1240 kop. 1548 Nyeparth (Wp. 6 nr 4), 1271 or. Neparth (Wp. 1 nr 613; SU 4 nr 136), 1400 Nepart (Wp. 5 nr 7), 1403 kop. 1446-47 Niepart (Wp. 5 nr 34), 1408 Neperth (PZ 3, 110), 1434 Nyeparth (ACC 18, 305v), 1446 Nyepart (AE I 132), 7 km na S od Krobi.

1. 1310 Henryk ks. wlkp. i głog. ustanawia dystrykt w Poniecu; w jego granicach mają znaleźć się m. in. trzy wsie zw. N.¹M. Młynarska-Kaletynowa, Pierwsze lokacje, s. 23, uważa, że w końcu XIII i na początku XIV w. wspólną nazwą N. określano dość rozległy obszar, obejmujący w 1310 trzy wsie, a wspomn. ok. 1271 Gabriel i Sławęta z N. (→ p. 6) mogli pochodzić z dwu odrębnych, ale sąsiadujących ze sobą wsi N. Określanie wspólną nazwą większego terytorium jest zjawiskiem dobrze poświadczonym w źródłach. Por. tamże, s. 21-22; → Krobia, p. 8 (Krobia, Stara Krobia, Sułkowa Krobia, Krobia Unięty). O wczśr. skupisku osadnictwa w rejonie N. → p. 8 (Wp. 2 nr 930).

1480 n. pow. kośc. (PG 9, 121); 1240 n. par. własna (Wp. 6 nr 4); 1510 dek. Śrem (LBP 117).

2. 1434 łąka w Gostkowie leży przy gran. [z N.] pana Niepartskiego (PG 1, 17v); 1456 dwór i fortalicjum w N. → p. 3: Ścibor; 1481 fortalicjum w N. → p. 3: Agnieszka; 1518 zapowiedź → p. 3: Feliks; 1534 w podziale N. wspomn. role: Pasikoniewy (Passikonyewy), Szymunkowa (Schimunkowa), Siódmy Pręt (Syedmi Pranth), Strugalina (ager Strugalina Rolya) oraz role zw. Odłogi; folwarki: k. Pasieki (Passyeka) i na końcu → Grodziska [koło N.]; staw rybny, 2 stawy oraz stawisko pod → Grodziskiem; wygon [pastwisko lub droga dla bydła]; drogi: do Woszczkowa, Przyborowa i droga zw. kalejska (pod Kalejami)²Wg K 3, 618, Kaleje wspomn. też w Bartoszewicach w 1538; może więc wzm. o drodze kalejskiej oznacza drogę z N. do Bartoszewic?; N. graniczy z Gostkowem, Przyborowem i Szurkowem (PG 77, 720-721); 1575 w podziale Gostkowa wspomn. dąbrowa nieparcka za Nakły [obiekt nieokreślony] (KoścG 29, 182); 1580 w N. mł. korzecznik o 1 kole (ASK I 6, 259v).

3. Własn. rycerska (szlach.). 1271 rycerze Sławęta z N. i Gabriel z N. → p. 6.

1362 Wyskota (Viscztkota) dz. z N. śwd. (Wp. 3 nr 1469).

1411 Mikołaj i Jan z Mórki³SzPozn. 244 i Now. 2, 416, uznali, że Mikołaj z Morki identyczny jest z Mik. Nieparckim kaszt. krzyw. Brak na to jednoznacznego potwierdzenia źródłowego. Mik. Morecki h. Ostoja może być natomiast tożsamy z Mikołajem m. in. z → Międzyborza 1399-1406, Polożejewa [w pow. pyzdr., obecnie Połażejewo] i Chaław 1427-29, bratem Swiętosława z → Iłowca pozywają Katarzynę ż. Blizbora Gronowskiego i Alcję ż. Winc. Kotki [z Jasienia] o N., swą dziedzinę po ojcu i matce (KoścZ 3, 164v).

1414-35 stren. Mikołaj z N., Nieparcki (Niepartski), h. Ostoja, kaszt. krzyw. 1418-38 (UDR I/1, 131; Wp. 5 nr 226, 287, 350, 397; WR 1 nr 1652; WR 3 nr 807, 927, 1215, 1378; MHP s. 322; KoścZ 9 k. 15v, 39v, 147, 148, 163v, 165, 166v, 180v, 183v-184, 188v, 196v, 200, 202v, 255v, 270v): 1432 tenże → p. 6; 1434 [tenże?] pan Niepartski → p. 2; 1453 Małgorzata wd. po tymże Mikołaju z N. wygrywa proces z Barbarą ż. Sędziwoja niegdyś Rąbińskiego i Jadwigą cc. Wojc. Chorągwicza z Łaszczyna o pr. do posagu i wiana, zapisanych na Ciołkowie i na 4 ł. w Gogolewie (KoścZ 14, 204v).

1432-53 Jan z N., Nieparcki (Niepartski), brat Piotra z N.: 1432 tenże śwd. (AC 2 nr 1030); 1437 tenże w sporze z Elżbietą Golejewską (KoścZ 12, 5); 1444 tenże i Piotr bracia niedz. z N. sprzedają Janowi z Włostowa część Chwałkowa [k. Krobi] za 300 grz. (PG 2, 22v); 1446 tenże śwd. (AE Ia 30v); 1446 tenże → p. 5; 1450 tenże w sporze z Pietrzykiem mieszcz. z Kościana (KoścZ 14, 112v); 1453 tenże i Piotr bracia z N. w sporze z Bartoszem Smokiem z Gostkowa (KoścZ 14, 210v).

1436-54 Piotr z N., Nieparski (Niepartski), brat Jana z N.: 1436-39 tenże śwd. (BR 628 nr 103; RH 10, 276); 1444 tenże → wyżej; 1446, 1448 tenże → p. 5; 1448 tenże występuje jako śwd. z rodu ojczystego Ścibora Chełmskiego z Ponieca [tj. z h. Ostoja] (Koz. Nieznane nr 43); 1453 tenże → wyżej; 1453 tenże w sporze z Michałem Kuczyńskim (KoścZ 14, 210v); 1454 tenże → p. 6.

1446-56, zm. a. 1465 Ścibor z N., Niepartski: 1446 tenże → p. 5; 1456 tenże zapisuje ż. Elżbiecie [c. Jana z Bnina kaszt. międz.] 300 grz. posagu m. in. na N., dworze i fortalicjum w N. oraz na 1/2 → Gogolewa (PG 5, 35); 1465-75 tenże wspomn. jako zm.: 1465 → niżej: Agnieszka, 1475 → niżej: Elżbieta.

1456 Mik. Niepartski śwd. (BR 628 nr 162).

1456-75 Elżbieta z N., Niepartska [c. Jana z Bnina kaszt. międz.], ż. Ścibora Niepartskiego, od 1465 występuje jako ż. Piotra Iłowieckiego chorążego kal. 1485-87 i pozn. 1487-96 oraz burgr. w Kościanie 1474 (UDR I/1 s. 108, 140; GUrz. nr 757a): 1456 taż → wyżej: Ścibor; 1475 tejże i sądowi płaci kary Mik. [Borek] Osiecki (KoścG 2, 25v; PyG 4, 6v); 1475 taż pozywa Jana Gryżyńskiego o to, że wraz z 50 szlachcicami i 100 osobami niższego stanu wtargnął do N., na którym jej zm. mąż Ścibor Niepartski zapisał jej posag i wiano; napastnicy weszli do kościoła par. w N., w którym Mik [Borek] z Osiecznej przetrzymywał jej c. Agnieszkę [w 1472, → niżej]; Elżbieta otrzymała 20 ran; sąd skazuje Gryżyńskiego na zapłacenie tejże Elżbiecie kary: od każdego szl. 3 grz., od każdego niższego stanem 1 grz. i od każdej rany zadanej Elżbiecie 3 grz. (sądowi ma zapłacić tyle samo); Anna ż. wspomn. Jana Gryżyńskiego miała wyznaczony termin do złożenia [w sądzie] swego dok. oprawnego, a ponieważ tego nie uczyniła [dok. miał opiewać na N.?], sąd nakłada na nią wieczne milczenie (KoścG 2, 12v-13).

1465-1504 Agnieszka z N., Niepartska, Miłosławska (AE II 522v; PyZ 16, 115v): 1465 taż panna c. [Elżbiety z Bnina i] zm. Ścibora Niepartskiego oraz Piotr Iłowiecki [jej ojczym] w sporze z Mikołajem s. Bartosza Gostkowskiego (KoścZ 15, 10); 1465 taż toczy proces z Pakoszem Kołaczkowskim o odnowienie kopców [gran.] między jej dziedziną Gogolewo a Kołaczkowicami (KoścZ 15, 11); 1472 taż porwana z N. przez Mik. Borka Osieckiego; Mac. Borek z Gostynia pleb. w Goniębicach [brat Mik. Borka] pozwany przed sąd bpi pod zarzutem udziału w tym porwaniu oraz o wtargnięcie do kościoła w N. i nieprawne potwierdzenie związku małżeńskiego tejże Agnieszki i Mikołaja (AC 2 nr 1352, 1354; AE II 351v); 1473 taż w sporze z Mik. Borkiem z Osiecznej o gwałt i porwanie (AC 2 nr 1364, 1365): świadkowie dowodzą, że taż Agnieszka spokrewniona jest z Mik. Borkiem: babką Mik. Borka była Agnieszka z Bnina siostra rodzona Mikołaja z Bnina, który był dziadkiem tejże Elżbiety (AC 2 nr 1366); 1480 taż sprzedaje z zastrz. pr. wykupu mężowi Benedyktowi Górskiemu [z Góry k. Bnina w pow. pyzdr.] dziedzicowi w Kępie [Wielkiej k. Książa w pow. pyzdr.] całą swą wieś dziedz. N. za 550 zł węg. (PG 9, 121); 1481 tejże zapisuje wspomn. mąż Benedykt chorąży kal. [1479-83] po 500 grz. posagu i wiana na swych częściach dziedz. w Kępie [Wielkiej], Czarnotkach i Ociosnej w pow. pyzdr.; taż, w asystencji stryja Jana z Iłowca [Wielkiego] kan. [kat.] pozn. i wuja Piotra z Opalenicy, odstępuje mężowi Benedyktowi swe trzecie części we wsiach Gogolewo, Ciołkowo i N. oraz trzecią cz. fortalicjum w N. (PG 9, 142v); 1485 star. gen. wlkp. wyznacza termin sąd. między tą Agnieszką [obecnie] ż. Stan. Imbira z Objezierza [kaszt. międz. 1493-94 i śrem. 1494-99] a Mik. Borkiem z Osiecznej (KoścG 3, 18); 1487 komisarze wyznaczeni przez króla rozpatrują sprawę tejże Agnieszki przeciwko Mik. Borkowi z Osiecznej, który płaci przysądne [bo zadośćuczynił Agnieszce za porwanie i gwałt?] (KoścG 3, 44); 1487 taż z mężem Stan. Imbirem z → Objezierza (PG 10, 81); 1487 taż ma oprawę zapisaną przez zm. męża Benedykta Górskiego (po 500 grz. szer. półgr posagu i wiana) na Kępie [Wielkiej], Czarnotkach i Ociosnej [→ wyżej: 1481]; [jej szwagier] Wojc. Górski jako opiekun i stryj małol. Feliksa i Elżbiety, jej dzieci z pierwszego małżeństwa, przenosi wspomn. zapis na N., Gogolewo i Ciołkowo (PG 10, 81v); 1495 taż → niżej; 1500 taż (wd. po Stan. Imbirze) zapisuje kapitule kat. pozn. 4 grz. czynszu rocznego od sumy [głównej] 50 grz. na swych wsiach Gogolewo i Ciołkowo (PG 12, 111v-112); 1501-04 taż jest matką Wawrzyńca, Jana, Stanisława i Andrzeja z → Objezierza (PZ 23 k. 8, 16, 16v; Benedyktyni Lubiń 480, dawniej Lub. C XVIII 6 bez foliacji; PG 64, 125v); 1502 taż ma bydło w → Objezierzu (PG 62 k. 230, 267v).

1487-1523 (wspomn. jako zm. 1540⁴Feliks z N. zm. zapewne już a. 1534, bo nie jest wymieniony w dziale dóbr z tego roku swego rodzeństwa przyrodniego i dzieci swej siostry Elżbiety; → p. 3: 1534) Feliks z N., Nieparcki (Niepartski), Górski [z Góry k. Bnina], syn Agnieszki z N. i jej pierwszego męża Benedykta Górskiego (PG 15, 374): 1487 tenże → wyżej; 1495 tenże powierza swej matce Agnieszce swe dobra, tj. Kępę z in. wsiami (PG 7, 70); 1504 tegoż siostra Elżbieta ż. Jakuba Rosnowskiego [stolnika pozn. 1507-25] (PG 64, 160); 1508 tenże płaci pobór ze swych dóbr w pow. pyzdr. (ASK I 11, 163); 1509 tenże jest opiekunem [swych braci przyrodnich] małol. Stanisława i Jana ss. Stan. Imbira Objezierskiego [i Agnieszki z N.] (PG 66, 155); 1510 [prawdop.] tenże kolator kościoła w N. → p. 5; 1512 tenże zapisuje ż. Annie Włoszakowskiej c. zm. Piotra z Opalenicy sędziego pozn. po 1000 zł posagu i wiana, m. in. na Kępie [Wielkiej], Ociosnej i Czarnotkach w pow. pyzdr. (PG 14, 349); 1513 tenże kupuje za 200 zł węg. od swej siostry przyrodniej Kat. Objezierskiej ż. Kaspra Dłuskiego [ze wsi Długie Stare w pow. wsch.] i c. zm. Stan. Imbira, jej części po matce [Agnieszce z N.] z działów z rodzeństwem, tj. z tymże Feliksem Górskim dz. w Kępie [Wielkiej] i [jego siostrą rodzoną] Elżbietą ż. Jakuba Rosnowskiego stolnika pozn. oraz [przyrodnim rodzeństwem tegoż Feliksa i Elżbiety Rosnowskiej] Andrzejem, Stanisławem i panną Zofią we wsiach N., Gogolewo, Ciołkowo i Przyborówko (PG 14, 402); 1513 tenże Feliks Objezierski [sic] wydzierżawia od brata [przyrodniego] Stanisława z Objezierza na 3 1. → Objezierze, Kowalewo, 1/2 m. Ryczywół i 1/2 wsi Krężoły (PG 68, 276); 1517 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu kapitule [kat.] pozn. czynsz roczny na dziedzinach N., → Gogolewo i Ciołkowo (CP 5 nr 22); 1517 tenże zapisuje wikariuszom kat. pozn. 16 grz. czynszu rocznego na swych dobrach N., Gogolewo i Ciołkowo od sumy głównej 200 grz. (CP 14, 641); 1517 tenże kupuje od [swych braci przyrodnich] Andrzeja i Stan. Imbirów z Objezierza części N., Gogolewa, Ciołkowa i Przyborówka za 580 zł (PG 15, 117); 1518 tenże zapowiada dziedziny N. i → Gogolewo (KoścZ 23, 38); 1521 tenże pozwany przez Katarzynę wd. po Janie Krzyckim oraz jej ss. Mikołaja, Jerzego, Marcina i Jana ze Zbarzewa o zabór 1 ł. os. w Zbarzewie (WsG 1, 137v-138); 1522 tenże występuje jako wuj Jadwigi Czartkowskiej [z Czartek w pow. pyzdr.] ż. Ambrożego Zbrożka Przyborowskiego (PG 15, 462); 1523 tenże kupuje od [swej siostry przyrodniej] Zofii Objezierskiej ż. Andrzeja Sobockiego całe jej części po ojcu [Stan. Imbirze z Objezierza] w N., Ciołkowie, Gogolewie i Przyborowku za 200 zł (PG 15, 489v); 1540 tenże wspomn. jako zm. (PG 17, 344).

1513-40 Zofia, 1513-44 Katarzyna, 1513-47 Andrzej stolnik pozn. i Stanisław kan. kat. pozn. Imbirowie z Objezierza, N., Gogolewa, Ciołkowa i Przyborówka, dzieci Agnieszki z N. i jej drugiego męża Stan. Imbira z Objezierza: 1513 taż Katarzyna, 1513, 1517 ciż Andrzej i Stanisław oraz 1513, 1523 Zofia → wyżej: Feliks; 1534 ciż Andrzej, Stanisław, Katarzyna i Zofia → niżej; 1540 ciż Stanisław, Andrzej i Zofia Sobocka [ż. Andrzeja z Soboty k. Poznania] sprzedają za 1000 zł Janowi Jaskóleckiemu części dóbr N., Gogolewo, Ciołkowo os. i Przyborówko opust., odziedziczone po zm. bracie przyrodnim Feliksie Nieparckim; a w 1544 taż Kat. Objezierska (wd. po Kasprze Dłuskim) sprzedaje wspomn. Jaskóleckiemu swe części tamże za 500 zł (PG 17, 344; PG 18, 159v); 1547 ciż Stanisław i Andrzej → niżej.

1534 Marcin, 1534-36 Jakub, 1534-47 Jan, Agnieszka i Benedykt, 1547 Anna, Barbara, Zofia i Mac. Rosnowscy, dziedzice N., Gogolewa, Ciołkowa i Przyborówka, dzieci Elżbiety z N. oraz Jakuba Rosnowskiego stolnika pozn.: 1534 ciż Benedykt, Jakub, Jan, Marcin i Agnieszka z jednej strony oraz Stanisław kan. [kat.] pozn. [i pleb. w N. 1519-31, → p. 5], Andrzej stolnik pozn., Katarzyna ż. Kaspra Dłuskiego i Zofia Sobocka rodzeństwo z Objezierza z drugiej strony dzielą dobra N., Gogolewo, Ciołkowo i Przyborówko (PG 77, 719v-722); 1534 tenże Benedykt zapisuje ż. Zofii c. Mik. Młyńskiego po 300 zł posagu i wiana na połowie swych części (nal. z działu z braćmi rodzonymi Jakubem, Marcinem i Janem), m. in. w N., Gogolewie i Ciołkowie (PG 16, 640v); 1536 tenże Jakub zapisuje ż. Małgorzacie c. zm. Jana Rosnowskiego po 250 zł posagu i wiana na swych częściach m. in. w N., Gogolewie i Ciołkowie (PG 17, 48v); 1542 taż Agnieszka ż. Marcina Boboleckiego daje Maciejowi oraz Janowi i Benedyktowi Rosnowskim swe części dziedz. (otrzymane po zm. Feliksie Nieparckim jej wuju), m. in. w N., Gogolewie i Ciołkowie; w zamian otrzymuje połowy wsi Łukowo i Żerniki w pow. pozn. (PG 17, 522); 1547 ciż Benedykt, Jan, Maciej, Agnieszka, Anna, Barbara i Zofia dzieci zm. Jakuba Rosnowskiego zaspokoili roszczenia Stanisława i Andrzeja z Objezierza do oprawy po Agnieszce z N. matce Objezierskich [a babce Rosnowskich], zapisanej na połowach N., Gogolewa i Ciołkowa (PG 89, 95v-96).

1555 Wojc. Gostkowski zeznaje na rzecz Bartłomieja Gostkowskiego 250 grz. długu tytułem pożyczki i zastawianiu niwy w → Gostkowie oraz rolę w N., która przypadła mu frymarkiem [tj. w drodze zamiany] w N. (KoścZ 10, 405).

Areał: 1510 w N. 13 ł. os. i 5 ł. opust., folw. liczy 40 ł. po 7 stai, które uprawia pan [prawdop. Feliks Nieparcki] (LBP 117); 1530 pobór z N. od 7 ł., od karczmy 3 gr (ASK I 3, 128); 1563 pobór od 20 ł. i 2 karczem dor. (ASK I 4, 177v); 1580 pobór od 2 ł., 6 zagr., 4 komor., mł. korzecznika o 1 kole (ŹD 77; ASK I 6, 259v).

5. 1240 Paweł bp pozn. nadaje kościołowi ŚŚ. Piotra i Pawła w N. dziesięciny ze wsi Woszczkowo, Reczkowo [obecnie Rzyczkowo], N., Gogolewo, Łaszczyn, Żołędnica, Gostkowo, Sarnowa, Sierakowo i Przyborowo na utrzymanie kapłana stale pełniącego służbę bożą w N. (Wp. 6 nr 4).

1362 Domasław pleb. z N., na prośby sołtysa z Woszczkowa, potwierdza pr. niem. tej wsi oparte na wzorach z Gostynia; Woszczkowo nal. do kościoła Ś. Piotra w N.; do sołtysa z Woszczkowa ma należeć 1/3 dochodów sąd., a do plebana 2/3; kmiecie z Woszczkowa mają m. in. płacić plebanowi po upływie 10 1. wolnizny czynsz roczny po 4 ćw. pszenicy, żyta i owsa oraz 1 wiard. dzies., na Wielkanoc mają dawać 1/2 połcia mięsa lub 5 gr, a na Boże Narodzenie 2 kury; kmiecie zobowiązani są 3 dni w roku orać [na rolach nal. do uposażenia plebana] (Wp. 3 nr 1469, przy dok. pieczęć plebana z godłem rodu Wyskotów).

1403 Jan prep. z N. i kan. [kat.] pozn., śwd. (Wp. 5 nr 39, 40); 1407 tenże pleb. w N., kan. [kat.] pozn. i wikariusz generalny [bpa pozn.] (Wp. 5 nr 122); ok. 1408 tenże pleb. w N. (SzPozn. 244).

1417-27 Wojciech pleb. w N.: 1417 tenże przegrywa proces z Klemensem pleb. w Dłoni o dzies. (ACC 3, 23); 1427 [tenże?] Wojc. Iłowiecki pleb. w N. (Now. 2, 416; SzPozn. 244).

1433 – zm. 1434 Ziemięta pleb. w N. (Now. 2, 416).

1434-35 Stanisław [syn Falisława] Gościński pleb. w N., notariusz konsystorza pozn., notariusz publiczny – admisja 1428 i notariusz bpa pozn. Stan. Ciołka 1436 (A. Gąsiorowski, Notariusze publiczni w Wielkopolsce schyłku wieków średnich, Poznań 1993, nr 643; Z. Kowalska, Stanisław Ciołek († 1437) podkanclerzy królewski, biskup poznański, poeta dworski, Kraków 1993, s. 170; Now. 2, 416).

1435 – zm. 1440 Piotr Nowiecki pleb. w N., kan. [kat.] pozn. [in. urzędy świeckie i godności kościelne → Nowiec, p. 6] (Now. 2, 416).

1440-48 Piotr pleb. w N.: 1440 tenże pleb. w N. (Now. 2, 416); 1443 tenże śwd. (AE I 64v); 1446 tenże oraz Jan, Piotr i Ścibor dziedzice w N. zawierają ugodę dot. wsi Woszczkowo i pr. patronatu szkoły [par.] w N.: wieś Woszczkowo ma nal. jako poświętne do kościoła par. w N.; pleb. Piotr dobrowolnie powierza wieś Woszczkowo wspomn. dziedzicom w zarząd, czynsze roczne otrzymywać będzie pleb., a po śmierci dziedziców wieś powróci do pleb. wraz z czynszami i robociznami; zaległe od 2 1. wiard. [dzies.] i meszne mają być przez kmieci wspomn. dziedziców uregulowane; pleb. otrzymuje pr. zarządzania szkołą [par.] w N. (AE I k. 86v, 132): 1448 tenże w sporze z Piotrem z N. (AE I 155v).

1453 – zm. 1487 Jan Iłowiecki syn Wojciecha, dz. w Pecnie, → Iłowcu Wielkim i Iłowcu Małym, pleb. w N., kan. 1462-83 i altarysta w kat. pozn. 1477-80 (PG 6, 80, dawniej k. 159v; PG 9, 44v; AE II k. 44v, 73v, 353v; AC 1 nr 579; Now. 2, 416; SzPozn. 244; → Iłowiec Wielki, p. 6): 1460-64 tenże śwd. (AE II k. 20v, 103, 105v); 1468 Maciejowi wikariuszowi w N. i altaryście bractwa ubogich [prawdop. w jednym z okolicznych miast⁵Zwrócił nam na to uwagę J. Wiesiołowski, a nie w N., jak sugerował Now. 2, 744] Piotr Iłowiecki winien jest 19 zł węg. (AE II 209v).

1473 Wawrzyniec [obecnie] wikariusz w Górce [Miejskiej], wcześniej w N. i Stanisław z Kuczyny wikariusz w N., świadkowie (AC 2 nr 1365).

1475 kościół par. w N. → p. 3: Elżbieta.

1487 – zm. 1507 Wojc. Górski pleb. w N., kanclerz pozn., scholastyk włocł.; 1507-17 Jan Sobocki pleb. w N., kan. w koleg. Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu, pleb. w Sobocie (Now. 2, 416).

1510 kościół par. w N. patronatu dziedzica [prawdop. Feliksa Nieparckiego]; do par. N. nal.: N., Gogolewo, Gostkowo, Przyborowo, Oczkowice i Szurkowo; z N. do uposażenia plebana nal.: meszne oraz dzies. wiard. z 13 ł. os. i 5 ł. opust. oraz dzies. z folw., z Gogolewa: dzies. wiard. z łanów [kmiecych] i dzies. z 2 folwarków, z Gostkowa: dzies. wiard. ze wszystkich łanów [kmiecych] i dzies. snop. ze wszystkich części folwarku, z Przyborowa: dzies. wiard. z łanów i dzies. snop. z folw., z Szurkowa: dzies. z folwarków, z m. Sarnowy po 10 gr dzies. wiard. z łanów, a z Żołędnicy po 1 wiard., z Sierakowa po 9 gr i z Łaszczyna po 7 gr z każdego łanu (LBP 97).

1512 Tomasz rektor szkoły [par.] w N. (ACC 88, 260).

1514 Piotr wikariusz w N. (AC 2 nr 1695).

1519-31 Stan. Objezierski [syn Stan. Imbira z Objezierza i Agnieszki z N.] pleb. w N., kan. [kat.] pozn.: 1519 tenże z bratem Andrzejem dziedzice w → Objezierzu (PG 15 k. 287, 288); 1529-30 tenże pleb. w N. i w Objezierzu (CP 415, 11; PG 16, 379v); 1531 tenże pleb. w N. (Now. 2, 416).

1531-34 Jan Siekierzecki pleb. w N. (Now. 2, 416).

1534 – zm. 1556 Jan Rydzyński pleb. w N., scholastyk pozn., kan. średzki, pleb. w Rydzynie, w Modrzu 1529-40 (Now. 1, 732; Now. 2, 416): 1538 tenże oraz Jan sołtys z Woszczkowa proszą sąd o wyznaczenie taksatorów sołectwa, które pleb. chce wykupić na rzecz swego kościoła w N., a w przywileju soł. nie podano wartości sołectwa (KoścZ 26, 118v-l19).

A. 1535 Jan z Ponieca pleb. w N., od 1535 altarysta w kat. pozn. (Now. 1, 389-390).

1556-61 Adam Konarski pleb. w N., bp pozn. 1562-74 (Now. 2 s. 100-101, 416; → Konary, p. 3A).

Od 1561 Jerzy Rosnowski pleb. w N. (Now. 2, 416).

1564-80 do par. N. nal.: 1564 Oczkowice i Szurkowo (IBP 308); 1580 N., Gogolewo, Oczkowice, Woszczkowo, Przyborowo, Szurkowo i Gostkowo (ŹD 77-78).

6. 1271 Sławęta z N. i Gabriel z N.⁶→ przyp. 1 wymienieni w liście Tomasza bpa wrocł. do abpa gnieźn. wśród rycerzy, którzy wraz z Bolesławem [Wstydliwym] ks. krak. spustoszyli dobra bpstwa wrocł. k. Milicza [na Śląsku] (Wp. l nr 613, por. nr 611; SU 4 nr 136).

1390-1414, zm. a. 1420 Jan z N.⁷Nie wiemy, czy tenże Jan z N. jest identyczny z Janem, który w 1. 1405-06 był pełnomocnikiem (procurator antiquus) bpa [pozn.]; → Dąbrowa k. Poznania, p. 3 i przyp. l. Wg Now. 1 i Now. 2 wg indeksu, Jan z N. był Wyskotą. Informacji tej nie potwierdzają znane nam źródła. Przypuszcza się niekiedy błędnie, że nasz Jan z N. (o którym wiemy, że zm. a. 1420!), może być identyczny z Janem Wyskotą kantorem pozn. 1421-30, choć ten ostatni występuje zawsze bez podania miejsca swego pochodzenia (Wp. 6 s. 366, przyp. 314/7 i Wp. 7 s. 106, przyp. 447/1; też Now. 1, 352; choć Now. 1, 395, zauważa jednak, że Jan z N. zm. a. 8 IX 1420) kan. kat. pozn. 1393, rektor szkoły kat. w Poznaniu, pleb. w N. [→ p. 5], oficjał pozn., wikariusz generalny pozn. 1399, 1401-12, fundator altarii w kat. pozn. 1410 (ACC 2, 130v; Wp. 3 nr 1986; Wp. 5 wg indeksu; A nr 115, 121; AC 2 nr 944; SBP s. 64 nr 104; CP 2, 28; CP 3 nr 51; ZSW nr 1314; Wp. 6 nr 314, 371; Wp. 7 nr 447, 448, 502, 525, 543-545, 563, 589, 618, 657, 669, 718; Now. 1 i Now. 2, wg indeksu): 1403 tenże wystawia dok. [→ Glinno] (Wp. 5 nr 34; CP 14, 611; PZ 3, 110; ACC 2 k. 130v, 160v); 1410 [Wojc. Jastrzębiec] bp pozn. eryguje altarię w kat. pozn. fundacji tegoż Jana z N. (Wp. 7 nr 667); 1420 tenże wspomn. jako zm. (ACC 4, 148).

1432 Jan z N.⁸Nie wiemy, czy jest identyczny z Janem Wyskotą kantorem pozn., → przyp. 7 sekretarz bpa pozn. Stan. [Ciołka] (ACC 16, 200).

1432 Mikołaj z N. kaszt. krzyw. opatruje swą pieczęcią (z h. Ostoja) akt, w którym panowie i miasta województwa pozn. zobowiązują się, że po śmierci króla Władysława obiorą królem jednego z jego ss. (Wp. 9 nr 1289, pieczęć nr 33).

1454 Piotr z N. w spisie jeńców pol. wziętych do niewoli przez Krzyżaków pod Chojnicami (Biskup Spisy 96).

7. SzPozn. 244-255; KZSz. V z. 4 s. 29; Cieplucha 152.

8. W rejonie N. stwierdzono skupisko wczśr. osadnictwa: datowane na X-XI w. grodzisko na NE od N. na lewym brzegu rz. Dobroczny [→ Grodzisko k. Niepartu] oraz 2 osady i cmentarzysko szkieletowe, usytuowane na obszarze 25 km²Wg K 3, 618, Kaleje wspomn. też w Bartoszewicach w 1538; może więc wzm. o drodze kalejskiej oznacza drogę z N. do Bartoszewic?. W literaturze domniemywa się istnienie drugiego grodziska. Por. M. Młynarska-Kaletynowa, Pierwsze lokacje miast w dorzeczu Orli w XIII wieku, Wrocław 1973, s. 164-165; Hensel 4, 181; Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce, Poznań 1992, s. 135, 138.

Ruiny późnośredniowiecznego zamku na E od wsi N. (na terenie dawnego folw. PGR), wały z piasku i rudy darniowej (Fontes 32, 1983, s. 49; inwentaryzacja architektoniczna 1968, maszynopis w Państwowej Służbie Ochrony Zabytków w Lesznie).

Uwaga: KObceRyc. 96, podaje, że Ścibor Chełmski z Ponieca zw. był też Nieparckim. Źródło, na które powołuje się autor, wymienia jednak tylko Ścibora Chełmskiego (1464: KoścZ 14, 322).

KR 3, 108, pisze, że szl. Jan Brygant sołtys z Kaczanowa [k. Wrześni] w 1473 przebywał w N., a wg KObceRyc. 132, pisał się z N. (cytowanej zapiski w GnZ nie odnaleziono). O tym Janie wiemy tylko, że w 1473 występował jako śwd. Agnieszki z N. w jej sporze z Mik. Borkiem Osieckim (AC 2 nr 1365).