KAŁAWA

(1469 or. Calaua, 1470 Calawa, 1472 Kaława, 1475 Calawye, 1564-65 Kalana!) wieś w stwie ujskim, obecnie nie istnieje, leżała może w miejscu nowszej wsi Stróżewice1Taką lokalizację wsi K. podaje znawca tego terenu L. Kurpisz, Kronika kościołów chodzieskich, Chodzież 1933, s. 63. K 2, 269, lokalizował K. k. Podanina, gdyż obie te wsie należące do stwa ujskiego wymieniano często obok siebie. Nie wiadomo, na jakiej podstawie Schulz Netzegau 106, utożsamiał K. z późniejszą osadą Eichhöfen, obecnie Kąkolewice, 8 km na SE od Chodzieży, ok. 8 km na SW od Chodzieży.

1. [Pow. kcyn. albo pozn.2Przynależność powiatowa wsi K. nie została nigdzie wyraźnie określona. Nazwa tej wsi występuje w spisach wsi zalegających z podatkiem (→ p. 3: l. 1470, 1472 i 1475), a spisy te obejmują bądź to tylko wsie stwa ujskiego, bądź też szereg wsi z północnej Wlkp., zarówno z pow. pozn. jak i z pow. kcyn. Zgodnie z zasadami ustalonymi we wstępie (cz. I s. VIII) hasło to włączamy do Słownika woj. poznańskiego]; 1510 par. Chodzież (LBP 83).

2. 1487 mł. Wierzbnik [k. K.?, k. Podanina?] → p. 3.

3. Własn. król., stwo → Ujście. 1469 Sędziwój z Czarnkowa [nad Notecią] kaszt. sant. pozywa Mac. [z Bnina] Mosińskiego jako tenut. Ujścia oraz wsi Nowa Wieś [k. Ujścia], Podanin i C. (dosłownie: posiadacza sum zapisanych na tych wsiach) z powodu szkód wyrządzonych Sędziwojowi na sumę 300 zł węg. (PZ 19, 22v).

1470 C. w stwie ujskim (PG 57, 90v); 1470, 1472, 1475 wieś C. (K.) zalega z podatkiem (PG 57, 90v; KcG 2, 176, dawniej k. 471; PZ 20, 26v).

1480 burgr. z Ujścia orze [role] w K. → p. 5.

1487 Kazimierz Jag. zezwala Maciejowi z Bnina [Mosińskiemu] wdzie pozn. [pod]zastawić wsie Podanin i C. z mł. Wierzbnik, nal. do tenuty ujskiej, Wojc. Potulickiemu za 5000 zł węg. (MS 1 nr 1869).

1510 wieś całkowicie opust., należy do pana Chodzieskiego [tzn. Mik. Potulickiego z Chodzieży, s. Wojciecha, → wyżej: 1487] (LBP 83).

[W późniejszych rejestrach poborowych wieś K. nie występuje.]

1564/65 wieś K. “pusta dziedzinka”, w niej 6 śl. złej roli, która wymaga długiego ugorowania, sieją żyto, czasem tylko co 4 l., wysiewają 48 ćw., a zbierają 40 kóp zboża; ponadto są w K. 2 ogrody nadające się ,,do pożytków” i do [uprawy] konopi oraz mały pastewnik dla 4 koni (LWK 1, 149).

5. 1480 notatka w księgach kapituły kat. pozn.: należy wszcząć postępowanie (fiat diligentia) [w sprawie zaległych zapewne dzies. z K., gdyż] orze tam [uprawia role] burgr. z Ujścia (AC 1 nr 687); 1510 wieś C. daje dzies. kapitule kat. pozn., a meszne plebanowi w Chodzieży (LBP 83).

Uwaga: Schulz Netzegau 106, podaje 1436 jako datę pierwszej wzm. o K. Jest to informacja błędna, a wynikła ona ze złego ułożenia kart w księdze PG 1, → Budzyń, przyp. 4. Obecnie kartę przydzielono do księgi KcG 2 i zawiera ona informacje z 1472.

1 Taką lokalizację wsi K. podaje znawca tego terenu L. Kurpisz, Kronika kościołów chodzieskich, Chodzież 1933, s. 63. K 2, 269, lokalizował K. k. Podanina, gdyż obie te wsie należące do stwa ujskiego wymieniano często obok siebie. Nie wiadomo, na jakiej podstawie Schulz Netzegau 106, utożsamiał K. z późniejszą osadą Eichhöfen, obecnie Kąkolewice, 8 km na SE od Chodzieży.

2 Przynależność powiatowa wsi K. nie została nigdzie wyraźnie określona. Nazwa tej wsi występuje w spisach wsi zalegających z podatkiem (→ p. 3: l. 1470, 1472 i 1475), a spisy te obejmują bądź to tylko wsie stwa ujskiego, bądź też szereg wsi z północnej Wlkp., zarówno z pow. pozn. jak i z pow. kcyn. Zgodnie z zasadami ustalonymi we wstępie (cz. I s. VIII) hasło to włączamy do Słownika woj. poznańskiego.