ŚWIĄCZYN

1149 Suecino (SU 1 nr 19), 1234 or. Zvencino (Wp. 1 nr 160), 1390 kop. z XVII w. [przymiotnik] Swiecinensis (Wp. 6 nr 317), 1400 or. [nazwisko] Swanczinsky (KoścZ 4, 145), 1427 Swanczyno (PZ 9, 49v-50), 1435 Swaczino (WR 1 nr 1459), 1437 Swyanczino (PG 1, 131v), 1472 Swyenczino (PG 8, 312), 1474 Swianczyno (PG 9, 16v), 1475 Szwyanczino (KoścG 2, 20), 1537 Swyenczyno (PG 17, 81v), 1543 Swięczyno (PG 85, 351v), 1546 Szwyanczyn (PG 18, 246v), 5 km na NE od Książa.

1. 1474 n. pow. kośc. (PG 9, 16v); 1390 n. par. Gogolewo (Wp. 6 nr 317).

2. 1513 dwór (curia), 1545 mł. na Warcie oraz jezioro, 1546 mł., lasy, 1566 mł. dor. o 1 kole, 1581 mł. walnik o 2 kołach →p. 3.

3. Własn. rycerska, następnie kościelna i ponownie szlach. 1149 ks. Bolesław [Kędzierzawy] zatwierdza posiadłości opactwa premonstratensów Ś. Wincentego na Ołbinie we Wrocławiu, w tym m. in. S.1W sprawie identyfikacji S. z dokumentów z 1149 i 1234 →Książ – dobra, przyp. 1, nadane temuż opactwu przez komesa Sędziwoja (SU 1 nr 19); 1234 rozjemcy rozstrzygają spór między benedyktynami z Tyńca i in. klasztorów a opactwem Ś. Wincentego na Ołbinie i przysądzają opactwu Ś. Wincentego wieś Z. (Wp. 1 nr 160; SU 2 nr 61; →Książ – dobra, p. 3).

1415 Jan Świączyński toczy proces z Piotrem Ziemlińskim o 20 grz. (KoścZ 4, 145).

1427-37 Przybysław (Przybek) z S. [syn Mik. Spławskiego z Kobylegopola, →Spławie]: 1427 tenże ze Spławia z braćmi Wojciechem ze Spławia oraz Przecławem z Kobylegopola dokonują działów braterskich: Przecławowi przypada Kobylepole i Szczepankowo z młynami, stawami i łowiskami, natomiast Przybysław z Wojciechem otrzymują S., Spławie, Żerniki oraz inne dobra (PZ 9, 49v-50; →Kobylepole, p. 3); 1435 tenże toczy proces z Mik. Słupskim, który przysięga, że dał o 40 grz. więcej za 1/2 Żernik [pow. pozn.] niż powiedział Przybek (WR 1 nr 1459); 1437 tenże z S. i Żernik sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Janowi Księskiemu Żerniki za 150 grz. (PG 1, 132).

1453 Stanisław z S., brat Andrzeja →niżej.

1453-1509 Andrzej z S., syn Wojciecha ze Spławia i Gądek oraz Anny, brat Stanisława: 1453 tenże z bratem niedz. Stanisławem toczy proces z Mik. Kolnickim (KoścZ 14, 206); 1472 tenże z matką Anną, wd. po zm. Wojciechu2W l. 1422-44 Wojciech pisał się ze →Spławia (obecnie w granicach Poznania), a w l. 1448-49 z →Gądek k. Poznania. Po 1449 znika ze źródeł, prawdop. zmarł. Jeżeli domniemanie takie jest słuszne, to jego syn Andrzej powinien się urodzić najpóźniej ok. 1440, gdyż w 1453 wraz z (niedz.) bratem Stanisławem toczył już proces z Mik. Kolnickim, sprzedają z zastrz. pr. wykupu Tomaszowi Żyrkowskiemu [z Żerkowa w pow. pyzdr.?] 4 ł. os. w →Gądkach za 40 grz. (PG 8, 312); 1474 tenże zapisuje swojej ż. Małgorzacie po 150 grz. posagu i wiana na cz. S. (PG 9, 16v); 1475 tegoż dobra S. sąd przyznaje Pawłowi Pachocie Kolnickiemu, którego wprowadzono w ich posiadanie (PyG 4, 4); 1476 tenże sprzedaje Wojc. Silnowskiemu Gądki za 250 grz. (PG 9, 51v); 1480 tenże kupuje z zastrz. pr. wykupu od Katarzyny ż. Jana Niemierzyckiego 3 ł. os. i 3 ł. opust. w →Krotczynie za 60 grz. (PG 9, 120); 1481 tenże z ż. Małgorzatą sprzedają z zastrz. pr. wykupu Stanisławowi z Górki wikariuszowi kat. pozn. 5 grz. czynszu na wsi S. od sumy głównej 60 grz. (PG 9, 131v); 1481 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Pawłowi Pachocie z Kolniczek 3 ł. os. i 3 ł. opust. w Krotczynie, które nabył od Katarzyny ż. Jana Niemierzyckiego (wd. po Janie Kolnickim) za 60 grz. (PG 9, 132v; →Kolniczki, p. 3); 1489 tenże występuje jako stryj Zofii z Dębna ż. Ambrożego z Pępowa kaszt. rozpierskiego (PG 10, 110v; →Pępowo, p. 3Ba); 1492 tenże zapisuje ż. Małgorzacie po 100 kóp gr posagu i wiana na 1/2 S., na której nie dokonał zapisu dla pierwszej żony, i na całym dworze (PG 10, 163, dawniej k. 166); 1493-94 tegoż ż. Małgorzata: jej brat Mik. Chwałkowski zapisuje, za zgodą króla, tytułem jej posagu i wiana 80 grz. na 5 ł. we wsi król. Płowce [obecnie Pławce] w pow. pyzdr. (MS 2 nr 206 – konsens król.; PG 7, 29 – zapis); 1494 tenże dopuszcza Małg. Kolnicką wd. po [Pawle] Pachocie Kolnickim do jej posagu i wiana w Kolniczkach, Krotczynie, Chwałkowie i Lgocie zgodnie z jej dok. wiennym (PG 59, 20v); 1495 tenże występuje jako stryj Anny ż. Jana Wolickiego i panny Róży, cc. Wojc. Jarogniewskiego (PG 7, 139, dawniej k. 69v, →Jarogniewice, p. 3A); 1503-07 tenże występuje jako stryj: 1503 Małgorzaty, Marty i Jadwigi cc. Jana Dębickiego (PG 64, 52), 1507 Jadwigi Nowomiejskiej ż. Hieronima Rozdrażewskiego (PG 13, 111); 1509 tenże sprzedaje swym cc. Katarzynie i Reginie S. za 800 grz. (PG 14, 124); 1510 tenże →niżej: pobór.

1475 Paweł Pachota Kolnicki →wyżej.

1477 Anna Świączyńska [może tożsama z Anną wd. po Wojciechu →wyżej] ż. Mac. Chrzanowskiego kupuje z zastrz. pr. wykupu od Stan. Pleszewskiego prep. uniejowskiego Zagórzyn w pow. kal. za 70 fl. (PG 9, 77v).

1487 Barbara Świączyńska3W tych latach znana jest też Barbara ż. Marcina Ponieckiego, która posiadała dobra w →Święcinie k. Swarzędza. Wydaje się, że są to różne osoby kupuje z zastrz. pr. wykupu od kaszt. lądz. i star. wsch. Wojc. Górskiego 4 grz. czynszu na Gorzycach w pow. pyzdr. od sumy głównej 50 grz.; następnie Wojciech zapisuje [tejże?] Barbarze Lucławskiej ż. Mac. Myślęckiego 100 fl. na swoim mieście Miłosławiu (PG 10, 86v).

1493 Mik. Kolnicki z Kolniczek zapisuje ż. Helenie, c. Andrzeja Świączyńskiego, po 115 grz. posagu i wiana na 1/2 swych dóbr (PG 10, 192v).

1507 Jan Świączyński, syn Andrzeja, franciszkanin, sprzedaje za 400 grz. swym siostrom, pannom Reginie i Katarzynie, dobra po ojcu i matce we wsi S., które przypadły mu w działach (PG 13, 128); 1513 wspomniane Katarzyna i Regina sprzedają Stan. Konarskiemu wieś S. za 1000 fl. (PG 14, 388; PG 68, 257v); 1513 wspomn. Stan. Konarski uznaje dług 100 grz. wobec Katarzyny i Reginy (PG 68, 257v-258); 1513 tegoż sąd kwituje z zapłaty roszczeń wobec Małgorzaty wd. po Andrzeju z S. w wysokości 200 kóp gr tytułem posagu i wiana, zapisanych jej przez Andrzeja na połowie S., której nie rezygnował pierwszej żonie, oraz na całym dworze (curia) i folwarku (PG 68, 259); 1516 tejże Reginie mąż Jan Chrzypski z →Przyborówka zapisuje po 250 grz. posagu i wiana (PG 15, 101).

1510 czynsz z S. w wysokości 9 wiard. dla ołtarza NMP i Ś. Jakuba Mniejszego w kościele Ś. Marii Magd. w Poznaniu (LBP 184-185).

1537-53 Piotr i 1542-46 Feliks Konarscy [ss. Stan. Konarskiego]: 1537 tenże Piotr sprzedaje Stan. Jezierskiemu 12 grz. czynszu od sumy głównej 200 grz. na połowach swoich części w Zaborowie i S. (które przypadną mu w działach braterskich); Konarski zobowiązuje się nie wykupywać czynszu w ciągu 3 pierwszych lat (PG 17, 81v); 1541 tenże Piotr sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Agnieszce c. Wojc. Kaniewskiego 3 ł. os. w S., na których siedzą kmiecie Latsoch [Łasuch?], Gregorek i Ociec, 1 ł. opust. w S., na którym siedział kmieć Jędrek, oraz łąki w Sroczewie i Zaborowie4W haśle →Sroczewo piszemy błędnie o 1 ł. os. w S., 1 ł. os. w Sroczewie i 1 ł. os. w Zaborowie za 260 zł (PG 17, 482; PG 83, 479-480); 1542 ciż dokonują działów braterskich: Piotr otrzymuje Górę, Brzostków, Zalesie, Wławę, Łobez os. i Kapalicę opust. w pow. pyzdr., Feliks zaś dostaje Zaborowo, S. i Sroczewo (PG 17, 504v-505); 1543 tenże Feliks sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Marcinowi Zborowskiemu cześnikowi kor. Zaborowo, Sroczewo i S. za 1500 zł (PG 18, 2; PG 85, 16v-17); 1543 tenże Piotr ręczy Piotrowi Rozdrażewskiemu z Wrześni za swojego brata Feliksa, że zapisze on swojej ż. Kat. Nowomiejskiej [siostrze Rozdrażewskiego?] po 1500 zł posagu i wiana na 1/2 swych dóbr, m. in. na S. os. (PG 85, 351v-353); 1545 tenże Feliks sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Stan. Jeżewskiemu role w S., na których siedzą kmiecie Łasuch, Ociec, Łapacz, Sołtysek, wd. Myknowa, Malycz i Bieniek, oraz młyn na Warcie i jezioro w S. za 1000 zł (PG 18, 170v-171); 1546 tenże Feliks wykupuje S. wraz z młynem, a także folw. z lasami, łąką i rolami opust. w S. za 1000 zł i 100 grz. (PG 88, 52-52v); 1546 tenże Feliks sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Wojc. [Ostrorogowi] Lwowskiemu kaszt. sant. wieś S. wraz z młynem wodnym za 1200 zł (PG 18, 246v; PG 88, 52v-53); 1550 tenże Piotr pozwany przez Katarzynę wd. po Feliksie o jej dobra oprawne w Zaborowie, S. i Sroczewie (PG 93, 282); 1550-51 tenże Piotr toczy proces ze wspomn. Katarzyną i jej synem Jerzym Górskim o podział dóbr Zaborowo, S. os. i Sroczewo opust. (PG 93, 388; PG 94, 239); 1553 tenże Piotr toczy proces ze Stan. Rozdrażewskim z Nowego Miasta o 1/2 dóbr Zaborowo, S. os. i Sroczewo opust.; wspomn. c. Feliksa, Konstancja, której wujem jest Rozdrażewski (PG 97, 764v).

1550-72 Jerzy Górski lub Konarski, syn Feliksa: 1550-51 tenże Górski →wyżej; 1569 tenże Konarski sprzedaje Marcinowi Gałczyńskiemu kustoszowi pozn. wieś S. (PG 20, 271); 1571-72 tenże Górski zapisuje ż. Katarzynie c. zm. Mac. Markowskiego po 2000 zł posagu i wiana na połowach Zaborowa, S. i Sroczewa (PG 21 k. 186v, 299).

1510 w S. należącym do Andrzeja Świączyńskiego jest 7 kmieci posiadających po 3 kwarty, 1 kmieć posiadający 1/2 ł., 1 kmieć posiadający 1 kwartę roli; z 13 ł. opust. dziedzic uprawia 10 ł., jest 1 zagr. (LBP 150); 1530 pobór z S. od 4 ł. (ASK I 3, 124v); 1563 pobór z S. od 3 1/2 ł. (ASK I 4, 161); 1566 pobór z S. od 3 1/2 ł., młyna dor. o 1 kole (ASK I 4, 255); 1581 pobór z S. od 7 półł., mł. walnika o 2 kołach, 2 zagr. (ŹD 66; ASK I 6, 487v).

1541, 1545 kmiecie →p. 3.

5. 1390 bp pozn. włącza do par. w Gogolewie wieś S. wraz z mesznym i in. uprawnieniami (Wp. 6 nr 317; Now. 2, 399, →Gogolewo, p. 5); 1510 pleb. w Gogolewie pobiera tylko dzies. z folwarku w S.; 1 zagr. nic nie płaci (LBP 150).

1 W sprawie identyfikacji S. z dokumentów z 1149 i 1234 →Książ – dobra, przyp. 1.

2 W l. 1422-44 Wojciech pisał się ze →Spławia (obecnie w granicach Poznania), a w l. 1448-49 z →Gądek k. Poznania. Po 1449 znika ze źródeł, prawdop. zmarł. Jeżeli domniemanie takie jest słuszne, to jego syn Andrzej powinien się urodzić najpóźniej ok. 1440, gdyż w 1453 wraz z (niedz.) bratem Stanisławem toczył już proces z Mik. Kolnickim.

3 W tych latach znana jest też Barbara ż. Marcina Ponieckiego, która posiadała dobra w →Święcinie k. Swarzędza. Wydaje się, że są to różne osoby.

4 W haśle →Sroczewo piszemy błędnie o 1 ł. os. w S., 1 ł. os. w Sroczewie i 1 ł. os. w Zaborowie.