1388 or. Wylkowo (Wp. 3 nr 1883), 1391 Wilkowo (Lek. 2 nr 1447), 1398 Wylkovo (Lek. 2 nr 2222), 1398 Wilkovo (Lek. 1 nr 2583), 1398 Vilkowo (Wp. 3 nr 1993), 1399 Wilcowo (Wp. 3 nr 2018), 1399 Vilcowa (WR 1 nr 406), 1401 Vulkowo! (ZSW nr 369), 1406 Vilkow (ZSW po nrze 1026), 1426 Polske Wilkowo (ACC 9, 103), 1427 Vilcowya (ACC 10, 29), 1432 Wilkowo Polonicalis (ACC 16, 124), 1433 Wylkowo Polskye (ACC 17, 98), 1470 Wylkowo Polonicalis (PG 8 s. 319), 1485 Vylkowo Polonicalis (KoścZ 17, 30v), 1493 Polskye Vylkouo, Polskye Vylkovo, Polskye Vylkowo (PG 7 s. 6), 1493 Polske Vilcouo, Polskye Wylcovo (PG 11, 16v), 1493 Polskye Vilkowo (CP 10, 236), 1518 Polskye Wylkowo (WsG 1, 121v), 1522 Polskie Wylkowo (PG 15, 454v), 1534 Polskye Vylcowo (KoścZ 19, 166), 1563 Wilkowo Polonicum (ASK I 4, 207v), 8,5 km na NW od Śmigla.

1. 1401, 1404, 1424 W. w opolu →Przemęt (KoścZ 1, 146; KoścZ 2, 92; KoścZ 8, 95v); 1470 n. pow. kośc. (PG 8 s. 319); 1399 n. par. własn. (WR 1 nr 406), 1510 n. dek. Kościan (LBP 127).

2. 1391 Jarota i Bogusław bracia rodz. zapowiadają swoją dziedzinę W. oraz wszystkie, drogi, łąki, lasy, dąbrowy [w W.], prócz „słusznej” (vera) drogi (Lek. 2 nr 1447); 1401 w W. u Jaroty [Wilkowskiego] zbiera się opole [przem.] w sprawie [rozgraniczenia] W.; ludzie ze wsi, które się nie stawiły [nazwy →Przemęt – opole] płacą kary sądowi i Synosze Wilkowskiej (KoścZ 1, 146); 1402 Janusz Walermul zapowiada pastwiska, pożytki z drewna, lasy, drogi w swoich dziedzinach Popowo [k. Śmigla] i Karśnice, wielkie lasy zw. Zapust i Ostrów między V. a Pólkiem, a także lasy i zarośla w Karśnicach (ZSW nr 369); 1403 Jarota [z W. kaszt.] radz. oraz Dobiesław i Wawrzyniec ze Skoraczewa [i Prętkowic] zeznają, że granice między W. i Prętkowicami biegną od kopca węgielnego aż do bocianiego gniazda [usque ad nidum ciconie wlgariter boczany gnasdo; →Bocieniec] (ZSW nr 562; KoścZ 2, 38v); 1403 Jarota Wilkowski zapowiada lasy, pastwiska, zarośla i drogi w swojej dziedzinie [W.?] (ZSW nr 574); 1421 gran. między W. a Śniatami →p. 3; 1423 Dominik z W. zapowiada drogi, łąki, pastwiska w dziedzinie V. (KoścZ 7, 141); 1424 opole przem. ma zebrać się [dla przeprowadzenia rozgraniczenia] między W. a Śniatami w sporze między Dominikiem z V. a Wyszomirem z Bucza (KoścZ 8, 95v); 1427 w sporze Dominika z V. przeciwko Michałowi i Mikołajowi z Ręcska strony wyznaczają po 2 sędziów polubownych w celu zawarcia ugody w sprawie granic między V. i Ręcskiem (KoścZ 8, 340v); 1428 Mac. Kotowiecki [z Kotusza] oskarża Dominika Wilkowskiego o wycięcie drzew w lasach pomiędzy V. a Kotuszem obok dębu za zaroślami czyli łozą; Dominik twierdzi, że ścinał na własnej ziemi (KoścZ 9, 27); 1432 woźny wprowadza Dominika Wilkowskiego w posiadanie lasu, roli i łąki, które leżą koło drogi z Lisowa do Kamiennych Mostków w Popowie oraz drogi z W. do Popowa przy dziedzinie Barklin (KoścZ 10, 64); 1440 gran. między W. a Kotuszem →p. 3; 1513 kopiec narożny dzielący Siekowo, Śniaty i Ziemin stoi w borach naprzeciwko W. (KoścZ 18, 407v); 1517 gran. między W.P. a Ręcskiem, 1518 fortalicjum, dwór i mł. koński →p. 3; 1520-21 Andrzej Bieganowski pozywa Piotra Ossowskiego o odnowienie znaków gran. między Śniatami Andrzeja a W.P. Piotra; wedle ugody gran. ma zaczynać się od leżącego w lesie kopca narożnego zw. Trzy Wierzby, który dzieli W.P., Ręcsko i Śniaty; kolejne kopce usypano: na łące Ulesica, przy drodze z W.P. do Ziemina, w kącie zw. Mieczka przy drodze z W.P. do Śniat, pod lasem czyli „pod królewskim ogrodem”; dalej gran. biegnie przez las i strugę do leżącego w podmokłym (lutosus) lesie kopca narożnego zw. Ogorzały Pień, który dzieli W.P., Śniaty i Kluczewo; ze względu na wylewy wód sędziowie polubowni później usypią kopce na odcinku od kopca narożnego zw. Trzy Wierzby do łąki Ulesica oraz w podmokłym lesie [k. kopca Ogorzały Pień] (KoścZ 24 k. 43, 144v-145v); 1522 fortalicjum i dwór →p. 3; 1532 kopiec narożny zw. Ogorzały Pień leży w lesie zw. Zastawa i dzieli wsie Śniaty, Kluczewo i V. (KoścZ 25, 111v); 1546 Marcin Robaczyński pozwany o to, że wyrąbał siłą 11 drzew rosnących za wyspą zw. Wielki Skrzypowiec w P.V. wsi nal. do Piotra Ossowskiego (KoścG 9, 702v); 1563-83 mł. dor. i 2 wiatraki dor. →p. 3; 1566 trzy kopce narożne w strudze zw. Zastawa przy Sosnowcu dzielą wsie W., Śniaty i Kluczewo (KoścG 18, 130v-131); 1567 Mik. Ossowski z W.P. oświadcza, że Wacław Rozdrażewski wyciął olchy nad strugą zw. Łęczynoga w W.P. obok miejsca zw. Kamienne Mostki, skąd wywiózł 24 wozy [drewna] do swojej wsi Popowo oraz rozorał 3 kopce na gran. między W.P. a Popowem (KoścG 20, 88); 1568 droga z Krzonu do W. (KoścZ 21, 89-90).

3. Własn. szlach. 1388-1424 Jarota Wilkowski z W., →Rosnowa, →Sulewa i →Sulewa Małego (Wp. 3 nr 1993, 2018; Wp. 5 nr 94, 263 [= ACC 10, 29]; Wp. 6 nr 376; WR 1 nr 1122; WR 2 nr 435; WR 3 nr 774, 921, 965, 1208; WR 5A nr 195; PZ 3, 43; BR 628 nr 32), wicestar. w Kościanie 1398-1403 (Lek. 2 nr 2075 oraz po nrach 2064, 2122, 2135, 2147, 2159, 2201, 2249, 2264, 2275; ZSW po nrze 355, 366, 583, 592, 594; GUrz. nr C 727*; KoścZ 2, 61v), asesor sąd. w Kościanie 1398-1424 (Lek. 2 nr 2454, 2455, 2498, 2617, po nrze 2173, 2334, 2420; MHP s. 289, 323, 325, 331-332; WR 3 nr 158, 159; ZSW nr 225, 375, po nrze 208, 212, 220, 224, 229, 230, 238, 239, 347, 360, 364, 561, 566, 569, 572, 573, 730, 733, 921, 938; Wp. 5 nr 354; Wp. 7 nr 610; KoścZ 2 k. 9, 12v, 31, 32, 34, 35, 39v, 49a, 71v; KoścZ 4, 138; BenLub. 19, dawna sygn. Lub. C XVII 10, bez paginacji), w Poznaniu 1399-1406, 1419 (Lek. 1 nr 3066; ZSW po nrze 264, 274, 277, 693, 697, 700, 1026; MHP s. 320), burgr. w Kościanie 1399, 1422 (Lek. 2 nr 2349; MHP s. 328), kaszt. radz. 1399-1425¹Informacje o datach dziennych pełnienia urzędu kaszt. radz. przez Jarotę skorygowaliśmy w haśle →Radzim – kasztelania (UDR I/1, 159), brat Bogusława, ojciec Macieja²Nie potrafimy jednoznacznie rozstrzygnąć czy „pani Radzimska” zw. Miłosławską, występująca w 1401 (KP nr 558, 566) wraz z synami Pietraszem i Tomisławem w sporze z Mik. Chybskim o 20 grz., była żoną tegoż Jaroty kaszt. radz. (tak sugerowaliśmy w haśle →Lusówko), czy też wdową po którymś z wcześniejszych kasztelanów (w 1391-99 jako „pani Radzimska” pisze się chociażby Siechna, matka Szczepana Skóry z →Gaju; do 1408 wzmiankowana jest też Dorota wd. po Wincentym z →Pniew kaszt. radz. 1387-1399) (→p. 6):

1388 tenże Jarota i Bogusław z W. i Sulewa, Maciej, Filip i Wincenty bracia z Drzeczkowa, [brak imienia] z Mórkowa, Adam i Mikołaj z Woliszewa [obecnie Olszewo] oraz Szczepan, Iwo, Jan i Sasin z Karmina zezwalają Janowi kaszt. przem. i Maciejowi kaszt. mod., dziedzicom z Jezierzyc i z Paruszewa [pow. pyzdr.], na przeprowadzenie rowu z Grodnicy, Piwniczysk [obiekty niezident. k. Osiecznej?] i z Sulewa przez grunty tej wsi oraz Woliszewa, Chełkowa, Karmina, a Jarota i Bogusław [także] przez Sulewo Małe do wielkiego jez. [Wonieść?, luka w tekście] i do Jezierzyc (Wp. 3 nr 1883); 1391 tenże →p. 2; 1394 tenże toczy proces z Pietraszem i Dobieszem z Wszołowa [pow. kal.] (Lek. 2 nr 1574); 1395-98 tenże pozywa Hankę Chełkowską, siostrę Michała Ubyszkowica [i zapewne już wd. po bracie Jaroty, Bogusławie z W. →niżej: pod 1400] o 1/2 folwarku w Chełkowie i Sulewo Małe (Lek. 2 nr 1794, 2185); 1396 tenże toczy proces z Szymanem o zakład 1000 grz. gr (Lek. 2 nr 1867); 1396 tenże pozwany przez Mac. Kwiczłę ze Śniat o rolę (Lek. 2 nr 1931); 1397 tenże pozwany przez Wojc. Barklińskiego o 4 grz., które winien mu był zm. Bogusław [brat Jaroty] (WR 3 nr 90); 1397 [tenże?] w sporze z Kameczem i Alinem mieszczanami z Kościana dowodzi, że Gardota [z Podrzecza, z Jarogniewic?] nie wyjechał z jego domu i nie zabrał koni kościelnych, ani koni nal. do Alina (WR 3 nr 95; Lek. 2 nr 1999); 1398 tenże toczy proces z Kuszem w sprawie pieniędzy od Żydów (Lek. 1 nr 2583); 1398 tenże z V. i Rosnowa pozwany przez Żyda Daniela o 28 grz. długu i odsetek (Lek. 1 nr 2588); 1398 tenże z V. i Rosnowa pozwany przez Wierzbiętę Gołanieckiego [poręczyciela?] o 28 grzywien [długów] żydowskich; w proces włącza się Naram z Rosnowa, który twierdzi, że dzierży dziedzinę Rosnowo [w zastawie od Jaroty?] za 200 grz. (Lek. 1 nr 2660); 1399 tenże wraz Wyszakiem z Parzęczewa pozwani przez Wolframa z Bucza z tytułu poręki za Wincentego [z Granowa] kaszt. nak. (Lek. 2 nr 2321); 1399-1400 tenże pozwany przez Bogusława Karmińskiego o krowę, wołu i 3 konie (Lek. 2 nr 2425, 2503); 1400 tenże zawiera ugodę z Hanką córką Ubyszka, wd. po Bogusławie z W.: Hanka otrzymuje w dożywocie dziedziny Chełkowo i Sulewo, które po jej śmierci odziedziczy jej legalne potomstwo, gdyby go zaś nie miała, dobra przejmie Jarota, który zapłaci krewnym Hanki 100 grz. oraz odda plony, bydło i inne pożytki (Lek. 2 nr 2482); 1400 tenże pozywa Jana Prasołta z Grodziska pisarza grodzkiego w Kościanie o to, że bezprawnie zajął wieś Turew i zabrał stamtąd 40 sztuk bydła i in. rzeczy (Lek. 2 nr 2657); 1400 tenże toczy proces z Ramszem z Czacza o 5 grz., które pan [Wincenty z Granowa kaszt.] nakielski utracił u Klausa mieszczanina w Kościanie (Lek. 2 nr 2726); 1401 tenże →p. 2; 1402 tenże płaci karę za pośredniczenie w ugodzie bez zgody sądu (KoścZ 2, 23); 1402 tenże wygrywa proces z Janem zagrodnikiem król. pod Kościanem o 15 gr (KoścZ 2, 28); 1403 tenże przegrywa proces z Januszem Jurkowskim o 5 grz. (KoścZ 2, 38); 1403 tenże →p. 2; 1404 tenże przegrywa proces z Żydem Abrahamem o 25 grz. z odsetkami (KP nr 1915); 1404 tenże wśród poręczycieli [Wincentego z Granowa kaszt.] nakielskiego (KoścZ 2, 53); 1405 tenże dowodzi w sporze z Janem Brodnickim, że Dzierżka [skąd?] miała mu zwrócić dokument „stary albo młody” [or. lub sporządzoną później kopię?] (WR 3 nr 286; ZSW nr 962); 1405-06 tegoż syn Maciej →p. 6; 1405-13 tenże sędzia polubowny (DBL nr 145; Wp. 5 nr 225; KoścZ 2, 93); 1407 tenże toczy proces z Michałem z Tworkowa (PZ 3, 33v); 1412 tenże toczy proces z Adamem Kowalskim mieszcz. pozn. o 200 grz. poręki (KoścZ 4, 7v); 1413 tenże pozywa Gniewomira, Mikołaja i Kusza Rosnowskich oraz ich siostry o 50 grz., które ci pozyskali prawem bliższości od panien Polwickich [cc. Hanki Polwickiej] na Krajkowie; Jarota dowodzi, że jest bliższy do wspomn. pieniędzy; Rosnowscy oświadczają, że w tym sporze będą odpowiadać z dóbr, jakie mają w Rosnowie (KoścZ 4 k. 41, 44v; WR 3 nr 492); 1414 tenże uczestnik sądu wiecowego w Poznaniu (Wp. 7 nr 724); 1415 tenże toczy proces z Janem Bodeckim [z Bucza] o 1/2 grz. czynszu zapisanego przed 8 l. na karczmie [gdzie?] (KoścZ 4, 123); 1415 tenże odstępuje od sporu z Mik. Żabińskim w sprawie jez. Otrycie leżącego pomiędzy Krajkowem i Dobiertkami (KoścZ 4, 138); 1418 tenże toczy proces z Jakubem kapłanem z W. (ACC 3, 36v); 1418 tenże dowodzi w sporze z Mac. Jarosławskim [z Jarosławek], że matka Macieja nie miała prawa do pieniędzy, które Jarota uzyskał sądownie od żony swego wuja, ponieważ te „wyszły z jego mienia” [pochodziły z jego majątku] (WR 3 nr 672).

1388-94 Bogusław z W., →Sulewa i →Sulewa Małego, brat Jaroty oraz 1395-1400 Hanka z W., Sulewa Małego i Chełkowa, jego żona: 1388 tenże →wyżej; 1391 tenże →p. 2; 1394 tenże toczy proces z [Ochną] Księską (Lek. 2 nr 1687); 1395-98 taż siostra Michała Ubyszkowica, 1397 tenże wspomn. jako zm., 1400 taż wd. po Bogusławie z W., c. Ubyszka →wyżej; 1400 taż toczy proces z Szymonem Chełkowskim i jego 2 siostrami o 1/2 folwarku Janusza Chełkowskiego (Lek. 2 nr 2577, 2578).

1394-97 Szczepan (Stephanus) Wilkowski z W. (Lek. 2 nr 1989): 1394 tenże z siostrą Małgorzatą, wd. po Pitilu pozwani przez Wyszaka z Parzęczewa (Lek. 2 nr 1577); 1397 tenże przegrywa proces z Kat. Stopaczową o 24 grz.; sumę tę Szczepan ma w ciągu 2 tygodni złożyć na ręce burmistrza w Kościanie (Lek. 2 nr 1990).

1395 Mikołaj z W. śwd. (Lek. 2 nr 1756; WR 3 nr 21).

1398 Jan z W. brat Wyszemira [z Bucza] toczy proces przeciwko Wojciechowi z Barklina (Lek. 2 nr 2199, 2200); 1411 [tenże?] Jan Wilkowski toczy proces z Dobiesławem Grobskim [bratem Wyszemira z Bucza] (KoścZ 3 k. 155v, 157v, 159).

1399 Prędota z W. śwd. (WR 3 nr 117).

1401 Synocha Wilkowska →p. 2.

1415 panowie z W. toczą proces Wojc. Barklińskim (KoścZ 4, 160, dawniej k. 57).

1415-53 Dominik Wilkowski z W. (WR 3 nr 551, 902; Wp. 5 nr 345; Przem. D 15), wicepodkom. w Kościanie 1432-38 (GUrz. nr C 854), asesor sądu król. w Kościanie 1433 (Wp. 9 nr 1322; AC 2 nr 1063; BJ 8057 IV 182): 1420 w sporze z tymże Sędziwój z Barklina dowodzi, że jego ojciec [Wojc. Barkliński] nie ręczył Dominikowi ani za 1, ani za 4 grz., lecz za konie (WR 3 nr 796); 1421 tenże w procesach z Michałem z Siekowa i Wyszemirem [z Bucza i Śniat] dowodzi, że on i wspomn. Wyszemir pod zakładem 100 grz. wyznaczyli sędziów polubownych dla dokonania rozgraniczenia między W. i Śniatami, kiedy jednak ci usypali kopiec [gran.], Wyszemir nie chciał go zaakceptować; ze strony Bodeckiego poręczycielem był Michał Siekowski (WR 3 nr 886, 887); 1422 tenże toczy proces z Eglarem mieszcz. kośc. o porękę (KoścZ 7, 49v); 1423-24 tenże →p. 2; 1424 tegoż kowal Maciej →niżej: Mieszkańcy; 1425 tenże zeznaje w sporze Blizbora z Bukowca [Małego] z Otą Trachem [z Bukowca Małego], że Blizbor posłał go do Oty, aby zawiadomił go o roku sądowym z pewnym ratajem o dług (WR 3 nr 1113); 1426 tenże umacnia swoją pieczęcią dok. Albrechta Kromno i jego ż. Katarzyny [treść dok. →Górsko; →Przemęt – klasztor cystersów] (Wp. 5 nr 429); 1428 tenże →p. 2; 1428-29 tenże toczy procesy z Kasprem Proskim, Mac. Kotowieckim, Sędziwojem ze Spławia [k. Śmigla] oraz Janem i Mikołajem z Radomicka (KoścZ 9 k. 19, 29, 44v, 107, 111v, 116v, 121v, 156v); 1428 tenże →p. 5; 1428-29 tenże w procesie z Przybysławem Gryżyńskim [z Brenna] ma postawić jako zachodźcę Janusza Boszkowskiego (KoścZ 9 k. 34v, 53v-54, 160); 1428 tenże toczy proces z Pawłem Nowakowicem z Krzonu synem karczmarki o 4 grz. i 7 wiard. po zm. Wojciechu stryju [Pawła?] (KoścZ 9, 45v-46); 1428-30 tenże Dominik, Janusz Rąbiński, Wawrz. Skoraczewski, Michał Ręcski i Mik. Sokołowski pozwani przez Andrzeja Bojanowskiego o 303 grz. poręki za Janusza z Popowa (KoścZ 9 k. 50, 73, 99, 109v, 134, 147, 165, 198v); 1428 tenże sędzia polubowny (KoścZ 9, 102v); 1429 tenże zastępuje w sądzie Sędziwoja ze Spławia i Henryka z Niałka Wielkiego (KoścZ 9 k. 153, 161v, 176v, 248v); 1429 tenże domaga się od Janusza Popowskiego 30 grz. tytułem poręki oraz 100 grz. zgodnie z wyrokiem sądu; Dominik zostaje wwiązany w dobra Popowskiego (KoścZ 9 k. 163, 183v); 1429 temuż Andrzej Barkliński płaci 4 grz. długu oraz 2 kopy za szkody (KoścZ 9 k. 173, 181, 199v, 238v); 1429-30 tenże przegrywa proces z Andrzejem Jargosem kmieciem w Siekowie o 4 wiard. i 6 gr poręki za pana Korzboka (KoścZ 9 k. 224v, 228); 1430 tenże Dominik, Andrzej Bojanowski, Piotr [z Punina] wójt w Kościanie, Mik. Ramsz [ze Śmigla], Janusz Popowski i Jan Nietąszkowski zostają wwiązani przez woźnego w posiadanie 1/4 Radomicka, Kurozwęka i Blutkowa ze względu na długi zm. [Janusza] Nankera [z →Radomicka]; czynności nie sprzeciwiają się Lutka matka zm. Nankera i wd. po nim Katarzyna (KoścZ 9, 242v); 1430 tenże toczy proces z Wyszakiem Żegrowskim (KoścZ 9, 247); 1430 tenże toczy proces ze szl. Wojc. Boszkowskim z Kościana (ACC 13 k. 59v, 103v); 1432 tenże →p. 2; 1433 w sporze z tymże Andrzej Barkliński uznaje dług 6 grz. (WR 3 nr 1471); 1433 tenże →p. 5; 1434 tenże dowodzi, że Tomisław Kluczewski jest mu dłużny 16 1/2 grz. (WR 3 nr 1475); 1434 w sporze z tymże Jan Kryszyński! [Gryżyński?, Knyszyński?] dowodzi, że Dominik jest mu dłużny 15 grz. (WR 3 nr 1476); 1434 tenże płaci 50 grz. Janowi z Bronikowa tytułem poręki (KoścZ 10, 229); 1434 tenże dowodzi w sporze z Michałem i Mikołajem z Ręcska, że zgodnie z pr. dokonał w imieniu podkom. [jako wicepodkom.] rozgraniczenia między Ręcskiem a Parzęczewem (WR 3 nr 1472); 1434 w sporze z tymże Szczepan Proski uznaje dług 4 grz. i 1/2 wiard. z tytułu poręki za Michała Ręcskiego (WR 3 nr 1478); 1438 tenże toczy proces z Franciszkiem Lgockim o 100 grz. posagu, które zm. Bogusław Chełkowski zapisał ż. Annie na wsi Chełkowo (KoścZ 12, 115); 1440 tenże oraz Maciej i Mik. Kotowieccy wybierają arbitrów do wyznaczenia gran. [między W. a Kotuszem] (KoścZ 12, 139); 1440 tenże toczy procesy z Mik. Dobczyńskim i Hinczką Międzychodzkim [z Międzychodu k. Dolska] (KoścZ 12 k. 139, 160, 186); 1440 tenże pozwany przez Mik. Sokołowskiego o 20 grz. szer. gr poręki i tyle samo tytułem szkód (KoścZ 12, 175); 1443 tenże toczy proces z Mik. Czackim, Henrykiem Niałeckim, Andrzejem Bojanowskim i Wyszakiem z Żegrowa (KoścZ 12 k. 284, 323, 354, 356); 1443 tenże winien jest 24 grz. Andrzejowi niegdyś Kawskiemu obecnie mieszcz. w Kościanie oraz 15 grz. monety krak. Dobrogostowi Karśnickiemu (KoścZ 12, 277); 1445 tenże rozjemca wyznaczony przez star. gen. Wlkp. w sporze między Andrzejem opatem kl. w Przemęcie a Abrahamem dz. w Kiebłowie (AE IX 15; BJ 8057 IV 203); 1445 tenże Dominik, Jan pleb. w Ptaszkowie i dz. w Sepnie oraz Tomisław z Kluczewa ręczą opatowi w Przemęcie za Jakuba z Kokorzyna (Przem. D 14); 1447-49 tenże toczy procesy z Mikołajem z Kotusza i jego bratankiem Jakubem, Mik. Zdrojewskim [ze Zdroju k. Grodziska], Otą [Trachem] z Proch oraz Dorotą i Wyszakiem Żegrowskimi (KoścZ 13 k. 31, 447, 447v, 449); 1449 tenże jako wierzyciel Piotra i Jana niegdyś dziedziców w →Kokorzynie wprowadzony w posiadanie Kokorzyna (ACC 31, 9); 1450 tenże sprzedaje Sędziwojowi Rąbińskiemu przezyski, mianowicie 20 grz. i 1/2 kopy szer. gr oraz 40 grz. i 1 kopę gr szkód, na Kokorzynie i Godziszewie, które Wilkowski nabył od Jakuba, Uniesława, Piotra i Jana dziedziców w Kokorzynie (PG 4, 102av); 1450-52 tenże toczy proces z Wyszakiem Żegrowskim o rozgraniczenie dziedzin Dominika i Wyszaka w →Rogoźnie [k. Śmigla]³Sformułowanie to świadczy, że →Rogoźno rozpadło się na 2 odrębne działy (KoścZ 14 k. 112v-113, 174v); 1453 tenże toczy procesy z Mik. i Jakubem Kotowieckimi oraz Wacławem z Robaczyna (KoścZ 14 k. 217, 218); 1453 tenże →p. 5.

1457-1500 Andrzej Wilkowski z W., burgr. w Kościanie 1481-83, wicesędzia w Poznaniu i Kościanie 1487-1502 (GUrz. nr C 754, 809, 1007; Dominikanie P-ń 191, dawniej Diss. VI b nr 7; CP 381 nr 58; CA XII 1; Obra 51, 304), ojciec Jadwigi, dziad Anny Jankowskiej: 1457 tenże →p. 5; 1459 tenże toczy procesy z Małgorzatą wd. po Michale Zaparcińskim, Bartoszem z Kobylnik [k. Kościana] i Mik. Parzęczewskim (KoścZ 14 k. 267, 274, 286); 1470 tenże domaga się od Wacława Robaczyńskiego 30 grz.; woźny wwiązuje Wilkowskiego w cz. Robaczyna nal. do Wacława (KoścZ 15 k. 521, 651); 1470 tenże zapisuje ż. Małg. Choryńskiej po 200 grz. posagu i wiana na 1/2 W.P. (PG 8 s. 319, dawniej k. 158v); 1475 tenże toczy proces z Wawrz. Trachem Boszkowskim o 45 grz.; Trach otrzymuje wwiązanie w poczet tego długu w dobra Andrzeja w W. (KoścZ 16 k. 35, 107v); 1475 tenże toczy proces z Wojc. Kopaszewskim; Andrzeja zastępuje w sądzie Jan Wilkowski (KoścZ 16, 69v); 1476 tenże toczy proces z Andrzejem Choryńskim (KoścZ 16, 156); 1485 tenże pozwany przez Andrzeja Choryńskiego o zapłatę 200 grz. nie staje na sąd, skutkiem czego woźny wwiązuje powoda w V.P. (KoścZ 17, 30v); 1485 tegoż córka Jadwiga w sporze z Janem z →Niemierzyc o wwiązanie w dobra Niemierzyce na sumę 7 1/2 grz. (KoścG 3, 1v); 1489-93 tenże występuje jako wuj Barbary z Czacza, ż. Jana Ciołka z Piotrowa [k. Poznania], oraz Jana, Wojciecha, Tomasza i Wincentego braci z Bojanic (PG 10 k. 123v, 188v); 1493 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu kolegium wikariuszy wieczystych w kat. pozn. 5 1/2 grz. czynszu rocznego na W.P. za 116 grz. (PG 11, 16v, dawniej k. 3v; PG 7 s. 6, dawniej k. 3; CP 10, 236); 1493 tegoż c. Jadwidze jej mąż Grzegorz Jankowski [z Jankowic k. Buku] zapisuje po 500 fl. posagu i wiana na wsiach Jankowice, Psarskie [k. Pniew] i Dąbrówka [Ludomska] (PG 11, 17v-18, dawniej k. 4v-5; PG 7, 7-8, dawniej k. 3v-4); 1493 tegoż c. Jadwiga pozywa Jana Ostroroga o cz. w Szewcach oraz o 1/4 wsi Wojnowice i Łagwy, które odziedziczyła po zm. wuju Wawrz. Wojnowskim (PZ 22 k. 80v, 118v, 194); 1493, 1500 tenże sędzia polubowny (PZ 22, 214v; WsG 1, 22v); 1509 wd. po tymże Małgorzata oraz Dorota wd. po Andrzeju Pruskim sprzedają 1 ł. w Czeluścinie [pow. pyzdr.] za 10 grz. (PG 14, 84-85).

1481 czynszem rocznym 12 fl. z W.P. i 12 fl. z Żytowiecka Hieronim z Wielichowa pleb. w Pyzdrach oraz Adam mieszcz. pozn. uposażąją kanonię [fundi „Helt”] w kościele NMP in Summo w Poznaniu (CP 4 nr 107).

1506-11 Anna Jankowska, wnuczka Andrzeja Wilkowskiego i 1509-13 Andrzej Jaktorowski [z Jaktorowa, pow. kcyn.], jej mąż: 1506 taż Anna c. zm. Grzegorza Jankowskiego [i jego ż. Jadwigi, c. Andrzeja Wilkowskiego⁴Gdyby Anna nie była córką Jadwigi, lecz in. żony Jankowskiego, nie mogłaby dziedziczyć dóbr po Andrzeju Wilkowskim. Małżeństwo pomiędzy Jadwigą i Grzegorzem poświadcza zapiska z 1493 →wyżej: Andrzej] toczy proces z Piotrem Opalińskim kaszt. lądz.; Opaliński zostaje wwiązany w dobra Anny w W.P. na sumę 24 grz. z powodu zaległych czynszów; Anna zaprzecza, aby czynsze te kiedykolwiek nal. do Piotra (KoścG 6, 81); 1509 taż Anna daje swemu mężowi Andrzejowi Jaktorowskiemu 1/3 cz. dóbr ojcowskich i macierzystych, tj. całe wsie Jankowice, Lusówko i Rumino, zachowuje zaś dla siebie Ceradz [Stary], Psarskie, Młyniewo, W.⁵W haśle →Koźle błędnie uznaliśmy, że w zapisce mowa jest o Wilkowie k. Buku i Dąbrówkę [Ludomską]; Andrzej zapisuje żonie po 500 fl. posagu i wiana na połowie z 1/2 wsi Jankowice, Lusówko, Rumino i Koźle (PG 14, 134); 1510 taż pozywa Jana Żytowieckiego o bydło, wołu i krowę, 100 owiec, 30 świń, 8 czarek cynowych, 10 kotłów oraz zboże jare i ozime wartości 100 grz. (KoścZ 8, 117v); 1511 taż daje mężowi Andrzejowi całe wsie ojcowskie i macierzyste, tj. Psarskie, Ceradz Stary, Dąbrówkę [Ludomską], 3 ł. opust. w Krzestkowicach, Nojewo i W., Andrzej daje jej zaś w dożywocie całe wsie Jankowice, Lusówko, Rumino, Ceradz Stary, Psarskie, Koźle, Dąbrówkę [Ludomską], Młyniewo i W. (PG 14, 284-285); 1511 taż Anna wraz Barbarą Bronikowską oskarżają Andrzeja Radomickiego o pobicie i poranienie ich kmieci z Bronikowa i W. (KoścZ 18, 258-259v); 1512 tenże Andrzej oraz Mik. Szczytnicki mają dokonać rozgraniczenia między wsiami W. Jaktorowskiego oraz Kotusz Szczytnickiego (PG 68, 241v); 1513 tenże Andrzej sprzedaje Kat. Ossowskiej ż. Mik. Ossowskiego całe W.P. za 1400 grz. (PG 14, 216, dawniej k. 430).

1509-10 Jan i Piotr Gnińscy: 1509 ciż bracia toczą proces o dział dóbr ojczystych i macierzystych w Gninie, Zielęcinie, Łękach Wielkich oraz V.P. (PG 66, 152v); 1510 tenże Jan daje temuż Piotrowi cz. w Zielęcinie, a w zamian otrzymuje 1/2 Gnina, prawa do cz. wsi W.P. i 1/3 Łęk Wielkich oraz 100 kóp gr (PG 14, 109v, dawniej s. 217).

1513 Kat. Ossowska, Tuchorska: 1513 taż ż. Mik. Ossowskiego →wyżej; 1514 tejże mąż Mik. Ossowski →p. 5; 1517 taż wspomn. jako zm. →niżej.

1515-22 Wojc. Ossowski z →Osowej Sieni i W., 1517-22 Andrzej i Baltazar⁶Baltazar posiadał również cz. →Wilkowa Niemieckiego Ossowscy z →Osowej Sieni oraz 1517-48 Piotr Ossowski z W. i →Osowej Sieni [pisarz ziemski pozn. 1536-51 (UDR I/2, 123-124)], ss. Katarzyny i Mik. Ossowskich: 1515 tenże Wojciech zeznaje w procesie pleb. w W. z Janem Karśnickim [→p. 5] m.in., że w obecnym roku nabył W. [tytułem spadku ma matce] (DepTest. V 21v); 1517 ciż ss. zm. Kat. Ossowskiej kontynuują proces matki z Andrzejem Ręcskim, który domaga się wytyczenia gran. między Ręcskiem a W.P. (KoścZ 23, 25v-26); 1517 tenże Piotr Ossowski z W. zapisuje ż. Annie, c. Mik. Szczytnickiego, po 600 grz. posagu i wiana na Szczytnikach (PG 15, 163v); 1518 tenże Piotr zapisuje ż. Annie, c. Mik. Kotowieckiego [Szczytnickiego], po 600 grz. posagu i wiana na 1/2 P.V. oraz na całym dworze, fortalicjum, folwarku oraz na 1 wiatraku i 1 mł. końskim (PG 15, 206v); 1518-19 ciż ss. Mik. Ossowskiego dokonują działów dóbr macierzystych i ojczystych, w wyniku których Piotrowi przypada P.W. (WsG 1, 121v; KoścZ 23, 121-122); 1520-21 tenże Piotr →p. 2; 1521 tenże Wojciech odwołuje działy dóbr pomiędzy nim a braćmi Andrzejem, Baltazarem i Piotrem, w wyniku których Piotrowi przypadło W.P.; Piotr i Baltazar natomiast świadczą, że postanowienia ugody względem nich zostały wykonane (WsG 1 k. 136, 140); 1521 tenże Piotr z W.P. odstępując od swojego pow. kośc., ręczy przed star. we Wschowie za Walentego sługę Mik. Ossowskiego (WsG 1, 137v); 1522 ciż dokonują pomiędzy sobą kolejnych zamian dóbr, w wyniku których W.P. przypada Piotrowi (KoścZ 19, 96-97v; KoścZ 22 k. 81v, 83-84); 1522 tenże Piotr zapisuje ż. Annie, c. Mik. Szczytnickiego z Kotusza, po 600 grz. posagu i wiana na 1/2 P.W. z całym dworem i fortalicjum, Anna zaś daje mu tę oprawę w dożywocie (KoścZ 22, 82; PG 15, 454v); 1523 tenże Piotr Ossowski z W.P. wraz z bratem Wojciechem z Osowej Sieni na podstawie wyroku król. wwiązują kuśnierza Marcina zw. Bandess mieszcz. wsch. w posiadanie domu narożnego położonego na tyłach kościoła par. we Wschowie (WsG 1, 154); 1524 tenże Piotr daje swej ż. Annie w dożywocie W., a ona zapisuje mu 100 fl. na Kotuszu (PG 16, 48v); 1529 tenże Piotr →p. 5; 1532 tenże Piotr z V. (KoścZ 25, 111v); 1534 tenże Piotr burgr. w Kościanie daje w dożywocie ż. Annie Kotowieckiej 1/2 P.V. (na której nie miała zapisanej oprawy [→wyżej, 1522]) oraz części, które ma w Osowej Sieni i Dębowej Łęce; Anna daje mu w dożywotnie całą wieś Kotusz (KoścZ 19, 166; KoścZ 25, 229); 1535 tenże Piotr →p. 5; 1538 tenże Piotr daje swemu bratankowi Mik. Ossowskiemu całe W.P. oraz części Osowej Sieni i Dębowej Łęki, a w zamian otrzymuje połowę Rakoniewic i Gościeszyna oraz 400 zł (PG 17, 220v-221); 1542 tenże Piotr →niżej; 1546 tenże Piotr pisarz ziemski pozn. i burgr. w Kościanie →p. 2; 1548 tenże Piotr →p. 5; 1548 tenże Piotr daje swemu bratankowi Mik. Ossowskiemu pieniądze, klejnoty, szaty, sprzęty domowe, bydło, konie oraz broń, które ma w P.W. (PG 18, 428v-429).

1538-67 Mik. Ossowski z W., h. Awstacz, podsędek pozn. 1571-75 (UDR I/2, 132), zm. 1575, pochowany w W. [płyta nagrobna →p. 8], syn Andrzeja, bratanek Piotra, ojciec Mikołaja, Andrzeja, Piotra i Stanisława: 1538 tenże →wyżej; 1538 tenże syn zm. Andrzeja Ossowskiego oddaje w dożywotnią dzierżawę [stryjowi] Piotrowi Ossowskiemu całe wsie P.W. i Kotusz oraz cz. Dębowej Łęki za 30 grz. rocznie (PG 80, 389); 1542 tenże kwituje [stryja] Piotra Ossowskiego pisarza ziemskiego pozn. i jego ż. Annę Kotowiecką z 30 grz. za dożywotnią dzierżawę wsi P.V., Kotusz oraz części we wsiach Osowa Sień i Dębowa Łęka (KoścG 8, 545v); 1548 tenże zapisuje ż. Annie, c. zm. Jana Żychlińskiego [jej nagrobek w W. →p. 8], po 750 zł posagu i wiana na całej wsi W.P. (PG 18, 426v); 1548 tenże →wyżej; 1551 tenże →p. 5; 1553 tenże zapisuje ż. Annie po 1500 zł posagu i wiana na połowach W., Rakoniewic i Kotusza (PG 19, 133v); 1556 tenże kupuje 1/2 Śniat od Anny Bieganowskiej ż. Jana Popowskiego, a 1558 od jej siostry Heleny, ż. Jerzego Przyborowskiego, za 2000 grz. (PG 19 k. 347, 639v; PG 100, 339v); 1567 tenże →p. 2; 1567 tenże →niżej; 1579 tenże wspomn. jako zm. →niżej.

1579-82 Mikołaj, Andrzej, Piotr Ossowscy i 1579-83 Stan. Ossowski, ss. Mikołaja: 1579 ciż dają swej matce Annie Żychlińskiej, wd. po Mik. Ossowskim podsędku pozn., w dożywocie 1/2 wsi Kotusz oraz wszystkie sprzęty domowe w W.P. (WsG 7, 29); 1582 tenże Stanisław daje w dziale braciom Mikołajowi, Andrzejowi i Piotrowi Ossowskim wsie po ojcu, m.in. W.P. (WsG 7, 93, dawniej k. 46); 1582-83 tenże Stanisław →niżej.

1563 pobór od 11 1/2 ł., 2 rzem., 2 wiatraków dor., mł. walnego dor. o 2 kołach i karczmarzy [ilu?] warzących piwo (ASK I 4, 207v); 1565 pobór od 11 1/2 ł. os., mł. dor. o 2 kołach, wiatraka dor., 5 rzem., 10 zagr., człowieka luźnego (laicus vagus) i 2 komor. (ASK I 4, 287); 1567 Mik. Ossowski płaci pobór od 11 1/2 ł. os., 11 zagr., 3 rzem., 2 komor., 2 wiatraków dor. i mł. dor. o 2 kołach (ASK I 5, 374v); 1576 pobór od 11 ł. os., 10 zagr., 2 rzem., wiatraka dor. i mł. dor. o 1 kole (ASK I 5, 645v); 1580 pobór od 11 1/4 ł. os., 9 zagr. bez ziemi, 2 biednych komor., 1 rzem., 2 wiatraków dor., mł. dor. o 2 kołach i 30 owiec (ASK I 6, 317v); 1581 pobór od 10 1/2 ł. os., 9 zagr. bez roli, 6 biednych zagr., garnca gorzałki i jej wyszynku, 1 rzem., 2 wiatraków dor., mł. o 2 kołach i 30 owiec (ASK I 6, 511v); 1583 pobór od 9 1/2 ł. os., 9 zagr., 6 komor., 1 rzem., 2 wiatraków dor., mł. dor. o 2 kołach i 30 owiec (ASK I 6, 570v).

Mieszkańcy: 1398 Marcin włodarz i Kloc kmieć z W. odstępują swemu panu Jarocie z W. prawo do wytoczenia procesu przeciwko [ich?] braciom przyrodnim Tomaszowi i Józefowi [skąd?] (Lek. 2 nr 2222); 1415 Stach Oracz z W. przegrywa proces z Wojc. Barklińskim, którego pozwał o pobicie i zakucie w dyby (KoścZ 4, 156v, dawniej k. 53v); 1424 Maciej kowal Dominika Wilkowskiego toczy proces z Mac. Stollą kmieciem Jakuba Kotowieckiego o 2 konie, które Maciej zatrzymał na pszenicy [w szkodzie?] (KoścZ 8, 45); 1426 Jadwiga c. Janka z W. oskarża swego męża Bartłomieja, syna Bogusława z Trzcienicy, o impotencję; choć zawarła z nim małżeństwo ok. dnia ś. Katarzyny [25 XI 1425], to nadal jest dziewicą; Bartłomiej potwierdza zarzuty żony; oficjał nakazuje im mieszkać razem przez rok, Jadwiga ma spać z Bartłomiejem w jednym łożu, Bartłomiej zaś ma jej dać wszystkie klucze od domów i skrzynek (ACC 9, 20v); 1428 Jagna c. Świętosława z W. wnosi o nałożenie milczenia na Michała zw. Klar rataja z Kluczewa, który czyni przeszkody w zawarciu przez nią małżeństwa z Wojc. Rozwarowicem ze Śniat; Michał twierdzi, że 3 tygodnie przed zapustami tego roku w domu Pawła zagr. w W. Jagna obiecała mu małżeństwo, mówiąc: „Przyjdź po mnie, pójdę z tobą i chcę być twoją żoną”, po czym na trzeci dzień wziął ją za jej zgodą za żonę i zabrał do Stana krewnego Jagny w Kluczewie, a następnie do domu swojego ojca, gdzie mieszkali przez 3 dni; Jagna twierdzi, że nie zawarła z nim małżeństwa i została uprowadzona pod przymusem (ACC 11 k. 56, 64); 1430 Mikołaj kmieć z W. toczy proces z Tomisławem Kluczewskim (KoścZ 9, 262); 1465 Mac. Toruń chłop z W. lub z Ziemina toczy proces z Mac. Zioło altarystą w Kościanie o rzeczy po zm. Agnieszce siostrze Mikołaja i ż. Macieja, tj. o 3 suknie (tunice), szatę z sukna żytawskiego, 8 pierzyn, 2 wezgłowia (pulvinaria), 8 prześcieradeł (linteamina), 6 balii (balnea), 2 maciory, liczne prosięta, 3 krowy wartości 10 grz. oraz 7 grz. za rolę w Zieminie (ACC 44 k. 54, 89, 96v, 113v); 1511 kmiecie →wyżej: Anna Jankowska; 1534 oficjał pozn. ustala w sporze Jana Janeczka z W. i Jana Kmotra altarysty w Kościanie, wcześniej zaś wikariusza w W., że Kmotr jako wikariusz był w „zażyłości” z Agnieszką ż. Janeczka, z którą spotykał się wbrew jego woli; Kmotr ma zapłacić z tego względu Janeczkowi tyle pieniędzy, na ile ten oceni pod przysięgą swoją szkodę (Sent. II 444).

4. 1394 Więchna (Wøczna) oskarża szl. Gniewomira [skąd?] o zabójstwo jej męża Mikołaja sołtysa w W.; Gniewomir odpiera zarzut (Lek. 2 nr 1618).

5. 1399 Mikołaj pleban w V.⁷Być może wcześniej W. nal. do par. Ś. Andrzeja w Przemęcie. Śladem tego może być posiadania przez ten kościół łąki w W., która jeszcze w 1439 stanowiła uposażenie wikariusza, który miał sprawować duszpasterstwo w kościele Ś. Andrzeja (Wp. 5 nr 629), śwd. (WR 1 nr 406).

1405-06 Bernard pleb. w W. toczy proces z Piotrem pleb. Ś. Piotra pod Przemętem; w sprawie zeznają świadkowie Szczedrzyk z Kluczewa, Wojciech z Barklina i Otto z Siekowa; pleb. z W. przedstawia dokument bpa pozn. Andrzeja [Zaremby, 1297-1317] z podłużną pieczęcią odciśniętą w czerwonym wosku (ACC 1, 147; ACC 2 k. 12, 16v, 19, 19v, 21v, 30v, 32v, 34v, 42v).

1408 Piotr pleb. w W. toczy proces z Piotrem pleb. [Ś. Piotra pod] Przemętem o dzies. z folw. w Barklinie (ACC 2, 122).

1418 Jakub kapłan z W. →p. 3.

1420-25 Stanisław pleb. w W.: 1420-21 tenże przegrywa proces z Wyszemirem z Bucza i Śniat o pewne parcele i ogrody w Śniatach, po tym jak Wyszemir przedstawił wyrok arbitrażowy rozstrzygający, że nie przynależą one do kościoła w W.; gdyby Stanisław lub jego następcy chcieli osadzić na swoim łanie w Śniatach kmiecia lub zagrodnika, wtedy Wyszemir da ze swoich lasów drewno na budowę (ACC 3 k. 71v, 72v, 74, 92); 1420 tenże pozwany przez Jana z Pawłowa wikariusza [w W.?] o 1 grz. zapłaty za służbę (ACC 3, 82); 1424-25 tenże toczy proces ze Świętosławem klerykiem z Kościana; Świętosław domaga się 10 miar zboża (5 owsa i 5 żyta) tytułem zapłaty za służbę w kościele [w W.], 2 jagniąt wartości 6 gr tytułem udziału w opłatach mszalnych, 6 gr za piwo, 2 gr za wigilie oraz bicie w dzwony oraz 10 fl. za krzywdy uczynione mu przez Stanisława; proces kontynuuje następnie Paweł nowy pleb. w V. (ACC 7, 108v; ACC 8, 109).

1425-33 Paweł pleb. w W. (Now. 2, 435; ACC 16, 124): 1426 tenże toczy proces z Piotrem Legoszem z Oborzysk (ACC 9, 15v); 1429 tenże domaga się od Wawrzyńca ze Skoraczewa [k. Kościana] 3 grz. (2 w bieżącej monecie i 1 szer. gr) tytułem zwrotu pożyczki (ACC 12, 63); 1433 tenże pozwany przez Dominika z W. (ACC 17 k. 87, 98).

1426-27 Jakub wikariusz w P.W. toczy spór ze Świętosławem wikariuszem w Wyskoci; Jakub twierdzi, że choć został ustanowiony komendarzem kościoła w Wyskoci, to Świętosław wyrzucił go z tego kościoła; Świętosław dowodzi, że Jakub sam zrezygnował w czasie zarazy, mówiąc, że nie chce być tam wikariuszem (ACC 9 k. 103, 129v; ACC 10, 228v).

1428 Dominik Wilkowski jako witryk kościoła w W. toczy proces z Hanką karczmarką w Białym Jeziorze o konia i 7 wiard., które miał legować jej syn na rzecz kościoła Ś. Jadwigi w W.; Dominik przejął ten dług od kościoła; sędziowie mają rozstrzygnąć, czy sprawa ma się toczyć przed sądem ziemskim czy kościelnym (KoścZ 9, 35, 35v, 40); 1433 Dominik dz. w W. zobowiązuje się zapłacić, jako poręczyciel kmieci z W., wiard. dzies. na rzecz bpa pozn. (ACC 17, 84).

1434-50 Wojciech pleb. w W.: 1434 tenże uwalnia Mikołaja pleb. w Stęszewie od poręczenia wobec Piotra z Bnina kaszt. gnieźn. oraz zwraca Piotrowi 4 grz. (ACC 18, 274; Now. 2, 435); 1437 tenże oraz Jan Maczek i Bodzęta Grąbiewscy otrzymują w wyniku ugody z bratem przyrodnim Mikołajem ze Zdroju [k. Grodziska] posag Femy matki Mikołaja, który ta zabrała z Grąbiewa; Grąbiewscy rezygnują w zamian z dochodzenia zwrotu jej wiana (KoścZ 11, 305v); 1440 Henryk z Niałka [Wielkiego] opiekun dzieci zm. Wyszaka z Żegrowa płaci temuż 1 grz. czynszu rocznego, drugą zaś zapłaci on, o ile będzie nadal opiekunem, lub jego następca (AE Ia 34v); 1450 tenże pleb. w W. pozywa Jakuba i Michała z Grobi o zwrot 1 1/2 grz. Dobiesławowi i Wielguszowi kmieciom, którzy siedzą na łanie pleb. w Śniatach; Wojciech dowodzi, że dzierży [jako pleb. w W.] wspomn. łan od 20 lat, jego poprzednicy zaś od 50 lat⁸W haśle →Śniaty błędnie podaliśmy, że przedmiotem sporu było 1 1/2 ł (ACC 32 k. 29, 50).

1451-80 Zbylut pleb. w W. (Now. 2, 435): 1451 tenże oskarża Michała i Jakuba Grobskich o przywłaszczenie sobie łanu, łąki i parceli w Śniatach [→wyżej, pod 1450], które przynależą od ponad 100 lat do kościoła w W. oraz domaga się umożliwienia mu swobodnego pobierania czynszu ze spornych gruntów (ACC 33 k. 62, 65v, 69); 1453 tenże wraz Dominikiem dziedzicem w W. pozywają wspomn. Jakuba Grobskiego o łan, łąkę i parcelę w Śniatach, które ten przywłaszczył sobie po śmierci poprzedniego pleb. w W.; Jakub twierdzi, że sporne grunty nal. do niego; strony przystają, aby bp pozn. Andrzej [z Bnina] rozstrzygnął sprawę jako rozjemca (AE I 204v); 1457 tenże oskarża Andrzeja z W., że jego słudzy zabrali przemocą duchownemu konia; mieli to uczynić w zaroślach, gdzie pleb. i jego poprzednicy mieli pr. swobodnego wyrębu; ponadto Andrzej zabronił Zbylutowi uprawiać folw. plebański oraz wycinać drzewo na własne potrzeby, miał go wreszcie znieważyć, przepędzić z cmentarza, zlecić pobicie go oraz nastawać na jego życie (ACC 38 k. 56v, 57, 58, 60); 1461 tenże ma otrzymywać dożywotnio od Mikołaja z Kotusza 9 wiard. rocznie tytułem dzies. z folw. i sołectwa w Kotuszu; dziedzic ponadto płaci 1 wiard. zaległości (ACC 41, 34); 1468 tenże i Jan pleb. w Prochach, jako wykonawcy [testamentu] zm. Pawła pleb. w Wielichowie, mają otrzymać 1/2 grz. od Jakuba młynarza z Radomicka (AE II 212v).

1453 bp pozn. [Andrzej z Bnina] poleca, aby Wojc. Kędzierza witryk kościoła par. w V. odebrał od ludzi pieniądze, które im pożyczył z kasy kościoła, a następnie przekazał je pozostałym witrykom⁹Z zapiski bezpośrednio nie wynika, czy dotyczy ono naszego W. (a nie Wilkowa Niemieckiego, które również było siedzibą par.). Na W.P. wskazuje jednak to, że sprawę załatwiono w czasie pobytu bpa w pobliskim Wielichowie (AE I 204).

1480-89 Winc. Żytowiecki pleb. w W. (Now. 2, 435): 1482 tenże brat Bartosza Kociuskiego (PG 9, 163); 1482 tenże sprzedaje Sebastianowi i Mikołajowi z Żytowiecka całe sołectwo i łan w Żytowiecku za 42 grz. (PG 9, 163v); 1515 tenże wspomn. jako były pleb. w W. →niżej.

1491-1505 Jan Sławiński ze Sławna pleb. w W. (Now. 2, 435; J. Nowacki, Zapiski historyczne z lat 1410-1530 [z ksiąg Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu], SŹ 3, 1958, s. 174); 1515 tenże archid. pszcz. zeznaje w procesie pleb. w W. z Janem Karśnickim [o sprawie →niżej] m.in., że jeszcze 9 lat temu był pleb. w W., a pełnił tę funkcję przez 10 lat (DepTest. V 21); 1515 tenże wspomn. jako były pleb. w W. →niżej.

1505-06 Jan Rogowski pleb. w W. (Now. 2, 435).

1506-14 Marcin Gorzycki pleb. w W. (Now. 2, 435); 1510 tenże płaci karę synodalną 3 grz. za utrzymywanie konkubiny (ACC 87 k. 51v, 97v); 1514 tenże →niżej; 1515 tenże wspomn. jako były pleb. w W. →niżej.

1510 par. W.P. w dek. Kościan [formularz niewypełniony] (LBP 127).

1514 bp pozn. [Jan Lubrański] instytuuje na kościół w V.P. wakujący po rezygnacji Marcina Gorzyckiego kapłana Jana Bielawskiego prezentowanego przez Mik. Ossowskiego (AE V 118).

1514-23 Jan Bielawski pleb. w W. (Now. 2, 435): 1515 tenże pozywa Jana Karśnickiego o 1 grz. czynszu; w sprawie zeznają Mik. Szczytnicki, Jan Sławiński archid. pszcz. i były pleb. w W., Andrzej Bieganowski oraz Wojc. Ossowski; twierdzą oni, że przed laty zm. Grzegorz Grobski zapisał na łanie w Śniatach, na którym później lokowano sołectwo, 1 grz. czynszu rocznego na rzecz kościoła w W.; czynsz ten następnie został przeniesiony przez ojca pozwanego Jana, Dobrogosta Karśnickiego, na jego dobra w Karśnicach; Dobrogost i Jan Karśniccy płacili ten czynsz Winc. Żytowieckiemu i Janowi Sławińskiemu byłym pleb. w W., o czym świadkowie wiedzą od parafian i od Marcina [Gorzyckiego] byłego pleb. w W. (DepTest. V 21); 1523 tenże ze względu na „pewne występki” zobowiązuje się dokonać do dnia ś. Marcina [11 XI] zamiany kośc. par. w W.P. na inne beneficjum (ACC 98, 94).

1525 Winc. Karczewski pleb. w V. sprzedaje bratankowi dwór w Karczewie za 40 grz. (KoścZ 22, 99).

1529-39 Maciej pleb., potem były pleb. w W.: 1529 tenże i Piotr Ossowski pozwani przez Andrzeja i Tomasza Ręckich o to, że nie pozwolili im na posiadanie własn. ławki w kościele par. w V., tak jak to jest przewidziane w dawnym zwyczaju; oficjał wyrokuje, że Ossowski jako kolator ma mieć pierwszą ławkę, pozostali szlachcice [z par.] mają korzystać z dalszych ławek według wspomn. zwyczaju, gdyby zaś któraś z rozrodzonych rodzin (multiplicata familia) potrzebowała nowej ławki, powinna się zwrócić do kolatora i plebana; kolator i jego następcy mają prawo do swobodnego pochówku w kościele, w miejscu, które im się podoba, pozostali szlachcice muszą zaś zapłacić za pochówek (ACC 104, 40v); 1529 tenże wydzierżawia Wawrz. Wieruszowi mieszcz. kośc. dochody kościoła par. w W.P. na 2 l. za 16 grz. rocznie; pleb. jest zobowiązany zostawić dzierżawcy do użytku 6 krów, 13 macior oraz 26 gęsi (ACC 104, 41); 1535 oficjał pozn. oddala zarzuty wobec Piotra Ossowskiego [z W.] i nakazuje plebanowi zadośćuczynić Piotrowi za wszystkie obrazy; oficjał zakazuje również Maciejowi wstępować do karczem oraz czynić gwałty względem dziedzica i jego poddanych (Sent. II 455); 1539 tenże oskarża Szymona z Pczewa „intruza w tejże parafii” o to, że przed 2 l. pozbawił go kościoła par. w V. oraz dochodów z par., które Maciej ocenia na 40 grz. rocznie, na dowód czego przedstawia dok. instytucji na kościół w V. wystawiony przez bpa pozn. Jana Latalskiego [1525-36]; Szymon odpiera zarzuty i twierdzi, że został instytuowany na kościół w V. po tym, jak odebrano go Maciejowi ze względu na jego przewinienia, na dowód czego przedkłada ekstrakty z akt konsystorskich: wyrok pozbawiający Macieja beneficjum wydany 1 IV 1538 przez Jana Zbąskiego administratora diec. pozn. oraz inwestyturę na kościół w V.P. udzieloną Szymonowi przez wspomn. administratora (AE VIII k. 67, 70).

1534 Jan Kmotr altarysta w Kościanie, były wikariusz w W. →p. 3: Mieszkańcy.

1540 Jan, 1542 Stan. Waliszewski plebani w W. (Now. 2, 435).

1548 oficjał pozn. na prośbę Piotra Ossowskiego z W.P. przybywa do V., aby rozstrzygnąc spory między pleb. w W. i szlacheckimi parafianami o ławki w kościele par. w W., który został właśnie (noviter) zbudowany staraniem Piotra Ossowskiego [→p. 8]; oficjał doprowadza do ugody, wedle której pierwsza ławka ma przypaść dziedzicom W., jako kolatorom, za nimi mają siedzieć Karśniccy, dalej zaś Żegrowscy, przy ścianie przy wielkich drzwiach ma stać ławka Popowskich, obok mają siedzieć dziedzice Śniat, na skraju zaś Ręccy (ACC 118, 105v).

1548 Jan i Piotr Karśniccy prezentują Wojciecha pleb. w Czaczu na altarię Wszystkich Świętych w kościele par. Ś. Jadwigi w V. po śmierci dotychczasowego altarysty Jana ze Śmigla (ACC 117, 326v); 1548 bp pozn. [Benedykt Izdbieński] na prośbę Jana i Piotra Karśnickich kolatorów oraz Wojciecha altarysty w kościele par. Ś. Katarzyny w W.P. przenosi altarię z W.P. do kościoła par. w Śmiglu z zachowaniem jej uposażenia i obowiązków altarysty (AE IX 216).

1551 Szymon pleb. w P.V. rezygnuje z kościoła par. w V. na ręce bpa oraz kolatora Mik. Ossowskiego (ACC 118, 448).

1556 Stanisław z Bolemowa pleb. w W. suspendowany za herezję (CP 40, 35v).

1563-83 do par. W.P. nal. Żegrowo, Barklin, Popowo, Śniaty, Ręcsko, Karśnice, Kotusz i Księginki (ASK I 4 k. 207v-208v, 287-288; ASK I 5, 645v-646v; ASK I 6 k. 317v-321v, 511v-512v, 570v-571v).

1564 dzies. z 9 1/4 ł. w W. i 5 ł. w Popowie w par. W. nal. do bpa pozn. (IBP 306).

1619 kościół od ponad 30 lat znajduje się w rękach innowierców; mieszka przy nim ich minister (AV 4, 78); 1683 kościół par. w W.P. odzyskany z rąk innowierców w 1644 przez bpa pozn. Andrzeja Szołdrskiego; na pamiątkę tego wydarzenia wmurowano w ołtarz główny tablicę o rekoncyliacji; kościół murowany pod wezwaniem Ś. Jadwigi, pamiątkę konsekracji obchodzi się w pierwszą niedzielę po dniu patronki [po 15 X]; w kościele są 3 drewniane ołtarze, w głównym umieszczono obraz ze sceną koronacji NMP; w kościele są ponadto 2 murowane nagrobki [→p. 8]; w murowanej dzwonnicy są 3 dzwony oraz zepsuty zegar, który ma być naprawiony staraniem dziedzica; przy kościele prowadzony jest szpital; plebania murowana; prowadzone są metryki chrztów, małżeństw i zgonów (AV 17, 575-579).

6. 1405-06 Maciej syn Jaroty z W.: 1405 tenże kleryk toczy proces w sprawie kościoła w Brodnicy (ACC 1, 119, 129); 1406 tenże syn Jaroty, student w Krakowie (Metryka 1 nr 06/007).

1405 Wojciech kleryk z W. pozywa Wyszemira z Bucza (ACC 1, 147).

1432 Piotr z W. kleryk kwituje Małgorzatę z Księginek [k. Kościana] z zapłaty za służbę swojej zm. siostry Wojsławy (ACC 16, 267v).

8. Ok. 1891 na gruntach W. odkryto uszkodzone naczynie obtaczane w górnej części na płaskim dnie z IX-X w. (Hensel 7, 234-235).

Kościół późnogotycki z ok. 1540 (data na cegłach w elewacji południowej) [→p. 5, pod 1548], orientowany, murowany z cegły w układzie pol.; w kościele belka tęczowa z rzeźbami Chrystusa na krzyżu, Matki Bożej Bolesnej i Ś. Jana z poł. XVI w., polichromia również z poł. XVI w., z tego czasu też 2 portale; rzeźby późnogotyckie z 1 ćwierci XVI w.: NMP z Dzieciątkiem, Ś. Barbary i zapewne Ś. Katarzyny; w kościele nagrobki Mik. Ossowskiego (zm. 1575) z herbami Awstacz (Ossowskich), Jeleń, Łodzia i Kotwicz oraz jego ż. Anny Żychlińskiej (zm. 1596) z herbami Szeliga (Żychlińskich), Godziemba, Korzbok i Nałęcz; przy kościele wolnostojąca gotycka dzwonnica o cechach budowli obronnej (wcześniej wieża mieszkalna?), zapewne z II poł. XV w., murowana z cegły w układzie pol.; w murze okalającym kościół bramka z ok. poł. XVI w. (KZSz. V 10, 113-116; J. Kowalski, Gotyk wielkopolski. Architektura sakralna XIII-XVI wieku, Poznań 2010, wg indeksu).