BIAŁA

(1345 Byala, Bala, Bala Episcopali, Byala Episcopi, Byala Groth, Biała Palatini), dziś Biała Wielka, 2,5 km na NE od Lelowa.

1. 1397 n. pow. lel. (SP 8, 6079; ŹD s. 68); 1523 n. par. Lelów (LBG 1 s. 561).

2. 1389 B. nad rz. → Białą, blisko Lelowa (KK 2, 356, 357); 1402 B. blisko Lelowa (ZK 3 s. 756).

3. A. Cz. szlach., od r. 1389 bpa krak. 1389 Męcina s. Dziersława ze Skrzynna [pow. rad.] daje bpowi krak. Janowi cz. B. za Zychorzyn i Bieliny w ziemi rad. (KK 2, 356); Władysław Jag. zatwierdza tę zamianę i zrównuje B. pod względem praw i wolności z innymi wsiami bpstwa krak. (KK 2, 357); 1397 kmieć Grzegorz z B. z Piotraszem włodarzem bpa krak. w pow. lel. o zabranie 2 wołów i szkodę 3 grz. (SP 8, 6079-80); 1402 Piotrasz z Boryszowic (Borzischow) [par. Sędziszów] sprzedaje za 60 grz. kanonikowi krak. Janowi swoją cz. w B. E. (ZK 3 s. 438, 756); 1403 Wydżga z Przyłęku z bpem krak. o dziedzinę w B. blisko Lelowa (ZK 3b s. 89); 1507-10 w cz. bpa krak. pobór z 3 ł. (RP s. 331, 355, 378, 610); 1511-4 cz. bpa bez danych (RP s. 643, 585, 558, 721); 1530 w B. E. pobór z 2 ł. (RP k. 55).

3. B. Cz. szlach. 1385 Zdziewit z B. przeciw Piotrowi Pleciusze z B. (SP 8, 3490, 3623); Wit z B. przeciw Zdziewitowi ma przyprowadzić do sądu pana Warsza albo przedstawić przyw. (SP 8, 3564); 1394 Piotr z B. (ZK 311 s. 20 → też p. 3. A. r. 1402); 1400 Wawrzyniec landwójt z Kromołowa i dzieci Błażeja z B. zwalniają Paszka ze Słupowa ze sprawy, w której mieli terminy w Lelowie (SP 8, 10627); 1403 → p. 3. A.; 1404 Halszka c. Wojtka alias z B. (ZK 3b s. 416); 1442 cz. B. należy do Przedbora z Koniecpola [woj. sieradzkie] kaszt. rospierskiego i star. przemyskiego, który zapisuje ż. Elżbiecie, c. Olbrachta ze Sztembarku [Czechy] posag i wiano, m. in. na cz. B. (SP 2, 8039); 1453 Barbara ż. Piotra z Zagórzyc [pow. krak.] sprzedaje za 130 grz., za konia wart. 30 grz. ,,et cowthira” [koftyr - rodzaj cennej tkaniny] wart. 10 grz. Przedborowi z Koniecpola kaszt. sand. i star. przemyskiemu swą cz. w B., mianowicie 2 i 1/2 ł., połowę dworu i karczmy (ZK 151 s. 191); 1471 Jakub z Małus Średnich oddaje Janowi Światłemu z Przyłęku cz. Małus Średnich w zamian za 100 grz. i za zagrodę w B., na której siedzi Stanus (ZK 152 s. 259); 1507 w cz. wwdy [pozn. Macieja Mosińskiego] pobór z 4ł. (RP s. 331, 355, 378, 610, 643, 585); 1507-10 w cz. Grota pobór z 2 ł. (RP s. 331, 355, 378, 610); 1511-4 cz. Grota bez danych (RP s. 643, 585, 558, 721); 1513-4 cz. wwdy bez danych (RP s. 558, 721); 1523 folwark (LBG 1 s. 561); 1530 w B. G. pobór z 1 i 1/2 ł., w B. P. z 4 ł. (RP k. 55); 1531 sąd ziemski krak. poświadcza, że br. Maciej, Piotr i Krzysztof Mijomscy zrezygnowali ze wszystkich dóbr po zm. babce Nawojce z Koniecpola wwdzinie pozn. [wd. po Macieju Mosińskim], na rzecz swego ojca Andrzeja, m. in. z B. (DP 2 maszynopis); 1532 Zygmunt Stary potwierdza podobne zrzeczenie się na rzecz Andrzeja przez Hieronima Mosińskiego z Bnina [woj. kaliskie] s. zm. Nawojki (MS 4, 16248).

5. 1523 dzies. z folwarku wart. 20 gr plebanowi w Chrząstowie w diec. gnieźn. [pow. chęc.] (LBG 1 s. 561).

6. 1345 bitwa we wsi B. wojsk polskich z czeskimi zmierzającymi spod Krakowa w kierunku Lelowa, zakończona klęską Czechów (DH 3 s. 217 - zidentyfikowano z tą B. ze względu na położenie).