ROGACZEWO MAŁE

1366 binum Rogaczevo (Wp. 3 nr 1565), 1401 wzm. z XVIII w. utraque Rogaczewo (BenLub. 232, 140v, dawniej Lub. C 38, 140v), 1429 or. de Minori Rogaczewo (KoścZ 9, 230v), 1510 alia Rogaczewo (LBP s. 125, 206), 1511 Minor Rogaczewo (ACC 88, 21v), 1535 Rogaczewo Minus (KoścZ 25, 275, dawniej k. 268v), 1581 Rogaczewo Minor (ŹD 88), 12 km na SE od Czempinia, a 9 km na NW od Krzywinia.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 134v); 1366 n. par. Wyskoć (Wp. 3 nr 1565).

2. 1401-05, 1519 (XVIII w., sumariusze kl. lub.) wzm. dotyczące granic: 1401-05 odnowienie granic pomiędzy obiema wsiami R.; 1519 obie wsie R. graniczą z Kopaszewem i Turwią (BenLub. 232, 140v-141); 1535 granica między R.M. i Rogaczewem Wielkim a Wyskocią → Rogaczewo Wielkie, p. 2; 1581 wiatrak w R. → p. 3.

3. Własn. szlach. 1429 Jakub syn zm. Piotra Dambow z M.R. kwituje Winc. Choryńskiego z zapłaty 50 grz., tj. 1/3 sumy za sołectwo w Rogaczewie [Wielkim] (KoścZ 9, 230v).

1485-1502 Mikołaj, 1499-1502 Szymon i Jerzy Rogaczewscy, ss. Mik. Żydówki, dziedzice w R.M. i → Rogaczewie Wielkim [tamże, p. 3B, gdzie dalsze transakcje]: 1485 tenże Mikołaj zapisuje swojej ż. Barbarze po 100 grz. posagu i wiana na swoich częściach R.M. (PG 10, 23); 1499 ciż Szymon i Jerzy, bracia niedzielni w M.R., w sporze ze [swą macochą] Barbarą [wd. po Mik. Żydówce, a obecnie] ż. Michała Skórzewskiego (KoścG 5, k. 28v); 1502 ciż dziedzice w R.M. (Cieplucha 257).

1510 a.R. pana Lubiatowskiego1Najpewniej chodzi o Piotra Błociszewskiego zw. też Rogaczewskim, męża Barbary c. Mac. Rogaczewskiego (→ Rogaczewo Wielkie, p. 3A: Barbara); 9 ł. jest os., a 2 ł. opust. uprawia pan Rogaczewski [Szymon? czy Piotr Lubiatowski Rogaczewski?] (LBP 125-126; → p. 5).

1510 na R.M. ciąży 1 wiard. czynszu na rzecz altarii Wszystkich ŚŚ., NMP i Ś. Andrzeja w kościele par. w Krzywiniu (LBP 206).

1511 Barbara Rogaczewska Lubiatowska sprzedaje R. [recte: swoją cz. Rogaczewa Wielkiego i najpewniej całe R.M.] Mac. Skaławskiemu → Rogaczewo Wielkie, p. 3A i przyp. 15.

1546-61 Wojciech i 1546-66 Jan Skaławscy bracia [ss. Mac. Skaławskiego], dziedzice w R.M., → Rogaczewo Wielkie, p. 3C; 1546 ciż → p. 5.

1580-81 Jan, 1580-81 Wojciech, 1580-82 Piotr i 1582-86 Marcin, 1582 Stan. Skaławscy czyli Rogaczewscy2Piotr i Marcin to najpewniej ss. Jana Rogaczewskiego z → Rogaczewa Wielkiego i Anny Kobylnickiej: w 1581 płacą oni pobór z części → Kobylnik (ŹD 59) płacą pobór → niżej.

1581 Helena Bułakowska3To chyba c. Jana lub Wojc. Skaławskiego z → Rogaczewa Wielkiego (tamże, p. 3C i przyp. 28) [ze wsi Bułaków w pow. pyzdr.] → niżej.

1580-81 pobór4O poborze także → niżej: Uwaga oraz → Rogaczewo Wielkie, p. 3D: pobór: 1580-86 płatnikami poboru z R.M. są: 1580-81 Jan, 1582, 1586 Marcin, a także 1580, 1582 Piotr, 1582 Stanisław i 1580-81 Wojc. Skaławscy czyli Rogaczewscy (Piotrkowska 1 nr 508); 1581 pobór z R.M. Skaławskich: z cz. Piotra Skaławskiego od 3 ł. kmiecych po 30 gr, od 1 ł. opust. 10 gr, od 2 zagr. po 4 gr, od 1 komor. ubogiego 2 gr, od 1 wiatraka dor. 5 gr, razem 3 fl. 25 gr; z cz. Heleny Bułakowskiej od 3 ł. kmiecych po 30 gr, od 1 ł. opust. 10 gr, od 2 zagr. po 4 gr, od 1 wiatraka dor. 5 gr, razem 3 fl. 23 gr (ŹD 88).

5. 1366 dzies. z obu wsi R. → Rogaczewo Wielkie, p. 5 (Wp. 3 nr 1565).

1510 z 9 ł. os. w a.R. płacą wiard. [dzies.] bpowi pozn.; 2 ł. są opust. (LBP 126).

1546 Wojc. Skaławski zapisuje Adrianowi altaryście Ś. Jana Chrzciciela w [kościele par. w] Kościanie 3 wiard. 6 gr czynszu rocznego od sumy głównej 12 grz. na swoich częściach dziedz. w M.R., które otrzymał w dziale z bratem Janem (KoścZ 19, 206).

8. Wśród łąk, ok. 1 km na S od Turwi (w pobliżu miejsca, które na MTop. 1950 oznaczone jest jako Rogaczewo Małe), w miejscu o nazwie Ostrówek, grodzisko wklęsłe w połowie zniszczone, wał zachowany od N i E; wymiary w całości w przybliżeniu 105 x 112 m, zachowana wysokość wału 3,5 m, szerokość 18 m, ślady fosy od N; badania powierzchniowe z l. 1978, 1980 oraz powierzchniowo-sondażowe z 1988 ujawniły m. in. liczne fragmenty naczyń grubej roboty, fragmenty polepy lub prażnicy, datowanych na ok. IX w. (Hensel 7, 101-104).

Uwaga: R.M. zostało niewątpliwie wydzielone z Rogaczewa Wielkiego. W XV w. w źródłach używano niekiedy tylko nazwy ogólnej: Rogaczewo, nie precyzując, o którą z dwóch wsi chodzi. Podobnie wykorzystane przez nas rejestry poborowe z XVI w. nie zawsze operowały przymiotnikami „Małe”, „Wielkie”, lecz nazwiskami dziedziców w obu wsiach Rogaczewo: 1530 Rogaczewo Simonis [Rogaczewskiego] i [inne? czy część tej samej wsi?] Rogaczewo Mathie [Skaławskiego] (ASK I 3, 134v), 1563 Rogaczewo Skalawsky (ASK I 4, 205), 1564 Rogacewo i [in.? czy część tej samej wsi?] Rogaczewo (d[omi]norum) Skalowskich (IBP 306), 1566 Rogaczewo Skalawskich villa (ASK I 4, 286). Wyjątek stanowi rejestr poborowy z 1581: Rogaczewo Maior Simonis [Rogaczewskiego] i Rogaczewo Minor Skalawskich (ŹD 88; ASK I 6, 510v). W 1511 R.M. kupił najpewniej Mac. Skaławski. Od tego momentu w XVI w. R.M. należało do Skaławskich (→ p. 3); posiadali oni również część w → Rogaczewie Wielkim, dlatego też poprawne rozdzielenie między obie wsie danych z rejestrów poborowych jest niemożliwe. W haśle R.M. umieszczamy tylko te informacje, które wyraźnie dotyczą R.M., a wszystkie inne (w tym informacje o poborze) podajemy w → Rogaczewie Wielkim.

1 Najpewniej chodzi o Piotra Błociszewskiego zw. też Rogaczewskim, męża Barbary c. Mac. Rogaczewskiego (→ Rogaczewo Wielkie, p. 3A: Barbara).

2 Piotr i Marcin to najpewniej ss. Jana Rogaczewskiego z → Rogaczewa Wielkiego i Anny Kobylnickiej: w 1581 płacą oni pobór z części → Kobylnik (ŹD 59).

3 To chyba c. Jana lub Wojc. Skaławskiego z → Rogaczewa Wielkiego (tamże, p. 3C i przyp. 28)

4 O poborze także → niżej: Uwaga oraz → Rogaczewo Wielkie, p. 3D: pobór.