ROGACZEWO WIELKIE

1366 or. binum Rogaczevo (Wp. 3 nr 1565), 1401 wzm. z XVIII w. utraque Rogaczewo (BenLub. 232, 140v, dawniej Lub. C 38, 140v), 1399 or. Rogaczewo (Lek. 1, przed nr 2335), 1511 Robaczewo! (PG 12, 147v), 1511 Maius Rogaczewo (PG 68, 118v), 1519 kop. XVII w. Rogaczewo Maius (Lub. C XVII 10, niefol.), 1556 w Wielkym Rogaczevye (KoścG 11, 73v), 1564 Rogacewo (IBP 306), 1581 Rogaczewo Maior (ŹD 88), 12,5 km na SE od Czempinia i 8,5 km na NE od Krzywinia.

1. 1444 n. pow. kośc. (PG 2, 81v); 1366 n. par. Wyskoć (Wp. 3 nr 1565).

2. 1420 (wzm. z XVIII w.) spór o kopce [gran.] pomiędzy R. i Łuszkowem (BenLub. 232, 140v); 1420-21 opat lub. toczy spór z Winc. Choryńskim o gran. między Łuszkowem a R.; kopce gran. mają być odnowione w ciągu 2 tygodni, a kopce przy olszynach mają być zniszczone [w haśle → Łuszkowo informacje te mylnie odniesiono do Rogaczewa Małego] (KoścZ 6, 159; Lub. C 17, 10; BenLub. 232 k. 50, 140v); 1428 zapowiedź → p. 3A: Sędziwój Choryński.

1485 dwór i wiatrak [w R.] → p. 3B: Mik. Żydówka; 1499 wiatrak, 1502 dwór i wiatrak, 1513 dwór → p. 3B: ss. Mik. Żydówki.

1515 (kop. XVI w.) z Rąbinia do R. wiodą drogi zw. Wielkie Drożyska; wspomn. granice między Łuszkowem a R. (Lub. C XVII 10, niefol.); 1519 woźny zeznaje, że czterokrotnie bezskutecznie pozywał Jana Rąbińskiego, by stanął w sądzie w sprawie odnowienia granic pomiędzy R.M. Mac. Skaławskiego a Rąbiniem (Lub. C XVII 10, niefol.); 1519-20 (sumariusze kl. lub. z XVII-XVIII w.) wzm. dotyczące granic: 1519 spór o odnowienie granic pomiędzy R.M. Mac. Skaławskiego i Rąbiniem (BenLub. 232, 50), 1519-20 granice wsi R.M. i Rąbiń (BenLub. 233, niefol., dawniej Lub. C 37; BenLub. 232, 141), rozgraniczenie obu wsi R., Kopaszewa i Turwi (BenLub. 232, 141), 1519 ugoda między Rogaczewskim i Skaławskim [brak imion] w sprawie kopców gran. wsi Kopaszewo i obu wsi R., 1520 pomiędzy R. i Rąbiniem 2 nowe kopce gran. (BenLub. 232, 141), 1520 podkom. pozn. zeznaje, że na błocie pomiędzy wsiami M.R. Mac. Skaławskiego i Rąbiń usypał 11 nowych kamiennych kopców gran. i wbił w każdy z nich wierzbowy pal (Lub. C XVII 10 niefol.; BenLub. 232, 50); 1525 ugoda w sprawie granic pomiędzy Łuszkowem, Kopaszewem i R. (BenLub. 232, 141v); 1530, 1533 R. graniczy z Łuszkowem opata [lub.], Rąbiniem i Dalewem (BenLub. 232, 141; BenLub. 233, 2); 1533 kopiec narożny wsi Łuszkowo, Rąbiń i R. leży w środku błota (in medio luti; BenLub. 434 nr 2, dawniej Lub. C 24 nr 2).

1535 granica pomiędzy Rogaczewem Wielkim Mac. Rogaczewskiego i R.M. Szymona [Rogaczewskiego] a Wyskocią biegnie m. in. obok kopca leżącego pod drzewami, czyli pod → Olszową strugą, dalej do kopca w miejcu zw. Małosz1W 1760 w rozgraniczeniu wsi R.M. i Rogaczewo Wielkie wymieniono miejsce (locus) Małosz, powołując się na akt gran. z 1602 i dok. podziałowy z 1477 (PP 9, 128), a następnie do kopca narożnego między tymi trzema wspomn. wsiami (KoścZ 25, 275, dawniej k. 268v); 1550 woźny zeznaje, że widział jeden kopiec ścienny w dziedz. R.W. Jana i Wojc. Skaławskich zniszczony przez Szymona Rogaczewskiego (KoścG 9, 300).

3. Własn. szlach. 3A. Różni właściciele R. 1371 Przemił z R., śwd. (DBL 102); 1391-95 wd. Kat. Przemiłowa [zapewne po tymże Przemile] (Lek. 2 nr 1459; WR 3 nr 78); 1395 taż Katarzyna z R. przy pomocy świadków dowodzi, że dzierżyła R. po swoim mężu przez 3 l. i Szczepan [z R.] jej w tym nie przeszkadzał (nigdy nie gabał; WR 3 nr 78).

1391-1406 śwd. Andrzej Rogaczewski2Znany on jest tylko jako świadek; nie mamy całkowitej pewności, czy rzeczywiście pochodził on z naszego R.M.; o przyporządkowaniu go do do R.M. zadecydowało to, iż w 1391 jako śwd. występuje on obok Szczepana Rogaczewskiego. W 1404 Staszek Żydówka wspomina o dzieciach swego brata Jędrzeja (z Pasierbic?), może identycznego z naszym Andrzejem; nie wiemy, czy ów Jędrzej wówczas żył (WR 3 nr 215) (WR 1 nr 87; WR 3 nr 15, 94, 184, 303, 305).

1391-1403 Szczepan (Stephanus) Rogaczewski3W 1421 Stan. Żydówka z R.W. ręczył Bełczkowi z → Rokosowa za Szczepanka [skąd?, z R.W.?] w sprawie spalonej stodoły o wartości 40 grz. (WR 3 nr 874, 898); może chodzi tu o tegoż Szczepana, z R. [może brat Przemiła starszego?]: 1391-96, 1403 tenże śwd. (Lek. 2 nr 1850; WR 1 nr 87; WR 3 nr 79, 85, 198); 1395 tenże → wyżej: Katarzyna; 1398-1400 tenże śwd. [Staszka?] Żydówki (WR 3 nr 36, 113); 1403 tenże → niżej: Przemił.

1393 Janek Rogaczewski4Przyporządkowujemy do do R.M., gdyż wyst. obok Andrzeja Rogaczewskiego (→ wyżej: przyp. 2) śwd. (WR 3 nr 55).

1398-1403 Przemił z R.5Potem część R.W nal. niegdyś do Przemiłów określano nazwą → Przemiłowo (potwierdzoną w znanych nam źródłach po raz pierwszy w 1409 r., a po raz ostatni w 1608), Rogaczewski [może syn Przemiła i Katarzyny?]: 1398-1400 tenże śwd. (WR 3 nr 10, 130, 166); 1400 tenże śwd. [Stan.] Żydówki (WR 3, 150); 1403 świadkowie zeznają, że temuż Przemiłowi Szczepan z R. pierwszemu sprzedał swoją cz. R. za 11 grz. (WR 3 nr 195); 1403 tenże pozywa Stan. Żydówkę o niedotrzymanie obietnicy, że części w R. należącej do Przemiła nie kupi u jego stryja [może u Szczepana z R.?] ani też nie weźmie jej w zastaw (WR 3 nr 196); 1403 tenże z R. w sporze z kmiotką Staszka Żydówki o zabranie zboża i 2 worków (ZSW 582).

1405-13 Anna [Wyskocianka] i 1408 [?] – 1420 jej mąż Dobrogost Koleński z Prusimia, Drobnina [wieś Wyskotów, którą jego żona odziedziczyła po ojcu] i R.: 1405 taż Anna pasierbica (privigna) Hejdana [ze Strzelc] w sporze ze swoim stryjem Maćkiem Pawłowskim o wyclenie [uwolnienie od roszczeń osób trzecich] dziedziny R. (KoścZ 2, 93); 1408[?] tenże Dobrogost z Prusimia daje klasztorowi w Paradyżu wieś R. [w haśle → Paradyż, p. 3A, podano omyłkowo: Rogacz] i 150 grz., a w zamian otrzymuje wsie Mnichy, Gralewo, Zawłostowo czyli Kamionka, Suchcino i Przeradz; Dobrogost ma dopłacić 150 grz.; transakcja ma być unieważniona, gdyby król nie wyraził na nią zgody [dok. obecnie zaginiony; był przecięty – na znak anulowania?; nie posiadał też śladu przywieszenia pieczęci] (Wp. 7 nr 619); 1411-1418 tenże Koleński posiada cz. R. (Cieplucha 255); 1413 tenże Koleński z R. i Drobnina pozwany przez Bawora Wyskotę z Krzemieniewa; taż Hanka [Anna], ż. Dobrogosta [a bratanica Bawora] twierdzi, że jej mąż nic nie ma w Drobninie i R.; Bawor temu zaprzecza i oświadcza, że Hanka przekazała te dobra mężowi, co miał potwierdzić już starosta gen. wlkp. (KoścZ 4, 40v); 1420 tenże Dobrogost → p. 3 B: Stan. Żydówka.

1406 Elżbieta [może siostra rodz. lub stryj. Anny?] ż. Adama Żyry Lubońskiego [z → Luboni k. Ponieca] przedstawia w sądzie dok.6W haśle → Lubonia mylnie podano, że taki dok. Elżbieta przedstawiła także 1404 (ZSW 788). Był to jednak dok. oprawy żony Stan. Żydówki, który 1404 toczył spór z Adamem Żyrą o poddaną (→ niżej: Stan. Żydówka) oprawy (litera donacionis) opiewający na sumę 100 grz. na R. (KoścZ 3, 20).

1420 Wawrzyniec z R. → p. 4.

1420-29 Winc. Choryński w R. [stryj Sędziwoja]: 1420-21 tenże → p. 2; 1420-23 tenże posiada cz. R. (Cieplucha 129); 1428 tenże → p. 3B: Stan. Żydówka; 1429 tenże → Rogaczewo Małe, p. 3: Jakub.

1420-34 Sędziwój Choryński, Rogaczewski [bratanek Wincentego; w → Choryni występuje 1421-50, w l. 1421-67 dz. w → Rąbiniu]: 1420 [tenże?] Rogaczewski śwd. Piotra Włostowskiego (WR 3 nr 818); 1422 [tenże?] Pijanowski niegdyś Rogaczewski śwd. Mac. Pudliszkowskiego (WR 3 nr 949); 1427 tenże → niżej: mieszkańcy; 1428 woźny zapowiada dziedzinę R. tegoż Sędziwoja (KoścZ 9, 138v); 1434 tenże z R. w sporach z Samsonem z Rąbinia i Pietraszem Rąbińskim; wspomn. Piotr domownik (familiaris) tegoż Sędziwoja (KoścZ 10, 277v); 1437 [tenże?] Sędziwój z R. kupuje od Michała niegdyś Szołdrskiego część dziedz. w Szołdrach w pow. kośc. za 100 grz. (PG 1, 131v);

1430 Jakub [z R.?] → niżej.

1430 Wojciech i 1430-63 Maciej z R., bracia [ss. Mik. Dzięczyńskiego, bracia Tomasza]: 1430 ciż (reprezentowani przez stryja Jakuba [z R.?]) w sporze z Henrykiem Kleszczewskim, w imieniu którego wysępuje. Henryk Wyskota [z Rusinowa k. Krzywinia] (KoścZ 9, 244v); 1446 temuż Maciejowi i Tomisławowi z R. Szczepan (Stephanus) z Manieczek zapisuje 10 grz. czynszu rocznego na wsi Manieczki (PG 2, 160); 1463 tenże Maciej zapisuje swojej ż. Annie 70 grz. posagu i 80 grz. wiana na 1/2 swojej dziedziny R.M. (PG 7, 178v); 1463 tenże Maciej kupuje cz. R. → p. 3B: Andrzej i Jan, bracia Mik. Żydówki; 1476 tenże Maciej wspomn. jako zm. → niżej: Tomasz.

1443-47 Winc. Rogaczewski [może ident. z Winc. Pasierbickim, bratem lub bratankiem Staszka Żydówki (→ p. 3B: Stan. Żydówka, pod 1420 i przyp. 13)]: 1443 tenże zawiera ugodę z klaszt. w Lubiniu [→ Rąbiń, p. 3: Sędziwój] (AC 2 nr 1157); 1447 tenże dz. w R., śwd. (DBL nr 212, 216).

1446-86 Tomasz (Tomisław) z R., Rogaczewski syn Mik. Dzięczyńskiego [czyli Rogaczewskiego; brat Wojciecha i Macieja]: 1446 tenże Tomisław → wyżej; 1448 tenże Tomasz kupuje z zastrz. pr. wykupu od Anny wd. po Hanuszu Gołaskim cz. w Dzięczynie [k. Ponieca] za 188 grz. (PG 3, 26); 1459, 1483 tenże → p. 6; 1476 tenże pleb. w Jaraczewie sprzedaje Barbarze c. zm. Mac. Rogaczewskiego, a ż. Piotra Błociszewskiego [Lubiatowskiego], swojej [zapewne] bratanicy (neptis), wieś R. za 500 grz. szer. półgr, a całą swoją wieś Dzięczyna sprzedaje za 900 grz. Barbarze i Małgorzacie swoim siostrom, a cc. Mik. Dzięczyńskiego (PG 9, 65v).

1449 Mik. Rogaczewski z Dzięczyny [ojciec Wojciecha, Macieja i Tomasza?] płaci niestanne w sporze z Małgorzatą z Otusza wd. po Mikołaju niegdyś Zborowskim (KoścZ 14, 9 – zapiska skreślona).

1450 Mik. Rogaczewski7Może być on ident. zarówno ze wspomn. wyżej Mikołajem z Dzięczyny, jak z występującym równocześnie innym Mikołajem – synem Szymona z R. → p. 3B (Cieplucha 256).

1450 Katarzyna z R.; sędziowie oddalają roszczenia Małgorzaty z Otusza [wd. po Mik. Zborowskim] do 1/4 dziedziny R., na której taż Katarzyna ma opisaną oprawę (KoścZ 14, 37).

1497-1513 Barbara Rogaczewska c. Mac. Rogaczewskiego, ż. Piotra Błociszewskiego (Rogaczewskiego, Lubiatowskiego), od 1511 występuje jako wd. po Błociszewskim (KoścZ 18, 313) [jej dzieci występują w → Lubiatowie]: 1497 taż [zapewne] bratanica Tomasza Rogaczewskiego → wyżej; 1499 [tenże?] Piotr Rogaczewski śwd. w sprawie między uczc. (providus) Stanisławem z Brodnicy a Stanisławem opatem z Lubinia o przesuniętą sieć (ACC 76, 133v); 1501 taż (w towarzystwie stryja Piotra Drzewickiego i wuja Wojc. Dobczyńskiego) sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Maciejowi z Krzywinia altaryście w kościele par. w Kościanie 1 grz. czynszu rocznego od sumy głównej 12 grz. na M.R. (PG 12, 147v-148; ACC 79, 79v); 1511 taż wykupuje wspomn. czynsz (PG 12, 147v-148; ACC 88, 21v); 1511 taż (w towarzystwie stryja Marcina Golskiego i wuja Jana Błociszewskiego) zapisuje Mikołajowi altaryście Ś. Andrzeja Apostoła i Ś. Anny w kościele par. Ś. Michała w Dolsku 3 grz. czynszu rocznego na całej wsi R., swoich dobrach po ojcu, z zastrz. pr. wykupu za 38 grz. (PG 14, 128, dawniej s. 253); 1511 taż wd. po Piotrze Rogaczewskim (Lubiatowskim) [Błociszewskim] sprzedaje Mac. Skaławskiemu swe dobra po ojcu w R.8Późniejsze stosunki własnościowe w obu wsiach Rogaczewo wskazują, że Barbara sprzedała Skaławskiemu najpewniej swoją cz. w R.W. oraz całe Rogaczewo Małe (→ Rogaczewo Małe, p. 3 i Uwaga); dzieci Barbary i Piotra nie występują potem ani w R.W., ani w → Rogaczewie Małym. Barbara posiadała najpewniej jakąś cz. w R.W., skoro na tej wsi zapisywała czynsz altaryście w Dolsku. Zastanawia zatem, że w 1510 zapisano, iż R. należy do spadkobierców Mik. Żydówki: jego syna Szymona Rogaczewskiego i do wdowy po nim – jako dz. podano jej drugiego męża, Michała Skórzewskiego (LBP 125) za 300 grz. oraz zobowiązuje się (wraz ze swoim synem Janem), że będzie bronić sprzedaną wieś M.R. od roszczeń osób trzecich, co nie dotyczy jednak czynszu 3 grz. od sumy głównej 40 grz.! dla altarysty w Dolsku, od tego czynszu Skaławski winien sam uwolnić R.W. (PG 14, 159v-160, dawniej s. 317-318; PG 68, 118v-119); 1512 taż kupuje z zastrz. pr. wykupu od Mac. Skaławskiego 7 ł. w → Międzychodzie za 90 grz. (PG 14, 164, dawniej s. 326); 1512 taż wd. kwituje Mac. Skaławskiego ze 100 grz., czyli pierwszej raty ze 160 grz. (PG 68, 146v); 1513 taż wd. daje Janowi dz. w Naramowicach całą swoją wieś R., a w zamian otrzymuje 1 ł. opust. w Morawsku (PZ 24, 25v); 1513 taż wd. po Piotrze Błociszewskim (KoścG 7, 115; KoścG 7, 115).

3B. Stan. Żydówka z R. i jego potomstwo:

1399-1429 Stanisław (Staszek) Żydówka z R.9Najpewniej identyczny ze Staszkiem Żydówką wyst. 1393-98 bez określenia miejsca pochodzenia: 1393 świadkowie zeznają, że Staszek Żydówka „nie pobrał Jacka Lobranefski [?] w mirze” (Lek. 2 nr 1522); 1393 Żydówka płaci kary w sporach ze swoim sołtysem [z R.?, a może z Pasierbic?] (10 grz.), z Jackiem Krajewskim (20 grz.), 1393-94 z Liczkiem [skąd?] o 5 koni i [czy wartości?] 8 grz. (Lek. 2 nr 1534, 1542-1544 – wszystkie zapiski przekreślone, nr 1664); 1394 Żydówka i jego ż. pozwani przez Małgorzatę ż. Szymana o gwałty (pro violencia); ż. Żydówki (Szidowczina) płaci karę pokupne, 1399 pokupne płaci Żydówka (Lek. 2 nr 1825-1826, 2316); 1396 w sporze Staszka Żydówki z Cybkiem Pradlem [ze Spławia k. Kościana] świadkowie zeznali, że Żydówka nie podżegał do napaści na Cybka (WR 1 nr 209); 1398 Machna ż. Żydówki w sporze z panią z Kopaszewa, żoną Cybka, o swoją kmiotkę, którą przy pomocy woźnego (cum ministeriali) znalazła w Kopaszewie (Lek. 2 nr 2156); 1396-98 Staszek Żydówka w sporze z Dzierżką (Sieszką, Szerką) z Uścięcic o 15 grz. i kołdrę (Lek. 2 nr 1919, 2090; WR 3 nr 35-36); 1397 tenże śwd. (Lek. 2 nr 2039). Po 1399 Stan. Żydówka wyst. często bez określenia miejscowego lub nawet tylko jako Żydówka; wszystkie te wystąpienia uwzględniamy w niniejszym haśle, wicepodsędek kośc. 1399, wicechor. kośc. 1403-06 i 1426, wicewda tamże 1406-15, wicepodkom. tamże 1413-15 (GUrz. nr C 761, 870, 876; BR 628 nr 42, 52, 61, 65; MHP nr 109, 123, 291, 307), także z → Pasierbic10Hasło → Pasierbice notuje Stan. Żydówkę już 1394. Jednak dokumentująca to zapiska nie pozwala na stwierdzenie, że Żydówka był rzeczywiście w 1394 związany z Pasierbicami: stroną w sporze z Żydówką był bowiem Mik. Szołdra (prawdop. z Szołdr położonych w pobliżu → Rogaczewa k. Czempinia), a żona Żydówki zobowiązywała się pokryć ewentualne szkody ze swojej oprawy (Lek. 2 nr 1611), o której wiadomo, że w 1404 była opisana na R.W. (ZSW nr 788); bardziej więc prawdop., że w tej sprawie z 1394 [Stan.] Żydówka występował z R.W. Późniejsze wszak spory i rozliczenia Stan. Żydówki z Pasierbickimi pozwalają przyjąć, że Staszek pochodził z Pasierbic, a jego ż. z R.W 1404-21 i z → Przemiłowa11→ przyp. 5 1428 (PZ 3, 177; KoścZ 4, 24; Lek. 2 s. 294, 295, 332, 334; MHP nr 289, 298; WR 2 nr 185; WR 3 nr 507, 874, 898, 1204, 1251): 1400 temuż Michał kmieć z Wojciechowa rezygnuje wszystkie zyski i przezyski w sporze, który toczy z Wieruszem z Gniezna (Lek. 2 nr 328); 1400 tenże otrzymuje od Jarochny [żony Jana Szczurka z → Klonowca i → Przetoczna] 3 grz. z tytułu poręczenia (Lek. 2 nr 2537); 1403 tenże → p. 3A: Przemił; 1404 tenże pozwany z R. przez Adama Żyrę [z Luboni] o [zbiegłą] poddaną (pro ancilla), którą Żydówka przechowuje [w R.]; tenże Żydówka ma jednak odpowiadać z Pasierbic, a nie z R., gdyż na R. jego ż. [Jadwiga?]12W haśle → Lubonia odniesiono to błędnie do żony Adama Żyry (→ wyżej, przyp. 6) na opisaną oprawę (ZSW nr 788); 1404 tenże pozwany przez Mirosława z Wilkonic, gdyż ręczył za swoich synowców (bratanków), dzieci Jędrzeja [z Pasierbic?, a może Andrzeja Rogaczewskiego?, → p. 3A i przyp. 2], że nie będą one niepokoić wspomn. Mirosława; Żydówka miał też wystawić stosowny dok. (WR 3 nr 215); 1405 świadkowie zeznają, iż tenże Żydówka ani nikt z jego domu nie podżegał do spalenia wartej 100 grz. stodoły Marcina Choryńskiego (WR 3 nr 287);

1406 tenże Stanisław pozwany przez wspomn. Adama Żyrę o to, że 10 kmieci [z R.?] Żydówki za jego radą i nakazem najechało Adamową dziedzinę [jaką?] i zabrało kmiecia (WR 3 nr 314); 1410 tenże; Agnieszka ż. Jarosława z Tarnowa zeznaje, że nie jest mu winna 5 grz. (WR 3 nr 426); 1413 tenże dz. z R. (DBL nr 142); 1413 tenże reprezentuje w sądzie Niklosa Klewicza (KoścZ 4, 69, dawniej k. 92 lub 145); 1415 Mik. Mikuszewski zaprzecza przy pomocy świadków, że nie postawił tegoż Stan. Żydówki jako rękojemcy na 1/3 z 50 grz. w sporze z Mik. Grzybowskim (WR 3 nr 526); 1416 świadkowie Piotra Bnińskiego zeznają, że tenże Żydówka nie stawił swoich poręczycieli na sumę 30 grz. (WR 3 nr 628); 1420 tenże dowodzi przy pomocy świadków, że dokonał działu ze swoim bratankiem Marcinem, któremu przypadła cz. po ojcu w → Pasierbicach, ale nic nie ma [nie dziedziczy] po stryju, tymże Stanisławie [w R.?]13Jako rozjemca w tym dziale wymieniony został Winc. Pasierbicki [czy ident. z wyst. 1443-47 Winc. Rogaczewskim?], lecz on odmówił zeznań, „gdyż jest bratem” (non wlt perdere, quia est sibi frater); w → Pasierbicach uznany on został za brata Marcina Pasierbickiego, lecz brzmienie zapiski nie jest jednoznaczne; niewykluczone, że Wincenty był bratem Stan. Żydówki. Możliwe też, że ów brat oznacza krewnego na tyle bliskiego, że jest on stronniczy (WR 3 nr 848); 1420 tenże stawia w sądzie świadków, którzy zeznają, że Dobrogost Koleński najechał na jego dziedzinę R., zajął przemocą stado i sołtysa [uwięził], zabrał 4 skopy i je zjadł (śniadł; WR 3 nr 783); 1420 tenże w sporze o sołectwo w R. → p. 4; 1421 tenże pozwany przez Klemencję z Pasierbic o przemoc (KoścZ 7, 3v); 1421 tenże ręczy za Szczepanka [skąd? → przyp. 3] (WR 3 nr 874, 898).

1399-1428 tenże Stan. Żydówka toczy spory: 1399 z Baworem [Wyskotą z Krzemieniewa] (Lek. 2 nr 2361), z Paszkiem Wyskotą [z Krzemieniewa] (Lek. 2 nr 2409, 2443); 1400 z Agnieszką [skąd?] (WR 3 nr 113), z Kobelem (Kobil, Kebel, Kobel) [z → Drzeczkowa] o konia (Lek. 2 nr 2480, 2522, 2564; WR 3 nr 150); 1409 ze Zdzichną Bylęciną [z → Bylęcina k. Krzywinia i z Trzebca] o R. i → Przemiłowo (KoścZ 3, 108); 1410 z Mik. Ksiąskim, którego świadkowie zeznają, że Hanka nie ma 12 lat (WR 3 nr 434); 1411-13 z Mik. Granowskim o pieniądze po zm. ojcu Granowskiego (BR 628 nr 40; KoścZ 3, 160-161; KoścZ 4, 51, dawniej k. 127); 1412 z Przybysławem Gryżyńskim (WR 3 nr 468); 1413 z Bronisławem z Jeligowa; świadkowie zeznają, że kiedy Stan. Żydówka rąbał dęby w Jeligowskim gaju, dziedzina nie nal. do wspomn. Bronisława (WR 3 nr 478); 1413 z Katarzyną ż. Paszka Chrząstowskiego o Marszewo, na którym wspomn. Katarzyna ma opisaną oprawę, oraz o 12 ł. w Żytowiecku wartości 200 grz. (BR 628 nr 48); 1427 ze Stanisławem sołtysem z Wławia o zboże i 20 grz. (KoścZ 8, 591v); 1428 z Jarosławem z Tarnowa o 2 grz. (KoścZ 9, 117);

1428 tenże → p. 4; 1428 tenże z R. i → Przemiłowa w sporze z Henrykiem [Wyskotą] Bylęckim z Rusinowa i Liskiem z Dzięczyny (pełnomocnikiem Żydówki jest [jego zięć] Michał Rogowski); z Winc. Choryńskim o 2 grz. szer. gr; z Janem Gościejewskim oraz z Dziersławem Podrzeckim (KoścZ 9 k. 14v-15, 32, 58v, 98, 98v); 1428 tenże zawiera ugodę z Mac. Zaleskim; umorzeniu ulegają wszystkie ich procesy w sądach duchownych i świeckich (KoścZ 9 k. 58v, 67);

1428 Jadwiga ż. tegoż Stan. Żydówki (ACC 11, 53); 1429 tenże Stan. Żydówka jest pełnomocnikiem Jakuba z Chwałkowa (KoścZ 9, 166); 1432 Jadwiga Żydowczyna [wd. po tymże Stanisławie?] → niżej: Szymon z R.

1432-61 (zm. a. 1465?) Szymon (Szyman) z R. [syn Stan. Żydówki i Jadwigi]14Siostrą Szymona, a więc c. Stan. Żydówki była Barbara ż. Michała Rogowskiego z → Rogowa; → też niżej, 1501 spory o spadek po niej: 1432 tenże i jego matka Jadwiga w sporze z Haszką kmiotką i jej dziećmi z Wyskoci oraz z Piotrem Bnińskim [który zapewne reprezentuje kmieci w sądzie]: ciż Jadwiga i Szyman dowodzą przy pomocy świadków, że starszy15Chodzi tu zapewne o urzędnika (może burgrabiego?) Marcin pani [Jadwigi?] Żydowczynej nie zabił męża Haszki z polecenia Jadwigi; Szyman z R. zeznaje też, że jego ojciec [Stanisław?] nie zadał wspomn. Haszce ani jej synowi Maciejowi trzech ran; Jadwiga przysięga, że swojemu kmieciowi [z R.] nie zabroniła zapłacić (nie zapowiedała pieniędzy) mężowi Haszki 2 kóp [gr] za rolę [gdzie?] (WR 3 nr 1456-1458); 1443 tenże Szymon zeznaje, że jest winien Andrzejowi [z Bnina] bpowi pozn. 24 grz. szer. gr za zboże ze wsi Piotrowo [które?] (AE I 53); 1444 tenże posiada części R. i Przemiłowa (Cieplucha 256); 1444 tenże zapisuje ż. Małgorzacie po 100 grz. posagu i wiana na R. (PG 2, 81v); 1461 tenże zapisuje swojej ż. Małgorzacie po 150 grz. i 10 zł węg. posagu i wiana na 1/2 R. (PG 6, 204v)16Może na podstawie tej zapiski Cieplucha 256, podaje pod 1463 informacje o zapisie 300 dukatów oprawy; 1464 tenże wspomn. jako zm.? → niżej: Mik. Rogaczewski.

1463 Andrzej i Jan Rogaczewscy [ss. Szymona Rogaczewskiego], bracia niedz., dz. w R.M. sprzedają z zastrz. pr. wykupu Mac. Rogaczewskiemu 3 ł. os. i 1/2 karczmy w R. za 80 grz. (PG 7, 179); 1466 tenże Andrzej, brat Mikołaja, wspomn. jak zm. → niżej: Mikołaj.

1464-89 Mik. Rogaczewski zw. Żydówka17Tak określany już po swojej śmierci (→ niżej), syn Szymona, brat Andrzeja i Jana: 1464-66 tenże pozywa Jana Malechowskiego ze wsi Jawory o 30 grz. i 5 grz. szkody z tytułu poręki za Frycza podówczas z Kolnic; wspomn. Jana pozywał już w tej sprawie ojciec tegoż Mikołaja, [zm.?] Szymon Rogaczewski; 1466 zaznaczono, że wspomn. Malechowskiego przypozywali już tenże Mikołaj i jego zm. brat Andrzej (KoścZ 14, 364v; KoścZ 15, 99); 1470 tenże zapisuje ż. Barbarze [c. Dobrogosta z Długiej Gośliny] po 200 grz. posagu i wiana na R. i całej wsi opust. → Przemiłowo (PG 8, 72); 1482 tenże kupuje od Abrahama Kiebłowskiego i jego ż. Katarzyny z Jaszkowa [c. Andrzeja Jaszkowskiego] cz. folwarku w Gorzyczkach za 140 grz. (PG 9, 160; Cieplucha s. 148, 256); 1485 tenże zapisuje ż. Barbarze po 100 grz. posagu i wiana na cz. R.W.18Drugi człon nazwy, napisany ze skrótowym ściągnięciem, jest trudny do jednoznacznego odczytu: możliwa zarówno lekcja „Minori”, jak i „Maiori”; zdecydowaliśmy się na tę drugą ze względu na występowanie w zapisce obok R. także folwarku Przemiłowo, który stanowił najpewniej część R.W. (→ przyp. 5), na folw. Przemiłowo oraz na dworze i wiatraku [w R.] (PG 10, 23); 1487 tenże należne mu po zm. ojcu Szymonie Rogaczewskim pr. do 3 ł. i 2 płós w Pasierbicach daje Wojc. Pasierbickiemu (PG 10, 76v); 1489 tenże zapisuje swojej ż. Barbarze po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 R.M. i na swojej cz. w Gorzyczkach (PG 10, 122v); 1493 tenże wspomn. jako zm. (KoścZ 24, 218); 1493 wd. po nim Barbara, c. Dobrogosta z Długiej Gośliny, obecnie ż. Michała Skórzewskiego → niżej; 1510 [drugi mąż] wspomn. Barbary → Michał Skórzewski; 1516 wspomn. Barbara wd. po Michale Skórzewskim → niżej.

1491-1550 Szymon, 1491-1540 Jerzy i 1491-1515 Mik. Rogaczewscy dziedzice w R.W. i → Rogaczewie Małym, ss. Mik. Żydówki, bracia Doroty, Jadwigi i Anny: 1491 ciż bracia rodz. niedz. z R. w sporze z Wojc. Pasierbickim, który domaga się części w R. i Przemiłowie z tytułu pr. bliższości po zm. Sobku Żydówce Pasierbickim [swoim stryju czy dziadzie?]19Obie zapiski są niejasne: zrozumienie utrudnia fakt, że obie strony za ojców miały Mikołajów zwanych Żydówka (choć ojca naszych trzech braci określano tak w znanych nam źródłach dopiero po jego śmierci). Pierwszą z zapisek wykorzystaliśmy już w haśle → Pasierbice, gdzie wyrażono przypuszczenie, że Szymon, Jerzy i Mikołaj występują o podział majątku po swoich być może stryjach, oraz że być może jedna ze stron dziedziczy po ojcu w Rogaczewie. Druga zapiska upewnia, że nasi trzej bracia dziedziczyli w R.W. po ojcu, nadal nie można jednak z całą pewnością określić, kim był dla nich (skądinąd nieznany) Sobek Żydówka Pasierbicki: niewykluczone, że stryjem lub dziadem ich ojca, a zatem ich dziadem stryj. lub pradziadem; Pasierbicki nie stawił się w sądzie, sąd oddala więc jego roszczenia (KoścG 3 k. 167v, 361v); 1493 ciż bracia niedz., ss. zm. Mik. Rogaczewskiego, zawierają z [zapewne swą matką] Barbarą ż. Michała Skórzewskiego ugodę w sporze o części R. (PZ 22, 17v); 1493 tymże braciom niedz. Dobrogost z Długiej Gośliny zapisuje 8 grz. [zaległego] posagu jego c. Barbary wdowy po Mik. Rogaczewskim (PZ 22, 76v); 1499 ciż Szymon i Jerzy pozywają Andrzeja Gryżyńskiego o najazd na R. i uprowadzenie młynarza z wiatraka; ciż bracia domagają się zwrotu młynarza, jego ż. i dzieci oraz wszystkich zabranych ruchomości o wartości 5 grz. (KoścG 5, 44-44v); 1499-1502 ciż bracia niedz., dziedzice w R. w sporach ze [swą macochą] Barbarą, obecnie ż. Michała Skórzewskiego, która ma 1/2 R. i cz. Gorzyczek [na tych dobrach opisał jej oprawę w 1489 jej mąż → wyżej: Mik. Żydówka]; 1499 ciż dziedzice w Rogaczewie Małym; 1501 wspomn. Barbara płaci karę ze swojej oprawy posagu i wiana na R., bo nie stanęła w sądzie na pozew tychże Szymona i Jerzego; 1502 ugoda: ciż bracia (Jerzy został nazwany Hieronimem!) mają posiadać 1/2 R. z dworem, 1/2 wiatraka i folw. zwanym → Przemiłowo [w R.] i łąkami nal. do tego folw., zaś Barbarze przypada 1/2 R., 1/2 wiatraka i folw. Gorzycki [tj. w Gorzyczkach] (KoścZ 18 k. 9v, 36v; KoścG 5 k. 28v, 44, 133v); 1501 ciż bracia w sporze z Andrzejem i Janem braćmi Rogowskimi, ss. zm. Jana Rogowskiego [swoimi krewnymi] o sumy po zm. Barbarze ż. Michała Rogowskiego, czyli babce Andrzeja i Jana, a ciotce rodz. Mik. Żydówki Rogaczewskiego [tzn. ojciec Mik. Żydówki i matka Jana Rogowskiego to rodzeństwo, dzieci Stan. Żydówki] (KoścZ 18, 18v); 1512-13 ciż bracia, ss. Mik. Żydówki w imieniu Andrzeja Rogowskiego pozywają Barbarę ż. Marcina Lampaszka z Golinki i Małgorzatę c. Doroty Rogowskiej żony zm. Wawrz. Rokossowskiego z Rogowa i Włostowa Wielkiego o 80 grz. posagu po zm. Barbarze ż. zm. Michała Rogowskiego, babce wspomn. Andrzeja a ciotce Mik. Rogaczewskiego ojca tychże braci (KoścZ 18, 139, 346v-347; KoścG 7, 113v); 1515 ciż bracia z R. kwitują Jana z Dębna [Małego] z 80 grz. kar i przezysków na Rogowie (KoścG 6, 388v);

1513 działy tychże Szymona i Jerzego w R.: Szymon daje Jerzemu w R. swoją cz. ogrodu i dworu, w którym rezydował ich zm. ojciec Mik. Żydówka, a w zamian otrzymuje [zapewne chodzi o jedną zamianę, tylko różnie opisaną]: a) grunt na granicy R., k. Turewskiego Brodu, b) plac na pograniczu R. i Turwi i 20 grz. dopłaty (KoścZ 19, 37v; KoścZ 22, 38v); 1514 tenże Jerzy w sporze z Janem i Anną dziećmi [swego szwagra] Mik. Błociszewskiego (pełnomocnikiem dzieci jest Mac. Krzyżanowski; KoścZ 18, 547v); 1516 ciż Szymon i Jerzy z R. sprzedają swojej macosze (noverca) Barbarze Skórzewskiej, wd. po Michale Skórzewskim, cz. wsi Gorzyczki [tu m. in. pierwszy mąż opisał jej oprawę w 1489] i folwark w Gorzyczkach za 130 grz. (PG 15, 94v); 1518 tenże Jerzy kwituje brata Szymona z zapłaty 250 grz. (PG 69, 191v); 1518 tenże Jerzy sprzedaje bratu Szymonowi cz. wsi R. i folwark → Przemiłowo za 250 grz. (PG 15, 228v); 1529 ciż Szymon i Jerzy → niżej: Jadwiga;

1507-50 tenże Szymon Rogaczewski: 1507 Feliks Oporowski syn zm. Wojc. Pierwoszewskiego kwituje tegoż Szymona brata Doroty Rogaczewskiej, wdowy po Wojc. Pierwoszewskim a macochy Feliksa, z odbioru 10 grz., które niegdyś pożyczył ojcu tegoż Szymona [→ Oporowo] (PG 65, 227v-228); 1510 tenże posiada 1/2 R.; druga połowa20→ przyp. 8 nal. do [jego ojczyma] Michała Skórzewskiego (LBP 125); 1517 tenże zapisuje swojej ż. Kat. Radomickiej po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 swojej części w R. i na 1/2 folw. w Przemiłowie (KoścZ 19, 64v; KoścZ 22, 57v); 1517 tegoż ż. Kat. Rogaczewska (w towarzystwie brata stryj. Piotra Radomickiego i wuja Piotra Czackiego) kwituje swoich braci rodz. Andrzeja, Jana i Wojciecha z dóbr po ojcu i matce (KoścZ 23, 46v); 1517-22 tenże → niżej: Dorota; 1518 (4 VIII) tenże Szymon dz. w R. sprzedaje bractwu altarystów w kościele par. w Kościanie 6 i 8 grz. czynszu rocznego na R. od sum głównych 72 i 100 grz. (ACC 93 k. 98v, 106v); 1518 tenże → niżej: Jan i Łucja; 1519 [tenże?] → p. 2; 1523 tenże → niżej: Anna; 1524 kmieci tegoż Szymona poranił Wawrz. Brodnicki z Choryni (Cieplucha 103); 1526 tenże → p. 5; 1527 tenże → niżej: Anna; 1535 tenże → p. 2; 1538 tenże występuje jako arbiter w sporze o działy rodz. między Jurkowskimi: Janem i jego braćmi przyrodnimi Janem i Andrzejem (KoścG 8, 374); 1539, 1548 tenże → niżej: Anna; 1549 tenże występuje jako stryj Kat. Jurkowskiej c. zm. Jana Jurkowskiego, a żony Kaspra Wągierskiego (PG 91, 104); 1550 tenże → p. 2; 1553 tenże wspomn. jako zm. dz. w Rogaczewie Małym → niżej: Wojciech, Sebastian i Piotr Rogaczewscy;

1512-40 tenże Jerzy Rogaczewski: 1512 temuż Mik. Błociszewski jest winien 40 zł węg. z tytułu [reszty?] posagu swojej siostry rodz. Kat. Błociszewskiej [czyli ż. Jerzego] (KoścZ 18, 374v); 1512 tenże Jerzy zapisuje swojej ż. Kat. Błociszewskiej c. zm. Mikołaja po 100 zł posagu i wiana na 1/2 swojej cz. w R. (KoścZ 22, 30v); 1514 tegoż [druga] ż. Zofia (w towarzystwie stryja Stanisława z Tomic i wuja Jana Przyjemskiego) kwituje swojego brata Jana Komornickiego zw. Cięciwa z 1/2 posagu nal. jej z dóbr po ojcu i matce, tj. z 1/2 ze 100 zł (PG 69, 40);

1517 tenże Jerzy zapisuje swojej [drugiej] ż. Zofii c. zm. Marcina Komornickiego po 130 zł posagu i wiana na 1/2 swej 1/2 w R., a 1518 wspomn. Zofia kwituje go z tej oprawy (PG 15, 166v; PG 69, 189v); 1518 tenże → niżej: Jadwiga; 1518 tenże kupuje z zastrz. pr. wykupu od Anny Jabłonowskiej ż. Mac. Wojnowskiego całe wsie Charcice i Jabłonowo [k. Sierakowa] za 800 grz., a 1519 zapisuje swojej ż. Zofii Komornickiej po 100 grz. posagu i wiana na Charcicach i 1/2 Jabłonowa (PG 15 k. 230v, 262v, 264); 1519 tenże dz. w Charcicach sprzedaje Annie wd. po Wojc. Kurskim i jej ss. Jakubowi, Dobrogostowi i Peregrynowi Kurskim całą wieś Jabłonowo za 100 grz. (PG 15, 302v); 1520 tenże kupuje za 40 grz. od swojej teściowej Doroty Komornickiej, wdowy po Marcinie, inwentarz i ruchomości w 1/2 wsi Garby w pow. pozn., które oprawił jej zm. mąż (PG 15, 357v); 1521 tenże za zgodą ż. Zofii Komornickiej sprzedaje Wawrz. Izdbieńskiemu całe wsie Jabłonowo i Charcice za 800 grz. (PG 15, 417); 1522 tenże kupuje od Andrzeja Jurkowskiego 1/2 Mirzewa za 800 grz. oraz 1/2 folw. [→ Dziewiecznik] w Mirzewie i 1/2 łąk zw. podleśne w Oporowie [k. Ponieca] (PG 15, 432v); 1522 tenże dziedzic w Mirzewie (PG 15, 441); 1524 tenże występuje jako wuj Anny c. zm. Jana Włostowskiego, a ż. Piotra Pijanowskiego (KoścZ 19, 107; KoścZ 22, 93); 1524-28 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu części w Mirzewie: 1524 Mik. Tarchowskiemu 4 ł. os. za 44 grz., 1528 Janowi Oporowskiemu z Oporówka 2 1/2 ł. os. za 25 grz., 1529 1/2 wsi za 600 grz. Łukaszowi Popowskiemu [z → Popowa k. Śmigla, zw. też Popowem Niemieckim], który daje ją w dożywocie swej ż. Kat. Pigłowskiej (PG 16 k. 132v, 255; PG 16, 287v-288); 1529 tenże kupuje od Jana Pigłowskiego 1/2 wsi Siekierki Wielkie w pow. pozn. za 400 grz., a następnie zapisuje na niej swojej ż. Zofii Komornickiej po 100 grz. posagu i wiana (PG 16, 301v);

1532 tenże Jerzy sprzedaje Janowi Nojewskiemu cz. wsi Siekierki Wielkie w pow. pozn. za 400 grz. (PG 16, 483v); 1536 [zapewne] tenże Jerzy kupuje od burgrabiego gnieźn. Mik. Spławskiego 1/2 wsi Ciężkowo [k. Słupów] z łaką gran. w Słupach w pow. kcyn. za 500 grz., a następnie odsprzedaje za tę samą sumę Andrzejowi Stoliskiemu [ze Stołężyna w pow. kcyn.] (PG 17 k. 33v, 52v); 1538 tenże Jerzy kupuje z zastrz. pr. wykupu od Kat. Przecławskiej wd. po Idzim Jabłkowskim całą cz. Jabłkowa w pow. gnieźn., a następnie odsprzedaje tę cz. Stan. Jabłkowskiemu za 200 grz.; Zofia Komornicka ż. tegoż Jerzego odsprzedaje wspomn. Jabłkowskiemu swoje pr. do Jabłkowa za 100 grz. (PG 17 k. 199v, 206); 1539 tegoż Mac. Trląski syn Wojciecha kwituje z zapłaty 40 grz. (GG 24, 37v); 1539 tenże ojciec Katarzyny → niżej; 1539 tenże kupuje od Wojc. Karsowskiego zw. Flak [z Karsewa w pow. gnieźn.] wieś Kijno [obecnie Kinno] w pow. gnieźn. za 600 grz., a następnie na jej 1/2 zapisuje swej ż. Zofii Komornickiej 200 zł; 1540 tenże Jerzy sprzedaje wspomn. wieś Jerzemu Latalskiemu za 600 grz. (PG 17 k. 251v, 390); 1540 tenże Jerzy (GG 24, 249v).

1506-22 Dorota Rogaczewska, c. Mik. Żydówki: 1506 tejże mąż Wojc. Oporowski zapisuje po 40 grz. posagu i wiana na 1/2 Oporowa [k. Ostroroga] (PG 13, 91v); 1507 taż wd. po Wojc. Pierwoszewskim [Oporowskim] → wyżej: Szymon, Jerzy i Mikołaj; 1507 taż wd.; pasierb Feliks Oporowski syn zm. Wojciecha zobowiązuje się jej rezygnować 1/2 swych części po ojcu i matce w Oporowie za 80 grz., tj. 40 grz. posagu i wiana [które 1506 tejże Dorocie oprawił jej mąż, → wyżej] (PG 65, 228); 1517 taż oraz jej siostry rodz., panna Anna i Jadwiga (w towarzystwie swego brata rodz. Szymona), kwitują wuja Michała Prusimskiego z 40 grz., każda z sióstr z należnej jej cz. tej sumy (PG 69, 375); 1522 taż ż. Mac. Możeńskiego (Mozensky) sołtysa w Słupach, kwituje swego brata rodz. Szymona z dóbr po ojcu i matce w R.W. (KoścZ 24, 218).

1510-14 Michał Skórzewski: 1510 tenże posiada 1/2 R. → wyżej: Szymon, Jerzy i Mikołaj; 1514 tenże drugi mąż wdowy po Mik. Rogaczewskim (Cieplucha 148); 1516 tenże wspomn. jako zm. (PG 15, 94v).

1517-48 Anna Rogaczewska, c. Mik. Żydówki: 1517 taż → wyżej: Dorota; 1523 taż ż. Andrzeja Żytowieckiego w sporze ze swym bratem rodz. Szymonem dz. w R.M. (KoścZ 24, 306); 1524 tejże Annie mąż Andrzej Żytowiecki zapisuje po 60 grz. posagu i wiana na 1/2 części Żytowiecka (KoścZ 19, 109v; KoścZ 22, 94v); 1527 taż wd. po Andrzeju Żytowieckim kwituje swego brata Szymona z cz. należnych jej po ojcu i matce [w R.?], a jej [szwagier?, syn?] Jan Żytowiecki – z 15 grz. (KoścZ 24, 547; KoścG 8, 112); 1528 taż w sporze ze [swoim szwagrem] Janem Żytowieckim i [swą szwagierką?] Anną Żytowiecką wd. po Stan. Kuczyńskim oraz swoim synem Janem Żytowieckim o części w Żytowiecku (KoścG 8, 158v); 1539 tejże Annie wd. jej brat Szymon winien jest 60 grz. (KoścZ 26, 175v); 1548 taż Anna wd. po Andrzeju Żytowieckim kwituje brata Szymona z 60 grz. swojego posagu (KoścG 9, 65).

1517-29 Jadwiga Rogaczewska, c. Mik. Żydówki: 1517 taż panna → wyżej: Dorota; 1518 taż panna (w towarzystwie stryja Jana Chrzypskiego i wuja Piotra Nowomiejskiego) kwituje swego brata rodz. Jerzego z dóbr nal. jej po ojcu i matce w R.M. (PG 69, 192); 1529 taż siostra rodz. Szymona i Jerzego (KoścZ 24, 642).

1518-41 Jan i 1518-41 Łucja dzieci Jerzego: 1518 te małol. dzieci (w towarzystwie stryja rodz. Szymona Rogaczewskiego i wuja Wojc. Wojnowskiego) kwitują swego ojca ze 100 zł posagu ich zm. matki Kat. Błociszewskiej oprawionego na R.M. (PG 69, 192); 1520-21 te dzieci zm. Kat. Błociszewskiej w sporze ze Stan. Błociszewskim [bratankiem ich matki] o części [zapewne nal. im po matce] w Błociszewie i Grabionowie (KoścZ 24, 105v); 1541 ciż w sporze ze Stan. Błociszewskim z Błociszewa i Grabionowa o 100 grz. posagu ich zm. matki Katarzyny (KoścZ 26, 225).

1539 Kat. Rogaczewska c. Jerzego i ż. Tomasza Małachowskiego zw. Skowronek; mąż zobowiązuje się oprawić jej po 100 zł posagu i wiana na 1/2 swej cz. we wsi Małachowo Kępicz [w pow. gnieźn.; obecnie Małachowo Kępe] (GG 24, 91v); 1562 [taż?] Kat. Rogaczewska i [jej drugi?] mąż Szymon Rogaczewski [skąd?] winni są swej małol. c. Katarzynie 300 zł pol. (KoścG 15, 203).

1547-65 Wojciech, 1547-65 Sebastian i 1547 – zm. 1560 Piotr Rogaczewscy, ss. Szymona (KoścG 13, 194v): 1547 tenże Wojciech kwituje swych braci rodz. z zapłaty 200 zł (KoścG 9, 15); 1553 ciż bracia, ss. zm. Szymona dziedzica w Rogaczewie Małym → p. 3C: Jan i Wojc. Skaławscy; 1554 ciż bracia pozwani przez swoją matkę Kat. Radomicką wd. po Szymonie o wydzielenie jej oprawy na 1/2 R. (PG 98, 19v); 1557 tenże Piotr jest winien swej ż. Otylii Kawieckiej 400 zł (PG 101, 916); 1560 tenże Sebastian podstarości kośc. (KoścG 13, 191); 1560 20 VIII tenże Wojciech zastrzelił w Rogaczewie Małym swego brata Piotra, pogrzeb odbył się 26 VIII w Wyskoci [parafia Rogaczewa]; tenże Sebastian w imieniu Zofii Rogaczewskiej małoletniej c. Piotra wnosi sprawę przeciw zabójcy (KoścG 13, 246v); 1560 Otylia Kawiecka wd. po tymże Piotrze ceduje temuż Sebastianowi 40 zł, które zm. mąż zapisał jej na 1/2 cz. wsi R. (PG 19, 857v); 1561-62 Otylia Kawiecka wd. po tymże Piotrze (KoścG 14, 354v; KoścG 15, 102); 1565 ciż Sebastian i Wojciech oraz Zofia c. zm. Piotra pozwani przez Stan. Skaławskiego syna zm. Wojciecha o wieś R.W. (KoścG 17, 243v).

1555 Małg. Rogaczewska c. zm. Szymona; jej przyszły mąż Szymon Gliński zapisuje jej po 500 zł posagu i wiana na 1/2 cz. Glińska i Brońska w pow. kośc. (PG 19, 297).

1560-65 Zofia Rogaczewska c. zm. Piotra: 1560 taż małol. → wyżej; 1565 taż → wyżej.

1565 Mac. Rogaczewski [zapewne potomek (wnuk?) Jerzego]; temuż, swojemu słudze, Piotr Potulicki wojewodzic brzeski kuj. sprzedaje z zastrz. pr. wykupu 3 ł. soł. we wsi Rudna w pow. nak. za 20 grz. (NG 6, 30).

1581 Szymon Rogaczewski płaci pobór → p. 3D.

3C. Skaławscy [ze wsi Skałów k. Koźmina w pow. pyzdr.] dziedzice w R.W. i → Rogaczewie Małym:

1511-35 Mac. Skaławski, także Rogaczewski, dz. w R.W. oraz → Rogaczewie Małym: 1511 tenże kupuje R. → p. 3A: Barbara Rogaczewska; 1512 tenże dz. 1/2 R. zapisuje Maciejowi z Krzywinia altaryście altarii Wniebowzięcia NMP w kościele par. w Kościanie 2 grz. czynszu rocznego na 1/2 R. z zastrz. pr. wykupu za 24 grz. (ACC 88, 271); 1512 tenże kupuje od swojego teścia Jana Naramowskiego 1 3/4 ł. roli os. we wsi Jezierzyce w pow. kośc. za 50 grz., a także zapisuje swojej ż. Annie, c. wspomn. Jana Naramowskiego, po 100 fl. posagu i wiana na 1/2 R. oraz na dworze, 1/2 folw. i lasów tamże (PG 14 k. 164, 326); 1513 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu za 40 grz. szer. gr pannie Elżbiecie c. Mac. Karnińskiego łany i 1/2 folw. w Jezierzycach (KoścZ 22, 34); 1517 [tenże?] Mac. Rogaczewski dz. w R. (KoścG 7, 286); 1517 tenże dz. w R. w sporze z Barbarą Błociszewską (KoścG 6, 154); 1517 tenże dz. w M.R. z ż. Anną c. Jana Naramowskiego (PG 69, 377v); 1519-20 tenże → p. 2; 1531 tenże dz. w M.R. kupuje z zastrz. pr. wykupu od Mac. Kopaszewskiego 1/2 Lubiatowa z częścią jez. Mączlino za 124 grz. (PG 16, 389v-390); 1535 tenże → p. 2.

1538-66 Jan i 1538-61 Wojc. Skaławscy czyli Rogaczewscy [ss. Mac. Skaławskiego] (KoścG 8, 580): 1538 ciż bracia rodz. niedz. w sporze z Maciejem i Janem Turewskimi (KoścZ 26, 74v); 1546 tenże Wojciech zapisuje Adrianowi altaryście w kościele par. w Kościanie 3 wiard. i 6 gr czynszu rocznego od sumy głównej 12 grz. na częściach w Rogaczewie Małym należnych mu z działów z bratem Janem (KoścZ 19, 206); 1550 ciż → p. 2; 1552-53 tenże Jan dz. w Rogaczewie Małym, mąż Anny Kobylnickiej c. zm. Piotra Kobylnickiego [z → Kobylnik k. Kościana] (KoścG 10, k. 35v, 55; KoścZ 20, 7); 1553 tenże dz. w Rogaczewie Małym zapisuje swej ż. Annie c. zm. Piotra Kobylnickiego po 250 grz. posagu i wiana na 1/2 Rogaczewa Małego (KoścZ 20, 7v); 1553 ciż bracia dziedzice w R.M. w sporze z Wojciechem, Sebatianem i Piotrem Rogaczewskim, ss. zm. Szymona dziedzica w Rogaczewie Małym, o zburzenie kopców [gran. między R.M. a Rogaczewem Małym] (PG 97, 236v); 1553 tenże Jan Rogaczewski; jego ż. Anna c. i jedyna spadkobierczyni Kat. Dębickiej21Matka Anny, Katarzyna, była c. Mikołaja z Drogoszewa i Marty z Dębicza w pow. pyzdr. → Kobylniki, p. 3: Piotr Kobylnicki czyli Kobylnickiej (PG 97, 769);

1553-56 ciż wyznaczeni na współopiekunów dzieci: a) 1553 przez Piotra Miaskowskiego (PG 19, 102), b) 1556 Barbary i Katarzyny oraz Jana, Adama i Jerzego małol. dzieci Jerzego Naramowskiego i jego obu żon, Anny Bylęckiej i Anny Kołackiej (PG 19, 337); 1554 tenże Wojciech winien 60 zł węg. Annie Strzeleckiej wd. po Mik. Krzyckim (KoścG 10, 294); 1556 ciż bracia, dziedzice w R.W.22Wspomn. również, że ugoda między tymiż braćmi została zapośredniczona przez 3 jednaczy, m. in. przez zięcia (zyenczya) Jana Bułakowskiego. Kontekst zapiski nie pozwala na jednoznaczne rozstrzygnięcie, czyj to był zięć, wydaje się wszak, że najpewniej jednego z braci Skaławskich; w 1581 pobór z → Rogaczewa Małego płaci Helena Bułakowska, może żona Jana (KoścG 11, 73v); 1559, 1566 tenże Jan z ż. Anną Kobylnicką (PG 19, 728v; PG 103, 333; KoścG 18, 155v-157); 1561 tenże Wojciech zapisuje swojej przyszłej ż. Helenie c. Marcina Nowomiejskiego po 700 zł pol. posagu i wiana na 1/2 swojej dziedziny w R.M. (PG 20, 7v; PG 105, 76); 1565 tenże Wojciech wspomn. jako zm. → niżej.

1565 Stan. Skaławski syn zm. Wojciecha → wyżej: Wojciech, Sebastian i Piotr Rogaczewscy.

3D. Przekazy dotyczące całej wsi:

1530-81 pobór23Bardzo prawdop., że niektóre z tych informacji dotyczą → Rogaczewa Małego (dokładniej: → Rogaczewo Małe: pobór i Uwaga): 1530 z R. Macieja [Rogaczewskiego] od 4 ł., a z R. Szymona [Rogaczewskiego] od 5 ł., od karczmy 3 gr (ASK I 3, 134v); 1563 z R. Szymona [Rogaczewskiego] od 4 1/2 ł. i nowej karczmy; z R. Skaławskich: z cz. Wojc. Skaławskiego od 3 ł. i 1 wiatraka dor., a z cz. Jana Skaławskiego od 4 ł. (ASK I 4, 205); 1566 z R. Skaławskich: z cz. Jana Skaławskiego od 4 ł. kmiecych, 1 wiatraka dor. i 2 zagr., a z cz. Heleny Skaławskiej od 3 ł. kmiecych, 1 wiatraka dor. i 3 zagr. (ASK I 4, 286); 1580, 1582 płatnik poboru z R. Jan Sadowski (Piotrkowska 1 nr 509); 1581 z R.M. Szymona [Rogaczewskiego] od 4 ł. kmiecych po 30 gr, od 4 zagr. po 4 gr, od 1 ubogiego komor. 2 gr, od pasterza mającego 40 owiec 8 gr, razem 4 fl. 26 gr (ŹD 88; ASK I 6, 510v).

1427 Mikołaj opat lub. pozywa Sędziwoja Choryńskiego [o szkody w Łuszkowie] i zeznaje, że Maciek sołtys z Łuszkowa zajął kmieciom z Rogaczewa 18 szt. bydła i 417 szt. (7 kóp bez 3 szt.) drobniejszego [inwentarza; owiec?] na zapowiedzianym gruncie [w Łuszkowie] (WR 3 nr 1136).

4. 1393 sołtys [z R.?] (Lek. 2 nr 1543; → przyp. 9); 1406 ławnicy z R., świadkowie (WR 3 nr 304); 1420 najazd na sołectwo w R. → p. 3B: Stan. Żydówka; 1429 sołectwo w R. → Rogaczewo Małe.

1420 Mac. Porydęb24K 3, 71, błędnie uważał Porydęby za nazwę osady (→ Porydęby) sołtys w R. w sporze ze Stan. Żydówką dz. w R.: Jan syn Łuszkowskiego [z pobliskiego Łuszkowa] zeznaje, że uczciwie [bez podstępu] (nielściwie) dał temuż Maciejowi 50 grz. za sołectwo, lecz pan [Stan. Żydówka z R.] nie pozwolił mu kupić sołectwa; również Wawrzyniec z R. i Mikołaj z Choryni zeznają, że Żydówka przeszkodził im w nabyciu sołectwa (WR 3 nr 828-829).

1428 prac. Wincenty niegdyś sołtys w R. toczy proces ze szl. Tomisławem z Turwi o przywilej sołectwa w R. opiewający na 100 grz. i wiatrak wartości 20 grz. (KoścZ 9 k. 17, 21, 40v).

1428 Marcin niegdyś sołtys w R.; Winc. Choryński poręcza, że brat tegoż Marcina, Stanisław, nie będzie niepokoił Stan. Żydówki o 6 grz. szer. gr (KoścZ 9, 30v-31).

1432 Mikołaj i Wincenty sołtysi z R.M. zwani Porydęby (KoścZ 10, 35v).

5. 1366 Jan bp pozn. uposaża w dochody par. w Wyskoci nową kanonię w kat. pozn. dla kanonika Gosława, dawnego pleb. w Wyskoci, a dla wikariusza wieczystego25Też → Racat, przyp. 3, który obejmie kościół w Wyskoci, przeznacza m. in. dzies. i meszne z obu wsi R. (Wp. 3 nr 1565).

1510 z 9 ł. os. w R. płacą wiard. dzies. bpowi pozn.; w części Szymona [Rogaczewskiego] 1/2 ł. opust., a w części [Michała] Skórzewskiego 1 ł. opust., 3/4 kwarty roli [w której cz.?] uprawiają kmiecie; 2 karczmy nal. do dziedziców (LBP 125).

1526 Szymon Rogaczewski pozywa Macieja komendarza plebana z Wyskoci przed sąd bpa pozn. (w kurii bpiej w Dolsku) o to, że wspomn. Maciej w imieniu plebana żąda mesznego od kmieci z R. z ról opust. i wymusza je od nich grożąc karami kościelnymi, co narusza wolność szlachty oraz jest wbrew zwyczajowi; komendarz nadal domaga się mesznego z ról opust.; bp pozn. [Jan Latalski] uwalnia kmieci od ekskomuniki [nałożonej przez plebana z Wyskoci] oraz odsuwa rozstrzygnięcie sporu do najbliższego sejmu, na którym bp zasięgnie opinii i rady króla oraz panów świeckich i duchownych, czy powinno się płacić meszne z ról opust. czy nie (AC 2 nr 1798).

1564 z R. Sebastiana Rogaczewskiego płacą bpowi pozn. 1 fl. 24 gr dziesięciny wiard. z 3 3/4 ł. [os.], a z R. panów [Jana i Wojc.] Skaławskich płacą bpowi pozn. 3 fl. 18 gr dziesięciny wiard. z 8 ł. [os.] i 1 ł. opust. (IBP 306).

6. 1446-83 Tomasz Rogaczewski z R., syn Mik. Dzięczyńskiego [brat Wojciecha i Macieja]: 1446, 1448 → p. 3: Tomasz; 1459 tenże z R. pleb. w Osiecznej (AE II 8); 1476 tenże pleb. w Jaraczewie → p. 3B: Tomasz; 1483 tenże pleb. w Żytowiecku prezentowany na pleb. w → Rydzynie (ACC 61, 97v).

8. → Rogaczewo Małe, p. 8.

Uwaga: → Rogaczewo Małe, Uwaga.

1 W 1760 w rozgraniczeniu wsi R.M. i Rogaczewo Wielkie wymieniono miejsce (locus) Małosz, powołując się na akt gran. z 1602 i dok. podziałowy z 1477 (PP 9, 128).

2 Znany on jest tylko jako świadek; nie mamy całkowitej pewności, czy rzeczywiście pochodził on z naszego R.M.; o przyporządkowaniu go do do R.M. zadecydowało to, iż w 1391 jako śwd. występuje on obok Szczepana Rogaczewskiego. W 1404 Staszek Żydówka wspomina o dzieciach swego brata Jędrzeja (z Pasierbic?), może identycznego z naszym Andrzejem; nie wiemy, czy ów Jędrzej wówczas żył (WR 3 nr 215).

3 W 1421 Stan. Żydówka z R.W. ręczył Bełczkowi z → Rokosowa za Szczepanka [skąd?, z R.W.?] w sprawie spalonej stodoły o wartości 40 grz. (WR 3 nr 874, 898); może chodzi tu o tegoż Szczepana.

4 Przyporządkowujemy do do R.M., gdyż wyst. obok Andrzeja Rogaczewskiego (→ wyżej: przyp. 2).

5 Potem część R.W nal. niegdyś do Przemiłów określano nazwą → Przemiłowo (potwierdzoną w znanych nam źródłach po raz pierwszy w 1409 r., a po raz ostatni w 1608).

6 W haśle → Lubonia mylnie podano, że taki dok. Elżbieta przedstawiła także 1404 (ZSW 788). Był to jednak dok. oprawy żony Stan. Żydówki, który 1404 toczył spór z Adamem Żyrą o poddaną (→ niżej: Stan. Żydówka).

7 Może być on ident. zarówno ze wspomn. wyżej Mikołajem z Dzięczyny, jak z występującym równocześnie innym Mikołajem – synem Szymona z R. → p. 3B.

8 Późniejsze stosunki własnościowe w obu wsiach Rogaczewo wskazują, że Barbara sprzedała Skaławskiemu najpewniej swoją cz. w R.W. oraz całe Rogaczewo Małe (→ Rogaczewo Małe, p. 3 i Uwaga); dzieci Barbary i Piotra nie występują potem ani w R.W., ani w → Rogaczewie Małym. Barbara posiadała najpewniej jakąś cz. w R.W., skoro na tej wsi zapisywała czynsz altaryście w Dolsku. Zastanawia zatem, że w 1510 zapisano, iż R. należy do spadkobierców Mik. Żydówki: jego syna Szymona Rogaczewskiego i do wdowy po nim – jako dz. podano jej drugiego męża, Michała Skórzewskiego (LBP 125).

9 Najpewniej identyczny ze Staszkiem Żydówką wyst. 1393-98 bez określenia miejsca pochodzenia: 1393 świadkowie zeznają, że Staszek Żydówka „nie pobrał Jacka Lobranefski [?] w mirze” (Lek. 2 nr 1522); 1393 Żydówka płaci kary w sporach ze swoim sołtysem [z R.?, a może z Pasierbic?] (10 grz.), z Jackiem Krajewskim (20 grz.), 1393-94 z Liczkiem [skąd?] o 5 koni i [czy wartości?] 8 grz. (Lek. 2 nr 1534, 1542-1544 – wszystkie zapiski przekreślone, nr 1664); 1394 Żydówka i jego ż. pozwani przez Małgorzatę ż. Szymana o gwałty (pro violencia); ż. Żydówki (Szidowczina) płaci karę pokupne, 1399 pokupne płaci Żydówka (Lek. 2 nr 1825-1826, 2316); 1396 w sporze Staszka Żydówki z Cybkiem Pradlem [ze Spławia k. Kościana] świadkowie zeznali, że Żydówka nie podżegał do napaści na Cybka (WR 1 nr 209); 1398 Machna ż. Żydówki w sporze z panią z Kopaszewa, żoną Cybka, o swoją kmiotkę, którą przy pomocy woźnego (cum ministeriali) znalazła w Kopaszewie (Lek. 2 nr 2156); 1396-98 Staszek Żydówka w sporze z Dzierżką (Sieszką, Szerką) z Uścięcic o 15 grz. i kołdrę (Lek. 2 nr 1919, 2090; WR 3 nr 35-36); 1397 tenże śwd. (Lek. 2 nr 2039). Po 1399 Stan. Żydówka wyst. często bez określenia miejscowego lub nawet tylko jako Żydówka; wszystkie te wystąpienia uwzględniamy w niniejszym haśle.

10 Hasło → Pasierbice notuje Stan. Żydówkę już 1394. Jednak dokumentująca to zapiska nie pozwala na stwierdzenie, że Żydówka był rzeczywiście w 1394 związany z Pasierbicami: stroną w sporze z Żydówką był bowiem Mik. Szołdra (prawdop. z Szołdr położonych w pobliżu → Rogaczewa k. Czempinia), a żona Żydówki zobowiązywała się pokryć ewentualne szkody ze swojej oprawy (Lek. 2 nr 1611), o której wiadomo, że w 1404 była opisana na R.W. (ZSW nr 788); bardziej więc prawdop., że w tej sprawie z 1394 [Stan.] Żydówka występował z R.W. Późniejsze wszak spory i rozliczenia Stan. Żydówki z Pasierbickimi pozwalają przyjąć, że Staszek pochodził z Pasierbic, a jego ż. z R.W.

11 → przyp. 5.

12 W haśle → Lubonia odniesiono to błędnie do żony Adama Żyry (→ wyżej, przyp. 6).

13 Jako rozjemca w tym dziale wymieniony został Winc. Pasierbicki [czy ident. z wyst. 1443-47 Winc. Rogaczewskim?], lecz on odmówił zeznań, „gdyż jest bratem” (non wlt perdere, quia est sibi frater); w → Pasierbicach uznany on został za brata Marcina Pasierbickiego, lecz brzmienie zapiski nie jest jednoznaczne; niewykluczone, że Wincenty był bratem Stan. Żydówki. Możliwe też, że ów brat oznacza krewnego na tyle bliskiego, że jest on stronniczy.

14 Siostrą Szymona, a więc c. Stan. Żydówki była Barbara ż. Michała Rogowskiego z → Rogowa; → też niżej, 1501 spory o spadek po niej.

15 Chodzi tu zapewne o urzędnika (może burgrabiego?).

16 Może na podstawie tej zapiski Cieplucha 256, podaje pod 1463 informacje o zapisie 300 dukatów oprawy.

17 Tak określany już po swojej śmierci (→ niżej).

18 Drugi człon nazwy, napisany ze skrótowym ściągnięciem, jest trudny do jednoznacznego odczytu: możliwa zarówno lekcja „Minori”, jak i „Maiori”; zdecydowaliśmy się na tę drugą ze względu na występowanie w zapisce obok R. także folwarku Przemiłowo, który stanowił najpewniej część R.W. (→ przyp. 5).

19 Obie zapiski są niejasne: zrozumienie utrudnia fakt, że obie strony za ojców miały Mikołajów zwanych Żydówka (choć ojca naszych trzech braci określano tak w znanych nam źródłach dopiero po jego śmierci). Pierwszą z zapisek wykorzystaliśmy już w haśle → Pasierbice, gdzie wyrażono przypuszczenie, że Szymon, Jerzy i Mikołaj występują o podział majątku po swoich być może stryjach, oraz że być może jedna ze stron dziedziczy po ojcu w Rogaczewie. Druga zapiska upewnia, że nasi trzej bracia dziedziczyli w R.W. po ojcu, nadal nie można jednak z całą pewnością określić, kim był dla nich (skądinąd nieznany) Sobek Żydówka Pasierbicki: niewykluczone, że stryjem lub dziadem ich ojca, a zatem ich dziadem stryj. lub pradziadem.

20 → przyp. 8.

21 Matka Anny, Katarzyna, była c. Mikołaja z Drogoszewa i Marty z Dębicza w pow. pyzdr. → Kobylniki, p. 3: Piotr Kobylnicki.

22 Wspomn. również, że ugoda między tymiż braćmi została zapośredniczona przez 3 jednaczy, m. in. przez zięcia (zyenczya) Jana Bułakowskiego. Kontekst zapiski nie pozwala na jednoznaczne rozstrzygnięcie, czyj to był zięć, wydaje się wszak, że najpewniej jednego z braci Skaławskich; w 1581 pobór z → Rogaczewa Małego płaci Helena Bułakowska, może żona Jana.

23 Bardzo prawdop., że niektóre z tych informacji dotyczą → Rogaczewa Małego (dokładniej: → Rogaczewo Małe: pobór i Uwaga).

24 K 3, 71, błędnie uważał Porydęby za nazwę osady (→ Porydęby).

25 Też → Racat, przyp. 3.