(1394 Jakusz Mokrzuski — SP 8, 5634; 1400 Mokra — SP 8, 10608; 1406 Mocra — ZDM 6, 1689¹E. Rykaczewski wydając inwentarz Archiwum Koronnego błędnie odczytał Mokrą jako Melna lub to błąd źródła (RI s. 198); 1414 Mocre — ZB 1a s. 10; 1418 Moky [błędny odczyt] — Vitoldiana nr 94; 1445 Mrora — ZB 1 s. 88—9; 1453 Mokraka — ZK 314 s. 52), 6 km na N od Kłobucka.

1. 1489, 1502, 1530, 1563 pow. lel. (RP k. 132r; MS 3, 178; RP k. 60, 114, s. 251—2); 1470—80, 1598 par. Kłobuck (DLb. 2 s. 170; WR k. 349v).

2. 1445 w M. łan Komorowski, łan Filipowski, las Mokra, miejsce Bełdne, krzewy zw. Małe, niwa Ciupa → p. 3a.

3. Własn. szlach., od 1502 kl. kan. reg. w Kłobucku. -3a. Sprawy własnościowe. 1394—1411 Jakusz Mokrzuski z M. [h. Junosza] (SP 8, 5634, 10608; SP 7/2, 105; GB 2 s. 13); 1400 Biel z Błeszna występuje przeciwko Jakuszowi z M. o to, że Jakusz zarzucił mu gorsze pochodzenie mówiąc, że „nie jest mu równy” (SP 8, 10608; SP 7/2, 105).

[1394]—1415, zm. przed 1427 Boguchwał [starszy] z M., dz. Lipinek [pow. biec.] od 1406, Suchego Rzepiennika 1414, cz. w Zagórzanach [pow. biec.], Gilowej i Kowalowej od 1414, ojciec Boguchwała i Mikołaja z M., Lipinek i Skrzydłowic [Śląsk opolski], mąż Zofii 1427, pokojowiec króla Władysława Jag. 1394—1408, kuchmistrz król. 1410—3 (RD s. 179, 203, 374; ZDM 6, 1689; GB 2 s. 10, 35; ZB 1a s. 10—1, 26, 28—9, 36; ZK 378 s. 12).

1406 Władysław Jag. zapisuje za zasługi swemu pokojowcowi stren. Boguchwałowi z M. 100 grz. na wsi Lipinki w pow. biec. (ZDM 6, 1689); przed 1414 Władysław Jag. zapisuje Boguchwałowi z M. 100 grz. na wsiach Suchy Rzepiennik i Lipinki (Lipniki) w pow. biec. (MS 4, 6008)²W 1531 roku król Zygmunt I, uzyskawszy od Marcina Myszkowskiego z Mirowa kaszt. wiel. zwrot dokumentów Władysława Jag. zawierających zapisy 100 grz. na wsiach Suchy Rzepiennik i Lipinki w pow. biec. na rzecz Boguchwała z M., dopisuje Marcinowi 20 grz. do innych sum na tych dobrach (MS 4, 6008).

1414—6 Mikołaj z M. (ZB 1a s. 10; 312 s. 43, 100).

1414 stren. Paweł Trestka ręcząc za stren. Boguchwała z M. zobowiązuje się zapłacić Szczepanowi z Janowic [pow. biec.] 50 grz. półgr do dnia ś. Mikołaja [6 XII] pod rygorem zapłaty 100 grz. do najbliższego Bożego Narodzenia, a w razie nie zapłacenia do wwiązania (debet dare investituram) Szczepana do wsi Biesna (ZB 1a s. 10); stren. Boguchwał z M. zobowiązuje się zapłacić [swemu poręczycielowi] Pawłowi Trestce 50 grz. do dnia ś. Mikołaja [6 XII] pod rygorem zapłaty 100 grz. do najbliższego Bożego Narodzenia, a w razie nie zapłacenia do wwiązania (debet dare investituram) Pawła do wsi Suchy Rzepiennik (ZB 1a s. 11); Fenna i Mścichna z Czeluśnicy sprzedają za 300 grz. Boguchwałowi swoje cz. w Gilowej, Zagórzanach i Kowalowej (ZK 378 s. 12); Mikołaj z M. przeciwko Biedrzychowi z Małusz [Starych] o zapłacenie wyprawy po swej siostrze [Marochnie] ż. Biedrzycha oraz o tunikę za 5 grz., czapkę za 1½ grz., o wóz za 1½ grz. (ZK 312 s. 43); 1415 Boguchwał pozywa Mścisława sołtysa z Czyrmnej o 4 grz., tyleż szkody i konia (ZB 1a s. 26, 28—9); 1416 Mikołaj z M. przekazuje w zarząd (comisit gubernacionem) [swemu szwagrowi] Biedrzychowi z Małusz wieś M. (ZK 312 s. 100).

1418—28 Boguchwał [młodszy] z M., sołtys w Zagórzanach 1420—5 [i → Moszczanach], s. Boguchwała z M., mąż Anny, ojciec Elżbiety, star. trembowelski 1418, ławnik sądu leńskiego goleskiego w Kołaczycach [pow. pilzn.] 1420—5, h. Junosza (Vitoldiana → p. 7, nr 94; SP 9, 205, 220, 315; GB 2 s. 102, 117—8, 225, 241; ZK 378 s. 31; 152 s. 213 — jak zm.; AKH 12/1 s. 188, nr 12; Jana Zamoyskiego notaty... → p. 6, s. 74, nr 706; ZB 1 s. 88—9)³W 1471 roku Jan zw. Kopacz z Moszczan sprzedał za 80 grz. Zawiszy [Oziembłowskiemu] z Lipinek ⅓ dóbr Lipinki, Suchy Rzepiennik i Kowalowa oraz sołectwa w Zagórzanach i Moszczanach, które miał po zm. Boguchwale z M. i jego ż. Annie swej babce (ZK 152 s. 213).

1419 Piotr sołtys ze Strzeszyna ma zapłacić do dnia ś. Marcina [11 XI] 7 grz. Boguchwałowi z M. (GB 2 s. 102).

1427—47 Mikołaj z M. s. Boguchwała [starszego] z M. i Zofii, wójt kłobucki 1447 (ZK 312 s. 322; 378 s. 31; ZDM 8, 2499, 2509; J. Laberschek, W czasach piastowskich i jagiellońskich...→ p. 7, s. 117—9, 206).

1427, 25 II Zofia wd. po Boguchwale z M. odstępuje Mikołajowi dz. z M. trzecią cz. swego posagu na M., tj. 10 grz. z 30 znajdujących się w zapisie (ZK 312 s. 322); 1428, 24 II Piotr sołtys ze Strzeszyna poręcza Boguchwałowi z M. sumą 13 grz. za Piotra Procinę; Bartek Wilk z Lipinek odstępuje temuż Boguchwałowi 1½ grz. pozyskanych na Piotrze Procinie (GB 2 s. 225); 1428 br. uterini Boguchwał [młodszy] i Mikołaj dziedzice M. dzielą dobra. Mikołajowi przypada cała ojcowizna, a mianowicie M. i Skrzydłowice, natomiast Boguchwałowi pełna wysługa (totum servicium vulgariter vysluga szythca cessit). Boguchwał daje Mikołajowi wwiązanie do Lipinek (ZK 378 s. 31).

1445 Elżbieta c. zm. Boguchwała [młodszego] z M. → Moszczany p. 4 (ZB 1 s. 88—9)⁴Pisarz zaczął pisać „Moc” i to przekreślił, a następnie napisał błędnie „Mrora”.

1445 Mikołaj dz. M. wraz z ss. niepodzielonymi Jakubem i Mikołajem sprzedaje za 17 grz. prac. Andrzejowi z Kamyka 2 ł. w M., jeden zw. Komorowski, drugi Filipowski, a ponadto dodaje Andrzejowi 2 niwy — jedną o długości i szerokości 18 prętów, rozciągającą się od lasu Mokra aż do granic wsi Rębielice wraz z lasem przeznaczonym do wyrębu i na łąkę, oraz drugą niwę w miejscu zw. Bełdne, rozciągającą się od drogi miejskiej [do miasta Kłobucka] i zarośli jeżynowych do pnia dębu i świerków z dodaniem krzewów zw. Małe (Parva) z przeznaczeniem na łąkę od granic Miedzna aż do niw zw. Ciupa (ZDM 8, 2499).

1445—75 Jakub Mokrski, Mokrzski z M., dz. Lgoty [par. Kłobuck] s. Mikołaja z M., br. Mikołaja, mąż Anny c. Mikosza z Lgoty, ojciec Łukasza, Jana i Sylwestra [Lasoty], wójt kłobucki 1466—8 (ZDM 8, 2499; ZK 314 s. 52; 315 s. 92; AJG, rps 119 s. 31; Spominki 15—7, 22, 25).

1445—74 Mikołaj Mokrzski z M. h. Junosza, s. Mikołaja z M., br. Jakuba, wójt kłobucki 1474 (ZDM 8, 2499; AJG, rps 109 k. 27, 31; DLb. 3 s. 170—1).

1453 Jakub z M. zastawia na rok za 30 fl. węg. Janowi z Pierzchna 3 ł. zasiedlone w M.; tenże zapisuje swej ż. Annie c. Mikosza z Lgoty 100 grz. posagu i tyleż z tytułu wiana na połowie dóbr dziedz. w M. (ZK 314 s. 52); Zygmunt z Białej zapisuje swej ż. Elżbiecie c. Mikołaja z M. 100 grz. posagu i tyleż z racji wiana na połowie dóbr dziedz. w Białej i Libidzy (ZK 314 s. 52); 1466 prep. kl. kłobuckiego zamienia się ogrodami z Jakubem z M. wójtem kłobuckim → Kłobuck p. 5aa oraz przyp. 26 (AJG, rps 119 s. 31; Spominki 16); 1466—8 [Jakub] Mokrski [wójt kłobucki] zastawia kl. kłobuckiemu za 3 fl. i 1 grz. dzies. z ról folw. i łąkę zw. Siedlna Łąka w Lgocie (Spominki 15, 17, 22).

1471—1503 Łukasz M. s. Jakuba z M. i Anny, br. Jana i Sylwestra z M. (ZK 314 s. 275, 314—5; 316 s. 226—7; MS 3, 178).

1471—91 Jan Mokrski z M. s. Jakuba z M. i Anny, br. Łukasza i Sylwestra z M. (ZK 314 s. 275, 314—5; GK 23 s. 474; Spominki 122, 124).

1471—1504 Sylwester [Lasota] z M. s. Jakuba z M. i Anny, br. Łukasza i Jana (ZK 314 s. 275, 314—5; ZK 316 s. 239—40; MS 3, 178; 4 Suppl. 1239; BPAN Katalog 1, 130).

1471 Mik. i Jan Gosławscy z Lgoty sprzedają za 60 grz. klasztorowi [Paulinów] z Częstochowy cz. po matce w Lgocie; Jakub z M. poręcza za swych ss. Łukasza, Jana i Sylwestra [Lasotę] zrodzonych ze zm. Anną [c. Mikosza z Lgoty], że potwierdzą tę sprzedaż, gdy będą pełnoletni (ZK 314 s. 274—5); 1475 Jan, Łukasz i Lasota ss. ww. Jakuba odstępując od swego pow. wiel. sprzedają za 50 grz. klasztorowi Paulinów z Jasnej Góry cz. dziedziny po matce w Lgocie k. Kłobucka. Woźny sąd. Stanisław wwiązuje Macieja przeora kl. paulinów do tej cz. dziedziny w Lgocie (ZK 314 s. 314—5).

1486 kl. kan. reg. w Kłobucku wydzierżawia za 5 grz. na 10 lat od Jana Mokrskiego łąkę zw. Stawisko k. M. (Spominki 122); 1487 kl. kłobucki wypłaca Janowi z M. 5 fl. z tytułu dzierżawy łąki (Spominki 124).

1491—1500 Jan Gosławski z Gosławia [Śląsk opolski] kan. krak., dzierż. w M. (GK 23 s. 474; 25 s. 531, 811; ZK 153 s. 310; OK 20 s. 626); 1491 Jan Mokrski z M. zastawia za 80 fl. węg. Janowi Gosławskiemu kan. krak. i kustoszowi wiśl. cz. dziedziny w M. (GK 23 s. 474).

1500 Jan z Gosławia kan. krak. rezygnuje na rzecz Macieja prep. [kl. kan. reg.] w Kłobucku ze wszystkich zastawów posiadanych we wsi M. (ZK 153 s. 310); sąd ziem. krak. zaświadcza, że Jan Wierusz ze Stolca [woj. sier.] odstąpił Janowi dz. Gosławia i M. kan. krak. i wikariuszowi generalnemu sadzawkę w Wilkowiecku pod warunkiem że Jan Gosławski nie zbuduje grobli w innym miejscu, niż w tym, w którym się znajduje od dawna. Jan Gosławski zezwala kmieciom ze Stolca brać w swym lesie drzewo opałowe (OK 20 s. 626).

1502 Jan Stolecki dzierż. w Wilkowiecku zobowiązuje się zapłacić 3 grz. z tytułu kary Maciejowi prep. kl. w Kłobucku dzierż. w M. pod karą XV; tenże Maciej prep. kłobucki dzierż. w M. pozywa Jana Stoleckiego dzierż. w Wilkowiecku o niezapłacenie tych 3 grz. (GK 28 s. 574—5, 715, 754, 822, 834); Aleksander Jag. na prośbę Macieja prep. kl. w Kłobucku zatwierdza kupno przez tegoż prepozyta wsi M. w pow. lel. od dziedziców M. braci rodz. Sylwestra i Łukasza i poddaje tę wieś jurysdykcji kościelnej (MS 3, 178; MS 4 Suppl. 1239).

1503 Łukasz dz. M. sprzedaje za 200 fl. węg. Maciejowi prepozytowi kl. kan. reg. w Kłobucku cz. swoich dóbr dziedz. w M. (ZK 316 s. 226—7); 1504 Lasota dz. M. sprzedaje za 300 fl. węg. Maciejowi prepozytowi kl. kan. reg. w Kłobucku cz. swoich dóbr dziedz. w M. (ZK 316 s. 239—40; BPAN Katalog 1, nr 130).

1508 Piotr kmieć s. Andrzeja kmiecia z Kamyka sprzedaje kl. kłobuckiemu 1 ł. wolny w M. (BN, mikr. 14600 — Kłobuck, Dokumenty kościelne); 1510 Zygmunt I zatwierdza dok. króla Aleksandra Jag. dotyczący zakupu wsi M. przez Macieja prep. kl. w Kłobucku (MS 4, 9573); Zygmunt I przywraca kl. kłobuckiemu dobra M. zagrożone konfiskatą za nieobesłanie wyprawy mołdawskiej na rzecz Jana Łabędzia (AJG, rps 102 k. 3).

1528 w obecności rajców kłobuckich Łukasz [z Wielunia] prep. kl. kłobuckiego, dz. M. zawiera ugodę z Jakubem Wolnym z M. w sprawie łanu wolnego w M., posiadanego przez tegoż Jakuba od wielu lat. Przed ponad 80 laty [1445] Andrzej kmieć z Kamyka kupił za 17 grz. od Mikołaja ówczesnego dz. M. 2 łany wolne. Z tych łanów jeden sprzedał kl. kłobuckiemu przed 20 laty [1508] Piotr s. owego Andrzeja i brat Jakuba. Obecnie Jakub za 5 grz. rezygnuje na rzecz kl. z tej pozostałej części (BN, mikr. 14600 — Kłobuck, Dokumenty kościelne).

1529 kl. kłobucki pobiera 3 grz. czynszu rocznie z wsi M. (LR s. 326).

-3b. Kmiecie. 1465 n. kmiecie uprawiający role o określonym areale: 1465—71 Maciej Rasz [Raś] 1 ł.; 1465—71 Vit Misz [Miś] 1 ł.; 1465—71 Piotr 1 ł.; 1465—71 Mac. Niemczyk 1 ł.; 1465—71 Marcin. Główka 1 ł.; 1465—71 Marcin krawiec; 1465—71 Jakub Szustała 1 ł.; 1465—71 Marcin Cieśla 1 ł.; 1465—71 Stan. Żak 1 ł.; Król Piotr 1465—71 ½ ł.; 1465—71 Stanisław kołodziej 1 ł.; 1465—71 Andrzej Deko 1 ł.; 1465—71 Jan Goleń 1ł.; 1465—71 Stanik 1 ł.; 1465—1471 Dorota wdowa; 1465—71 Mysz; 1468—71 Jan Chłod 1 ł.; 1468 Kocieł 1 ł. (BPAU/PAN, rps 1967 k. 7, 258r, 270v).

-3c. 1449 wyszczególnione imiennie wsie, w tym M., skazane na karę król. XIV za niezapłacenie podatku wiardunkowego (GK 10 s. 794); 1470—80 we wsi M. 30 ł. kmiec, 1 folwark szlach. (DLb. 3 s. 170—1); 1489, 1515—6 brak danych o poborze we wsi M., 1508—9 w M. pobór z 2½ ł., 1510—4 w M. pobór z 3½ ł. (RP k. 359v, 381v, 562v, 588v, 616v, 647v, 673v, 702r, 724r, 749r, 762r, 774r); 1530 we wsi M. pobór z 3½ ł. (RP k. 60); 1563 we wsi M. klasztoru kłobuckiego pobór z 3½ ról (przedtem z 3 ł.), z 2 kół młyńskich dorocznych (RP k. 114, s. 251—2).

5. 1394 Piotrasz włodarz [Piotra Wysza] bpa krak. procesuje się z Jakuszem Mokrzuskim [z M.] o bezprawne zabranie dzies. (SP 8, 5634); 1448 Zbig. Oleśnicki bp krak. określa uposażenie kościoła par. w Kłobucku. Parafia pobiera m.in. dzies. snop. z folwarku szlach. w M. i dzies. pien. ze wsi M. po 6 gr z każdego łanu kmiec. (Mp. 4, 1506 — dwa or. uszkodzone; AJG rps 106 k. 5—6); 1454 Kazimierz Jag. jako patron kościoła par. w Kłobucku nadaje tenże kościół wraz z uposażeniem kanonikom reg., m.in. dzies. snop. z folwarku szlach. w M. i dzies. pien. z łanów kmiec. w M. (AJG, rps. 133 k. 9—11); 1470—80 dzies. snop. z folw. szlach. w M. pobiera kl. kan. reg. w Kłobucku (DLb. 2 s. 170); 1471, 1473—87 kl. kan. reg. w Kłobucku pobiera dzies. pien. w M. po 6 gr z każdego łanu kmiec. i dzies. snop. z folwarku pana Mokrskiego w M. (BPAU/PAN, rps 1967 k. 43r, 51r, 57r, 64r, 70v, 76r, 83r, 90r—v, 98r—v, 106r—v, 115r, 123v, 131v, 138r—v, 146r, 152r); 1529 kl. kłobucki pobiera dzies. pien. z wsi M. w wysokości 30 gr (LR s. 326).

6. Udział dziedziców M. w wydarzeniach politycznych. 1427 Boguchwał z M. przywiesza swoją pieczęć z h. Junosza pod dok. hołdowniczym szlachty trembowelskiej (AKH 12/1, s. 188, nr 12; Jana Zamoyskiego notaty heraldyczno-sfragistyczne, wyd. F. Piekosiński, Studya, Rozprawy i Materyały z dziedziny historyi polskiej i prawa polskiego, t. 7, s. 74, nr 706).

Osoby pochodzące z M. 1477 Piotr Kożuch z M. i jego br. rodz. Mikołaj pasterz zamku krak. (OK 13 s. 878—9); 1505 Maciej sługa w kl. w → Kłobucku p. 5ac, 1507 Stanisław sługa w kl. w → Kłobucku p. 5ac.

Incydenty. 1420 Boguchwał [z M.] sołtys z Zagórzan skazany na dwie kary za nieuczestniczenie w składzie sądu leńskiego [goleskiego] w Kołaczycach, zebranego na polecenie opata tyn. (SP 9, 205); tenże skazany na karę za nieuczestniczenie w składzie sądu leńskiego [goleskiego] w Kołaczycach, zebranego na polecenie opata tyn. (SP 9, 220); 1425 tenże zasiada jako ławnik w sądzie leńskim w Kołaczycach (SP 9, 315); 1427 w sprawie Jana Gąsiorowskiego Piotr Procina zostaje sądownie zobowiązany do złożenia dwukrotnej przysięgi, iż nie nazwał żony Jana nierządnicą i nie chciał widzieć Jana pod szubienicą pożartego przez psy. Jan z Kunowej przedkłada dokument z pieczęcią własną, zaświadczający, iż Jan Gąsiorowski oczyścił się wobec starosty z zarzutu kradzieży rynsztunku, jaki mu postawił Boguchwał (GB 2 s. 241⁵W haśle Lipinki w punkcie 6 błędnie s. 41).

7. J. Laberschek, W czasach piastowskich i jagiellońskich, w: Kłobuck. Dzieje miasta i gminy (do roku 1939), red. F. Kiryk, Kr. 1998, s. 85—159; W. Pietrzak, Zarys dziejów historycznych wsi Mokra od XV wieku do czasów współczesnych (Od 1414 do 2008 roku), Mokra 2008; Vitoldiana. Codex privilegiorum Vitoldi Magni Ducis Lithuaniae 1386—1430, wyd. J. Ochmański, W.—Poznań 1986.

8. Na południe od zabudowy cz. wsi określanej jako Mokra I przeprowadzono archeologiczne badania powierzchniowe, których rezultatem było pozyskanie kilku ułamków wczesnośredniowiecznej ceramiki naczyniowej.

Uw. Pod rokiem 1414 w ZK 5 s. 458—9 znajduje się zapiska sporządzona innym pismem, zawierająca wiadomość o rezygnacji przez Jana z M. i jego ż. Elżbietę z wsi M. na rzecz Mikołaja prep. kl. kłobuckiego. Jest to oczywiste fałszerstwo, zważywszy na fakt ufundowania klasztoru w Kłobucku dopiero w 1454 roku. Dziedzic Mokrej o imieniu Jan występuje znacznie później, bo w l. 1471—1501 (ZK 314 s. 274—5, 314—5; Spominki 122, 124). Ewidentnym falsyfikatem jest również zapiska z 1435 roku dotycząca rozgraniczenia wsi Mokra od wsi Wilkowiecko i Walenczów, wymieniająca Mokrą jako własność kl. kłobuckiego (ZK 313 s. 258—9). Zainteresowany fałszerstwem był oczywiście klasztor.