(1425 Ziran, Sziran, 1431 Szyran, Syran, 1477 Zyranye, 1495 Zyrany, 1565 Zerań) 6 km na N od Starego Miasta Warszawy, dziś południowo-zachodnia cz. Białołęki, dzielnicy Warszawy.

1. 1526 pow. warsz. (ASK I 27, 449); 1580 par. Tarchomin (ŹD 259).

2. 1431 Załęże koło Sz. (PP 6 nr 296); 1479 wyspa na rz. Wiśle zw. Żyrański [Ostrów] → p. 3; 1495 gran. między Białąłęką a Bródnem, Nieporętem i Ż. idą starymi znakami gran. przez pole do bagna Opolice i brzegiem tego bagna do Wiciowego Brodu, aż do wypływu strumienia Brodnia z tego bagna, dalej brzegiem Brodni do gran. Jabłonny (MK 9, 216); 1565 Ż. ma grunt piaszczysty, pole trojne; ma przewóz we wsi wraz z 1 wł. przewoźnika; Ż. graniczy z Golininem! [Wola Golędzinowska], panią Świderską [z Tarchominka Świderskiego], Dąbrówką pani Dąbrowskiej, Białąłęką i panem Załęskim [z Załęża] (LM 1565 I, 26-27).

3. Włas. książ., potem król. [1425] Aleksy [Wojciech?] Szwab z Wojszyc sprzedaje swe wójtostwo z 1 wł. wolną we wsi książ. Z. Janowi Giemzie z Z. za 10 kóp i 12 gr posp. (MK 3 k. 46, 107v); 1432 Bartłomiej kmieć z S. ma dać 11 sztuk bydła jako zabezpieczenie 10 kóp gr zakładu (Warsz. 2, 112); 1454 Łucja ż. Macieja [mieszcz. Nowej Warszawy], c. Stanisława z Z. kwituje swego ojca ze spłaty (ŁawWN nr 366); 1455-59 Jan z Z. (ŁawWN nr 373, 391, 479); 1477 dom [kmiecia] Orła w Z., w którym złożono dzies. z Z. (Ep. 13, 134v); 1479 ks. Bolesław V daje Gabrielowi Małkowi mieszcz. warsz. wyspę na Wiśle zw. Żyrański [Ostrów] naprzeciw młyna tegoż Małka pod Warszawą (MK 9, 113); 1513 Wojciech krawiec z Sz. kmieć książ. (ZR nr 2129); 1526 wieś książ., 1 1/2 wł. włodarza i 12 [wł. os.] (ASK I 27, 449); 1526 S. daje owies (ASK I 27, 671); 1565 wieś 13 wł., w tym wójtowska oraz przewoźnikowa; 11 wł. os., 18 kmieci (LM 1565 I, 26); XIX w. Ż. ma ok. 19 wł. (SG 14, 776; Małc. 188).

4. [1425] wójtostwo → p. 3; 1507 syn wójta → p. 6; 1509 Mikołaj wójt w Sz. ma ok. 50 lat (Ep. 149, 128); 1548 Stanisław Proch z Powsina uzyskuje pr. przekazania wójtostwa w Z. Adamowi Dąbrowskiemu (MS 4 nr 8136); 1565 w Ż. nie płacą czynszu pieniężnego, dają po 13 korców owsa z 1 wł. os. (LM 1565 I, 26).

5. 1477 Mikołaj wikariusz w Zgierzu [dziś Zegrze] sprzedaje dzies. snop. w Z. za 4 kopy gr i 1/2 korca grochu szl. Wojciechowi i uczc. Mikołajowi z Ż. Dąbrówki (Ep. 13, 134v); 1565 dzies. z Ż. należą do wikariuszy kośc. w Zgierzu (LM 1565 I, 27).

6. 1487 opatrz. Jan czapnik z S., 1490 Jan Sowa z S., 1498 Mikołaj Bogusz z Z. syn Bogusza, członek cechu piwowarów, 1507 Maciej syn wójta z Z., przyjęci do pr. miej. Nowej Warszawy (PrzyjęciaNW nr 190, 242, 331, 426).