OBORZYSKA

1364 kop. XVI w. Oborziszcza (Wp. 6 nr 208), 1395 or. Oborszick (Lek. 2 nr 1788), 1420 Oborziska (KoścZ 6, 58v), 1420 Oborzyska (ACC 4, 146v), 1473 Obrziczska (KoścZ 16, 17), obecnie Oborzyska Stare, 4,5 km na NE od Kościana.

1. 1474 n. pow. kośc. (PG 9, 16); 1417 n. par. własna (ACC 3, 6v); 1510 dek. Kościan (LBP 131).

2. 1518 gran. O. z folw. zw. → Najdaka Folwark w Kurzej Górze (PG 15, 252).

1672/83 pola [w systemie trójpolowym] w O.: pierwsze pole ciągnie się od kościoła w stronę wsi Pianowo, drugie pole również w stronę tej wsi, trzecie pole w stronę wsi Kawczyn (AV 17, 519).

3. Własn. szlach. 1364 Falimir dz. → Kawczyna i O.1Imię Falimir (Chwalimir, Phalimirus) znane było już w 1278 w sąsiednim → Jaszkowie. Dok. z 1364 bywał błędnie odnoszony do Kiączyna zamiast do Kawczyna oraz do Oporowa k. Ostroroga zamiast do O. (Now. 1 s. 95 – tu Oporowo!, 270 – tu poprawnie O.) zapisuje na tych wsiach czynsz [niezn. wysokości] dla altarii Ś. Elżbiety w kat. pozn. (Wp. 6 nr 208; CP 14, 631; CP 18, 338 – pod błędną datą 1363).

1395 Piotr z O. przegrywa proces o konia z woźnym i ma zapłacić 1 grz. 8 sk. (Lek. 2 nr 1788).

1420-32 Przybysław [Gryżyński z Gryżyny i Brenna] dz. O.: 1420 tenże posiada O. (Cieplucha 213); 1428 tenże z O. w sporze z Jakuszem Jaromirskim (KoścZ 9, 52); 1432 tenże → p. 5.

1445 Gryżyńscy i Jaszkowscy dzielą się majątkiem, m. in. spadkiem po stryju Przybysławie, (→ Gryżyna): Jan Jaszkowski [syn Wyszaka z Gryżyny] otrzymuje m. in. O. (PG 2, 109); 1448 działy braci Jaszkowskich [ss. Wyszaka Gryżyńskiego]: Andrzej Jaszkowski otrzymuje 1/2 – Raszkowa oraz m. in. O. z pr. patronatu (PG 3, 28; KObceRyc. 15 – pod błędną datą 1434).

1467 (wzm. 1784) zapis czynszu 5 grz. od sumy 60 grz. dla wikariuszy kat. pozn. na wsiach Jasienie [k. Czempinia] i na O.2Wg zapiski z 1467 Jan [Jaszkowski] dz. Jaszkowa i Jasienia zapisał ten czynsz tylko na Jasieniu w par. O. (ACC 46, 26v) (CP 14, 625).

1473 Abraham Kiebłowski z ż. Katarzyną [Jaszkowską c. Andrzeja] posiadają m. in. → Kiebłowo, 1/2 → Jaszkowa i O. (KoścZ 16, 18v); 1473 tenże Abraham jako dz. O., Kurowa [k. Kościana] i [cz.] Gołębina płaci karę (KoścZ 16, 17); 1474 tenże Abraham z żoną sprzedają z zastrz. pr. odkupu O. Maciejowi i Wojciechowi braciom niedz. z Krzyżanowa za 270 grz. (PG 9, 16).

1497 Abraham pleb. w Brodach, Jan i Feliks bracia, dziedzice Kiebłowa [ss. Abrahama i Jaszkowskiej] zapisują czynsze na swych wsiach Kurowo, O. i Kawczyn: a) 8 grz. od sumy 100 grz. Janowi s. Wawrzyńca Adama altaryście kośc. (→ Kościan miasto, p. 5By; ACC 74, 96v), b) 3 grz. od 36 grz. dominikanom kośc. (→ Kościan miasto, p. 5Fd; ACC 79, 52v); [po 1500] Małgorzata (Maruszka) c. Abrahama Kiebłowskiego i Kat. Jaszkowskiej wnosi mężowi Mik. Potulickiemu dobra → Kiebłowo, w tym m. in. O. (Cieplucha 214).

1517 Mik. Potulicki z ż. Małg. Kiebłowską wykupują za 100 grz. czynsz 8 grz. dla altarii kośc., ciążący na Kurowie, Kawczynie i O. [→ wyżej: 1497] (ACC 92, 226); 1523 tenże pozwany przez Piotra altarystę w Kościanie [z jakiej altarii?] o 1 grz. czynszu z O., zaległego za 2 1. (ACC 98, 148).

1561 Andrzej i Jan Zarembowie z Kalinowej [ss. Wacława Zaremby i Doroty Potulickiej, c. Mikołaja] dzielą się majątkiem po ojcu i matce: Andrzej otrzymuje m. in. O.; → Kiebłowo (KoścG 14, 6).

1562 Wojc. Sułocki dzierżawca w O. → p. 5.

1530 pobór z 5 ł., z pozostałych łanów [nie płacą] z powodu pożaru (ceteri [mansi] cremati; ASK I 3, 130); 1563 pobór od 8 3/4 ł., karczmy dor. i 2 komor. (ASK I 4, 181v); 1580 pobór płacą: Marcin Sułocki od 3 ł., 2 zagr. i 1/2 ł. opust. i Andrzej Sułocki od 4 ł., 1 zagr. i 2 ł. opust. (ŹD 79).

Mieszkańcy: 1420 Piotr i Janusz kmiecie z O.; na pastwiskach w Kiełczewie zatrzymano ich konie; sąd zwalnia ich [od kary], ponieważ poręczył za nich Stan. Słap [Dąbrowski] z Palędzia, wyjaśniając, że Kielczewo nie było zapowiedziane (K. non fuit inhibita; KoścZ 6, 58v); 1426 Paweł Logąsz i Jerzy kmiecie z O. w sporze z Janem przebywającym w Kiełczewie o zajęte im w Kiełczewie 12 koni z wozami (KoścZ 8, 207, dawniej k. 272v).

5. 1417-27 Grzegorz pleb. w O.: 1417 tenże śwd. (ACC 3, 6v); 1420 tenże oraz Jan kleryk z Gostynia nawzajem oskarżają się o zniewagi (ACC 4, 146v); 1427 tenże pozwany przez Jana wikariusza z Łęk [Wielkich] o szkody poniesione przez niego na skutek wypędzenia go z mieszkania, które wchodziło w skład jego uposażenia (de dote, in qua dederat sibi liberam mansionem) [w O.?] (ACC 10, 27).

1432 Mikołaj altarysta kośc. [prawdop. Mikołaj syn kuśnierza], powołując się na obietnicę Przybysława z Gryżyny, że otrzyma od niego prezentę na wakującą plebanię, oświadcza, że sam już postarał się o święcenia kapłańskie, i prosi o prezentowanie go na wakującą plebanię w O., której Przybysław jest patronem (ACC 16, 20v; por. → Kościan miasto, p. 5Bz); 1452 tenże?, zm. Mikołaj pleb. w O. uczynił w testamencie zapis na rzecz dominikanów w Kościanie (ACC 33, 243).

1448 pr. patronatu kościoła w O. → p 3; 1467 Jasienie w par. O. (ACC 46, 26v).

1482 Piotr Kluczewski [z → Kluczewa] notariusz bpa pozn., pleb. w O.3Pisze się: „de Obrziska”; w haśle → Kluczewo uznaliśmy go za pleb. w Obrzycku, lecz w swej karierze duchownej trzymał się on raczej pow. kośc., był też altarystą w Kościanie, stąd bardziej prawdop. wydaje się, że był pleb. w O (CP 3 nr 66).

1510 par. O. [formularz nie wypełniony] (LBP 131); 1513 witrycy kościoła par. w O.; opatrzny Andrzej zagr., niegdyś sołtys w Kiełczewie, zobowiązuje się zapłacić im 1 grz. i 6 gr (ACC 83, 140v).

1549 Benedykt Izdbieński bp pozn. nakłada interdykt na cały dek. kośc., ponieważ mieszkańcy wsi Kawczyn i O. nie ujęli Mac. Domis[z]a zabójcy ks. Bartłomieja z Osiecznej plebana w O. (ACC 118, 205; AE IX 324).

1562 Wojciech z Zielęcina pleb. w O. rezygnuje z tej plebanii, ponieważ Wojc. Sułocki dzierżawca wsi O. wypędził go z tej parafii (ACC 121, 311v); 1564 kościół par. w O. jest sprofanowany przez innowierców i opust.; z tego powodu [Adam Konarski] bp pozn. na prośbę Łukasza Rydzyńskiego dz. w Kawczynie przyłącza tę wieś do par. Bonikowo na tak długo, dopóki kościół w O. nie wróci do pierwotnego stanu (AE XI 70).

1580 par. O. (ŹD 79 – tu mylnie wpisano O. pod par. Opalenica; ASK I 6, 264v – tu graficznie wyodrębniono O. jako osobną par.).

1672/83 kościół murowany Wszystkich ŚŚ. i Ś. Mikołaja (AV 17, 517).

8. Kościół gotycki, jednonawowy, prawdop. z pierwszej połowy XVI w., później przebudowywany (KZSz. V z. 10 s. 77).

Uwaga: Wydawca Wp. 2 nr 168, uznał Mikołaja de Oboziczsko za Mikołaja z O. Obecnie łączymy go z → Obrzyckiem (tamże, przyp. 2).

1 Imię Falimir (Chwalimir, Phalimirus) znane było już w 1278 w sąsiednim → Jaszkowie. Dok. z 1364 bywał błędnie odnoszony do Kiączyna zamiast do Kawczyna oraz do Oporowa k. Ostroroga zamiast do O. (Now. 1 s. 95 – tu Oporowo!, 270 – tu poprawnie O.).

2 Wg zapiski z 1467 Jan [Jaszkowski] dz. Jaszkowa i Jasienia zapisał ten czynsz tylko na Jasieniu w par. O. (ACC 46, 26v).

3 Pisze się: „de Obrziska”; w haśle → Kluczewo uznaliśmy go za pleb. w Obrzycku, lecz w swej karierze duchownej trzymał się on raczej pow. kośc., był też altarystą w Kościanie, stąd bardziej prawdop. wydaje się, że był pleb. w O.