JODŁÓWKA

(1350 libertas Iodlowka, 1392 Yodlowka, 1398 Jodlowka, 1412 Iodlowca, 1426 Jodlowcza, 1439 Iedlowka, 1505 Gyodlowka, 1517 Jodlowa, 1570 Iodlowniki) 4 km na NE od Bochni.

1. 1530, 1581 pow. szczyrz. (RP k. 35; ŹD s. 58); 1350, 1470-80, 1529 par. Rzezawa (Mp. 1, 231; DLb. 1 s. 118-9; 2 s. 176-7; LR s. 147 - meszne).

2. 1440, 1448 Karczma Jodłowska (Jodlowska, Jodlowszka), → Jasieńska Karczma; 1453 Karczma Jasień, 1454 Karczma Koniec Jasieńska, → Jasieńska Karczma; 1470-80, 1529 jedna z karczem sołeckich w J. ma role przed [wsią] Jasień (DLb. 1 s. 118-9; 2 s. 176-7; LR s. 147); 1570 między Łazami, D. i Rzezawą biegnie droga z Krakowa na Ruś przez Bochnię, Brzesko, Wojnicz (LDK s. 54).

3. Własn. król. w stwie krzeczowskim. 1350 → p. 5; 1439 Władysław Warn. zapisuje Klemensowi Wątróbce ze Strzelec kasztelanowi sand. 1460 grz. na wsi król. Krzeczów w ziemi i pow. krak. i przynależnych do Krzeczowa wsiach: Rzezawa, I., Dąbrówka (par. Cerekiew), Borek i na połowie wsi Ostrowy (Mp. 4, 1354); 1448-59 Stan. Wątróbka z J. (ZCz. 4 s. 18; GK 15 s. 45; 14 s. 247); 1458 br. Jan i Stan. Wątróbkowie ze Strzelec oświadczają, że pobrali od Wynka Kezingera mieszcz. krak. 1400 grz., za które dali Wynkowi wwiązanie na 14 lat do dóbr: Krzeczów, Rzezawa, J., Borek, Dąbrówka i Ostrów aż do spłacenia całej sumy, w ratach po 100 grz. każdego roku, pod warunkiem jednak, iż jeśli któregoś roku będzie wyprawa wojenna, wówczas pieniądze zbierane przez Wynka z tychże wsi mają być obrócone na subsydium [pomoc] na wyprawę, a jeśli król w międzyczasie dobra te wykupi, wówczas resztę sumy, jaka pozostanie po wykupie dóbr przez króla, spłacą Wynkowi bracia (GK 15 s. 45); 1459 → p. 4; 1461 → p. 4; 1470-80 J. własn. król. We wsi 24 1/2 ł. kmiec., sołectwo z 3 łanami i 2 karczmami, z których jedna ma role przed wsią Jasień, druga nie ma ról (DLb. 1 s. 118-9; 2 s. 176-7); 1493 sąd gajony we wsi król. J., → Borek [par. Rzezawa], Stan. Kołodziej (Kolodzye) kmieć z J. (Teut. 6 s. 106); 1494 Stan. Wątróbka ze Strzelec s. zm. Stanisława przysięga w sprawie przeciw Janowi Święcińskiemu (Svyączensky), że jego ojciec posiadał sołectwo w J. od czasu wojny pruskiej [1454-66] na podstawie przyw. króla Kazimierza Jag. (ZK 153 s. 74); 1503 Aleksander Jag. zezwala Jakubowi z Szydłowca [woj. sand. pow. rad.] star. łęczyckiemu i podskarbiemu Królestwa wykupić z rąk br. rodz. Jana i Piotra Gniadych dobra król.: Krzeczow, Rzezawa, J., Borek, Dąbrówka, Bieńkowice i połowę wsi Ostrów (MS 3, 742); 1504 w sporze Doroty i Mikołaja z Rupniowa z dzierżawcami dóbr król. Krzeczow są wymienione wchodzące w skład tych dóbr wsie: Krzeczow, Rzezawa, J., Borek, Dąbrówka, Ostrów i Bieńkowice (ZK 154 s. 76-7); 1520 wieś król. J. w ziemi krak., → p. 4; 1525 Zygmunt Stary przekazuje w tenutę Sewerynowi Bonerowi star. biec. i burgr. krak. żupy krak. i dobra Krzeczow z przynależnymi wsiami, m.in. z J. (MS 4, 14281); 1530 w J. pobór z 20 1/2 łana, 1 karczmy dorocznej, 1 karczmy dziedz. i 2 komorników (RP k. 35); 1547 Zygmunt Stary przekazuje w dożywocie królowej Bonie wsie król.: Krzeczow, Przeborów, Rzezawa, J., Borek, Ostrów, Dąbrówka, Łęki [par. Szczepanów] i Bieńkowice (MS 4, 22827, 22842); 1564 J. w stwie krzeczowskim. Wieś płaci wojenne, oprawne, stacyjne, obiedne; 52 kmieci na 25 łanach i 3 1/2 kwarty roli, którzy uprawiają też puste role w borze, karczmarz (LK 1 s. 68-9).

4. 1350 libertas Rzezawa cum libertatibus I. i → Borek lokowane na polecenie króla Kazimierza W. w wielkim lesie i na bagnach, → p. 5 (Mp. 1, 231); 1392 Jan kapelan królowej pleb. w Będzinie uzyskuje prawnie na Dzietrzychu [Teodoryku] sołtysie z Jasienia sołectwo w Y. (KSN 128); Jan Biały przedstawia sądowi 12 grz., które winien zapłacić Teodorykowi sołtysowi z Jasienia za sołectwo w Y. (KSN 148); 1398 Mikołaj z J. (SP 8 uw. 250/8)1B. Kumor (Prepozytura tarnowska, ABMK, 12, 1966, s. 229) umieścił wiadomość o Mikołaju z Jodłówki z 1398 r. pod Jodłówką parafialną w pow. pilzn. w woj. sand., uznając iż jest to najstarsza wiadomość o tej miejscowości. Tymczasem informacja powyższa pochodzi z ksiąg sądu ziemskiego krak., a nie sand., istnieje więc bardzo małe prawdopodobieństwo, iż dotyczy Jodłówki pilzneńskiej. Wieś ta według ustaleń S. Mateszewa i F. Sikory zwana była pierwotnie Pielczową Wolą i dopiero w XV w. przylgnęła do niej nazwa Jodłówką. Gdyby więc ów Mikołaj rzeczywiście pochodził z tej wsi pisałby się raczej z Pielczowej Woli, a nie Jodłówki (S. Mateszew, F. Sikora, Osadnictwo i stosunki własnościowe w rejonie tarnowskim, [w:] Tarnów. Dzieje miasta i regionu, Tarnów 1981 s. 120); 1403-19 Jan zw. Plichta sołtys z J. s. Hanczlika szwagier Pełki z Kliszowa [woj. sand., pow. sand. lub pow. chęc.] zapewne ojciec Mikołaja Plichty, w 1407 r. określony jako heres z J. (KSN 1216, 1584, 1590, 1633, 2047, 3609, 3685, 3705, 3707, 3792; GK 1 a k. 22, 24, 131 v; Mp. 4, 1131; Teut. 1a s. 67, 69, 70, 72; GK 1 nr 76); 1403 Hanczlik zw. Chlepnij [Chlebny] królowej za zgodą swego s. Plichty zastawia za 12 grz. Rafałowi dz. z Moszczenicy 3 grz. rocznego czynszu na ich karczmie w J., tak jak kiedyś posiadał Dzietrzych. Rafał będzie miał ten czynsz do czasu spłacenia 12 grz. przez Hanczlika i jego następców (KSN 1216); 1412 Paszek dz. ze Staszowa pełnomocnik (procurator) Zygmunta księcia Nowogródka występuje w sprawie między Rafałem z Moszczenicy a Janem zw. Plichtą sołtysem z I. i przysądza pół sołectwa we wsi I. Rafałowi (Mp. 4, 1131); 1415 Pełka z Kliszowa [szwagier] Plichty sołtysa z J. w imieniu tegoż Plichty zaświadcza, że ma zapłacić w wyznaczonym terminie 12 grz. Rafałowi z Moszczenicy pod gwarancją dania przez obu Rafałowi wwiązania do karczmy w J. w 16 grz. (KSN 3705); 1418 karczmarz z Jasienia należący do Plichty sołtysa z J.; Mikołaj domownik Plichty sołtysa z J. (Teut. 1a s. 69, 70); 1426-36 Mik. Plichta sołtys z J. herbu Baranie Rogi zaw. Romany, zapewne s. Jana Plichty sołtysa z J. (Teut. 1a s. 249; ZK 196 s. 140; 10 s. 143; GK 4 s. 931; 5 s. 221; SP 7/2, 707); 1426 Mikołaj [Plichta] sołtys z J. przekazuje swemu wujowi (avunculo suo) opatrznemu Piotrowi z Kliszowa na 6 lat swe sołectwo w J. za czynsz roczny 5 grz. (Teut. 1a s. 249); 1435 Piotr Plichta z J. (GK 5 s. 353); 1440 Stanisław z braćmi z J. występuje przeciwko Stanisławowi zarządcy żup bocheńskich o 30 fl. węg. zbroję wart. 15 grz., o 2 „lapcis” wart. 2 grz., hełm czyli kłobuczek wart. jednej kopy, o płaszcz z aksamitu wart. 30 grz. (SP 2, 2854); kmieć Jan zw. Dolanka karczmarz z J. [też z karczmy Jodłowskiej] (GK 7 s. 8); tenże występuje przeciwko Janowi Chłodowi z Jasienia (GK 7 s. 29).

1448-55 Jakub Podłęski [z Podłęża pow. szczyrz.] sołtys w J. mąż Barbary, ojciec Stanisława, Mikołaja i Katarzyny (ZCz. 4 s. 23; GK 11 s. 82; 12 s. 407; Teut. 3 s. 72); 1448-55 Grzegorz kmieć karczmarz z J. (ZCz. 4 s. 6; SP 2, 3402; GK 12 s. 407, 445; Teut. 3 s. 75); 1448 Jan Biel kmieć z Jasienia w sprawie z Grzegorzem karczmarzem z Karczmy Jodłowskiej (ZCz. 4 s. 6); 1451-56 Barbara sołtyska z J. ż. Jakuba Podleskiego sołtysa z J., matka Stanisława, Mikołaja i Katarzyny (Teut. 3 s. 17, 75, 81); 1451-56 Stanisław sołtys z J. s. Jakuba Podleskiego (Teut. 3 s. 17, 72, 81); 1451 Barbara z J. wraz ze swym s. Stanisławem dziedzice [!] z J. zastawiają za 65 grz. Dominikowi z Jasienia swe sołectwo w J. (Teut. 3 s. 17); 1453 Grzegorz kmieć z karczmy Jasień w sprawie z Jakubem Podłęskim (GK 12 s. 407); 1459 król powierza staroście [krak.] sprawę przeciwko Piotrowi sołtysowi z J., który nie stawił się na wyprawę wojenną przeciwko Krzyżakom (ad allegandum quare bello Prutenico) z zaleceniem, aby pan tegoż sołtysa Stan. Wątróbka ze Strzelec dał innej osobie wwiązanie do sołectwa w J. (GK 14 s. 247); 1461 br. nie podzieleni Jan i Stan. Wątróbkowie dz. ze Strzelec za dług 60 grz. u Pawła Otłuczonego „de Krzeczeszky” dają mu wwiązanie w sołectwo w J. (GK 15 s. 439-40); 1470-80 w J. sołectwo z 3 łanami i 2 karczmami, z których jedna ma role przed Jasieniem, druga ich nie ma (DLb. 1 s. 118-9; 2 s. 176-7); 1494-1505 Jan Święciński ze Święcina [wieś nie zidentyfikowana] sołtys w J. (ZK 153 s. 74; Teut. 6 s. 154, 282, 335); 1494 + p. 3 (ZK 153 s. 74); 1502 Jan Święciński jest winien Dytrykowi Lubomirskiemu 40 grz., za które zapisuje mu sołectwo w J. (Teut. 6 s. 282); 1505 Jan Święciński ze Święcina (Szwyanczyn) oświadcza, że otrzymał od szl. Andrzeja Barczkowskiego z Wrzępi (Rzampya) 90 grz. za sołectwo we wsi G. sprzedane z prawem odkupu na 6 lat (Teut. 6 s. 335); 1507 br. Jakub i Jan i ich siostry Zofia i Barbara zw. Gładyszowie dziedzice z Kowalów zeznają, że zostali zaspokojeni z dóbr Wrzępia i J. przez ich ciotki Dorotę ż. Jana Jaworskiego i Annę ż. Mik. Tabaszowskiego jako spadku po Andrzeju Barczkowskim ich wuju (avunculum eorum) (ZK 203 s. 410-11); 1509 Zygmunt Stary zatwierdza Kaspra Podleskiego plebana w Niedźwiedziu na sołectwie w J. (MS 4, 9111); siostry rodz. Dorota Jaworska i Anna Tabaszowska z Wrzępi (de Rzampya) zeznają, Dorota przez swego męża, a Anna przez wybranego w tym celu Jana Jaworskiego, że Mik. Podłęski (Podlaski) i jego siostra rodz. Katarzyna z Podłęża dziedzice sołectwa w J. zaspokoili pretensje sióstr za 90 grz. uwalniając wspomniane sołectwo w J., które Jakub z ż. Barbarą ich rodzice zastawili (Teut. 6 s. 428); Mik. Podłęski (Podlasky) i jego siostra Katarzyna Podleska wd. po Stanisławie z Krzeczowa dziedzice sołectwa w J. odstępują całe swe sołectwo w J. br. nie podzielonym Kasprowi notariuszowi Mik. Jordana z Zakliczyna i Stanisławowi synom Katarzyny Podleskiej (Teut. 6 s. 434); 1517 Zygmunt Stary zezwala Kasprowi dziekanowi kolegiaty WW. Świętych i jego bratu Stanisławowi z Podłęża (de Podlancze) zastawić sołectwo w J. (MS 4, 11268); 1520 Zygmunt Stary zapewnia Stan. Podleskiego sołtysa wsi król. J. w ziemi krak., że nikt nie otrzyma zezwolenia na wykupienie z jego rąk sołectwa, które będzie dzierżył dożywotnio (MS 4, 3532); 1529 sołectwo w J., → p. 5; 1581 sołectwo w J. (ŹD s. 58).

5. 1350 Kazimierz W. fundując kościół par. w Rzezawie wyznacza mu m.in. uposażenie „in libertatibus” Rzezawa, I. i Borek lokowanych na polecenie tegoż króla w wielkim lesie i na bagnach. Król przyznaje tejże parafii z wszystkich wsi do niej należących, a mianowicie z: Krzeczowa, Ostrowa, Rzezawy, I. i Borku z każdego łanu i źrebu kmiecego 1 miarę żyta, 1 miarę owsa oraz 1 gr (Mp. 1, 231); 1402 Piotr Wysz bp krak. zatwierdza wydzierżawienie przez kl. tyn. Janowi z Korabiowic kan. krak. dziedzin klaszt. Pogwizdów, Nieszkowice Wielkie k. Bochni. Dzierżawca ma korzystać z robocizny kmieci z Kolanowa i Łapczycy, natomiast jest zobowiązany płacić klasztorowi rocznie 10 grz. z dziesięcin wsi I. przy Rzezawie (Tyn. 132); 1470-80 dzies. pien. z 24 1/2 ł. w J. w wysokości 12 gr z łanu kmiec., tj. 1 wiardunku, na święto Ś. Marcina dla prebendy Żyrawskiej [Rzezawskiej] w kat. krak.; dzies. pien. z 3 łanów i 2 karczem sołeckich w J. w wysokości 3 wiard. plebanowi w Rzezawie; meszne z każdego łanu po 3 gr plebanowi w Rzezawie (DLb. 1 s. 118-9; 2 s. 176-7); 1529 dzies. pien. z J. i Borku w wysokości 10 grz. prebendzie Żyrawskiej [Rzezawskiej] w kat. krak.; dzies. snop. z sołectwa Jodłowskiego, którego role są położone pod wsią Jasień wart. 20 grz. plebanowi w Rzezawie; meszne 6 1/2 grz. 12 gr z wym. imiennie wsi, w tym J. plebanowi w Rzezawie (LR s. 108, 147).

6. 1459 → p. 4.

7. S. Płaza, Sołectwa w powiecie sądecko-czchowskim w. XIII-XVIII, „Rocznik Sądecki”, t. 9, 1968, s. 20-21, 126.

1 B. Kumor (Prepozytura tarnowska, ABMK, 12, 1966, s. 229) umieścił wiadomość o Mikołaju z Jodłówki z 1398 r. pod Jodłówką parafialną w pow. pilzn. w woj. sand., uznając iż jest to najstarsza wiadomość o tej miejscowości. Tymczasem informacja powyższa pochodzi z ksiąg sądu ziemskiego krak., a nie sand., istnieje więc bardzo małe prawdopodobieństwo, iż dotyczy Jodłówki pilzneńskiej. Wieś ta według ustaleń S. Mateszewa i F. Sikory zwana była pierwotnie Pielczową Wolą i dopiero w XV w. przylgnęła do niej nazwa Jodłówką. Gdyby więc ów Mikołaj rzeczywiście pochodził z tej wsi pisałby się raczej z Pielczowej Woli, a nie Jodłówki (S. Mateszew, F. Sikora, Osadnictwo i stosunki własnościowe w rejonie tarnowskim, [w:] Tarnów. Dzieje miasta i regionu, Tarnów 1981 s. 120).