sumę tę przekazała Jakubowi Gorzewskiemu, Jakub zaś odstąpił ją Małgorzacie (PG 166, 1636v-1637).

1530 pobór od 3 ł., od karczmy 3 gr ( ASK I 3, 123v); 1563 pobór od 5 ł., od 2 młynów o 2 kołach (ASK I 4, 157); 1564 dzies. z 2 ł. → p. 5; 1580-83 w M. mają: Jan Grabowski [recte Grabowiecki] 3 ł., Mac. Lubiatowski 2 ł., Jan Włostowski 2 ł. (Piotrkowska 1 nr 387); 1581 pobór: z działu Jana Grabowieckiego od 4 półł., 4 zagr., rataja od pługa, [owczarza który ma] 18 owiec; z działu Jana Włostowskiego od 2 ł., 3 zagr., 1 komor., [owczarza który ma] 25 owiec, mł. walnika o 2 kołach (ŹD 64; ASK I 6, 484).

Mieszkańcy: 1421 Piotr młynarz z M. toczy proces z kan. [kat.] pozn. Florianem7Z cytowanej zapiski wynika, że stroną w procesie z Florianem był Piotr wraz z młynarzami Gabrielem z Malechowa i Pawiem spod Dolska; w sąsiedniej zapisce Gabriel i Paweł nazwani są młynarzami wiatraków (molendinatores ventilares) (ACC 5, 87); 1430 kmieć Jan z M. → wyżej; 1511 młynarka z M. → p. 6; 1528 kmiecie Mac. Wełnianka i Stan. Kokoszka każdy siedzi na 1 ł. (KoścZ 19, 133); 1584 kmieć Wojc. Ciosonek (PG 145, 554v).

4. 1507, 1523, 1542, 1575 sołectwo → p. 3, 1586 dwa sołectwa → p. 2.

5. 1429 Henryk Wyszakowski obłożony ekskomuniką z powodu niepłacenia mesznego → p. 3.

1564 dzies z 2 ł . w M. w par. Dolsk należy do uposażenia klucza dóbr bpa pozn. w Krobi (IBP 309).

6. 1511 zeznanie w sprawie cudownego obrazu NMP [w Świętej Górze] k. Gostynia: przed 2 laty przybyła młynarka do młyna wodnego w M., który nabyła drogą zamiany; gdy przyjechała i wyładowywała rzeczy z wozu, zginął jej chłopiec, którego znalazła martwego pod kołem młyńskim; gdy modliła się wraz z mężem przez całą noc i zaniosła chłopca do cudownego obrazu, chłopiec ożył (AC 2 nr 1664).

1 Miecisko: miejsce w lesie przeznaczone do polowania na dziką zwierzynę przy użyciu sieci.

2 We wszystkich podziałach M. i Gajewa wymieniano liczne obiekty, ale nie wiadomo, które z nich należały do M. które zaś do Gajewa.

3 Inne informacje o procesach Henryka Wyszakowskiego z Mik. Kolnickim, w których nie mówi się wyraźnie o M., → Kolniczki.

4 Wyżej uznaliśmy, iż jest to tylko zepsuty zapis nazwy → Gajewo. Nazwa Kaninko występuje jednak w znanych nam obecnie źródłach jeszcze dwukrotnie (1534, → p. 3: Andrzej Roszkowski). Być może zatem chodzi tu rzeczywiście o odrębny obiekt, drugą opust. dziedzinę, podobnie jak Gajewo, uznawaną za przynależność M.

5 Byli to ss. Jana ze Szkudły, a więc siostrzeńcy Pawła Pachoty i Świebora. Córką Jana ze Szkudły była Katarzyna, ż. Piotra Dalabuskiego (→ niżej).

6 Zob. przyp. 4.

7 Z cytowanej zapiski wynika, że stroną w procesie z Florianem był Piotr wraz z młynarzami Gabrielem z Malechowa i Pawiem spod Dolska; w sąsiedniej zapisce Gabriel i Paweł nazwani są młynarzami wiatraków (molendinatores ventilares).