BOREK

(1382 Borek, 1408 Borków), dziś Borek Fałęcki, od r. 1941 cz. m. Krakowa w dzielnicy Podgórze, 6 km na SW od centrum Krakowa.

1. A. 1490 n., 1581 pow. szczyrz. (ŹD s. 40, 450); 1470-80 n. par. Ś. Jakuba w Kazimierzu (DLb. 1 s. 169; 2 s. 23).

2. 1382 B. k. Kobierzyna; 1389 B. za Górą Lasoty (KK 2, 316, 359); 1470-80 B. nad rz. Wilgą, położony 1 milę od Krakowa, graniczy z Kobierzynem i Swoszowicami, rozdzielony potokiem płynącym wśród łąk z Jugowicami. Granice nie są oznaczone kopcami, lecz jakimiś znakami i ujazdami. Z Łagiewnikami granicą jest rz. Wilga, łąki stanowią granicę z Opatkowicami. Poza tym graniczy z Zakrzowem i Folwarkami. Lasy sosnowe i dębowe rozciągają się na milę wokoło (DLb. 1 s. 169); 1478 sosny w B. (Bobrzyński i Smolka, Długosz, 392); 1531 młyn za wsią nad rz. Wilgą, za lasami ciągnącymi się w kierunku Krakowa. Karczma z rolami położonymi w kierunku Jugowic. B. graniczy z Jugowicami, Opatkowicami, Kobierzynem, Zakrzowem. Kmiecie Zakrzowa okupują role położone od granic Osic i Starego Rzeczyska (Szthare Rzeczyszko) [rz. Wilgi] do młyna w B. Młynarz skarży się, że niegdyś trzecia cz. rz. Wilgi płynęła starym korytem, teraz zaś w całości płynie nowym korytem, powyżej młynów kasztelana i star. krak. (SP 12 s. 558).

3. Własn. szlach. a. 1389, następnie kap. krak. 1382 Sędziwój star. krak. zaświadcza, że kap. krak. i Otto s. zm. Piotra z Gniewięcina dz. B. dokonali zamiany dóbr. Otto dał kapitule połowę B. k. Kobierzyna w zamian za całą cz. Szczyglic, 120 grz. i konia wart. 20 grz. Wieś B. zostaje przeniesiona z pr. ryc. na pr. kośc. (KK 2, 316); 1388-9 Mszczuj z B. i Imbramowic (SP 1, 140; 8, 4840; DSZ 42); 1388 Mszczuj z B. oskarżony przez oficjała krak. o 1000 dębów owocujących i 4000 nieowocujących (SP 8, 4670); 1389 sąd ziemski krak. zaświadcza, że Mszczuj z Imbramowic sprzedał Nawojowi z Tęczyna prep. skalbmierskiemu, kan. i oficjałowi krak. za 92 grz. całą swoją cz. B. za górą Lasoty (KK 2, 359; SP 8 uw. 180/10); 1408 Hanko młynarz i jego ż. Agnieszka, br. Mikołaj i siostra Małgorzata sprzedają Kasprowi Krugilowi i Hanczmanowi mieszcz. krak. trzy młyny, m. in. młyn w B. (ZDM 1, 278); 1417 Małgorzata wd. po młynarzu Henczmanie oraz jej dzieci Jan i Katarzyna i zięć Michał złotnik z Krakowa sprzedają klasztorowi mog. m. in. młyn w B.; 1420 Mikołaj z Michałowa [pow. wiśl.] star. krak. zatwierdza tę sprzedaż; 1472 Kazimierz Jag. zatwierdza ww. transakcję (Mog. 120 s. 102); 1421 Stan. Schobr i jego br. Maciej Wiech [kmiecie] z B. (GK l s. 553); 1423 kmiecie z B.: Stan. Marszałek, Andrzej Drozdowic, Mik. Gulo, Wojciech Janowic, Hanek Drozdowic, Paweł Sdunowa, Michał Kyklek, Mik. Szynal, Stan. Glowycz, Wojciech Kwiatowic, Mik. Gorczyca, Marek Baranowic, Stan. Kuszkowic, Marek pozwani o opuszczenie ról przed czasem (GK 2 s. 104); 1464 własn. kap. krak. (Mp. 5 K 10); 1470-80 własn. jw. 6 ł. kmiec., z każdego łanu 1/2 grz. czynszu i 1 dzień robocizny w tygodniu. Kmiecie są obow. w razie potrzeby do przewozu własnymi wozami. Karczma z rolami płaci 2 kopy gr czynszu, 2 zagrodników z rolami płaci po 1 wiard. czynszu i pracuje pieszo 1 dzień w tygodniu. Młyn z rolami i łąkami nad rz. Wilgą płaci 4 grz. czynszu. Kmiecie są obow. do 1 dnia rocznie posług dla włodarza, gdy do nich zjedzie, lub do dania 1 achtela piwa i 14 kogutów. Każdy kmieć daje z łanu 30 jaj i 2 koguty, zagrodnicy po 15 jaj i 1 kogucie (DLb. 1 s. 169); 1478 kap. krak. zezwala Janowi Długoszowi na wzięcie z dóbr B. drzew sosnowych na naprawę cegielni (Bobrzyński i Smolka, Długosz, 392); a. 1490, 1490-4, 1496-500, 1508 pobór z 4 ł. (ŹD s. 450; RP s. 157, 171, 187, 200, 220, 94, 129, 57, 30, 267, 355); 1530 pobór z 4 ł. i 1 młyna dorocznego o 1 kole (RP k. 35); 1531 własn. jw. 6 kmieci na 6 ł. Pracują 1 dzień w tygodniu własnym sprzężajem, płacą po 24 gr czynszu, dają po 30 jaj i 2 koguty. 2 zagrodników płaci po 12 gr czynszu, pracuje pieszo 1 dzień w tygodniu, daje po 15 jaj i po 1 kogucie. Młyn z rolami płaci 4 grz. czynszu i nie ma obowiązku pracy we dworze. Wszyscy są obow. do pracy na rzecz włodarza 1 dzień w roku. Opust. karczma z rolami położona w cz. B. w kierunku Jugowic płaciła dawniej 2 kopy gr. Kmiecie Zakrzowa okupują role w B. od granic Osic i Starego Rzeczyska do młyna borkowskiego. Młynarz w związku ze zmianą koryta Wilgi [→ p. 2] skarży się, że nie może płacić tak wysokiego czynszu (SP 12 s. 558).

4. 1464 Kazimierz Jag. na prośbę kap. krak. przenosi szereg jej wsi, m. in. B., z pr. pol. na pr. niem. magd. z pełnym imm. sąd. (Mp. 5 K 10); 1531 kmiecie proszą, by mogli mieć pr. niem. i we wsi 2 ławników oraz by sądy odbywały się raz w B. a raz w Pychowicach lub Kobierzynie (SP 12 s. 558).

5. 1470-80 kmiecie, karczmarz, zagrodnicy i młynarz dają dzies. snop. plebanowi w Bodzanowie (DLb. 1 s. 169); dzies. wart. 5 grz. z całej wsi należy do altarii Ś. Jakuba w kościele par. w Nasiechowicach (DLb. 2 s. 82); 1529 dzies. snop. wart. 3 grz. z całej wsi należy do tejże altarii (LR s. 168).