1412 or. Swanczino (PZ 3, 203v), 1428 Swancyno (PZ 10, 28v), 1428 Swacyno (PZ 10, 113), 1428 Swyacyno, Swyancyno (PZ 10, 137v-138), 1430 Swyacino (PZ 11, 73), 1435 Szwanczyno (PG 1, 87), 1445 Swyanczino (PG 2, 125), 1465 Swanczini (PZ 18, 138), 1466 Swaczyno (PG 7, 439), Swenczyno (PG 6, 13), 1475 Swyaczyna (PG 9, 23), Szwyanczino (KoścG 2, 20), 1485 Maius et Minus Szwyaczyno (PG 10, 22v-23), 1485 Swyanczyno (PG 10, 33), 1486 Swyaczino (PG 10, 56), 1510 Szvyączyno (LBP 67), 1515 Swyaczyno (PG 15, 44-44v), 1518 Swiaczyno (PG 69, 187), 1525 Swiączyno (PG 16, 85v), 1528 Swyeczyno (PG 16, 239), 1529 Swyenczyno (PG 16, 314v), 1531 Swyąnczyno (CP 111, 120), 1563 Szwienczino (ASK I 5, 239v), 1574 Swięczino (PG 21, 480), 1579 Swieczin (PG 115, 427v), 5,5 km na NE od Swarzędza, obecnie Święcinek.

1. 1445 n. pow. pozn. (PG 2, 125); 1510 n. par. Uzarzewo (LBP 67).

2. 1516, 1527 granice S. z Sarbinowem, 1531 oznaczenia granic niszczone przez zwierzęta rządcy (factor) [z Sarbinowa] (CP 111 k. 76v, 111, 121v); 1531 granice S. z Gotartowem (CP 111, 120); 1579 narożniki wsi Biskupice, Jankowo i S. leżą na górze za spuszczonym stawem (lacus), niedaleko mł. Jankowskiego (PG 115, 427v).

3. Własn. szlach. 1412-34 działy rodzinne i spory spadkobierców Sędziwoja z Uzarzewa¹O pokrewieństwie i powinowactwie wymienionych członków rodziny →Ludomy, →Rozwarowo i →Gryżyna – Kat. [Ludomskiej] Zwanowskiej [córki Sędziwoja, ż. Dobrogosta Ludomskiego, a następnie Marcina Zwanowskiego], Święchny Gryżyńskiej [córki Sędziwoja, wd. po Janie Gryżyńskim], Dobrogosta [młodszego] z Ludom [syna Dobrogosta i Kat. Ludomskich], Dobroszki ż. Jana Łowęckiego oraz Doroty cysterki w Owieńskach [cc. Dobrogosta i Kat. Ludomskich], Dziersława z Rozwarowa [prawdop. męża nieznanej z imienia córki Dobrogosta i Kat. Ludomskich], Małgorzaty i Katarzyny [cc. Mściszka z Ludom, bratanic Dobrogosta młodszego z Ludom], Bieniaka, Piotra, Pawła i Katarzyny [Rozwarowskich, dzieci Dziersława z Rozwarowa i nieznanej córki Dobrogosta i Kat. Ludomskich]: 1412 te Kat. [Ludomska] ze Zwanowa i Święchna [Gryżyńska] otrzymują w działach rodzinnych Uzarzewo i S. z Rajskiem [→Uwaga] (PZ 3, 203v; wg Ciepluchy 159, Święchna trzymała te dobra do 1434); 1414 tenże Dziersław z Rozwarowa w sporze z Kat. Zwanowską, która dowodzi, że nie zgodziła się (zmowila) dać temuż Dziersławowi swej ojcowizny [tj. wsi Uzarzewo i S.] (WR 1 nr 698); 1428 te Małgorzata i Katarzyna [cc. Mściszka] toczą proces ze stryjem Dobrogostem z Ludom o należne im części dóbr Ludomy, Uzarzewo i S. oraz o inne dobra, które mogłyby mieć u swego stryja (PZ 10 k. 8v, 25v, 38, 38v, 85, 92, 112v, 113); 1428 taż Katarzyna [c. Mściszka] toczy proces z Dobrogostem z Ludom [swoim stryjem] o 35 grz. oraz o 100 grz. długu, w związku z czym powinna zapisać temuż Dobrogostowi 100 kóp gr na swoich dobrach zastawnych w Ludomach (PZ 10, 28v); 1428 tenże Dziersław z Rozwarowa, zastępując swoich ss. Bieniaka, Piotra i Pawła, toczy proces z Dobroszką ż. Jana Łowęckiego i Dorotą mniszką w Owieńskach, pozwanymi z dóbr po matce [Kat. Ludomskiej] w Uzarzewie i S. (PZ 10, 69v-70); 1428 taż Małgorzata otrzymuje od [swojego stryja] Dobrogosta 1/2 Tomiszewa [pow. kcyn., obecnie Toniszewo] z ziarnem siewnym, 4 wołami, 50 owcami i 13 barciami, a w zamian za to zrzeka się praw do wsi Ludomy, Uzarzewo i S. (PZ 10, 116); 1428 tenże Dziersław w imieniu swoich synów odstępuje Dobrogostowi z Ludom zgodnie z dok. rezygnacyjnym starosty gen. Wlkp. 1/3 Uzarzewa i S., a Dobrogost zapisuje mu 30 grz. na 1/2 S.; Dobrogost odstępuje Bieniakowi, Piotrowi i Pawłowi ss. Dziersława należną im po matce 1/4 połowy S. i Uzarzewa, licząc bez 1/3 tych wsi (PZ 10 k. 134, 137v-138); 1430 tenże Dziersław z Rozwarowa wwiązany w Uzarzewo i 1/2 S. na sumę 30 grz., którą to 1/2 S. wykupił od Święchny Gryżyńskiej, a [wcześniej] matka Dobrogosta Ludomskiego [Kat. Zwanowska] je zastawiła [komu?] (PZ 11, 73); 1434 Święchna z S. i Uzarzewa toczy proces z Peregrynem i jego braćmi niedzielnymi [prawdop. swoimi krewnymi] z Brodów²O relacjach rodzinnych pomiędzy Katarzyną i Święchną cc. Sędziwoja Uzarzewskiego a dziedzicami z Brodów może świadczyć zapiska z 1412, dotycząca działów rodzinnych po śmierci Sędziwoja (PZ 3, 203v: dokładniej →Ludomy, przyp. 5), w której występuje Zbychna z Brodów, później ż. Winc. Choryńskiego, syna Wincentego. We wcześniejszych hasłach uznaliśmy ją za kolejną córkę Sędziwoja, podobnie jak Bieniaszkę ż. Mik. Lubiatowskiego i Annę ż. Jana Pasikonia z Włościejewek, chociaż – poza dość niepewną informacją u Ciepluchy 159 – brak potwierdzenia takich relacji. Poza Katarzyną i Święchną jedyną pewną córką Sędziwoja była Wichna ż. Wawrz. Będlewskiego z Łodzi, który był stryjem Winc. Choryńskiego, męża Zbychny (PZ 12, 158v).

1435-46 Andrzej i Wojsław z Gryżyny, bracia [ss. Jana z Gryżyny i Święchny z Uzarzewa]: 1435 tenże Andrzej kupuje od Dobroszki z Łowęcina cz. w Uzarzewie i S. za 200 grz. (PG 1, 87; wg Ciepluchy 160, spłata zobowiązania przez Andrzeja nastąpiła w 1455); 1443 na rzecz tychże Dobrogost Ludomski i Dobroszka Łowęcka oraz Bieniak Rozwarowski w imieniu swoim i swych braci zrzekają się przed sądem pr. bliższości do wsi Uzarzewo i S., jakie im przysługuje po śmierci Doroty [cysterki] z Owieńsk [szerzej o sporach o spadek po Uzarzewskich →Ludomy, p. 3, szczególnie przyp. 5] (PZ 14, 176); 1445 tenże Andrzej zapisuje po 400 grz. posagu i wiana ż. Annie [c. Mościca ze Stęszewa] na cz. swych dóbr, w tym m. in. na S. [dokładniej →Gryżyna, p. 3H] (PG 2, 125); 1446 tymże, jako swoim wujom, panny Katarzyna i Jadwiga, cc. Czesława z Wilczyna [pow. gnieźn.], sprzedają części swych dóbr po matce we wsiach Uzarzewo, S. i Rajsko za 200 grz. (PG 2, 157).

1465 Piotr z [Opalenicy], Uzarzewa, Michorzewa i S. kaszt. sant. toczy proces z Burchardem z Wysoczki [k. Buku] (PZ 18, 138); 1465 [kap. kat. pozn.] deleguje kanoników do przeprowadzenia oględzin Uzarzewa i S. tegoż pana [Piotra z Opalenicy kaszt.] sant., który chce je zamienić na bpią wieś Zemsko w kluczu buk. [transakcja nie doszła do skutku] (CP 30, 50v).

1466 Andrzej [Włoszakowski] syn Andrzeja z Włoszakowic daje swojej żonie Małgorzacie całe swoje części, które ma w Łęce Małej i Wielkiej oraz całe wsie Uzarzewo i S. (PG 6, 13).

1466-85 Małgorzata [c. Borka Gryżyńskiego, brata Andrzeja i Wojsława z Gryżyny], ż. Piotra z Opalenicy kaszt. sant., następnie ż. Piotra Chociszewskiego, matka Piotra i Mikołaja z Opalenicy: 1466 taż w działach z braćmi stryj. Janem, Maciejem i Andrzejem [ss. Andrzeja Gryżyńskiego z Włoszakowic] otrzymuje Lubosz, Spytkówki, Uzarzewo i S. oraz części Łęki Małej i Wielkiej wraz z młynami wodnymi (PG 7, 439; szerszej o tych działach →Gryżyna, p. 3H); 1475 taż wd. po Piotrze Opalińskim sprzedaje Uzarzewo i S. →niżej: Jan Rozdrażewski; 1483 taż →niżej; 1485 taż Małg. Włoszakowska ż. Piotra Chociszewskiego odstępuje swoim synom Piotrowi i Mikołajowi z Opalenicy i Włoszakowic dobra Mokre Dokowo, Ptaszkowo, Łęka Mała i Wielka, Uzarzewo Małe i Wielkie, S. Wielkie i Małe³Chociaż źródło wyszczególnia S. Maius i S. Minus, wydaje się, że jest to pomyłka. Żadne inne źródło nie potwierdza istnienia dwóch osad S., najprawdopodobniej więc pisarz, po odnotowaniu Wielkiej i Małej Łęki, a następnie Wielkiego i Małego Uzarzewa, niejako z rozpędu dokonał tego samego zabiegu w stosunku do S, Lubosz, Spytkówki i młyn Drożyński, zaś Piotr i Mikołaj oddają jej te dobra w dożywocie (PG 10, 22v-23).

1475-86 Piotr chorąży pozn. [potem kaszt. lądz., zm. 1507] i Mikołaj z Opalenicy, ss. Piotra kaszt. sant. i Małgorzaty: 1475 ciż skwitowani przez [siostrę] Barbarę Poniecką z dóbr po ojcu i matce we Włoszakowicach, Bukowcu, Brennie, Miastku, Uzarzewie i S. oraz Łęce Wielkiej i Małej (KoścG 2, 20); 1483 ciż odstępują [matce] Małg. Włoszakowskiej 1/3 dóbr, w tym Uzarzewo i S., które rezygnowała swojemu mężowi zm. Piotrowi Opalińskiemu; Małgorzata w zamian kasuje swoją oprawę (PG 9, 176); 1485 ciż →wyżej; 1486 ciż sprzedają z zastrz. pr. wykupu Wojc. Potulickiemu [mężowi ich siostry Katarzyny] całe Uzarzewo i S. za 1040 grz. (PG 10, 53).

1475-86 Jan Rozdrażewski: 1475 tenże kupuje z zastrz. pr. wykupu od Małgorzaty wd. po Piotrze Opalińskim całe Uzarzewo i S. za 800 fl., a następnie zapisuje ż. Elżbiecie po 1250 fl. posagu i wiana na 1/2 tych dóbr (PG 9, 23); 1484 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Mac. Wargowskiemu S. i sumy zapisane na Uzarzewie za 100 fl. (PG 9, 187); 1485 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Janowi ze Skórzewa Uzarzewo i S., które ma zastawione przez Małg. Włoszakowską, za 400 fl. (PG 10, 33); 1486 tenże zapisuje ż. Elżbiecie po 1000 fl. posagu i wiana m. in. na 1/2 Uzarzewa i S. (PG 10, 56).

1486 Wojc. Potulicki →wyżej.

1515 Piotr Potulicki z Chodzieży daje w dożywocie swojej matce Kat. Potulickiej wd. po Wojciechu dobra Uchorowo, Szymankowo, Uzarzewo i S. (PG 15, 44-44v); 1515 tenże Piotr zapisuje swej ż. Barbarze, c. zm. Ambrożego Pampowskiego, po 2600 fl. posagu i wiana na 1/2 dóbr, które ma z działów z bratem Mikołajem, m. in. na częściach Chodzieży oraz na Uzarzewie i S. (PG 15, 44v); 1518 wd. po tymże Barbara kwituje wspomn. Mik. Potulickiego z zapłaty 2600 fl. posagu i wiana, zapisanych jej m. in. na częściach wsi Uzarzewo i S. (PG 69, 187).

1515 Kat. Potulicka wd. po Wojc. Potulickim [siostra Piotra i Mik. Opalińskich] →wyżej: Piotr; 1528 taż Katarzyna daje swojemu synowi Mik. Potulickiemu z Chodzieży całe Uzarzewo i S. (PG 16, 239); 1528 Mik. Potulicki z Chodzieży daje Andrzejowi Łosińskiemu [z Łosińca w pow. gnieźn.] całe wsie Uzarzewo i S., a w zamian otrzymuje cz. wsi Strzelce i Słomki [k. Chodzieży] oraz 500 fl. (PG 16, 240v); 1528 Andrzej Łosiński daje Januszowi Latalskiemu kaszt. lądz. i star. inowrocł. Uzarzewo i S., a w zamian otrzymuje Stawiany w pow. gnieźn. (PG 16, 240v-241; PG 74, 200v-201); 1529 Janusz Latalski kaszt. gnieźn. sprzedaje z zastrz. pr. wykupu kapitule kat. pozn. Uzarzewo i S. w pow. pozn. oraz Dębnicę w pow. gnieźn. za 900 grz., a następnie bierze te dobra w dzierżawę na 3 lata za 30 grz. rocznie (PG 16, 314v; PG 74, 544v-545); 1534, 1537 przedłużenie dzierżawy na dalsze 3 lata za 30 grz. rocznie (PG 77, 799v-801; PG 79, 85-85v); 1540, 1543 przedłużenie dzierżawy na dalsze 2 lata za 35 grz. rocznie (PG 82, 477-478; PG 85, 9v-10v); 1574 Anna Jaruchowska [najprawdop. z Jarochowa w pow. łęcz.] ż. Andrzeja Objezierskiego kasuje swoją oprawę na wsiach Uzarzewo i S. (TD); 1574 Andrzej Objezierski sprzedaje Krzysztofowi Iwieńskiemu z Tomic [synowi Jana Iwieńskiego, podkom. kal. i Barbary Potulickiej]⁴Filiację Krzysztofa Iwieńskiego ukazuje zapis długu na wsi Załuskowo dokonany przez Barbarę i Krzysztofa dla dziek. gnieźn. Jana Korzboka Witkowskiego z 1549 (GG 26, 272v). Zdaniem S. Leitgebera (Potuliccy, Londyn 1990, s. 39) Barbara musiała być siostrą Mikołaja Potulickiego z Chodzieży (na co wskazuje cytowana przezeń zapiska z 1525, dot. sprzedaży przez Mikołaja pewnych dóbr jego szwagrowi, Janowi z Tomic Iwieńskiemu), chociaż autor ten wprost nie wymienił jej pośród rodzeństwa Mikołaja całe Uzarzewo i S. za 10000 zł (PG 21, 480); 1580 Krzysztof Iwieński →niżej.

1525 Sebastian kustosz kat. pozn., Łukasz i Mac. Opalińscy [ss. Piotra kaszt. lądz.] dają swojemu bratu rodz. Piotrowi Opalińskiemu z Włoszakowic wsie Uzarzewo i S.⁵W haśle →Opalenica – dobra, p. 3D, podaliśmy, że to Jan Opaliński kan. i kustosz kat. pozn., potem świecki, sprzedał swemu bratu stryj. Piotrowi z Włoszakowic i jego ż. Jadwidze swą cz. Uzarzewa i Ś. Cytowanej tam zapiski jednak w księdze nie odnaleziono (PG 16, 85v).

1508 pobór od 5 półł. (ASK I 3, 23); 1509 pobór od 4 półł., 1 ł. soł. (ASK I 3, 65v); 1510 pobór od 4 półł. (ASK I 3, 267v); 1510 w S. w par. Uzarzewo jest 5 kmieci os. na półł.; 7 [ł.?] opust. →p. 5; 1563 pobór od 2 ł. (ASK I 5, 239v); 1577 płatnik poboru Krzysztof Iwieński (ASK I 5, 726); 1580 pobór od 2 ł. i młyna dor. o 1 kole; płatnik poboru Krzysztof Iwieński (ŹD 41; ASK I 6, 159v).

1443 Wojc. Wąż, Szymon, Mac. Wójt i Przybysław kmiecie z S. kupują od Jana [z Niewiesza] dziekana włocł. 2 stogi (acervi) pszenicy za 4 grz.; przedstawiciel Jana twierdzi, że umowę zawarto na 4 1/2 grz.⁶Nie mamy pewności, czy ta zapiska odnosi się do Ś., czy do którejś z miejscowości o podobnie brzmiącej nazwie (→Świączyn k. Książa, →Świączyno k. Otorowa) (CP 29, 16v).

4. 1425 Piotr sołtys w S. oraz Mikołaj młynarz w Uzarzewie toczą proces z Wojciechem wikariuszem w Uzarzewie o kupione od niego zboże z mesznego z Biskupic [k. Uzarzewa]; wikariusz domaga się zapłaty 2 grz., a oni odpierają, że nie dostali jeszcze całego zboża i brak ciągle 3 miar owsa; rozjemcy wyrokują, że pleban [w Uzarzewie?] ma dać 3 miary owsa i 10 korców żyta, a Piotr i Mikołaj mają zapłacić 3 wiard. pod karą umowną 1 kamienia wosku dla kat. pozn. (ACC 8 k. 149, 157).

5. 1510 w S. w par. Uzarzewo jest 5 kmieci os. na półł., 7 [ł.?] opust.; kmiecie płacą po 2 korce pszenicy i owsa; [pleban ma] dziesięcinę z folw. oraz 1 grz. z domu Jaśka, której jednak nie pobiera, gdyż dom jest opuszczony (LBP 67).

Uwaga: Dwukrotnie (1412 i 1446) w zapiskach dotyczących Ś. padła nazwa bliżej nieokreślonej osady Rajsko. Z późniejszych (od XVI w.) zapisek dowiadujemy się o istnieniu w Rajsku kościoła Ś. Katarzyny, nazwanego w 1658 filialnym w stosunku do kościoła par. w Uzarzewie (AV 11, 1v), a w 1777 kaplicą (oratorium seu capella; AV 31, 51v). Na mapie Perthéesa kościół Ś. Katarzyny zaznaczony został w niewielkiej odległości na W od kościoła w Uzarzewie. Takie umiejscowienie świątyni zdają się potwierdzać przekazy z 1527 (ecclesia sanctae Catherinae ante Urzazowo: ACC 102, 141) i 1611 (ecc. sanctae Catherinae in Raisko in fundo Urzazowiensi: AE XXI 286-288). Najprawdop. więc kościół Ś. Katarzyny stanowi ślad po dawnej, odrębnej osadzie Rajsko, która później została wchłonięta przez →Uzarzewo.