(1326 Lipnik, de Lypnycza, 1339 Lipnicia, 1342 civitas Lipnik, 1348 Lypnicia, Lipnicza, 1356 Lippmk, 1368 Lipnicia, 1379 Lipnycza, 1399 Leypnicza, 1408 Lypicza munita, 1445 Murata Lipnicza; 1491 Lipnijcza), wieś, od 1326 miasto, obecnie wieś.

1. 1326 n. miasto, 1417 n. pow. sądec. (ZDM 1, 28; 6, 1821)¹W 1475 L. zaliczono błędnie do pow. krak. (MS 4, supl. 1054); 1326-8 n., 1596 par. własna (MV 1 s. 126, 197, 298; WR k. 172)²W literaturze funkcjonują daty 1144 i 1200 początków par. w L. (SG 5 s. 270 1; KatZab. 1 s. 47 Obie te dały nie znajdują potwierdzenia w źródłach. Niemniej pierwsze informacje o parafii wskazują, że musiała ona powstać najpóźniej w końcu XIII w; 1326-8 1335-7 dek. Niegowić, dawniej Szczyrzyc [czyli Góra Świętego Jana], 1346-52 dek. Szczyrzyc (MV 1 s. 126, 197, 298, 369, 379, 392; 2 s. 191 i n. wg ind.); 1350-1, 1354-6 dek. Wysocice (MV 2 s. 326, 392, 408); 1353-8 dek. Niegowić (MV 2 s. 256, 271, 279, 287, 294); 1349,1351-2 dek. Dziekanowice, dawniej Szczyrzyc (MV 2 s. 219, 238, 247)³→ Krzyżanowice Wielkie przyp. 2; 1373-4, 1529, 1596 dek. Lipnica (MV 9 s. 3, 22; LR s. 85; WR k. 172)⁴B. Kumor datuje powstanie dek. lipnickiego na r. 1446 (Archidiakonat krakowski i jego organizacja, Ruch Biblijny i Liturgiczny, Kr. 1979, s. 92; tenże, Diecezja tarnowska, Kr. 1985 s. 7); 1470-80 dek. Dobczyce inaczej Szczyrzyc (DLb. 2 s. 140).

2a. Położenie, drogi i obiekty fizjograficzne. 1326 L. położona za Bochnią (ZDM 1, 28); 1334 → Iwkowa p. 4; 1342 → Borówna p. 4; 1392, 1395 młyn w L. → p. 3e; 1411, 1420 młyny w L. → p. 4a, 4b; 1457 2 młyny wójtowskie dolne k. L. → p. 4b; 1473 Szyk leży k. L. (Ep. 3 k. 84); 1483 2 młyny wójtowskie w L. → p. 5c; 1491 - 3 zagroda za murami L., leżąca między łanem wójta a ogrodem plebana, za kaplicą Ś. Krzyża (OK 3 s. 690); 1493 zagroda Ambrożkowska położona za L. → p. 5a; 1495 ogród w L.→ p. 5a; → Królówka p. 2; 1570 szlak węgierski z Bochni przez L. do Nowego Sącza. Drogi za L. w stronę Iwkowej są złe, leżą w wielkich wąwozach (Wyrozumska, Drogi → p.7; LDK s. 33); 1596 2 ł. pleb. równej długości z wójtowskimi, ciągną się od drogi biegnącej z Przedmieścia Górnego [Lipnicy Górnej] do Bochni aż do granicy Iwkowej z zaroślami i lasami, dom koło kościoła z ogrodem, sadem i sadzawką (AVCap. 7 k. 174).

2b. Przedmieścia. → Lipnica Dolna i Lipnica Górna.

2c. Zabudowa miejska. 1418 ratusz i rynek w L. → p. 6; 1491 3 mury miej. → p. 2a; szpital z mur. kościołem Ś. Krzyża na Przedmieściu Górnym → Lipnica Górna i Dolna p. 5b; 1503 ratusz w L. → p. 5a; 1511 ul. Świńska → p. 3c; 1596 ul. w L. wytyczona na gruntach plebana, dom kolo kościoła → p. 2a.

3. Własn. król. 3a. Sprawy własnościowe. 1326 → p. 4; 1379 → p. 4; 1470-80 L. należy do króla (DLb. 2 s. 140); → Lipnica Murowana -Tenuta.

3b. Przywileje i ciężary. 1326 → p. 4a; 1379 → p. 4a; 1389 z L. przekazano do podrzędztwa niepołomskiego na stację król. 146 jaj, 2 kopy serów i 24 kurczęta. (RD s. 17); 1440 Władysław [Warn.] postanawia, że mieszczanie z L. będą dostarczać podwody dla posłańców król. tylko do najbliższego miasta. Jeżeli posłaniec będzie zmierzać na Węgry, wówczas odwiozą go do Czchowa a nie do Sącza (ZDM 2, 548); 1441 → Lipnica Murowana - Tenuta; 1443 Maciej i Wojciech rajcy z L. w imieniu pozostałych rajców i mieszkańców L. zobowiązują się zapłacić 20 grz. z tytułu stacji Janowi z Czyżowa kaszt. i star. krak. (GK 8 s. 304 zp.); 1452 → p. 3d; 1456 na wypadek wojny L. ma dostarczyć 2 pieszych z kuszami, którzy mają służyć przy wozie bocheńskim (Mp. 5 C 75; W. Kunze, Przyczynek do badań nad historia wojskowości w Polsce, KH, 44, 1930, s. 49); 1459 Kazimierz Jag. ustanawia w L. 2 jarmarki na Zwiastowanie NMP [2 VII] i ś. Mateusza [21 IX], a udającym się na nie zapewnia bezpieczeństwo (Mp. 5 F 29); 1475 tenże król potwierdza mieszcz. lipnickim wolność od płacenia ceł w całym Królestwie (MS 4 supl. 1054; AS rps 19 s. 360 reg.); 1483 Piotr Kmita, star. spiski otrzymuje 1 dzień stacji w L. (BPAN rps 8844 Liber ąuitantiarum Andreae Oporowski, s. 4); 1485 tenże Piotr z Wiśnicza otrzymuje za zasługi na 2 lata stację w L. (Teki Paw. s. 44); 1492 → Lipnica Murowana - Tenuta; 1509-11 L. wystawiła wóz bojowy na wojnę (AKH 3 s. 476, 488); 1520 m. L. w ziemi krak. po pożarze otrzymuje zwolnienie na 12 lat od podatków z wyjątkiem nowych ceł (MS 4, 12625)⁵Informacja o pożarze L. w r. 1500 nie znajduje potwierdzenia w źródłach (SG 5 s. 270, E. Polek, Lipnica, s. 163). Być może chodzi tu właśnie o pożar z r. 1520, skoro przywołano jednocześnie zwolnienie od poboru udzielone przez Zygmunta I; 1521 L. w tenucie Piotra Kmity z Wiśnicza marszałka dworu otrzymuje z powodu pożaru zwolnienie od podwód na 2 lata (MS 4, 12934); L. zwolniona od obowiązku wystawienia wozu wojennego (AKH 3 s. 61); 1523 Zygmunt I potwierdza i transumuje przywilej Kazimierza Jag. na jarmarki w L. z 1459 r. (APKr. Dok. Dep. 78); 1528 tenże władca na prośbę Piotra Kmity kaszt. wojn. potwierdza i transumuje przywileje królowej Elżbiety z 1379 r. i Kazimierza Jag. 1475. (MS 4, 15394); 1530 L. zwolniona od podatku (RP k. 66); 1532 mieszkańcy L. zwolnieni z powodu ostatniego pożaru na 2 lata, począwszy od Bożego Narodzenia od płacenia podatku. Zygmunt I na prośbę Piotra Kmity, kaszt. wojn. i rajców L. potwierdza przywilej Władysława III z 1440 r. (MS 4, 6099, 16661); 1537 Zygmunt I na prośbę tegoż Kmity, kaszt. i star. krak. zwalnia mieszczan L. od wystawienia wozu bojowego na najbliższą wojnę (MS 4, 18530); 1564 miesżcz. nie płacą z domów żadnego czynszu królowi, dają tylko 6 grz. czynszu plebanowi na ołtarz, który ponoć fundował wójt. Mieszczanie mają dawać na stację 1 wołu, 12 kop chleba i 6 achteli piwa, ale po pożarze przed 46 laty [Piotr] Kmita, wwda krak. uzyskał od króla zwolnienie (LK1 s. 92); 1581 w m. L. szos 38 fl. i 12 gr, pobór z 87 półł. miejskich, 16 zagr., 2 rzeźników, 1 kuśnierza, 6 szewców, 1 kowala, 1 ślusarza, 6 garncarzy, 1 płóciennika, 2 piekarzy, 2 sukienników, 5 komor., 3 komor. na przedmieściu (ŹD s. 154).

3c. Mieszczanie i ich sprawy majątkowe. 1396 → p. 4; 1397-9 Cruse z L. (Kacz. 758; RMK s. 197); 1413 Mikołaj z L. (ZCz. 2 s. 70); 1415 Krystyn mieszcz. z L. (ZCz. 2 s. 129); 1416 Małgorzata z L., z 3 równymi sobie przeciw Kat. „Lanczczkiej” o zadanie jej na drodze 2 ran krwawych i 17 sinych, zabranie przez jej pomocników ręczników kąpielowych wart. 6 grz., „pelo” wart. 16 gr oraz 1 1/2 grz. (ZCz. 2 s. 177 zp., 179, 183); 1416 Piotr Zając z L. (ZCz. 2 s. 167, 173); 1417-8 Herman mieszcz. z L. (ZCz. 2 s. 217-8); 1417 ww. Herman przeciw Stan. Siemionce kmieciowi z Tworkowej następnie z Sieradzki o odbicie ciąży (ZCz. 2 s. 207, 217, 219); 1418 Piechna ż. Lecha [mieszcz.] z L. → p. 6; 1425 Jan Pipel mieszcz. z L. ma przedłożyć przywilej w sprawie z Przybkiem z Gnojnika o zabranie gwałtem 2 miar pszenicy. Ww. Jan czyni swym pełnomocnikiem Włościbora (GK 2 s. 358, 365, 374, 390); 1431 Stanisław dz. z Marszowic oddala przysięgą roszczenia Jana mieszcz. z L. o przewiezienie zajętego uprzednio wozu z innej dziedziny do swojej (GK 4 s. 421); 1440-6 Stanisław s. [Macieja] Latały z L. (GK 7 s. 60; 9 s. 621); Anna z L. (OK 6 s. 29); 1441 Wojciech mieszcz. z L. (OK 8 s. 203-4); Michał kleryk z L. i Kazimierza pozywa Annę z L. (OK 6 s. 249, 283); 1442 Jakiel i Anna mieszcz. z L. (OK 6 s. 377); Szymon i Krystyn mieszcz. z L. (Cracovia artificum. suppl. 1441-1450, 166); 1443 Marcin Piczka z L. (OKS s. 336); Jan Miruszka mieszcz. z L. (GK8 s. 34, 51); Jan z L. kupuje za 2 grz. dzies. w Leszczynie od Mik. Ulińskiego (OK 8 s. 365); 1443 Stanek z L. sołtys w Królówce, sługa Mik. Ratolda (GK 8 s. 169); 1444 Wojc. Kędzieja, Piotr Mangier, Mikołaj, Marek i Maciej Latała z L. (OK 8 s. 532); 1446 Jan z L. ręczy za Dorotę z L. spłatę 1 kopy gr plebanowi w L. (OK 8 s. 859); Grzegorz z Kobyla nie stawił się w sprawie z Małgorzatą z L., pozywany o nie dokończenie rozsądzania jej sprawy ze Stan. Latała i Krystynem z L. i nakazanie jej zapłacenia 200 grz. Taż Małgorzata z L. przeciw Maciejowi Latale i jego s. Stanisławowi oraz Krystynowi z L. o zwrot zabranych ubiorów (GK 9 s. 621 2, 633); Jan Fornal, Mik. Kupiec, Szymon „humulator alias chmielarek” i Nikol ślusarz ręczą za Stan. Latałę i Krystyna z L. w ww. sprawie (GK 9 s. 621 zp.); 1452 Anna wd. po Grzegorzu z L. (GK 11 s. 769, 783, 792, 829, 849, 875, 890); 1447-54 Dorota Trepczyna wd. po Mik. Trepce z L. (OK 1 s. 25, 459, 471, 495, 497, 515, 565, 589, 633, 660; 7 s. 58); Kat. Maćkowa i jej matka Anna kramarka z L. (OK 1 s. 455); 1453-4 → p. 5; 1454-5 Jan Czański z ż. Katarzyna z L. przeciw Wincentemu pleb. i Stanisławowi wikaremu w L. (OK 7 s. 77, 85, 114, 125, 260, 264).

1455 Wojciech prezbiter z Czchowa obecnie mieszkający w L. kwituje Dorotę Trepczynę z Czchowa z 2 1/2 kopy gr (OK 9 s. 758); 1457 Krystyn, Klemens Klisz i Jan Miroszka z L. kupują od mgra Stanisława z Brzezin plebana w Czchowie za 24 grz. dzies. w Gruszowie (OK 10 s. 170); Jan Fornal z L. i Jakub ze Słomki przeciw rajcom i burmistrzowi z Bochni o bezprawne pojmanie i uwięzienie ich krewnej Barbary siostry „Wachnowe” oraz, że nie chcą jej wypuścić z więzienia za poręką (GK 13 s. 836); 1459 → Królówka p. 6; 1461 Druszków p. 3; 1464-82 Jan Świg mieszcz. z L. z ż. Magdaleną (OK 12 s. 226, 518, 628-9; Cracovia artificum, 834); 1465-80 Jakub Kłoszowic, Klosz z L. (OK 2 s. 802; 12 s. 443, 518, 628-9, 1061); 1470-6 Mik. Świec [?] z L. (OK 12 s. 1106; 13 s.764); 1470-80 z każdego domu w mieście i od każdego komornika w L. pleban pobiera po 1/2 gr mensaliów (DLb. 2 s. 140); 1471-8 Stan. Śliwka mieszcz. z L., ż. Małgorzata (ZCz. 4 s. 440, 503; 5 s. 7); 1473 Jan Kiernożek z L. (APKr. AD 514 k. 96); 1474 Barbara Włościborowa wdowa z L. (OK 2 s. 71); 1477-8 Prokop mieszcz. i ławnik w L. (Mp. 5 O 2; OK. 3 s. 122); ww. Prokop egzekutor testamentu zm. Marcina pleb. w Chożowie na Litwie przeciw Marcinowi kmieciowi z Gnojnika i Magdalenie Ślusarzowej z L. o sfałszowanie testamentu (OK 3 s. 115, 119, 122); 1478 Piotr Gwóźdź z L. (ZCz. 5 s. 15); 1480 szl. Ofka ż. Stanisława bednarza z L. zastawia za 10 grz. Janowi Czarnkowi z Gruszowa pół karczmy dziedz. w Sawie, na której siedzi karczmarz Piczek (GK 21 s. 48, 120); 1482 Anna z L. (GK 21 s. 598); 1484 Jurek z L. przebywa w Bardiowie [Węgry] (Kiryk, Rozwój → p. 7, s. 128); 1486 Jakub Szpak z L. sprzedaje za 9 grz. br. szl. Janowi z Chronowa ojcowiznę i macierzyznę w Chronowie (ZCz. 5 s. 77); 1487 sław. Anna z L. (OK 14 s. 232); Michał ślusarz z L. (OK 14 s. 258); 1488-1504 Hieronim z L. (Ep. 4 k. 229); 1488 → p. 6c; szl. Jan s. Gnojeńskiego z Gnojnika i opatrzny Jan Wnęk mieszcz. z L. kupują za 80 grz. od księdza Jana z Boturzyna prep. sądec. i kan. krak. dzies. snop. z terenów położonych nad rz. Dunajec i koło Czchowa należące do kap. krak. (OK 14 s. 445); 1489-1503 Hier. Trepka z L. handlarz suknem w Nowym Sączu (Kiryk, Rozwój → p. 7, s. 163; APKr., AD 49 s. 40, 277, 380, 428, 625, 627); 1491-2 Kasper i Jan Fornalowie ss. zm. Jana Fornala mieszcz. z L. (OK 3 s. 586, 690); 1492 → 6a; 1493 Marcin pleb. w L. egzekutor testamentu zm. Małgorzaty Jaroszowej z L. przeciw Piotrowi wikaremu z Gnojnika, Stanisławowi, niegdyś nauczycielowi w L., szl. Janowi Gabańskiemu i Zofii Jaroszównej córce Małgorzaty i in. osobom usiłującym przeszkodzić w wykonaniu ostatniej woli Małgorzaty (OK 18 s. 124, 140); 1494-1503 Szczepan z L. (ZCz. 7 s. 38; AD 49 s. 585); 1494 Dorota Bełczanka i Andrzej Ligoń szewc małżonkowie z L. (OK 18 s. 234); 1495 Klemens Lipnicki [z L.] (OK 17 s. 137); 1498 Marcin pleb. w L. egzekutor testamentu zm. Mik. Mleczki mieszcz. z L. imieniem swoim i Marcina, szewca, Klemensa Wysza, Andrzeja Teluszka i Jakuba „Szmyan” mieszczan z L. wspołegzekutorow przeciw Małgorzacie Łapczynie z L. i Zofii z Krakowa (OK 19 s. 28; 20 s. 70, 142); 1499 Jan z L. zięć ww. Hieronima z L. (AD 49 s. 428); 1499-1502 Jan Kośmider inaczej Siedmich (Schyedmych) mieszcz. z L. (OK 17 s. 573; 21 s. 166; 24 s. 308; 27 s. 64); 1499 tenże Siedmich winien 50 fl. i 30 grz. Barbarze Firschiltowej z Krakowa (OK 17 s. 573).

1500 Hieronim mieszcz. z L. zapisuje Janowi, klerykowi, 18 gr jakie ma u Krapakowej mieszczki w Proszowicach (OK 20 s. 578); Stefan Klosz niegdyś mieszcz. w L. i Andrzej Teluszek mieszcz. i rajca w L. → p. 5; 1501 Waw. Kiernożek z L. → p. 6b; 1502 Stan. Bełt mieszcz. z L. daje synowi Jakubowi klerykowi 15 grz. za sprzedany dom i grunt wart. 40 grz. (OK 24 s. 270); Jan Kośmider inaczej Siedmich z L. godzi się z Marcinem plebanem w L. w sprawie 5 grz. w złocie i 18 1/2 grz. długu. Jan zobowiązuje się dać sygnet złoty wart. 3 dukatów i inne rzeczy takiej samej wart. W pozostałych sprawach strony zdają się na wyrok Maciej i Jana Krzywonosów oraz Macieja Żaka (Szak) z L. (OK 24 s. 308); 1503 Krzystek z L. (AD 49 s. 603); [Agnieszka] Krzywonosowa z L. (AD 49 s. 605, 608); 1507 Jarosz z L. przebywa wBardiowie(Kiryk, Rozwój → p. 7, s. 128); 1509-10 Stan. Ganiecki z Łaskarzewa [pow. stężycki] z bratankiem (nepos, filiaster) Jerzym s. zm. Hier. Jarosza z L. przeciwko Janowi Krzywonosowi, Maciejowi Żakowi i Annie Kruczkowej wd. po Michale i ich synowi, rajcom w L. i egzekutorom testamentu ww. Jarosza o pieniądze i ruchomości po nim pozostałe (OK 25 s. 814, 830, 848; 28 s. 193, 233-5); 1510 ww. Stanisław i Jerzy z L. przeciwko Mik. Mikule o 1 kopę gr [winnych zm. Hieronimowi z L.] a zapisanych im testamentem. Ci sami przeciwko Stanisławowi sołtysowi z Uścia o 18 gr za 2 achtele piwa (OK 25 s. 684, 706-7); panna Barbara z L. przeciwko Janowi Chudcowi z L. w sprawie pokrewieństwa duchowego (OK 25 s. 725, 743); sąd duchowny nakazuje, aby małżonkowie Zofia Głuszkowa (Gluskowa) i Jan Czarny mieszkali wspólnie, traktowali się z uczuciem, nie odwiedzali karczem ze szkodą drugiego i nie spożywali kolacji w podejrzanym towarzystwie, lecz mogą zapraszać na obiad kogo zechcą. Jan więcej nie będzie odwiedzał kobiety, o stosunki z którą jest podejrzany i ma z powrotem przynieść do domu rzeczy, które wyniósł (OK 25 s. 812).

1511 Wojc. Ligęza i Stanisław dz. z Chronowa zamienią się dobrami z Marcinem i Janem ss. Stan. Bartosza oraz ich ciotką Elżbietą z L. za zgodą Doroty ich matki. Wojciech daje Marcinowi i Janowi całą niwę Objadowską na Kłokociu (super Klokocze) w Borównej i 22 grz. za całą ich cz. dziedz. w Chronowie i Borównej (ZCz. 8 s. 7-8); 1511-4 bracia prac. Maciej i Błażej Bindasowie z Gosprzydowej przeciw opatrznemu Mik. Zdunkowi mieszcz. z L. właścicielowi domu przy ul. Świńskiej i folwarku na przedmieściu o 10 grz. głowszczyzy za zabicie ich br. Piotra (ZCz. 8 s. 46, 63, 149-50, 163); 1512 Klemens Władyka z L. przeciwko Jerzemu Jaroszowicowi z L. o dom, ogród, słodownie i rolę w L. (Teut. 7 s. 123-4, 127, 129); 1514 Marcin zw. Marek sołtys ze Żmiącej nie stawił się w sprawie z Brygidą ż. Stefana z L. i panną Barbarą (Teut. 1 s. 161); ok. 1516 Krystek, mieszcz. w L. → Lipnica Górna p. 3b; 1519-30 Andrzej Pełka mieszcz. z L. (GK 35 s. 203; OK 47 s. 789); 1529 → p. 5a; 1530 Andrzej Pełka z L. winien 2 fl. i 5 gr Mik. Szwajcerowi z Krakowa za nasiona cebuli (OK 47 s. 789); 1535 Kat. Duchnikowa z L. przeciwko Bartłomiejowi Krzywonosowi z L. (Ep. 13 k. 488); 1564 → p. 3b.

3d. Rzemiosło i handel. 1339 cło na rz. Łososinie w ,,m. Wroćmirowej” dla towarów wiezionych m.in. w stronę L. (Pol. 89, późny fals.); 1376 skarga Hanzy wystosowana m.in. do L. na złą jakość wyrobów konwisarskich (KRK wstęp, s. LXXVI); 1420, 1425 piwo lipnickie (RD s. 202; GK 2 s. 359); 1442 browar pleb. w L. → p. 5a; 1443 Hanusz Oszust kuśnierz i Barbara z L. (GK 8 s. 462, 474, 524-5); 1446 Szymon humulator alias chmielarek → p. 3b; 1447 Piotr kuśnierz z L. (OK 6 s. 1071); 1451 Klosz z L. niegdyś celnik król. przeciw szl. Grzegorzowi z Rąbkowej o bezprawne przewiezienie soli inną drogą z pominięciem komory celnej na szkodę 10 grz. (GK 11 s. 626); 1452 Łukasz wójt w L. okazał w sporze z panią Małgorzatą [→ Lipnica Murowana - tenuta] wd. po Mościcu o pobieranie targowego 2 dok. króla Władysława: 1-szy na pr. niem. i wójtostwo z pieczęcią majestatyczną, 2-gi z pieczęcią mniejszą. Sąd nie znalazłszy w ww. dok. niczego na temat targowego przyznał prawo jego pobierania Małgorzacie, pobrane zaś już przez Łukasza zostawił przy nim (ZK151 s. 120); 1457 → p. 4b; 1459 Barbara c. Szczedrzyka, sołtysa z Królówki, ż. Jana Rynerzowica kuśnierza w L. (Teut. 3 s. 174); 1475 → 3b; 1478 → p. 4e; 1490-9 Bartłomiej garncarz z L. (KR s. 162); 1492 Stanisław stolarz z L. pożycza 3 wiard. od księdza magistra Leonarda z Krakowa (OK 14 s. 798); 1494 Andrzej Ligoń szewc z L. → p. 3c; 1497-9 Stanisław stolarz z L. (Cracovia artificum, 1312; OK 17 s. 521); 1498 Szymon tkacz z L. przeciw Marcinowi pleb. w L. o pobicie (OK 18 s. 652); Marcin szewc z L. → p. 3c; 1499 Bartłomiej garncarz z L. pozywa Mikołaja (Miklasza) garncarza z Nowego Sącza o to, że zabrał mu w L. glinę (AD 49 s. 413); 1529 miara lipnicka (LR s. 77, 79-80, 85,106-7,166, 259, 274); 1530-1 Andrzej Niedziałek szewc w L. z synem Wojciechem (OK 47 s. 997; 48 s. 4); 1581 → p. 3b.

3e. Młynarze. 1392 Jan młynarz z L. (ZK lc k. 221v.); 1395 żona [Jana] młynarza z L. skazana w sprawie z Klemensem z Kurowa na karę XV za odbicie ciąży na bydle (ZK 2 s. 307); 1525 Szczepan młynarz w L. → Lipnica Górna p. 3b; 1530 pobór 24 gr z młyna w L. (RP k. 66); 1581 młyn w L. z 6 kołami zakupnymi (ŹD s. 154).

3f. Cechy. 1478 Łukasz wójt w L. zatwierdza statut cechu szewskiego. Starsi mają wybrać sobie gospodę, a gospodarza i jego żonę towarzysze winni traktować jak ojca i matkę okazując im posłuszeństwo i szacunek. Cech obow. mieć swoje świece w kościele, w suche dni zamawiać mszę żałobną. W większe święta starszy cechu winien pod karą 1 gr zapalić świece na porannej mszy, sumie i nieszporach oraz na jutrzni w Boże Narodzenie, Wielkanoc i Zielone Świątki, a następnie zebrać wosk i okazywać go raz w tygodniu towarzyszom. W niedziele po obiedzie członkowie cechu zbierają się w gospodzie, gdzie każdy da do skarbony po ternarze po czym okazawszy broń starszemu winien ją ustawić w kącie. Każdy pod karą 1/2 gr i 2 den. zajmie miejsce wyznaczone mu przez starszego. Każdy pracujący za 1 gr ma wstąpić do cechu pod takąż karą. Gdyby towarzysz nie chciał odpowiadać za popełnione wykroczenia, gospodarz [tzw. ojciec] stawi go przed mistrzem, a ten uda się z nim do wójta w celu uśmierzenia konfliktu. Jeśli towarzysz pracuje w tygodniu przed Bożym Narodzeniem i Zielonymi Świętami zapłaci 1 gr na achtel piwa, a na dni krzyżowe po 1/2 gr, pracujący zaś dzień lub więcej w czasie, w którym wg statutu nie powinien ma dać do skarbony 1/2 tygodniowego zarobku. Towarzysz pracujący na wsi lub w mieście, gdzie nie ma cechu, ma dać 2 talenty wosku, jeśli chce tam pracować. Mieszczanin lub inny wstępujący do cechu ma dać funt wosku i na dni krzyżowe 1/2 gr i 1/2 achtela piwa, które będą pili w święta. Jeżeli mistrz da swoje skóry do garbowania, wówczas towarzysz pracujący za 2 gr może dać 1 swoją skórę, którą zafarbuje na czarno za 2 gr, a za 3 gr na kolor taki jak mistrz, a pracujący za mniej niż 2 gr zapłaci tyle ile jest warte (garbowanie). Jeśli straszy cechu zechce odejść ma dać klucz od skrzyni mistrzom, a jeśli obydwaj zechcą odejść, wówczas jeden klucz weźmie mistrz drugi ojciec (gospodarz). Jeżeli ktoś nie będzie pracował od poniedziałku, utraci sandały, które miał wykonać w tym tygodniu na swój użytek, a jeśli innego dnia nie będzie pracował, zapłaci 6 den. Towarzysz świętujący w dzień wolny nie będzie odciągał innych od pracy pod karą mistrzów. Towarzysz obow. wykonać w tygodniu: półbuty (paria), długie sandały, guziki lub (sotulares), mistrz zaś da mu podeszwy i nici. Pierwszego dnia pracy po jutrzni nie wolno towarzyszom brać skór bez zgody mistrza, nie mogą rozmawiać poza gospodą z czeladnikami bez zgody mistrza, nie mogą też nocować w gospodzie, ale u swego mistrza, w łóżku winni zachowywać się przyzwoicie, a mistrzowie będą im pozwalać kąpać się raz na 2 tyg. po 1 godz. Czeladnicy nie mogą chodzić poza domem bez sandałów chyba, że idą ze skórami. W warsztacie mają mieć na głowach siatki lub przepaski, a nie wolno im wiązać włosów rzemieniami lub dratwą, świece mają wykonywać w poniedziałek przed Bożym Ciałem na dwa sposoby podobnie jak w cechach innych miast (Mp. 5 O 2); 1499 Jan Rajbrocki z L. pełnomocnik cechu kowali i garncarzy w L. w sprawie między garncarzami Bartłomiejem z L. a Mikołajem, Miklaszem z Nowego Sącza (AD 49 s. 413, 447-9).

4a. Lokacja i przywileje wynikające z pr. niem. 1326 Władysław Łok. powierza Konradowi sołtysowi lokację na terenie wsi L. miasta na pr. średz. Sołtys i mieszcz. otrzymują zgodnie z poprzednim przyw. 100 ł. frank. z lasem i zaroślami na budowę oraz wolniznę na 13 lat, licząc od najbliższego ś. Michała [29 IX, a dok. wystawiony 12 III] Sołtys otrzymuje 4 ł., trzeci denar z kar sądowych i szósty z podatków, prawo budowy jatek, ław szewskich i piekarskich, łaźni, młynów i hodowli ryb. Wójt winien stawać na wojnę na wałachu z włócznią. Wójt, mieszcz. i kmiecie mieszkający w okolicy L. zostają zwolnieni z opłat celnych na terenie Królestwa. Kościół otrzymuje 2 ł. (ZDM 1, 28); 1356 [ok. 1368] na mocy przyw. Kazimierza W. wójt L. zasiada w sądzie najwyższym pr. niem. na zamku krak. (ZDM 8, 2531); 1379 Elżbieta Węg. nadaje L. pr. niem. magd. wraz z imm. sąd. (ZDM 1, 154; MS 4, supl. 300); 1425 → p. 4b; 1430 Mikołaj z Michałowa star. krak. widymuje na prośbę mieszczan z L. dokument lokacyjny z r. 1326 (ZDM 2, 419); 1433 → p. 4c; 1452 → 3d.

4b. Wójtostwo i wójtowie. 1326-33 Konrad sołtys [wójt] w L., od 1333 sołtys w Skrzyszowie [pow. pilzn.] → p. 4a; 1333 Spycimir kaszt. krak. powierza Konradowi wójtowi z L. lokacje wsi [Skrzyszów] w lesie Crisow (AS 2, 14)⁶W r. 1345 opat tyn. sprzedał Piotrowi sołtysowi z Lipnika sołectwo w Zborowicach (Tyn., 64). Położenie Zborowic jak również nazwa miejscowości, z której pochodził Piotr mogą wskazywać, że chodzi tu o sołtysa czyli wójta L. zapisywanej w tym czasie jako Lipnik.

1389 wójt z L. daje wielkorządcy krak. i podrzędczemu niepołomskiemu na stację król. obiedne 5 gr na ryby, jaja i masło oraz 1 achtel piwa i 7 gr na chleb, groch i miód (RD s. 17); 1396 Jakiel nigdyś z L. obecnie z Czchowa przeciw rajcom, wójtowi i ławnikom z L. (KSN, 474, 486, 502).

1398-1418, zm. przed 1419 Peszek, Piotr wójt lipnicki 1-sza ż. NN, matka Mikołaja [Klosza] i Jana [Hanlina], 2-ga ż. Małgorzata matka Katarzyny i Małgorzaty (KSN, 2246, 3404; ZCz. 1 s. 242); 1408 tenże Peszek i rajcy w L. mają zapłacić 4 kary Wilhelmowi z Podgaja za uwięzienie, pobicie i zakucie w dyby jego ludzi (SP 8, 7837); 1408 ww. Peszek nie stawił się w sprawie z Mik. Lipnickim z Krakowa (KSN, 2237); [Piotr] wójt de L. M. z powodu nie stawienia się w sądzie płaci karę po 6 sk. Janowi z Chronowa i sądowi (ZCz. 1 s. 211).

Przed 1411 Mikołaj Lipnicki wójt w L.; 1411 sław. Mik. Lipnicki mieszcz. krak. sprzedaje połowę wójtostwa w L. Mikołajowi z Biecza mieszcz. krak. (KSN, 2848); Piotr, Peszek wójt w L. z s. Hanlinem sprzedają z pr. odkupu za 100 grz. szer. gr Mikołajowi z Biecza mieszcz. krak. połowę wójtostwa w L., którą wcześniej sprzedał temuż Mikołajowi sław. Mik. Lipnicki mieszcz. krak. W przypadku zaistnienia szkód z powodu pożaru lub z innej przyczyny w domach, folwarkach, młynach lub innych budowlach Mikołaj nie będzie przy zwrocie ponosił żadnych kosztów. Również będzie wolny od wszelkich posług król. i służby wojskowej. Peszek i Hanlin mają zapłacić Mikołajowi 50 grz. szer. gr (KSN, 2852); 1412 ww. Peszek i Hanhn w sporze z Mikołajem z Biecza mieszcz. krak. o ww. 50 grz. (KSN, 3031, 3034).

1413-20 Jan, Hanlin, Hanel wójt lipnicki, s. Peszka (KSN, 3324; Teut. 1a s. 149-52, 157); 1413 ww. Hanlin s. wójta Upnickiego z ż. Barbarą zeznaje, że podjął w całości od Mikołaja z Biecza mieszcz. krak. 50 grz. szer. gr, które ten pozyskał na Piotrze Birszaku mieszcz. krak.; Elżbieta wd. po [Mikołaju] z Opatowca [pow. wiśl.] zajmuje wójtostwo w L. za 120 grz. długu (KSN, 3130, 3292); 1413-4 sąd najwyższy pr. niem. na zamku krak. przysądza, po sporze z Hanlinem, ww. Elżbiecie rzeczy kobiece: złoto, srebro, pierścienie, skrzynie, łóżka, ręczniki, pościel, ubiory i wyprawę, a Hanlinowi rynsztunek wojenny (KSN, 3339, 3360, 3375, 3396); Peszek wójt w L. ma złożyć przysięgę, że nie znieważył ławników sądu wyż. pr. niem. na zamku krak. w momencie, gdy kierowali wobec niego skargę; 1415 Elżbieta wd. po Mikołaju z Biecza mieszcz. krak. czyni pełnomocnikiem swego br. Mik. Lipnickiego (KSN, 3372, 3694); 1416 wójt i rajcy z L. przeciw Filipowi i jego s. Klemensowi z Chronowa o gwałty; Elżbieta c. Filipa z Chronowa przeciw Marcinowi i Kloszowi rajcom z L. o 8 ran krwawych i 4 sine; Klemens z Chronowa z Piotrem Zającem z L. o 4 rany (ZCz. 2 s. 166-71); sław. Mikołaj Lipnicki mieszcz. krak. ustępuje połowę wójtostwa w L. Mikołajowi z Biecza mieszcz. krak. (KSN, 3815); 1418 → p. 6.

1419-25 Mikołaj, Klosz (Ciosz, Cloze) wójt w L., s. Piotra i jego 1-szej NN żony, brat Hanlina (Teut. 1a s. 149-52, 157; ZCz. 3 s. 6; GK 2 s. 390); 1419 sław. Małgorzata wd. po Peszku z L. przeciw pasierbom Kloszowi i Hanlinowi wójtom z L. o 60 grz. wiana, 10 grz. wyprawy, 5 grz. złota zapisanych jej przez męża oraz 10 grz. szer. gr i 10 grz. posp. pożyczonych przez Klosza i Hanlina. Wyrokiem sądu bracia winni zapłacić Małgorzacie 40 grz. posagu, po czym ustąpi im połowę wójtostwa w L., natomiast do 60 grz. sąd uznał ich bliższość (Teut. 1a s. 116, 120, 124-5); ww. Małgorzata i jej c. Małgorzata ustanawiają swym zastępcą procesowym zięcia i szwagra Włościbora [męża Katarzyny] (Teut. 1a s. 119-20); ugoda między Kloszem i Hanlinem wójtami z L. a Małgorzatą wd. po Piotrze wójcie z L. i jej cc. Małgorzatą i Katarzyną zawarta wobec ławników lipnickich za pośrednictwem Wincentego pleb. w L., Andrzeja Moczygardło i Jakuba Newmarkt mieszczan z Czchowa, Jana bakałarza sztuk wyzwolonych i Jana Szafarczyka mieszczan bocheńskich oraz Marcina Zbigniewskiego i Krystyna rajców lipnickich, mocą której wdowa winna zastosować się do wyroku sądu pr. magd. wydanego na korzyść ww. braci w sprawie rynsztunku wojennego, zaś oni i siostry winni wydać swej macosze i matce wyposażenie domowe dodając w sumie 40 grz. jej wiana czwartą cz. z czynszów i dochodów z młynów, należących do wójtostwa, które ta będzie trzymać do wypłacenia powyższej kwoty. Potem wszystkie dzieci zm. Piotra mają spłacić długi ojca poczym będą trzymać w równych cz. wójtostwo. Hanlin, młodszy syn, będzie mógł wykupić od brata i sióstr wójtostwo zgodnie z wyceną (Teut. 1a s. 150, 153-4).

1420 Małgorzata wd. po Peszku z cc. Katarzyną ż. Włościbora i Małgorzatą oraz Mikołaj i Hanlin br. rodzeni wójtowie w L. pozywają się wzajemnie (Teut. 1a s. 146, 151); wyrokiem sądu Małgorzata i Katarzyna będą mogły odkupić wójtostwo w L. pr. bliższości za tyle za ile ww. bracia będą je chcieli sprzedać je komuś obcemu, zastawią lub zamienią. Nie mogą oni sprzedać lub zastawić wójtostwa za sumę inną niż 400 grz., zgodnie z szacunkiem dokonanym przez rozjemców i zapisanym w dok. rajców i ławników lipnickich; Wycena całego wójtostwa w L.: Hanlin młodszy s. zm. Piotra na 150 grz., Mikołaj starszy syn na 300 grz., zaś Włościbor zięć [zm.] Piotra na 400 grz. Bracia zobowiązują się stawić godnych ludzi, którzy zeznają, że spłacili własnymi pieniędzmi długi zm. ojca, a nie pochodzącymi ze spadku po nim. Siostry winny im zwrócić część przypadającą na nie. Rozjemcy postanowili, że Hanlin może wykupić wójtostwo z rąk innych dziedziców i wierzycieli. Może to uczynić w ciągu 3 tyg do Bożego Narodzenia bez oznaczania terminu. Gdy Hanlin wysłał Krystyna i Mikołaja rajców lipnickich do sióstr i szwagra z wezwaniem do podjęcia pieniędzy za ich cz. wójtostwa, Włościbor odmówił ich przyjęcia twierdząc, że upłynął przepisany czas i że teraz oni chcą spłacić długi zm. Piotra. Ww. bracia stwierdzili, że jeśli Włościbor będzie wykupywał wójtostwo ucierpią na tym z powodu jego opieszałości w spłatach. Włościbor na to zaproponował, żeby pobierali dochody ze swojej cz. wójtostwa dopóki ich nie spłaci (Teut. 1a s. 151-3); wyrokiem sądu Włościbor jako opiekun Katarzyny nie może czerpać zysków z młynów do czasu wydania ostatecznego wyroku w sprawie monety jaką bracia mają zapłacić siostrom za ich połowę wójtostwa; Włościbor z L. z ż. Katarzyną i Małgorzata [cc. zm. Peszka] mają w ciągu 2 tyg. podjąć należność za połowę wójtostwa w L. od Klosza i Hanlina wójtów lipnickich w monecie posp. (Teut. 1a s. 156, 158).

1424 Mikołaj [Kmita] z Wiśnicza zeznaje, że gotów był zgodnie z poleceniem króla dać pieniądze [Marcinowi ?] Lipnickiemu mieszcz. krak. za wójtostwo w L. [tj. jego połowę] (GK 2 s. 309); 1425 Przybysław z Gnojnika przeciw Kloszowi wójtowi z L. o to, że zgodnie z zapisem w księdze i prawem niem. winien był uczynić sprawiedliwość w sprawie z Janem Pipelem z L., czego nie zrobił. Sąd grodzki krak. nakazuje Kloszowi zwołać sąd pr. niem. dla rozsądzenia tej sprawy (GK2 s. 390, 399, 406); woźny czchow. zeznaje, że ww. Klosz zwołał posiedzenie sądu pr. pol. i niem. w sprawie z ww. Przybkiem (ZCz. 3 s. 6).

1426-7 Włościbor niegdyś wójt w L. z [ż.] Katarzyną z L. i Małgorzata stara wójcina z L. przeciw wójtowi i ławnikom z Tymbarku (Teut. 1a s. 255, 258, 260, 264, 269); 1432 Marcin Lipnicki mieszcz. krak. przeciw Zygmuntowi z m. Kazimierza wójtowi sądu najwyższego pr. niem. na zamku krak. i Mik. Czeswarth mieszcz. z Czchowa, o bezprawne zajęcie za 100 fl. węg. jego [cz.] wójtostwa w L., tj. czynszów i innych dochodów (GK4 s. 716, 731).

1442 szl. Łukasz [Waldorf] wójt w L., dz. → Kazimierzy Wielkiej, ojciec Mikołaja, Łukasza, Stanisława, Zbigniewa, Feliksa i Barbary, 1-sza ż. NN, 2-ga ż. Katarzyna c. Kunela 1441⁷Łukasz Waldorf oprawił w 1441 ż. Katarzynie c. Kunela posag i wiano na → Kazimierzy Wielkiej. Zapis oprawy nie objął wójtostwa w L., które zapewne jako sukcesja po pierwszej NN żonie Łukasza zostało wyłączone spod oprawy drugiej żony. Katarzyna druga ż. Łukasza Waldorfa po jego śmierci wyszła między r. 1454 a 1457 za Pakosza z Budziszowic. W 1457 została nazwana macochą (matertera) Mikołaja, Stanisława i Łukasza. Jej synami, a braćmi przyrodnimi ww. byli Feliks i Zbigniew z Kazimierzy Wielkiej. Ci ostatni nie dziedziczyli wójtostwa w L. M, gdyż stanowiło macierzyznę ich starszych braci (OK 6 s. 423; Cracovia artificum suppl. 1441 1450, 166).

1451-61 Mikołaj dz. i pleb. w Kazimierzy Wielkiej, wójt w L. s. Łukasza Waldorfa i jego 1-szej ż., brat Łukasza, Stanisława i Barbary, br. przyrodni Feliksa i Zbigniewa (OKI s. 531; 9 s. 121-2, 460-1, 576; 10 s. 284-5; Teut. 3 s. 123, 126).

1452-95, zm. 1495 Łukasz Drzemlik dz. Kazimierzy Wielkiej, wójt w L., s. ww. Łukasza, brat Mikołaja, Stanisława i Brabary, br. przyrodni Feliksa i Zbigniewa, ż. Katarzyna (Teut. 3 s. 119, 123, 126; OK 12 s. 395, 723; 18 s. 493; GK 12 s. 286; 18 s. 54, 240, 252-3; 21 s. 1025; ZK 147 s. 448-9, 461; 151 s. 120; 201 s. 436; 203 s. 91; APKr. rps K-888, k. 53; DLh. 2 s. 140; J. Ptaśnik, Waldorfowie, Rocznik Krakowski, 15,1913 s. 62 - z błędami); 1452 → p. 3e.

1453-80 Stanisław z Kazimierzy Wielkiej, wójt w L., s. Łukasza, brat Mikołaja, Łukasza i Brabary, br. przyrodni Feliksa i Zbigniewa, ż. Katarzyna c. Jana z Czulić, ojciec Anny ż. Mik. Korzeniowskiego (GK 12 s. 286; Teut. 3 s. 119, 123, 126; OK 10 s. 422; 12 s. 10, 395, 723; ZK 147 s. 448-9; Scab. Crac. 8 s. 127); 1453 Jan altarysta z Olkusza przeciw Mikołajowi pleb. w Kazimierzy Wielkiej, Stanisławowi i Łukaszowi i [ich macosze] Katarzynie wd. po Łukaszu Waldorfie wójcie z L. (OK 1 s. 616, 650); 1454 szl. Kat. Bieniowa przeciw Łukaszowi i Stanisławowi wójtom z L. o wtargnięcie do trzymanych przez nią w zastawie dóbr i pobranie 3 grz. i 10 gr czynszu jesiennego oraz przeciw rajcom i kmieciom [z L.] Dobiesław z Wiśnicza tenut. L. wyłącza sprawę Łukasza pod swoją jurysdykcję (GK 12 s. 286-7); 1457 ks. Mikołaj pleb. w Kazimierzy Wielkiej ustanawia swych br. rodz. Stanisława i Łukasza wójtów w L. plenipotentami do rezygnacji z cz. wójtostwa w L. (Teut. 3 s. 116); Stanisław i Łukasz w imieniu swoim i br. Mikołaja pleb. w Kazimierzy Wielkiej sprzedają księdzu Andrzejowi z Polanki czynsz roczny w wys. 12 grz. szer. gr za 70 grz. szer. gr i 166 fl. węg. na wójtostwie w L. i jego dochodach tj. jatkach, ławach piekarskich i warsztatach szewskich, łaźni i 2 młynach dolnych położonych koło L. W przypadku spalenia się jatek, ław czy łaźni, Andrzej ma je odbudować za własne pieniądze. Mgr Jan z Oświęcimia w imieniu tegoż Andrzeja daje ww. br. prawo wykupienia tego czynszu (Teut. 3 s. 117-8); 1458 Katarzyna wd. po Łukaszu z Kazimierzy Wielkiej obecnie ż. Pakosza z Budziszowic [pow. wiśl.] kwituje Mikołaja, Stanisława i Łukasza ss. zm. Łukasza z posagu i wiana (ZK 199 s. 275-6).

1461 → Kazimierza Wielka p. 3; 1466 Stanisław z Kazimierzy Wielkiej zapisuje ż. Katarzynie c. zm. Jana z Czulić 200 grz. posagu i 300 grz. wiana na 1/2 dóbr mających przypaść mu z podziału w Kazimierzy Wielkiej i wójtostwie w L. → Czulice p. 3 (ZK 17 s. 372, 381); 1467 br. Stanisław i Łukasz wójtowie z L. godzą się w sprawie wójtostwa w L. spadłego na nich po matce. Obydwaj będą wspólnie posiadać wójtostwo i pobierać dochody. Po śmierci jednego z nich, drugi ma trzymać wójtostwo nie podzielone do swej śmierci bez sprzeciwu ze strony ewentualnych dzieci i żony zmarłego. Jeżeli bracia pozostawią dzieci, podzielą wójtostwo w równych częściach, a jeżeli dzieci umrą bezpotomnie, wójtostwo przejdzie na krewnych po mieczu (Teut. 3 s. 370); 1469 ww. Stanisław zapisuje 12 1/2 grz. zaległego czynszu Janowi z Oświęcimia altaryście w Olkuszu (OK 12 s. 1019); 1470-80 w L. role wójtowskie (DLb. 2 s. 140); 1478 → 3e; 1480-5 Łukasz wójt z L. i dz. Kazimierzy Wielkiej przeciw Przedborowi z Koniecpola [woj. sier.] i Nawojce ż. Macieja wwdy. pozn. o wieś Lusinę (ZK 147 s. 448-9, 461); 1488 szl. Zbigniew unieważnia zapis na 300 grz. jaki miał od br. przyrodniego Łukasza wójta dziedz. w L. (Teut. 6 s. 49).

1491 ww. Łukasz testamentem dysponuje wójtostwem w L. Po jego śmierci kupi je Piotr Kmita za 900 grz. Dopóki nie zapłaci tej sumy, wójtostwo ma dzierżyć prep. kl. Bożego Ciała w Kazimierzu. Z sumy 900 grz. prep. ma dać 200 grz. bratanicy Annie [c. zm. Stanisława] lub jej potomkom, 200 grz. jego br. przyrodniemu Zbigniewowi. Pozostałe 500 grz. przypadną kl. Bożego Ciała. Jeżeli Kmita po śmierci Łukasza nie kupi wójtostwa w ciągu roku, prep. będzie mógł sprzedać wójtostwo komu zechce za większą lub mniejszą sumę, a wypłaciwszy 400 grz. ww. osobom resztę przejmie na rzecz konwentu. Łukasz ma dożywotnio trzymać wójtostwo i jeśli zechce może je sprzedać dowolnej osobie (Teut. 6 s. 90); 1494 tenże Łukasz otrzymuje zwolnienie od wyprawy wojennej na prośbę Piotra z Wiśnicza marszałka i star. krak. (MS 2, 398); 1495 tenże Łukasz kwituje [br. przyrodniego] Zbigniewa z Kazimierzy Wielkiej z 70 grz. (ZK 203 s. 91); → Kazimierza Wielka p. 3.

1496 Jan Olbr. zatwierdza kupno wójtostwa w L. przez Piotra Kmitę marszałka kor., star. sądec. i spiskiego od Łukasza posesora tegoż wójtostwa dokonane bez uprzedniego zezwolenia król. (MS 2, 607); prep. kl. Bożego Ciała oraz Stan. Młodziejowski i Zbigniew brat przyrodni zm. ww. Łukasza postanawiają, że Młodziejowski jako zarządca ustanowiony przez króla w przypadku wojny będzie trzymał 2 cz. wójtostwa i z nich będzie obsyłał wyprawy, klasztor natomiast będzie trzymał trzecią część. W czasie pokoju proporcje będą odwrotne (Teut. 6 s. 156); Mikołaj z Kamieńca [ziemia san.] star. krak. rozsądza sprawę między prep. i kl. Bożego Ciała pozwanymi przez Zbigniewa z Kazimierzy Wielkiej i Annę ż. Mik. Korzeniowskiego również z Kazimierzy Wielkiej o wwiązanie do wójtostwa w L. po śmierci wójta Łukasza. Woźny zeznaje, że prepozyta wwiązal włodarz z L. poddany marszałka kor. [Piotra Kmity] nie zważając, że Zbigniew i Anna trzymali wójtostwo pr. bliższości po bracie i stryju. Ww. star. krak. nakazuje ponowne wwiązanie ww. Zbigniewa i Anny (SP 2, 4460); sprawa między ww. Zbigniewem i Anną a Piotrem Kmitą z Wiśnicza o wójtostwo w L. odesłana zostaje do sądu nadwornego (GK 25 s. 746); Stan. Młodziejowski [marszałek dworu królowej] pełnomocnik kl. Bożego Ciała zeznaje, że Piotr Kmita marszałek kor. zapłacił 900 grz. za wójtostwo w L. i przekazuje mu 2 dok. na wójtostwo (Teut. 6 s. 160, 162 3); Mik. Korzeniowski w imieniu ż. Anny bratanicy zm. Łukasza wójta dziedz. w L. oraz Zbyszek z Kazimierzy Wielkiej br. przyrodni Łukasza otrzymawszy od prep. kl. Bożego Ciała po 200 grz. za ww. wójtostwo ustępują Piotrowi Kmicie swoje prawa do niego; ww. Korzeniowski kwituje ww. prep. z 50 grz. pożyczonych przez zm. Łukasza od Stanisława ojca ww. Anny, a zapisanych na wójtostwa w L. (Teut. 6 s. 161-2).

1500 Piotr Kmita wwda krak. i star. spiski sprzedaje za 400 fl. węg. księdzu Kasprowi i Eustachemu Szulcowi z Krakowa patronom ołtarza ŚŚ. Piotra i Pawła [→ 1507] 15 grz. czynszu z wójtostwa w L.; 1502 ww. Kmita sprzedaje z pr. odkupu za 400 fl. węg. ww. Szulcowi i jego ż. Dorocie c. zm. Piotra Szepcą i księdzu Janowi Szepcowi patronom ww, ołtarza wójtostwo w L. (Teut. 6 s. 267, 287--8); 1507 Zygmunt I zezwala Stan. Kmicie z Wiśnicza wwdzie ruskiemu zapisać na wójtostwie lipnickim 400 fl. węg., które jego br. zm. Piotr Kmita wwda krak. pożyczył od ww. Szulca mieszcz. krak. wykonawcy testamentu księdza Jana Szepca z Krakowa i jego siostry Doroty, legowanych dla ołtarza Nawrócenia S. Pawła i S. Łukasza w kaplicy niegdyś Waldorfów w kościele NMP w Krakowie (MS 4, 181); Piotr [= Stan.] Kmita wwda ruski zapisuje. Mik. Rupniowskiemu 200 fl. na wójtostwa w L. (Teut. 6 s. 393 4); 1509 ww. Eustachy protestuje przeciw temuż Rupniowskiemu o niedopuszczenie do wwiazania do wójtostwa w L. (Teut. 6 s. 431).

1515 burmistrz i rada miej. L., odpowiadając na list rady miej. Czchowa, informują, że wielu poprzednich wójtów lipnickich starało się o zwolnienie od stróży i opłat za wypas bydła (pastoralia), jednak pospólstwo nigdy się na to nie zgodziło uważając, iż jest to obowiązek tych, którzy zajmują miejsce wójtów dziedzicznych, za co są zresztą dobrze wynagradzani. Oni też winni opłacać ustanawianych przez siebie podwójcich (AD 514 k. 35v); 1523 → Lipnica Murowana - Tenuta; 1528 komisarze król. oszacowali wójtostwo w L. na 5800 fl. (MS 4, 5338, 5391); 1529 Czynsz odkupny 15 grz. na wójtostwie w L. należy do ołtarza Ś. Ducha w kośc. NMP w Krakowie (LR s. 132).

1564 wójt lipnicki bierze wszystkie dochody z miasteczka, młynów, łaźni, jatek rzeźniczych, piekarskich i in. nie wiadomo na podstawie jakiego prawa. W m. L. jest 22 garncarzy, którzy od niedawna dają wójtowi czynsz po 12 gr (LK 1 s. 92); Zygmunt August decyduje, że wójtostwo lipnickie, które jest wycenione na wysoką kwotę będzie ponownie oszacowane przy wykupnie, a kwota na nim zapisana nie ma być łączona z innymi obciążającymi miasto (BCz. rps 1725 s. 51); 1581 pobór od 1 balwierza i 3 zagr. wójtowskich (ŹD s. 154).

4c. Rada miejska. 1396, 1408 → p. 4b; 1416 rajcy lipniccy (ZCz. 2 s. 166, 169, 173); Marcin i Klosz rajcy w L. (ZCz. 2 s. 170); 1418 rajcy zL. → p. 6a; 1418-9 Krystyn rajca z L. (Teut. 1a s. 90, 150); 1419 Marcin Zbigniewski rajca z L. (Teut. 1a s. 150); 1420 Dorota ż. Stanisława Żyda konwertyty z Krakowa przeciw rajcom z L. o dobra po zm. ż. Kunczy wart. 300 grz. (GK 1 s. 268, 272, 283); 1433 rajcy lipniccy i Wincenty pleb. z L. przeciw Miklaszowi sołtysowi z Królówki o gwałtowne wwiązanie do karczmy i młyna (GK 4 s. 910-11, 915); na żądanie sądu grodzkiego krak. wójt i rajcy z L. przedkładają przywilej pr. niem. [Elżbiety Węg. z r. 1379 → p. 4a], wg którego wójt i mieszczanie lipniccy nie muszą odpowiadać w tym sądzie w sprawie z Jakubem Nowymtargiem z Czchowa. Przytoczono fragment dotyczący sądownictwa. Sprawę odesłano do sądu miej. w L. (GK 4 s. 978, 984-5); Stan. Poddębski wicesgerens starosty krak. nakłada wadium 30 grz. między rajcami i mieszcz. mieszkającymi w m. L. a ww. Nowymtargiem (GK 4 s. 984); 1436 → p. 5c; 1442 Michał ksiądz z Osieka przeciw Mikołajowi podwójciemu, Wojciechowi burmistrzowi, Markowi, Waw. i Janowi Mydłowskiemu rajcom oraz ławnikom z L. o konia (OK 6 s. 342-3); Wojc. Kędziorka, Stan. Markowie i inni rajcy z L. → p. 5a; 1443 → p. 3a; 1454 → 4b; 1455 → p. 5c; 1465 → p. 5a; 1478 Rafał rajca w L. (Mp. 5 O 2); 1500 Andrzej Teluszek rajca w L. → p. 5; 1515 → p. 4b. 1503-20 Jan Krzywonos rajca lipnicki (OK 28 s. 193, 233-5; 40 s. 12; 44 s. 347-8); 1503, 1508 szl. i sław. Jan Krzywonos rajca w L. zięć Agnieszki Krzywonosowej [!] wd. po Janie z L. → Chronów p. 3; dokument rady w L. dla Mik. Chronowskiego poświadczający jego pochodzenie i prawa do spadku po matce szl. Kat. Sierackiej (AD 49 s. 582); 1503 → p. 5a; 1509 Jan Krzywonos, Maciej Żak i zm. Michał Kruczek rajcy w L. → p. 3c; 1520 Jan Matusza i Jan Krzywonos rajcy w L. (OK 44 s. 347 8); 1539 szl. i sław. Filip rajca z L., siostrzeniec szl. Jakuba Zasańskiego (ZK 187 s. 586-7).

4d. Podwójci i ławnicy. 1396 → p. 4b; 1413-14 ławnicy lipniccy (KSN, 3360, 3396); 1418 landwójt Maciej → p. 6a; 1419, 1420 → p. 4b; 1420 pieczęć ławnicza m. L. (Teut. 1a s. 149); 1442 Mikołaj podwójci i ławnicy lipniccy → p. 4c; 1477 Prokop ławnik z L → p. 3c; 1478 Ambroży, Prokop, Jakub Sądecki, Jakub Kmita i Piotr Gadek ławnicy w L. (Mp. 5 O 2).

4e. Urządzenia pr. miej. 1418 pręgierz, kuna i dyby → p. 6; 1425 księga miej. i sąd pr. niem w L. → p. 4b; sąd pr. pol. i niem w L. → p. 4b; 1447 księga miej. w L. (OK 1 s. 25); 1503 księga [miej.], ratusz w L. → p. 5a; 1509 pisarz miej. w L. (OK 28 s. 233-5).

5a. Kościół par. Ś. Andrzeja, uposażenie, świętop. i dzies. papieska. 1326-7 dochody plebana oszacowane na 3 grz. (MV 1 s. 126, 197)⁸Usytuowanie kośc. par. Ś. Andrzeja poza kwartałami przyrynkowymi nasuwa przypuszczenie, że stoi on w miejscu dawnego kościoła par. wsi Lipnik, obecnie Lipnica Górna, na której terenach lokowano m. L. Przypuszczenie to pokrywa się z poglądem W. Niewaldy i F. Kiryka o przedlokacyjnym charakterze kośc. Ś. Andrzeja (F. Kiryk, Inne miasta s. 144); 1328 świętop. 13 sk. (MV 1 s. 298); 1335-7, 1346-58, 1373-4 świętop. 19 sk. (MV 1 s. 369, 379, 392; 2 s. 191 i n. wg. ind.; 9 s. 3, 22); 1350-1, 1354-6 dochody plebana oszacowane na 3 grz. (MV 2 s. 326, 392, 408); 1363 wzm. o erekcji kościoła par. w L. M. z fundacji Kazimierza W. (APKr., Teki Schneidra 898); 1425 Szczedrzyk Siestrzeniec sołtys z Królówki zapisuje na karczmie i młynie w Królówce za 40 grz. należących do kościoła w L., podjętych od plebana i rajców. Będzie od tej sumy płacił 8 grz. rocznie kośc. w L. (Teut. 1a s. 237); 1428 [Wincenty] pleban i rajcy lipniccy przeciw ww. Szczedrzykowi i ż. Helenie, (Teut. 1a s. 300, 302).

1442 wyrokiem sądu bpiego między Wincentym pleb. w L. a Wojc. Kędziorka, Stan. Markowicem i innymi rajcami o dom, browar i łany w L. dom przysądzono plebanowi, z którego będzie płacił na rzecz miasta jak inni z sąsiednich domów. Pleban stawi starców znających granice łanów, którzy winni wymierzyć na szerokość część należącą do plebana. Sprawa browaru zostaje odłożona do przyjazdu bpa krak. do L. (OK 6 s. 411); 1465 bp krak. Jan rozsądza sprawę między Wincentym pleb. w L. a rajcami i pospólstwem L. Miasto winno zamawiać w święta jutrznie, które będzie odprawiał kapłan opłacony przez mieszczan bez uszczerbku plebana. Przy chrztach, wwodach i ślubach pleban i wikary nie będą umawiać się w sprawie zapłaty, lecz zgodnie ze zwyczajem wezmą tyle ile będzie im proponowane, a od biednych nie wezmą nic. W czasie pogrzebu biedaka, zgodnie ze zwyczajem, mają bić dzwony nawet jeśli nie odprawia się wigilii i nabożeństwa żałobnego. Za msze żałobne za biednych pleban ma się zadawalać ofiarowaną mu zapłatą. Pleban i rajcy układają się w sprawie wspólnego wyboru nauczyciela i dzwonnika. Bractwo altarystów (capellanorum) - od dawna funkcjonujące - ma się rządzić wg przywileju, starsi i pełnomocnicy winni rozliczać się z dochodów i wydatków przed bractwem. Rajcy mają dołożyć starań, aby świece i wosk nie były sprzedawane wewnątrz kościoła przy ołtarzach, lecz na zewnątrz przy drzwiach lub poza nimi, pleban zaś nie będzie przeszkadzał w sprzedaży, ani nie będzie zabierał świec. Kaznodzieja ma wygłaszać kazania zgodnie ze statutami bpa Wojciecha Jastrzębca, nie wymieniając nikogo imiennie. Na prośbę plebana rajcy obow. do pilnowania, aby nikt podejrzany nie mieszkał w gospodach w mieście. Z powodu starości plebana zastępuje wikary, który jest obow. do odprawiania mszy w godzinach zgodnych ze zwyczajami diecezji krak., a także dostosować się w sprawie bicia w dzwony, godzin i kazań (Notificationes 1893 s. 142-3).

1470-80 kośc. mur. Ś. Andrzeja. Pleban pobiera stołowe po 1/2 gr od domu i od każdego komornika w L., dzies. snop. z ról wójta w L. oraz dzies. z ról sołtysa w Borownej, meszne 80 miar żyta i tyleż owsa od kmieci z Lipnicy Górnej i Dolnej oraz od kmieci w Borownej. Pleb. posiada za miastem 2 ł. (DLb. 2 s. 140); 1483 Łukasz wójt w L. funduje ołtarz Wniebowzięcia NMP w starej kaplicy w kośc. par. w L., uposażając go dzies. od mlewa z 2 młynów wójtowskich w L. (Kiryk, Inne miasta → p. 7, s. 141); 1491-3 ogród plebana położony za murami → p. 2a; 1493 wyrokiem sądu bpiego Jadwiga Ambrożkowa i jej cc. Anna i Małgorzata mają płacić Marcinowi pleb. w L. czynsz 1 1/2 grz. z zagrody zw. Ambrożkowska położonej za L. (OK 16 s. 13); 1495 ww. Marcin kupuje za 13 grz. dla kościoła w L. od Anny ż. Macieja Skalskiego i Małgorzaty ż. Stan. Gumickiego z Krakowa, cc. sław. Jadwigi Ambrożkowej z Krakowa ogród w L. (OK 17 s. 65-6).

1500 Szczepan Klosz niegdyś mieszcz. w L. obecnie w Proszowicach ustępuje od sporu z księdzem Marcinem pleb. w L. o 40 fl. zapisanych kościołowi w L. w testamencie przez Jana Gwydernanno, z której to sumy w wyniku ugody przysądzono plebanowi 17 grz. od Andrzeja Teluszka mieszcz. i rajcy w L., mającego wówczas długi wobec tegoż Klosza. Teluszek zobowiązuje się spłacić plebanowi dług w trzech ratach do 1503 r. (OK 17 s. 627); 1503 wyrokiem Jana [Konarskiego] bp krak. Marcin pleb. w L. i jego następcy winni przedstawiać rachunki z zapisów testamentowych na rzecz kościoła w L., podobnie rajcy L. i witrycy winni przedstawiać plebanom w ratuszu rachunki. Pleban i rajcy mają zgodnie wybierać nauczyciela (minister) i dzwonnika, a ci po przekazaniu ich przez rajców pod władzę plebana winni okazywać mu cześć i posłuszeństwo. Zgodnie ze zwyczajem dzwonnikowi w ten sposób wybranemu oddana będzie opieka nad kościołem po przedstawieniu 4 osiadłych poręczycieli, którzy wpłacą kaucję i wniosą odpowiedni zapis do ksiąg. Nauczyciel i dzwonnik razem z plebanem winni śpiewać trzy lekcje w czasie wigilii przed mszami za zmarłych. Gdyby nie było ich trzech pleban będzie mógł odprawić mszę, w której winni wziąć udział wszyscy członkowie bractwa. Jeżeli jakieś bractwo lub parafianin zamówi mszę bez wigilii, wówczas, zgodnie ze starym zwyczajem, zapłacą plebanowi 3 gr i nie będą musieli dawać ofiary (Ep 5 k. 5v-6).

1529 uposażenie plebana: meszne w L., na przedmieściu [Lipnica Górna] i wsi o tej samej nazwie [Lipnica Dolna] 45 miar żyta i tyleż owsa miary lipnickiej, dzies. snop. z ról. wójt. w L. wart. 4 grz. oraz mensalia z miasta i od kmieci wsi [Lipnica Górna i Dolna] wart. 2 grz., czynsz 6 grz. na młynie w L. altaryście Ś. Jana Chrz. w kośc. par. w L., klerykatura 5 grz. - razem 24 grz. (LR s. 85, 339); 1540 Zygmunt I zrzeka się pr. patronatu m.in. nad kościołem w L. na rzecz Piotra Kmity z Wiśnicza wwdy krak. tenut. w L. (MS 4, 20307); 1564 mieszczanie w L. dają plebanowi 6 grz. czynszu na ołtarz ufundowany ponoć przez wójta (LK 1 s. 92).

5b. Szpital Ś. Krzyża, na Przedmieściu Górnym 1492 → Lipnica Górna p. 5b.

5c. Plebani, wikarzy i altaryści. 1326 Andrzej pleb. (MV 1 s. 126); 1327 Piotr pleb. (MV 1 s. 197); 1404 pleban (ZK 3b s. 428); 1410 Marcin pleb. (SP 7/2, 1387); 1423-65 Wincenty pleb. (GK 4 s. 910-1, 915, 984-5; OK 1 s. 29, 523, 570; 4 s. 597; 5 k. 184, 186v., 326; Teut. 1a s. 310; Cracovia artificum suppl. 1441-1450, 156); 1436 wyrokiem sądu bpiego sprawa między ww. Wincentym a rajcami lipnickimi odłożona na miesiąc do przybycia pana Wątróbki (OK 5 k. 194v.); 1446 → p. 3c; 1453-5 ww. Wincenty przeciw Mik. Swidmowskiemu mieszcz. z L. (OK 1 s. 575, 601, 613, 618, 621, 651; 7 s. 54,193, 205); 1454-5 → p. 3c; 1455 Elżbieta ż. Tomasza Tudernejdera z Krakowa gwarantuje zwrot 20 grz. temuż Wincentemu wwiązaniem do połowy kamienicy położonej za kl. Ś. Marka w Krakowie (OK 9 s. 762); spór rady L. z pleb. Wincentym o zaniedbywanie szkoły (Polek, Lipnica → p. 7); 1457 Wincenty pleb. w L. przeciw Mikołajowi pleb. w Kazimierzy Wielkiej (OK 7 s. 827); 1490-1534 Marcin z Osieczna [woj. sier.] pleb. w L. (Ep. 4 k. 52-v; LR s. 85; OK 15 s. 492; 18 s. 315-6; 20 s. 70; 24 s. 308); 1491 → p. 5a; 1491-3 tenże Marcin przeciw Kasprowi i Janowi Fornalom ss. zm. Jana mieszcz. z L. oraz Stanisławowi słudze wójta lipnickiego w sprawie zagrody plebańskiej położonej przy murach miejskich między łanem wójta a ogrodem plebana, za kaplicą Ś. Krzyża (OK 3 s. 586, 690); 1491 Jan wikary w L. (OK 3 s. 613, 645); 1493 → p 5a.

1520 Marcin z Osieczna pleb. w L. przeciwko Janowi Matuszy mieszcz. i rajcy lipnickiemu o dzies. snop. z pewnych ról miej. (OK 44 s. 347-8); Piotr z Wiśnicza prezentuje Piotra z Gorlic do altarii Ś. Jana Chrzciciela w L. po śmierci Macieja z Ponieca [woj. pozn.] (Ep. 8 k. 105); 1522 Marcin pleb. w L. zobowiązuje się w wyniku ugody zawartej między nim i mieszczanami z L., za mediacją Stan. Kmity lub Piotra z Wiśnicza, płacić podatki królewskie i miejskie z posiadanych przez niego gruntów miej., o ile tak nakaże Piotr Kmita (OK 44 s. 469); 1524 Piotr z Gorlic altarysta ołtarza Ś. Jana Chrz. w L. przedkłada dok. erekcji ołtarza z pieczęcią zm. bpa krak. Jana z Rzeszowa [1471 - 88] (Ep. 11 k. 4-4v); 1529 altarysta w L. Jan z Krakowa (LR s. 339); 1534 Marcin pleb. w L. i Stanisław pleb. w Kosocicach przeciw Maciejowi Rachiwackowi niegdyś wikaremu w L. (Ep. 13 k. 357v.).

6a. Wydarzenia i wykroczenia. 1412 po obiedzie królowa wyjechała [z Krakowa] do L. (RD s. 569); 1418 Maciej niegdyś landwójt w L. przeciw Peszkowi wójtowi i rajcom lipnickim o to, że bezprawnie został pojmany we własnym folwarku, pobity i skrępowany, zaprowadzony jak złodziej i łupieżca do m. L., gdzie postawiono go pod pręgierzem alias ad prangam i przykuto łańcuchem za szyję i ręce. Następnie ustawiono obok niego jakąś kobietę nie pojmaną razem z nim. Po uwolnieniu go spod pręgierza zakuto go razem z ww. kobietą na 1 tydzień i 1 dzień w dyby. Ww. Maciej szacuje szkody sobie wyrządzone na 100 grz. Wójt i rajcy stwierdzają, że z własnej woli ustawili Macieja pod pręgierzem. Gdy Maciej szedł z ww. kobietą przez rynek, wychodząc z miasta, po uzyskaniu wyroku w sądzie najwyż. pr. niem. w Krakowie na swoją korzyść, zostali bezprawnie proskrybowani, za co ww. Maciej żąda 60 grz. Wójt tłumaczy się, że wszystko to stało się za zgodą i z woli mieszkańców L., na co przedstawił list pospólstwa L. z żądaniem wypędzenia z miasta Piechny ż. Lecha [mieszcz.] z L. z powodu cudzołóstwa (Teut. 1a s. 86-7, 89-90).

1426 z powodu pożaru miasta L. rajcy Czchowa posyłają do L. chleb, mięso i piwo wart. 17 sk.; 1429 rajcy czchowscy dostarczyli 6 koni do wozu, który jechał z L. do Ciężkowic z rzeczami przeznaczonym na potrzeby króla Węgier (AD 514 k. 8v, 9v); 1435 rada m. Czchowa wypłaca 11 sk. za wydatki mieszczanom z Tarnowa i L., których wezwał do Czchowa Spytek z Melsztyna dla przeprowadzenia ugody w pewnej sprawie (AD 514 k. 39); 1455 grasujące koło L. gromady nieopłaconych zaciężnych ograbiły [kupców] na sumę 2000 fl. (Mp. 5, C 79); 1520, 1521, 1532, 1564 pożar miasta → p. 3b (Polek, Lipnica → p. 7, s. 31).

6b. Duchowni z L. ok. 1438/40-82 Szymon z L. s. Grzegorza i Anny, student Ak. Krak. 1454, bakałarz sztuk wyzwolonych 1457, bernardyn, błogosławiony (Hagiografia Polska, pod red. R. Gustawa, 2, Poznań 1972 s. 455-71 - tu pełny wykaz źródeł; K. Morawski, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2 s. 30; Polscy święci, pod red. J. R. Bara, 1-2, W. 1983; R. Gustaw, K. Grudziński, Błogosławiony Szymon z Lipnicy (1438/40-1482), Kalwaria Zebrzydowska 1988); 1441 Michał kleryk z L. → p. 3c; 1447 Jan ksiądz z L. (OK 6 s. 1065); 1463 Jan kleryk z L. (OK 12 s. 166); 1470 Maciej s. Marcina z L. notariusz publiczny (Ep. 1 k. 35).

1485-1538 Bartłomiej z L. s. Mikołaja, student Ak. Krak. 1485, kan. Ś. Floriana, bakałarz sztuk wyzwolonych 1491, mansjonarz w kat. krak 1495, altarysta w kośc. Ś. Anny w Krakowie i w Bochni, pleb. w Uszwi 1527 (Acta rectoralia 1 s. 1389, 1683, 1754; OK 14 s. 862; 15 s. 310-1, 314; 17 s. 20, 336; 46 s. 76; GK 25 s. 108; ZK 30 s. 201 3; LR s. 106, 113; H. Barycz, Bartłomiej z Lipnicy, PSB 1 s. 315; tenże, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu, Kr. 1935, s. 684-6); 1488 → p. 6c; 1492 Dobiesław Dobak z L. sługa król. ustępuje bratankowi księdzu Bartłomiejowi z L. na kontynuacje nauki: 24 fl. węg. od sióstr Korduli i Barbary z Ciężkowic, perły wart. 6 fl., picarium srebrne wart. 5 fl., lectisteria i inne wyposażenie domowe, szaty i in. wart. 12 grz. oraz 15 grz. u Stan. Racibora, 5 fl. u Jana Wojnarowskiego i grz. u Jana Mazanka z Czchowa (OK 14 s. 862); 1494 Katarzyna ż. Andrzeja Kuncza krawca z ul. Sławkowskiej [w Krakowie] ustępuje księdzu magistrowi Bartłomiejowi z L. 50 fl., które ma u szl. Mik. Niezwojowskiego (OK 17 s. 20); tenże Bartłomiej pożycza 17 gr od Macieja sługi doktora Pilczy (Acta Rectoralia 1 s. 1683); ww. Bartłomiej winien kościołowi w Królówce 1 fl. za utraconego konia (Acta rectoralia 1 s. 1754); 1497 ww. Niezwojowski przeciw ww. Bartłomiejowi z L. o pieniądze ustąpionć mu przez Katarzynę Kunczynę (OK 17 s. 336).

1501 Bartłomiej z L. senior bursy jerozolimskiej w Krakowie (OK 25 s. 816); Wawrzyniec Kiernożek z L. daje s. Janowi klerykowi na potrzeby kontynuowania nauki 8 grz., które ma u Jana Zyski kmiecia w Iwkowej (OK 24 s. 176); 1502 kleryk Jakub z L. s. Stan. Bełta → p. 3c; Maciej Pula z L. prezentowany do kościoła w Jakubkowicach (OK 24 s. 323); 1522-9 Marcin Dylonim z L. pleb. w Tylmanowej (OK 116 s. 575-80; MS 4, 4889; LR s. 279); 1538 ww. Bartłomiej funduje altarię pod wezwaniem Męki Pańskiej, Matki Boskiej i Ś. Bartłomieja w kośc. NMP w Krakowie, łącząc ją ze stanowiskiem kustosza w bibliotece Kolegium Większego Ak. Krak. (Barycz, Historia Uniwersytetu, s. 684-6).

6c. Studenci Ak. Krak. z L. 1454 Szymon s. Grzegorza; 1485 Bartłomiej s. Mikołaja (Ind. s. 28, 274); 1488 Hieronim z L. ustępuje wszystkie swoje wierzytelności wart. 5 fl. u Jana Ryczywoła mieszcz. wojn. i Klemensa ze Stróży br. ciotecznemu Bartłomiejowi studentowi Ak. Krak. na kontynuowanie nauki (OK 14 s. 309); 1491 Jan s. Błażeja (Ind. s. 119).

6d. Różne osoby z L.: 1426 Andrzej Fast woźny sądowy z L. (GK 2 s. 519); 1459 Biernat scholar z L. (IB 1137); 1491 Stanisław sługa wójta lipnickiego (OK 3 s. 586).

Przyjęci z L. do pr. miej. W Bochni: 1545 Maciej Frydrychowic s. Jakuba Frydrycha i Katarzyny (Kiryk, 276). W Czchowie: 1426 Tomasz; 1488 Szczepan z L. ,,Venaczsky” kuśnierz (AD 514 k. 9, 112v). W Krakowie: 1396 Mik. Wayner; 1397 Elżbieta; 1445 Michał (Kacz. 656, 758, 5612); 1467 Jakub; 1473 Jan; Brzykczy Lipnicki mydlarz (Kacz. 7015, 7438, 7444); 1491 Mik. Ziemba piekarz; 1493 Marcin Lipnicki; 1496 Stan. Tarnowski z L. czapnik (Kacz. 8571, 8654, 8807); 1502 Maciej Zato (Kacz. 9211).

7. APKr., rps K-888 (Kalendarz i nekrolog klasztoru kanoników regularnych Bożego Ciała na Kazimierzu); APKr., Akta Depozytowe, rps 514: Consularia Czchoviensia, 515: Advocatialia et Scabinalia Czchoviensia, (w haśle skrót: AD); SG 5 s. 270-1; 15/2 s. 232; Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, s. 306-8; Baliński, Lipiński, Starożytna Polska, s. 201-4; P. Crossley, Gothic architecture in the reign of Casimir the Great, Kr. 1985; F. Kiryk, Rozwój urbanizacji Małopolski w XIII-XVI wieku. Województwo krakowskie (powiaty południowe); Kr. 1985, s. 126-30 - Wbrew twierdzeniu tego autora L. M. nie była określana jako Lipnica Niemiecka; tenże, Inne miasta regionu bocheńskiego do połowy XVII w. w: Bochnia. Dzieje miasta i regionu, Kr. 1980 s. 140-6; Księga przyjęć do prawa miejskiego w Bochni 1531-1656, wyd. F. Kiryk, Wr. 1979 (w haśle skrót: Kiryk); M. Ludwig, Besteuerung und Verpfaendung koeniglicher Staedte im spaetmittelalterilichen Polen, Berlin 1984, s. 286-7; S. Mateszew, Osadnictwo i stosunki własnościowe do końca XV w. w: Bochnia. Dzieje miasta i regionu, Kr. 1980 s. 54; E. Polek, Lipnica Murowana. Zarys dziejów do 1985 roku, Tarnów 1993 - praca z błędami; B. Wyrozumska, Drogi w ziemi krakowskiej do końca XVI wieku, Kr. 1977.

8. Powierzchniowe znaleziska ceramiki wczesnośred. (A. Jodłowski, Sprawozdanie z badań powierzchniowych w rejonie wielicko-bocheńskim, w: Badania archeologiczne prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w roku 1971, Wieliczka 1971, s. 66).

Mury miej. wzniesione z warstwowo układanego kamienia zapewne w czasach królowej Elżbiety po 1379 r., miały kształt owalu, chyba bez baszt, z dwiema bramami: jedna w zachodniej cz. obwodu, druga we wschodniej cz. południowego boku miasta (W. Niewalda, Badania nad murami miejskimi w Lipnicy Murowanej, Teka Komisji Urabanistyki i Architektury PAN Oddz. Kr., 3, 1969, s. 145-158; J. Widawski, Miejskie mury obronne w państwie polskim do pocz. XV wieku, W. 1973, s. 243-6). Kościół par. Ś. Andrzeja zbudowany nakładem Kazimierza W. w 1364 r. Murowany, jednonawowy z wielobocznie zamkniętym prezbiterium, z dwiema prostokątnymi kaplicami po jednej od S i N. Od W wieża. Okna częściowo gotyckie, 2 portale kamienne gotyckie, lawaterz gotycki, posąg Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1. 1420-30 (KatZab. 1 s. 47-9).