KURÓW

(1308 Curow, 1357 de Curowa) 8 km na NW od Nowego Sącza.

1. 1530, 1581 pow. sądec. (RP k. 40; ŹD s. 135); 1470-80, 1596 par. Wielogłowy (DLb. 1 s. 548; WR k. 32).

2. 1308 zamek → p. 3; 1394 rada m. Krakowa posiada umowę z bpem. krak. w sprawie przewozu k. brodu [przez rz. Dunajec] w K. (KRK 2 s. 113); 1447 Mikołaj z Marcinkowic procesuje się z bpem krak. Zbigniewem o granice między Marcinkowicami i Kurzydłami a K. (ZCz. 3 s. 280, 289); 1470-80 rz. Dunajec → p. 3; 1570 karczma na lewym brzegu Dunajca należy do K. położonego na pr. brzegu tej rzeki. Przez K. biegnie droga z Krakowa na Spisz (LDK s. 34-5); 1597 → Dąbrowa par. Wielogłowy.

3. [ok. 1303-4] bp krak. Jan Muskata jako star. krak. z ramienia króla czeskiego Wacława buduje zamek K.; 1308 tenże bp oskarżony m. in. o to, że jego ludzie zbudowali zamek w K. Czynili oni wiele złego w ziemi sand. [= sądec.]. Łapali i męczyli ludzi, z których niejeden zmarł w więzieniu (MV 3 s. 88, 90-2; → Uw.); 1357 uczc. Piotr z K. zasadźcą wsi Paszyn (Mp. 1, 276); 1394 → p. 2; 1443 w sporze bpa krak. Zbigniewa z Marcinem Zawiszycem z Rożnowa komisarze król. wyrokują, że ma on zwrócić poddanym bpa m. in. z K. i Woli Kurowskiej zabrane w tym roku bydło (SP 2, 3151); 1470-80 K. nad nurtem Dunajca, (ad fluenta fluvii Dunayecz), własn. bpa krak., 22 1/2 ł. kmiec. i karczma z rolami, nie ma zagród, folwarku, sołectwa i młyna (DLb. 1 s. 548); 1529 czynsz w K., łącznie z karczmą i przewozem [na Dunajcu] wart. 14 grz. bpowi krak. (LR s. 46); 1530, 1536 pobór z 4 3/4 ł., 1 karczmy dziedz., 1 karczmy dorocznej i od 1 komor. (RP k. 40; RP).

5. 1448 bp krak. eryguje kol. sądec., której dziekanię uposaża dzies. snop. ze swej wsi K. (ZDK 2, 526; DLb. 1 s. 571); 1470-80 dzies. snop. i kon. z łanów kmiec. i karczmy wart. do 26 grz. dziekanii w kol. sądec. (DLb. 1 s. 548); 1529 dzies. z K. wart. 15 grz. ww. dziekanii (LR s. 282).

8. Pozostałości drewniano-ziemnego grodu użytkowanego od końca XIII do początku XIV w. (A. Żaki, Nowo odkryte grodzisko w Kurowie pow. Nowy Sącz, AAC 6/1-2, 1964, s. 41-7; Informator 1967, s. 339-40; K. Dziwik, Gródek biskupa Jana Muskaty w Kurowie nad Dunajcem, Rocznik Sądecki, 12, 1971, s. 79-89; S. Kołodziejski, Uwagi o średniowiecznym budownictwie obronnym biskupów krakowskich, Teki Krakowskie, 3, 1996, s. 142-3).

Uw. Zamek został zbudowany na górze w K., którą w r. 1597 zw. Grodziskiem → Dąbrowa par. Wielogłowy. Później górę tę zw. Kurowską lub Zamczyskiem (a także górą Zamkową). Nieuzasadniona jest lokalizacja zamku w ziemi sand. i ewentualnie w ziemi lub. (SHGL s. 121), co wykazał już całkiem przekonywająco K. Dziwik, Gródek. W zeznaniu tylko jednego ze świadków w procesie bpa Muskaty, Włościbora kan. kol. Ś. Floriana na Kleparzu, znalazła się wiadomość o przedsiębraniu wypraw z zamku K. i czynieniu wiele złego w ziemi sand. (in terra Sandomiriensi). Wg K. Dziwika pisarz lub wydawca popełnił błąd, gdyż w tym wypadku nie mogło chodzić o ziemię sand., ale sądec, i w odpowiednim zdaniu winno być: in terra Sandecensi, a nie Sandomiriensi. W ziemi sądec. leży wieś K. należąca do bpów krak., a informacje o zamku K. znalazły się tylko w zeznaniach świadków krakowskich, nie było ich natomiast w zeznaniach złożonych w r. 1306 przez świadków sandomierskich, którzy informowali o gwałtach w tej ziemi. Trudno nie przyznać racji K. Dziwikowi, gdyż po zbudowaniu zamku w K., dziwne byłoby oszczędzanie przez ludzi Muskaty ziemi krak., a podejmowanie dalekich wypraw do ziemi sand. Za powyższą poprawką przemawia również to, że wikary kat. krak. zwracał uwagę na zniesławienie przez owych ludzi córki wójta z Sącza, a zatem zło zostało wyrządzone w ziemi sądec.