RĄBIŃ

1144 kop. ok. 1470-80 Rambino (DA lib. V-VI 25), 1316 or. Ranbino (Wp. 2 nr 988), 1371 or. Rambino (Wp. 3 nr 1649), 1394 Røbino (Lek. 1 nr 1806), 1400 Rombino, Rabinno (Lek. 2 nr 2571, 2734), 1419 Rambyno (KoścZ 4, 408, dawniej k. 151), 1424 [części] Ranbiną, Rambina (WR 3 nr 1107), 1425 Rabino (WR 1 nr 1201), 1450 Robino (PG 4, 10v), 1487 wzm. XVIII w. Rumbino! (BenLub. 232, 29, dawniej Lub. C 38, 29), 1488 Rambyni (PG 10, 92v), 1528 or. Rąmbino (ACC 103, 74), 1563 Rambyno (ASK I 4, 192), 9,5 km na SE od Krzywinia.

1. 1465 n. pow. kośc. (PG 6, 216v); 1391 n. par. własna (WR 1 nr 279); 1510 dek. Kościan (LBP 125).

2. 1316 błoto między R. i Łuszkowem (Wp. 2 nr 988; DBL nr 55, reg.); 1408 (kop. 1501) droga z Błociszewa do R. (Wp. 5 nr 132 – reg.); 1417 mł. → p. 5; 1424-28 (kop. XVIII w.) R. graniczy: 1424 z Błociszewem, 1428 z Jeleńczewem, Marszewem, Wyrzeką i Mórką (BenLub. 232, 273, dawniej Lub. C 38, 141v); 1440 zapowiedź, 1443 ugoda w sporach [o granice?] między opatem lub. oraz Rąbińskimi, Winc. Rogaczewskim i Janem Gorzeńskim → p. 3: Sędziwój; 1485-87 spór o granice pomiędzy R. i → Łuszkowem (BenLub. 233, 2, dawniej Lub. C 37, 2; Lub. C XVII 10; KoścZ 17 k. 21v, 47, 145v); 1515 (kop. XVI w.) z R. do Rogaczewa wiodą drogi zw. Wielkie Drożyska; błota (paludes) czyli łozy w R. leżą przy gran. z Łuszkowem i Rogaczewem [Wielkim] (Lub. C XVII 10).

1515 dział w R. braci Piotra i Jana Rąbińskich: Piotr ma otrzymać: 1/2 R., stary dwór (antiqua curia), w którym rezydował ich ojciec, wraz z owczarnią, gumnem i sadem (pomarium); wielki staw k. starego dworu; role folw. od dawna zw. Mniejszy Folwark wraz z łąkami i błotami (paludes) czyli łozami; 2 role zw. Ostrowy wraz z łozami, łąkami i drzewami; ogród (hortus) z błotem zw. Łoszka (Loszcha), łąkami i drzewami, poczynając od błota zw. Laskowiec aż do błota zw. Brzezinka, a także z lasami (borra) od strony Wyrzeki, ciągnącymi się od drogi z Turwi do m. Śrem, wspomn. droga ma być granicą podziału borów aż po granice z Błociszewem z jednej strony, a z drugiej strony aż do starej drogi, która prowadzi z R. do Śremu; Piotr otrzymać ma także: lasy (borra) zw. Borek ciągnące się do łana zw. Bełczkowski [łan ten przypadł Janowi, → niżej], 1/2 zarośli zw. Poręby (leżących od strony R.)¹Do tego miejsca odnosi się komentarz na marginesie, wniesiony do sumariusza klasztornego ręką XVII w., wyjaśniający położenie zarośli i lasów (określonych jako „nomenklatury”): lasy (borra) Borek i Porąbka (Porąmbka) oraz zarośla Ługi i Młody Zapust leżą za drogą idącą obok wiatraka w R., gdzie rozchodzą się drogi do Turwi, Donatowa, Błociszewa; w tym komentarzu wspomn. także droga do Wyrzeki (Lub. C XVII 10, niefol.), zarośla zw. Ługi i Młody Zapust (przy drodze z R. do Wyrzeki), 1/2 zarośli k. Turwi od strony wsi Donatowo (począwszy od drogi z Turwi do Błociszewa); role kmiece, na których siedzą kmiecie (5 na łanach, 3 na półłankach [imiona, także w przypadku niżej wymienionych ról i karczem → niżej: Mieszkańcy]), 1/2 ł. opust. zw. Kolankowski (Ziolankowski)²W przekazie w Lub. C XVII 10, nazwy łanów i ogrodów różnią się niekiedy od nazw znanych z pozostałych przekazów; podajemy je wówczas w nawiasie, 1/2 ł. opust. zw. Markowski (na którym siedzi karczmarz Czych), łany opust. zwane Izdybłowski, Żydowczyski, Frymystowski (Trimistkowski), Kiemliński (Klimlinski), Kniepkowski, 1/2 opust. roli soł., 1 ł. wolny; karczmę opust. zw. Żarkowska (Zaczkowska), która ma role k. karczmy zw. Szymankowska, karczmę zw. Nadarzycka; ogród (ortus) opust. zw. Bączyński (Bojczyński), położony k. starego dworu, wraz z łąką; ogród zw. Wytaszowski (Witatoszowski) wraz z łąką; dwa kolejne ogrody wraz z owczarzem; rolę ogrodu (agrum orti) k. [miejsca zw.?] Moczydła (Morzythalla!, Moczydlnia), ogród (ortus) i rolę oraz budynek k. owczarni usytuowane k. karczmy [zw.] Piotrkowska; na cz. Piotra ciążyć będzie także 1/2 czynszów [dla instytucji] duchownych i 1/2 długów rodzicielskich;

Jan ma otrzymać w dziale: 1/2 R. z rolą (area) opust. na postawienie dworu (curia), rola ta leży k. (ante) wsi R. od strony (citra) wielkiego stawu, w miejscu gdzie jest wiatrak, obok łanu opust. zw. Malewski i obok sołectwa; staw wielki; 1/2 roli folw. i folwark od dawna zw. Wielki Folwark wraz z błotami (paludes) czyli łozami ciągnącymi się aż do granic dziedzin Łuszkowo i R.; 1/2 roli folw. zw. Bajewska leżącej k. drogi do Dalewa, po prawej jej stronie idąc z R.; 1/2 roli folw. zw. Morgi, leżącej po lewej stronie [wspomn.] drogi dalewskiej; 1/2 lasów (borra), których połowa leży od strony wsi Błociszewo i ciągnie się od drogi z Turwi do m. Śrem (droga ta stanowić ma gran. podziału lasów aż po granice z dziedziną i lasami Błociszewo); 1/2 zarośli zw. Poręby, których połowa leży od strony Wyrzeki; 1/2 zarośli zw. Młody Zapust i całe zarośla zw. Kozielec, [oba zarośla] ciągną się od drogi z R. do Wyrzeki, droga ta ma stanowić granicę podziału; 1/2 zarośli k. Turwi ciągnących się w kierunku R.; błoto czyli łozę zw. Laskowiec wraz z drzewami tam rosnącymi, ciągnące się od opust. roli stawnej (area stagni), która leży za (retro) wielkim stawem, aż do dróg (ad vias) zw. Wielkie Drożyska, które prowadzą do Rogaczewa; role kmiece [os.], na których siedzą kmiecie (2 na półłankach, 5 na łanach [imiona, także w przypadku niżej wymienionych ról i karczem → niżej: Mieszkańcy]) i karczmarz na łanie; także łan opust. zw. Malewski, Przybieżałowski, [inny?] Malewski, Bełczkowski, 1/2 ł. opust. zw. Stwolkowski, 2 półł. roli leżące od strony (citra) miejsca zw. Winiska, 1/2 sołectwa opust. [czy 1/2 opust. roli soł.?, → wyżej, dział Piotra], 1 ł. wolny, na którym siedzi [kmieć?] Bajewski; karczmę opust. zw. Stwolkowska, której rolę obok karczmy trzyma [kmieć] Skiba, karczmę opust. [zw.] Szymankowska, karczmę opust. [zw.] Piotrkowska leżącą obok [roli?] kowala wraz z rolą nal. do tej karczmy, leżącą obok zarośli k. Turwi; ogrody [zagrody?] (hortus) 3 zagrodników, ogród opust. zw. Żmijowy (Smyyn), leżący obok starego dworu [a więc dotykający części Piotra], oraz ogród Badlowski wraz z łąką, opust. rolę zagrodniczą zw. Dominikowska położoną k. miejsca zw. Moczydła; Jan z racji podziału dóbr po ojcu i matce otrzymuje także 50 grz.; na cz. Jana ciążyć będzie także 1/2 czynszów [dla instytucji] duchownych i 1/2 długów rodzicielskich (KoścG 7, 198-202; sumariusze klaszt. lub., wzm. XVIII w.: Lub. C XVII 10-11, niefol.; BenLub. 233, 2, dawniej Lub. C 37, 2; BenLub. 232 k. 29, 50, dawniej Lub. C 38 k. 29, 50).

1519-20 (wzm. XVIII w.; sumariusze kl. lub.): spory o odnowienie granic pomiędzy R. Jana Rąbińskiego i Rogaczewem Wielkim Mac. Skaławskiego (BenLub. 232, 50; BenLub. 233, niefol., dawniej Lub. C 37, niefol.; BenLub. 232 k. 50, 141; Lub. C XVII 10, niefol.); 1520 na roczkach [kośc. odbytych] w Śremie podkom. pozn. zeznaje, że, jako wyznaczony [przez sąd] do odnowienia wspomn. granic, w błocie [obecnie to łąki nad Kanałem Wyskoć] pomiędzy wsiami R. i Rogaczewo Wielkie usypał 11 nowych kopców z kamienia, a w każdy z nich zatknął pal wierzbowy (Lub. C XVII 10, niefol.).

1519-33 (wzm. XVIII w. lub kop. XVII w.; sumariusze kl. lub.): 1519-20, 1530, 1533 R. graniczy z Łuszkowem i Rogaczewem (1533 gran. prowadzi środkiem błota), 1530 R. graniczy z Łuszkowem, Rogaczewem i Dalewem (BenLub. 232, 141; BenLub. 233, 2); 1533 granice pomiędzy Łuszkowem opata lub., R. Jana Rąbińskiego i Rogaczewem Mac. Rogaczewskiego [Skaławskiego] wymagają odnowienia: począwszy od kopca narożnego w środku błota dzielącego wspomn. wsie, przez kopce w środku błota do miejsca w środku błota, które to miejsce uważane jest za narożny kopiec wsi Łuszkowo, Dalewo i R. (BenLub. 434 nr 2).

1558 Jan Rąbiński w sporze z Piotrem, Bartłomiejem, Janem i Mikołajem braćmi Błociszewskimi o kopce gran. pomiędzy R. a Błociszewem: rozorane i zniszczone zostały 4 kopce ścienne między Błociszewem i R. aż do błota zw. Kąty, tj. między rolami folw. zwanymi Kąty³Kątami zwano kawałki roli (lub pozostałości po nich), zwykle w postaci klina lub półkola [należącymi do Błociszewskich] a niwami (argulae) kmieci z R. (KoścZ 12, 115; KoścG 12, 115).

1563 wiatrak, 1580 2 wiatraki → p. 3: pobór.

1685 w wizytacji par. R. wspomniano m. in. łąki, smużek plebański, drogę do Zbęchów, drogę wyrzycką [tj. do Wyrzeki], folw. pański przy dwoistej drodze: jedna droga prowadzi do Łuszkowa, a druga do Zbęchów; łąka plebańska okopana rowem i oznaczona kamieniami; w R. wiatrak zw. Szpitalny Młyn (AV 17, 543-545; → p. 5).

3. Własn. szlach. 1371 Dziersław dz. w R., śwd. jako „iudex” [podsędek pozn.?; Grzymalita,→ SzwedaGrzym 270 i tabl. 21] (Wp. 3 nr 1649).

1391-94 Sędziwój z R. (Lek. 2 nr 1406) [najpewniej syn Winc. Łódzkiego]⁴Jest to zapewne czwarty z ss. Wincentego, a brat Wincentego, Marcina i Jana z Choryni; w hasłach → Choryń i → Łodzia nie był on znany. W znanych nam źródłach pisał się tylko z R: 1391 tenże pozywa [swego ojca lub brata] Wincentego z Choryni o to, że nie wymierzył sprawiedliwości swym ludziom oraz że był sędzią w swojej sprawie [zapiska niejasna] (Lek. 2 nr 1425); 1394 tenże pozywa Bieniaka z Czeszewa [k. Miłosławia; także z Jarocina] o wiano (dothalicium) [swojej] matki; Bieniak nie chce odpowiadać w sądzie bez swoich braci ciotecznych Szczepana (Stephanus) i Miczka, brata rodz. i siostry przyrodniej oraz [brata] Jarosława [przyrodniego?] i [in.] siostry przyrodniej; wszyscy mają stanąć na najbliższe wielkie roki w Poznaniu, a wcześniej będą wołani u słupa⁵Pozwanie do sądu u słupa, czyli pod pręgierzem w mieście, dotyczyło szlachty nieosiadłej (nie posiadającej dóbr, czyli gołoty); być może dlatego odnośnie Miczka i Szczepana użyto określenia, że znajdują się w okolicy (sunt in opole), a nie w konkretnych dobrach wspomn. Szczepan i Miczek, którzy znajdują się w okolicy [?] (qui sunt in opole; Lek. 1 nr 1806).

1396 Jerzecki [z Jerki; brak imienia] z R. poręcza w sprawie wielkiej kary za kradzież⁶Może jest to poręka za Dziersława Szerszenia [może] z → Rogaczewa w par. Brodnica (por. Lek. 2 nr 1896) (Lek. 2 nr 1897).

1398 Katarzyna z R. [wg SzwedyGrzym tab. 21, wd. po (Dziersławie?) dziedzicu R.; → wyżej: pod 1371] wraz z synem Mroczkiem w sporze z Marcinem kmieciem z Marszewa (Lek. 2 nr 1146).

1398-1403 Mroczek z R. [i z Kleszczewa w pow. pyzdr.; podczaszy i podsędek pozn. (UDR I/1 s. 145, 149); Grzymalita]: 1398 tenże → wyżej; 1403 tenże pozywa Dobroszkę z Lubonia o → Luboń (KP nr 1177); 1403 tenże w sporze z Pietraszem i Wierzbiętą ze Starołęki o 10 grz., ma przyprowadzić [do sądu] Jana [zw.] Biały Rękaw [skąd?] (KP nr 1220, 1221).

1400 16 V Formoza z R. [ż. Sędziwoja?] ma otrzymać od Mik. Błociszewskiego 100 grz. szer. gr z tytułu swojego wiana (dotalicium) i 5 grz. z tytułu czynszu od wspomn. sumy do ś. Jana Chrzciciela [24 VI]; jeśli ich nie otrzyma w wyznaczonym czasie, będzie [jeszcze] trzymać dziedzinę [zapewne R.] do Bożego Narodzenia [25 XII]; po świętach wspomn. Błociszewski zapłaci Formozie całą sumę, a ona w ciągu miesiąca po otrzymaniu pieniędzy powinna opuścić dziedzinę [R.] (Lek. 2 nr 2571); 1400 taż Rąbińska pozywa Bieniaka i Jana Czeszewskich o podział i o część R. (Lek. 2 nr 2734).

1400-05 Mik. Błociszewski [1397-1417 występuje w → Błociszewie, od 1408? w → Brodnicy, 1417-18 w Krajkowie, również z Lubonia i Wronowa] kaszt. sant. [1401-15, sędzia pozn. 1415-19 (UDR I/1 s. 152, 161)], dz. cz. R., dzierżawca R. [z tytułu opieki nad małol. Rąbińskimi]: 1400 tenże → wyżej: Formoza; 1405 tenże [kaszt.] sant. pozwany przez Pietrasza Rąbińskiego [swojego podopiecznego]; wspomn. Pietrasz dowodzi przy pomocy świadków, że ma 13 lat i wiek sprawny wg prawa ziemskiego (KP nr 2384; WR 1 nr 578); 1405 1 VII tenże [kaszt.] sant. pozywa Marcina Choryńskiego [najpewniej stryja małol. Rąbińskich, swoich podopiecznych] o to, że nocą wraz z 3 osobami (samoczwart) równymi sobie [tj. szlachcicami] i 3 osobami podlejszego [stanu] najechał na R., nad którym Mikołaj sprawuje opiekę (w jego opiekanie); 31 VII wspomn. Mikołaj oskarża Marcina Choryńskiego, że wraz z żoną, 2 szlachcicami i 2 klientami (duobus clientibus mediocribus) wtargnął do dzierżawy czyli opieki wspomn. Mikołaja w R.; Choryński z tytułu najazdu wraz z 3 szlachciami [tj. z żoną i 2 szlachcicami?] na tenutę czyli opiekę w R. ma zapłacić na rzecz tegoż Mikołaja i sądu 9 grz. kary, a z tytułu najazdu z dwoma osobami niższego [stanu] 2 grz.; 1405 woźny zeznaje, że czterokrotnie wzywał panią Elżbietę [najpewniej ż. Marcina Choryńskiego]⁷Zapiska KP nr 2420, dopuszcza też interpretację, że chodzi o jakąś Elżbietę z R.; jednakże wspomn. wcześniej najazdy Choryńskiego z żoną na R. wskazują, iż żona tą była Elżbieta (w takiej sytuacji raczej nie pochodziła ona z R.: Marcin Choryński i nieletnie rodzeństwo z R. byli bowiem najpewniej rodzeństwem stryj.). W haśle → Choryń błędnie podaliśmy, że Marcin Choryński przegrał proces z Mikołajem z Błociszewa opiekunem m. in. małol. Elżbiety; w świetle podanych tam źródeł chodzi jednak niewątpliwie o skądinąd nieznaną bliżej Elżbietę, najpewniej ż. Choryńskiego (w haśle → Choryń brak o niej wiadomości) do opuszczenia R., czyli [dóbr, nad którymi sprawuje] opiekę tenże Mikołaj; Elżbieta nie zastosowała się do wezwania, ma więc zapłacić temuż Mikołajowi karę siedemnaście, a sądowi piętnaście za każde wezwanie; 1405 sąd przyznaje temuż Błociszewskiemu wwiązanie do cz. R. (KP nr 2387, 2389, 2417, 2419-2421; WR 1 nr 580).

1404-38, 1448? Pietrasz (Piotr), 1404-32 Jasiek i 1404-46 Mikołaj z R., Rąbińscy, bracia rodz., bratankowie Winc. Choryńskiego [zapewne ss. Sędziwoja z R. 1391-94]: 1404 ciż nieletni dziedzice w R. (Cieplucha 250); 1405 dzieci [brak imion], dziedzice w R., pozwane przez Żyda Abrahama syna Arona i jego braci o długi (KP nr 2502); 1419 ciż Jasiek i Pietrasz dz. w R. → p. 4; 1423 ciż bracia dziedzice w R. (Cieplucha 250); 1424 Janusz Kąkolewski dowodzi przy pomocy świadków, że kupił od tychże Jaśka i Mikołaja, bratanków czyli synowców Winc. Choryńskiego [syna Winc. Łódzkiego z → Choryni], dwie części R., a w zamian dał im na wieczność tak samo dobrą 1/5 Kąkolewa [k. Osiecznej] oraz 300 grz. gr (WR 3 nr 1107); 1425 tenże Jasiek pozwany z części Kąkolewa przez Andrzeja pisarza w Kościanie o 10 grz. szkody (KoścZ 8, 195); 1428 wspomniano, że od tegoż Pietrasza Sędziwój z R. [= Choryński; → niżej] kupił cz. R. → niżej: Janusz Kąkolewski; 1428 ciż Mikołaj i Pietrasz przegrywają spór z Małgorzatą ż. Jana Goliasza [z Brodnicy]; sąd utrzymuje wspomn. Małgorzatę w jej prawach do oprawy na Wronowie i Sulewie [k. Czempinia, obecnie Sulejewo] (KoścZ 9, 106); 1428 tenże Jasiek w imieniu swoim i tegoż brata Mikołaja zobowiązuje się nie przeszkadzać Januszowi Rąbińskiemu [= Kąkolewskiemu] w spokojnym posiadaniu dziedziny R.; zobowiązuje się także, że uwolni wspomn. Janusza od roszczeń swego [drugiego] brata, tegoż Pietrasza, z tytułu jego pr. bliższości do R. (KoścZ 9, 59); 1428 sąd, wobec roszczeń Sędziwoja z R. [= Choryńskiego], utrzymuje tegoż Jaśka w jego prawie bliższości do 1/3 R., którą wspomn. Sędziwój kupił od tegoż Pietrasza Rąbińskiego [najpewniej swego brata stryj.]; tenże Jasiek ma wspomn. Sędziwojowi wypłacić 290 grz. szer. gr i 1 kopę [gr] za list wzdawny star. [gen. wlkp.], jeśli nie uczyni tego w ciągu 6 tygodni, to winien odstąpić od swych roszczeń z tytułu pr. bliższości (KoścZ 9, 90); 1428 tenże Jasiek niegdyś Rąbiński; sąd oddala jego roszczenia z tytułu pr. bliższości wobec 1/3 R., którą Sędziwój Choryński kupił od [jego brata] Pietrasza Rąbińskiego (KoścZ 9, 129);

1405-32 tenże Jasiek Rąbiński, z R., 1428 niegdyś Rąbiński (KoścZ 9 k. 50, 71v, 114v, 118v, 259): 1405 w imieniu tegoż Marcin Choryński [brat Winc. Choryńskiego; a więc stryj tegoż Jaśka?] powinien przed starostą gen. wlkp. stawić jako zachodźców dziedziców oraz wszystkich innych mających prawo do R.; tenże Jasiek powierza swoją sprawę Mikołajowi [z Błociszewa, kaszt.] sant. [swemu prawnemu opiekunowi] (KP nr 2385); 1405 (wzm. z XVIII w.) tenże Jan Rumbiński! w sporze z opatem i klasztorem w Lubiniu (BenLub. 232, 50, dawniej Lub. C 38, 50); 1413 tenże Jasiek → p. 4; 1417 [zapewne tenże] Jan → p. 5; 1420 tenże Jasiek śwd. (WR 3 nr 783, 812, 821); 1422-24 tenże [jako poręczyciel?] pozwany przez Michała Egelara (Eglera) mieszcz. kośc. o 40 grz. za 382 owce (12 grz. za każde 100 owiec), którą to sumę wspomn. Michałowi winni są Iwan i Dziersław z Karmina (KoścZ 7 k. 17-17v, 24; KoścZ 8 k. 46v, 56); 1425 tenże w sporze ze [swoim szwagrem] Szczedrzykiem [z Domaradzic]; wspomn. Szczedrzyk pozwał Jaśka o to, że 2 pługami 3 razy poorał 150 zagonów na jego folwarku i posłał na jego łąkę dwukrotnie 7 ludzi z kosami oraz 14 wozów, a przy każdym po 2 ludzi, a także o zabranie siana; Jasiek dowodzi, że orał i zbierał siano na swoim i że ma list przysądny (WR 3 nr 1121); 1428 temu Jaśkowi Szczedrzyk z Domaradzic jest winien 10 grz. za konia (KoścZ 9, 107); 1428 tenże Jan niegdyś dz. w R. w sporze z Anną ż. Piotra Zapały [skąd?] i Jadwigą ż. Stan. Żydówki [z Rogaczewa Wielkiego] (ACC 11, 53); 1428-29 tenże w sporach z Andrzejem Bojanowskim (KoścZ 9 k. 50, 76, 147, 165, 198v); 1430 w sporze z tymże Jaśkiem Szczedrzyk z Domaradzic dowodzi, że jego c. (dziewka), a siostrzenica Rąbińskich, zmarła 3 l. przed wytoczeniem procesu (KoścZ 9, 278v-279; WR 3 nr 1401 – tu pod błędną datą 1429); 1429-30 tenże w sporach ze Szczedrzykiem z Domaradzic i jego ż. [a swoją siostrą] Jadwigą; m. in. pozwany przez Szczedrzyka o zabranie zboża i 15 szt. trzody wartości 7 grz. oraz siana wartości 5 grz. (KoścZ 9 k. 232v, 243, 262, 277v, 279v); 1432 tenże Jan Rąbiński (KoścZ 10, 21v);

1405-38, 1448? tenże Pietrasz Rąbiński, z R. (KoścZ 9, 81): 1405 tenże dowodzi, że ma 13 lat → wyżej: Mik. Błociszewski; 1409 tenże śwd. (WR 1 nr 671); 1424 tegoż ż. Dorota c. Olbrachta z Czerwonego Kościoła (KoścZ 8, 53v-54); 1425 tenże Piotr śwd. (WR 1 nr 1201); 1428 tenże niegdyś Rąbiński (WR 3 nr 1337; KoścZ 9, 48v); 1428 tenże w sporze z Henrykiem Karchowskim (KoścZ 9, 79v); 1428-29 temuż Maciej niegdyś Brodnicki [z Wronowa, syn Mik. Błociszewskiego] winien jest pieniądze; jeżeli wspomn. Maciej nie zwróci długu w terminie, ma dać temuż Pietraszowi wwiązanie we Wronowo i Szczodrowo⁸Maciej niegdyś Brodnicki został pozwany o zapłacenie „dziecięcych pieniędzy” (ad solucionem puerillum pecuniarum); może chodzić o jakieś rozliczenie z czasów, gdy jego ojciec był opiekunem małoletnich Pietrasza i jego braci (KoścZ 9 k. 128, 179v); 1434 tenże w sporze z Sędziwojem [Choryńskim] z Rogaczewa Wielkiego [i z R.] (KoścZ 10, 278v); 1436 [zapewne tenże] → niżej: Piotr Rąbiński; 1438 tenże Pietrasz przekłada termin sąd. w imieniu Tomisława Kluczewskiego (KoścZ 12, 100); 1448 [tenże?] → niżej: Piotr Rąbiński; [też → niżej: 1443-52 Piotr z R. (tenże? czy Piotr Rąbiński Lubiatowski?)];

1416-46 tenże Mikołaj z R., Rąbiński (WR 3 nr 941; KoścZ 9 k. 114v, 155, 215v): 1416 tenże asesor sąd. przy Mik. Błociszewskim sędzim pozn. [swoim opiekunie z czasów małoletności] (Wp. 5 nr 259); 1422 tenże ma zapłacić [swemu stryjowi?, bratu stryj.?] Winc. Choryńskiemu 5 grz. szer. gr szkody, gdyż na czas nie zapłacił pieniędzy z tytułu poręki (WR 3 nr 936, 937); 1424 tenże śwd. (WR 3 nr 1102); 1425 tenże jest winien Czemie z Lubiatowa Małego 2 grz. czynszu (KoścZ 8 k. 116, 134v); 1428 tenże w sporach z Tomisławem Turewskim i [jego] ż. Agnieszką (KoścZ 9 k. 38v-39, 71v, 91v, 118v, 127v); 1428 tenże poręcza za wspomn. Tomisława, że nie będzie on wyrzucał swojej żony Agnieszki [a zapewne bliskiej krewnej Mikołaja, może siostry?] z domu i z oprawy ani jej krzywdził, ani okaleczał; tenże Mikołaj ma prawo bronić w razie potrzeby wspomn. Agnieszkę w domu [swoim czy Agnieszki?] (KoścZ 9, 126); 1428 temuż Mikołajowi jest winien Maciej niegdyś Brodnicki [syn Mik. Błociszewskiego] 5 grz. bez 6 gr ze swojego folw. w Szczodrowie – 1 grz. w obiegowej monecie, a resztę w szer. gr; 1429 wspomn. Brodnicki płaci po 3 grz. kary temuż Mikołajowi i sądowi, gdyż nie zapłacił wspomn. sumy [długu] (KoścZ 9 k. 128, 157); 1428 tenże Mikołaj niegdyś Rąbiński (KoścZ 9, 71v [ale na k. 127v określany jako Rąbiński]); 1429-30 tenże w sporze z Bartoszem mieszcz. z Czempinia; 1430 tenże niegdyś Rąbiński z Turwi zobowiązuje się zapłacić 3 grz. wspomn. Bartoszowi (KoścZ 9 k. 234v, 249); 1429 tenże niegdyś Rąbiński jest winien Januszowi Rąbińskiemu 6 grz. (KoścZ 9, 212v); 1445 [tenże?] Mikołaj; sąd oddala jego roszczenia do oprawy wiana Brygidy ż. Winc. Imbira Objezierskiego (PZ 15, 99); 1446 tenże niegdyś Rąbiński kupuje od kl. w Przemęcie folw. → Poświątne [na W od Śmigla] za 140 grz., a następnie zapisuje na 1/2 wspomn. folw. po 50 grz. posagu i wiana swojej ż. Zbychnie [może c. Zbychny z Brodów?; → Rozwarowo, przyp. 4] (PG 2 k. 151v, 153).

1413 Świętosław z R., śwd. (WR 3 nr 500).

1421 Jarand Rąbiński, z R., pozwany przez Sędziwoja Choryńskiego [Rąbińskiego] dowodzi, że w Nowy Rok [1 I] czekał w R. na zapłatę z tytułu pr. bliższości do R. [tzn. zapewne Jarand kupił R., a Sędziwój zgłaszał pr. bliższości, ale termin stawiania roszczeń już minął] (WR 3 nr 867, 869).

1423-48 Piotr Rąbiński, dz. w R., potem Lubiatowski, także Dobczyński⁹Piotr niegdyś Rąbiński występuje w l. 1440-52 w Lubiatowie, a od 1452 w Dobczynie. Wbrew informacjom z haseł → Dobczyn i → Lubiatowo nie jest on ident. z występującym od 1464 Piotrem synem Mik. Wyskoty Dobczyńskiego (tak już → Ostrowo k. Śremu, przyp. 2). Piotr Rąbiński potem Lubiatowski był w 1438 żonaty, a od 1452 potwierdzona jest jego kariera urzędnicza. Natomiast w 1464 wiek sprawny Piotra i Mikołaja ss. Mik. Wyskoty budził wątpliwości (→ Ostrowo k. Śremu; BR 628 nr 168) [różny od Pietrasza] (KoścZ 12, 169), 1452-53 wicesędzia kośc., 1459-62 burgr. kośc., 1459-64 kaszt. krzyw. (GUrz. nr A 181, nr C 750, 802; UDR I/1, 131): 1423 tenże Piotr współdziedzic R., 1438 tenże wykupuje w R. kmiectwo czyli sołectwo Dziersława „wolnego” (Cieplucha 250); 1445 tenże zabezpiecza swojej ż. Helenie dożywocie na Lubiatowie i Mączlinie (Cieplucha 250); 1436 tenże i inny Piotr młodszy (iunior) [zapewne Pietrasz Rąbiński] dz. w R., świadkowie (KsLub. nr 4445); 1438 [najpewniej tenże Piotr (w księdze w miejscu imienia ubytek)] z R. zapisuje ż. Helszce [= Helenie?] po 50 grz. posagu i wiana na 2 cz. w R. (PG 1, 35 II); 1443 tenże Piotr → niżej: Sędziwój; 1443 tenże Piotr w sporze z Wawrzyńcem, Tomkiem i Janem braćmi rodz. z Bieczyn (KoścZ 12, 325); 1444 [zapewne tenże] Piotr niegdyś Rąbiński w sporze z Mik. Korzbokiem Strykowskim (KoścZ 12, 470v); 1444-49 tenże w sporach z Wojciechem niegdyś Zdzieżewskim z → Ostrowa: o uwolnienie Ostrowa od roszczeń osób trzecich, 1447 o 100 grz. długu; 1449 wspomn. Wojciech nie spłacił wspomn. długu 100 grz., dlatego sąd przyznaje temuż Piotrowi wwiązanie w łany w R. [w proporcji:] za każde 10 grz. [długu] 1 ł. os. lub 2 łany opust. (BR 628 nr 107, 120, 148); 1445 Piotr niegdyś z R. kupuje od [swego szwagra?] Jakuba z Lubiatowa połowy wsi Lubiatowo i Mączlin za 400 grz. i zapisuje na tych częściach po 100 kóp gr posagu i wiana swojej ż. Helenie¹⁰Wydaje się, że wolno ją identyfikować z Heleną z Lubiatowa. Nie była to jednak najpewniej Helena Lubiatowska występująca już 1427 w → Lubiatowie, a raczej jej córka lub np. bratanica. Helena wspomn. w 1427 jest bowiem najpewniej ident. z Heleną Lubiatowską, która w 1429 występuje wraz z synem Andrzejem i in. swoimi dziećmi (nie podano jednak imienia ojca tych dzieci). Późniejsze wzmianki wskazują, że ów Andrzej był najpewniej bratem Jakuba, od którego 1445 tenże Piotr Rąbiński kupował m. in. cz. Lubiatowa. Nic jednak nie wskazuje, aby obie strony łączyło jakieś pokrewieństwo, czyli by nasz Piotr Rąbiński był ojcem wspomn. Andrzeja (PG 2 k. 105, 109v); 1446 tenże Piotr niegdyś Rąbiński dz. w Lubiatowie (DBL nr 206 – tu błędny odczyt: Bambinski; Lub. A 38 – odczyt poprawny: Rambinski; KoścZ 12, 706); 1448 tenże Piotr Rąbiński z Lubiatowa w sporze ze Szczedrzykiem z Małego Lubiatowa (KoścZ 13, 305); 1448 tenże Piotr Lubiatowski niegdyś Rąbiński; temuż Jan Malechowski jest winien 85 fl. węg., przysądne płaci [drugi?] Piotr Rąbiński (KoścZ 13, 151) [też → niżej: 1443-52 Piotr z R. (tenże? czy Pietrasz?)].

1424-34 Janusz Kąkolewski [z Kąkolewa k. Osiecznej], Rąbiński, dz. w R. (WR 3 nr 1339; KoścZ 9 k. 233v, 271; KoścZ 10, 221): 1424 tenże kupuje dwie cz. R. → wyżej: Jasiek, Pietrasz i Mikołaj; 1426 tenże Kąkolewski dz. w R. (KoścZ 8, 345v-346; BR 628 nr 83); 1428 tenże dz. w R. w sporze z prac. Wawrzyńcem zw. Wojewoda kmieciem z Choryni (KoścZ 9, 13a); 1428 tenże Janusz Rąbiński i Sędziwój [Choryński] z R. zawierają ugodę w sprawie podziału R. i usypania kopców gran. (ze strony Sędziwoja występują Winc. Choryński [zapewne jego stryj rodz.] i Jan Błociszewski, a ze strony tegoż Janusza Iwan z Karmina i Czema z Jezierzyc): dwie części R. otrzymuje tenże Janusz, a trzecią pozostawiono Sędziwojowi, który nabył ją od Pietrasza Rąbińskiego; w tej samej proporcji podzielono także łąki, folwarki oraz role pozostające poza wymierzonymi łanami (superfluitates agrorum); kmiecie mają pozostać na swoich rolach; 1428 pomiędzy częściami tegoż Janusza i cz. Sędziwoja zostały usypane kopce gran., a sędziowie nadają rozgraniczeniu moc wieczystą (KoścZ 9 k. 74v, 106v, 112, 133-133v, 138); 1428 tenże Janusz Rąbiński → wyżej: Pietrasz, Jasiek i Mikołaj; 1428 tenże Janusz domaga się od wspomn. Sędziwoja Choryńskiego [Rąbińskiego, z R.] po 1/2 gr z tytułu szkody za każdą z 300 owiec (w sumie 3 grz. 6 gr), które znalazł w zbożu w swojej dziedzinie w R. (KoścZ 9, 124v); 1428 tenże jest winien Sędziwojowi z R. 1 1/2 grz. (KoścZ 9, 105 – zapiska przekreślona i trudno czytelna); 1428 w sporze z tymże Lisek [Wyskota] Dzięczyński otrzymuje pr. do trzymania przez 3 l. bez przeszkód zastawu, który ma na R. z tytułu należnych mu pożytków, o czym świadczą przedstawiane w sądzie dokumenty nabycia R. (litera resignatoria) przez Janusza i nabycia dochodów (litera lucrum) przez Liska (KoścZ 9, 42v); 1428-30 tenże Janusz w sporach: 1428-30 z Januszem [Krakwiczem] Popowskim [z Popowa k. Krzywinia; obecnie Popowo Wonieskie] (KoścZ 9 k. 12, 50, 88v, 221v, 230v, 250v, 259v); 1428 z kmieciem Goriakiem z R., w imieniu którego występuje Sędziwój [z R.]; z kmieciem Wawrzyńcem z Choryni (KoścZ 9 k. 37, 71v, 74v); 1428-29 z Sędziwojem Choryńskim z R.; 1428 w imieniu tegoż Janusza termin sąd. odracza Dziersław kmieć [z R.?; → wyżej: Piotr Rąbiński Lubiatowski, pod 1438] (KoścZ 9 k. 134, 155, 172); 1429 z Januszem Korzbokiem z Zawady [k. Ponieca] (KoścZ 9, 228v); 1429 z Andrzejem niegdyś Chełkowskim, pozwany m. in. o 11 grz. szkody z tytułu poręki (KoścZ 9 k. 172, 180, 192, 199); 1429 tenże w sporze z panią [Anną?] Granowską przysięga, że nie zobowiązał się dać Michałowi Ręcskiemu pełnomocnikowi wspomn. Granowskiej i jej dzieci listu na 60 grz. [długu] i 6 grz. szkody, ale przyrzekł „dać list pod załogą” (WR 3 nr 1394); 1429 tenże → niżej: mieszkańcy; 1429 tenże jest winien Mikołajowi niegdyś Rąbińskiemu 11 1/2 grz. szer. gr i 2 gr (KoścZ 9, 204v); 1429 tenże → wyżej: Mik. Rąbiński; 1430 tenże jednym z poręczycieli za Janusza Korzboka z Zawad wobec Janusza z Luboni (KoścZ 9 k. 252, 278v); 1432 tenże z R. h. Krakwicz → p. 6; 1434 tenże w sporze z Piotrem z Popowa [k. Krzywinia] (KoścZ 10, 277).

1428-40 Samson z R.¹¹K 8, 31, błędnie podał, że Samson pochodził z Trąbina (takiej zresztą miejscowości nie ma w Wlkp.) [może ident. z Samkiem bratem rodz. plebana z R.?, → p. 5] (KoścZ 9, 74v): 1428 tenże przekłada termin sąd. w imieniu Pawła z Kadzynia¹²Może nasz Samson miał jakieś koneksje z dziedzicami w → Kadzyniu, w tej wsi bowiem w I tercji XV w. występują osoby z przydomkiem Samson (KoścZ 9, 51); 1429 tenże zawiera ugodę ze swoją ż. Anną z Gołębina [córką Wyszaka Gryżyńskiego dz. w Gołębinie?] (ACC 12 k. 132v, 137v); 1434 tenże w sporze z Sędziwojem [Choryńskim] z Rogaczewa [Wielkiego] (KoścZ 10, 277v); 1437-40 Samson Rąbiński przekłada terminy sąd. w imieniu: 1437 Mik. Karpickiego¹³KR 8, 32, błędnie, że Samson ręczył za Karpickiego, a 1440 Wincentego i Jakuba Karpickich w ich sporach z opatem z Obry (KoścZ 11, 318; KoścZ 12, 160); [por. także niżej, pod 1453].

1430 Klemens Rąbiński (KoścZ 9, 259v): 1430 tenże i Sędziwój Brlok [z Manieczek] płacą 8 sk. kary, gdyż nie zapłacili [długu], lecz położyli [te pieniądze] na ołtarzu [tzn. ofiarowali w kościele] (KoścZ 9, 252).

1430 Dziersław z R. [tenże w 1438?, → wyżej: Piotr Rąbiński Lubiatowski] przekłada termin sąd. w imieniu Jana Błociszewskiego (KoścZ 9, 247v).

1442 Jan syn Piotra z [naszego?] R. → p. 6.

1443-52 Piotr z R., Rąbiński [który?, Piotr Lubiatowski czy Pietrasz?]: 1443 Piotr z R. → niżej: Sędziwój; 1449 Piotr Rąbiński jednym z poręczycieli za Piotra, Jana i Mikołaja z Wilkowa [Niemieckiego] (KoścG 1, 155); 1452 Piotr Rąbiński reprezentuje w sądzie Apolonię ż. Stan. Błociszewskiego (PZ 17, 13).

1450 Jan niegdyś Gorzeński dz. w R. zapisuje posag [komu?] na cz. wsi R. i na 100 grz., które ma u Jana i Jakuba [Sepieńskich] dz. z Łęgu (PG 4, 10v – karta urwana).

1453 Sędziwój niegdyś Rąbiński, jego ż. Barbara c. zm. Wojc. Chorągwicza z Łaszczyna [może ż. Samsona z R. (→ wyżej), gdyż w tym czasie żoną Sędziwoja Rąbińskiego była Agnieszka (→ niżej)] (KoścZ 14, 204v).

Sędziwój Rąbiński i jego potomkowie [h. Łodzia]¹⁴Choryńscy z → Choryni, z których wywodził się Sędziwój, byli dowodnie h. Łodzia, zatem i Sędziwojowi, i jego potomkom przypisujemy ten sam herb (por. też Cieplucha 271); potwierdzają to nagrobki potomków Sędziwoja zmarłych w początkach XVII w., na których widnieje h. Łodzia (→ p. 8):

1421-67 Sędziwój Choryński z R., Rąbiński, posiadał także cz. → Rogaczewa Wielkiego i Szołdr, potem także dz. w → Kokorzynie, → Krzonie i → Godziszewie [zapewne syn Jana lub Marcina z → Choryni (tamże, przyp. 2), bardzo prawdop. więc, że to bratanek Sędziwoja 1391-94]¹⁵W → Choryni, przyp. 2, wyrażono przypuszczenie, że być może ten Sędziwój to bratanek (filiaster) Winc. Choryńskiego, może syn Jana lub Marcina (materiały zebrane w niniejszym haśle [→ wyżej] zdają się tę tezę potwierdzać), jednak przywołana tam zapiska (WR 3 nr 1107) mówi o Jaśku i Mikołaju, najpewniej ss. Sędziwoja 1391-94, a więc braciach stryj. Sędziwoja 1421-67 (BR 628 nr 174): 1421 tenże Choryński → wyżej: Jarand Rąbiński; 1428 tenże z R. zostaje utrzymamy w posiadaniu kupionej 1/3 R. → wyżej: Janusz Kąkolewski, Rąbiński; 1428 tenże → wyżej: Pietrasz, Jasiek i Mikołaj; 1428 tenże → wyżej: Janusz; 1434 tenże z Rogaczewa [Wielkiego], → wyżej: Pietrasz, → wyżej:→ Samson; 1435 tenże z Choryni i R. kupuje 1/2 Szołdr od Macieja i Grzegorza [z Szołdr?] (Cieplucha 271); 1440 tenże zapowiada części R. (Cieplucha 250); 1443 23 II tenże i Piotr [który?, Pietrasz czy Piotr Lubiatowski?] z R., Winc. Rogaczewski i Jan Gorzeński zawierają (także w imieniu Jana i Mikołaja kmieci z R.) ugodę z opatem i konwentem z Lubinia we wszystkich sporach; tenże Sędziwój ma dać klasztorowi dwa kamienie wosku: jeden na Wielkanoc [21 IV], drugi na Zesłanie Ducha Ś. [9 VI] (AC 2 nr 1157); 1444 tenże w sporze z Jakubem Karpickim (KoścZ 12, 542); 1445 tenże Rąbiński przekłada termin sąd. w imieniu Judki ż. Peregryna z Brodów, a c. Zofii Wilkowskiej (WR 1 nr 1622); 1450 Agnieszka [z Jezior Małych? (Cieplucha s. 188, 251)] ż. tegoż Sędziwoja sprzedaje Janowi z Konarzewa synowi Tomasza Owieczki 1/2 wsi Jeziora Małe [obecnie Jeziory Małe] w pow. pyzdr. za 400 grz. szer. gr, a [drugą] 1/2 – Potencjanowi [Słapowi] z Dąbrówki [k. Poznania, par. Skórzewo] za 400 grz. (PG 4, 46-46v);

1450? tenże Sędziwój daje Janowi Sokołowskiemu [zapewne z Sokołowa (obecnie Sokołowice) k. Śmigla] wieś Szołdry, a w zamian otrzymuje Łęki Średnie [zapewne chodzi o cz. Łęk Wielkich; → Łęki Średnie, Uwaga] (PG 4, 1); 1450? tenże kupuje od Dominika Wilkowskiego, Andrzeja Jaszkowskiego i Piotra Czackiego sumy, jakie sąd przysądził im na → Kokorzynie i Godziszewie (PG 4 k. 1v, 14, 102av); 1450? tenże kupuje od Winc. Siemka z Łęk Średnich [czyli → Łęk Wielkich] jego nabytki od Jana Kokorzyńskiego (PG 4, 1v); 1450 tenże daje Annie [z Tworzymirek] ż. Jana Sokołowskiego 1/2 Szołdr i 200 grz., a w zamian otrzymuje 1/2 → Łęk Wielkich (PG 4, 10); 1450 tenże kupuje od Tomisława z Kokorzyna 1/3 Kokorzyna i 1/3 Godziszewa za 900 zł węg. (PG 4, 14)¹⁶Wg Ciepluchy s. 188, 251, w 1450 tenże Sędziwój sprzedał 1/2 Szołdr i 1/2 Jezior Małych nal. do jego ż. Agnieszki i kupił od Borków z Jaszkowa Kokorzyn, Godziszewo i Krzon;

1459 tenże Sędziwój Rąbiński w sporze z Wojc. Gardziną z Brzozy o 40 grz. szer. gr (PZ 17, 182v); 1463 tenże występuje jako wuj Czuchny ż. Pakosza Golińskiego (PG 6, 165); 1464 tenże przekłada termin sąd. w imieniu Marcina Łódzkiego z Czerwonego Kościoła¹⁷To zapewne krewny Sędziwoja w linii męskiej; może syn jego (najpewniej) brata stryj. Pietrasza niegdyś Rąbińskiego i Doroty c. Olbrachta z Czerwonego Kościoła, a więc wnuk Sędziwoja 1391-94 (→ wyżej) (BR 628 nr 173); 1465 tenże Rąbiński dz. w Krzonie (AE II 125; Cieplucha 117); 1465 tenże Rąbiński w sporze z Piotrem, Janem i Mikołajem ss. zm. Zewrzyda z Ponina (KoścZ 15, 138); 1465 tegoż ż. Agnieszka daje swoim ss. Piotrowi i Janowi [zapewne Starszemu] 433 grz., tj. 1/3 z 1300 grz. swego posagu, który mąż oprawił jej na wsiach R., Kokorzyno, Godziszewo i Krzon (PG 6, 216v); 1466 tenże Rąbiński sprzedaje Jakubowi niegdyś z Orla Wielkiego wieś Krzon za 100 grz. (PG 7, 239); 1467 wspomn. jako zm. jego ż. Agnieszka¹⁸W zapisce zm. Agnieszka, po której dziedziczyła jej c. Elżbieta, została określona jako wd. po Sędziwoju! (PZ 7, 247), a nieco dalej (PG 7, 285v) wpisana transakcja żyjącego Sędziwoja z Piotrem Moreckim (→ niżej) (PG 7, 247); 1467 tenże daje Piotrowi Moreckiemu [z Mórki] Drzęczewo, a w zamian otrzymuje 1/3 Białego Jeziora i 800 grz. (PG 7, 285v); 1469 tenże wspomn. jako zm. → niżej: dzieci Sędziwoja.

1457-1500 (zm. 1502) Piotr duchowny (→ p. 6), 1457-1514 Jan Starszy (Senior, 1509-14 podsędek pozn.), 1464 Mikołaj, 1464-69 Marcin, 1464-69 Andrzej, 1464-69 Stanisław, 1464-69 Wincenty i 1467-1522, wspomn. jako zm. 1525 Jan Młodszy (Junior) oraz 1467 Katarzyna i 1469-79 Elżbieta z R., Rąbińscy, dzieci Sędziwoja: 1457 ciż Piotr i Jan studenci w Krakowie → p. 6; 1464 ciż bracia rodzeni niedz. z R. [bez Jana, zapewne Młodszego] w sporze z Janem i Maciejem braćmi rodz. z [najpewniej] Łęk Wielkich (KoścZ 14, 394); 1465 ciż Piotr i Jan [zapewne Starszy] → wyżej: Sędziwój; 1467 ciż Piotr, Jan Starszy i Jan Młodszy dz. w R. kupują za 200 grz. od swojej siostry rodz. Katarzyny, wd. po Iwanie z Karmina, cz. należne tejże Katarzynie po zm. matce Agnieszce w R., Kokorzynie, Godziszewie i Drzęczewie (PG 7, 247); 1469 tenże Stanisław całą swoją cz. w R. należną mu z działów z braćmi Andrzejem, Janem [którym?], Wincentym i Marcinem sprzedaje swojemu szwagrowi (gener) Maciejowi z R. za 30 grz. (PG 8, 17v); 1469 taż Elżbieta wd. po Jakubie niegdyś Sierakowskim sprzedaje za 200 grz. swoim braciom rodz. tymże Janowi Starszemu i Janowi Młodszemu swoje cz. po zm. matce Agnieszce w R., Drzęczewie, Kokorzynie i Godziszewie (PG 8, 88, dawniej k. 44); 1472 ciż Piotr kanonik pozn. i Jan Starszy dz. w R. są winni Małgorzacie ż. Macieja mieszcz. z Dolska 65 grz. szer. gr (AE II 366-366v); 1474 ciż Piotr kanonik i Jan Starszy dziedzice w R. (AE II 408v); 1479 taż Elżbieta ż. Jana Przetockiego, w towarzystwie brata rodz. tegoż Jana Starszego Rąbińskiego, stryja Andrzeja Choryńskiego oraz wuja Łukasza z Żabna, sprzedaje Janowi niegdyś z Głoginina za 400 grz. wsie Nowiec i Nowiec Mały¹⁹W haśle → Nowiec taż Elżbieta została błędnie utożsamiona z Elżbietą c. Wojc. Nowieckiego [kupione 1472 przez Elżbietę od Klary z → Nowca i Jakuba Kęszyckiego za 40 grz. (PG 8, 140)] (PG 9, 108v);

1475 ciż bracia Jan Starszy, Jan Młodszy i Piotr zamieniają się dobrami: Piotr otrzymuje Drzęczewo, Jan Starszy cz. R., a Jan Młodszy – cz. Kokorzyna i Godziszewa; Piotr kan. pozn. sprzedaje całe Drzęczewo swojej matce Agnieszce! z R.²⁰Ta Agnieszka została wspomn. jako zm. już w 1467 (→ przyp. 18); czyżby Sędziwój miał dwie żony o tym samym imieniu? Może jednak w księgach doszło do przemieszania kart (składek), np. w trakcie oprawy za 600 grz. (PG 9, 41).

1457 – zm. 1514 Jan Starszy Rąbiński (Rąbieński) syn Sędziwoja, 1486-91 wicepodsędek w Kościanie (GUrz. nr C 842)²¹Sugestia GUrz. nr C 842, że być może wicepodsędek Jan Rąbiński jest identyczny ze swoim poprzednikiem na tym urzędzie, Janem olim Brodnickim (znanym tylko z jednego wystąpienia – 29 I 1476), nie znajduje potwierdzenia w znanych nam źródłach, 1509-14 podsędek pozn.²²W znanych nam źródłach Jan wicepodsędek kośc. i Jan podsędek pozn. nigdzie nie został jednocześnie nazwany Janem Starszym, ale w 1514 Jan podsędek pozn. nazwany został bratem rodz. Jana Kokorzyńskiego (PyZ 19, 146), czyli Jana Młodszego Rąbińskiego. Zatem obie funkcje urzędnicze mógł pełnić tylko Jan Starszy, zresztą w 1486 Jan syn Jana Starszego był zapewne zbyt młody, by sprawować funkcję wicepodsędka (w znanych źródłach pojawia się on po raz pierwszy w 1488) (UDR I/2 nr 884; Lub. C XVIII 2; Obra 51 s. 243, 309, dawniej Obra B 3 s. 243, 309; CP 381 nr 1, 95; IP 292-293; Rykaczewski 292-293; CP 1, 36 – tu błędnie Kambinsky!; KoścZ 18, 22; PG 9, 108v; PZ 22, 180): 1457-75 tenże → wyżej; 1464 tenże sprzedaje Stan. Kamieńskiemu [z Kamieńca k. Grodziska Wlkp.] wieś Kowalewo w pow. kośc. za 350 grz. (PG 7, 260); 1471 tenże dz. w Kokorzynie i Godziszewie za zgodą swoich braci Piotra pleb. w Niezamyślu i Jana Młodszego zapisuje swojej ż. Małg. [Pniewskiej, siostrze Wincentego z Pniew²³Cieplucha 251, błędnie podaje, że żoną Jana Starszego była Jezierska [bez podania imienia], siostra Winc. Pniewskiego. Jest to niewątpliwie wynik błędnej kompilacji informacji o dwóch Małgorzatach żonach Jana Starszego] po 300 grz. posagu i wiana na Kokorzynie i Godziszewie (PG 8, 105); 1480 tegoż i swoją ż. Jadwigę Marcin z Będlewa, tenutariusz [dóbr król. Mieścisko, czyli] Nowe Miasto [w pow. gnieźn.], mianuje opiekunami dóbr dziedz. swoich i żony (PG 9, 199v); 1482 tenże zapisuje swojej ż. Małgorzacie [może już drugiej, czyli Jezierskiej] po 300 grz. posagu i wiana na 1/2 R.; jest to przeniesienie oprawy z Godziszewa i Kokorzyna [które to wsie trzyma od 1475 Jan Młodszy] (PG 9, 154v; KoścG 2, 93); 1482 tenże kupuje od Winc. Pniewskiego [brata swej pierwszej ż.] 1/2 parceli w Poznaniu, położonej obok parceli Spławskiego za 20 grz. (PG 9, 154v); 1485 tenże sprzedaje Michałowi Łążeckiemu [z Łężec] swoje prawa do dóbr wspomn. Winc. Pniewskiego we wsi Kaninko (PG 10, 21v); 1486 tenże Jan posiada Drzęczewo (Cieplucha 251); 1492 tenże zapisuje ż. Małg. [Jezierskiej] po 300 grz. posagu i wiana na 1/2 R. (PG 9, 154); 1494 tenże Jan [Starszy] pozwany przez uczc. Winc. Świekockiego mieszcz. z Dolska o 44 grz., które tenże Jan był winien matce Wincentego, obecnie już nieżyjącej Beacie Nowieckiej Świekockiej²⁴Beata pochodziła z → Nowca; już 1467 występuje tam jako wd. po Marcinie Świekockim, co zostało zapisane w aktach bpa Andrzeja [z Bnina] pod datą 21 IV 1478; tenże Jan twierdzi, że dużą część długu zwrócił wspomn. Beacie, a reszta miała być przekazana kościołom w Dolsku i Kobylinie (AE III 188-189v); 1495, 1496 tenże → niżej: Sędziwój;

1499-1506 [zapewne tenże] Jan występuje jako stryj: 1499 Doroty Konarskiej ż. Andrzeja Konarskiego, a c. zm. Elżbiety Brodnickiej; rodz. bratem stryj. Doroty jest Sędziwój Brodnicki²⁵Ok. 1450 Andrzej i Winc. Choryńscy (ss. Wincentego czyli wnukowie Winc. Łódzkiego z Choryni) przez małżeństwa z cc. Andrzeja z Brodnicy weszli w posiadanie 1/2 → Brodnicy, a w 1462 kupili od Mik. Brodnickiego połowę m. i wsi Brodnica; Sędziwój był synem wspomn. Andrzeja. Tak więc Brodniccy z II połowy XV w. to Łodzice Choryńscy, bliscy krewni Rąbińskich (KoścG 5, 43); 1501 Barbary ż. Jana Kawieckiego, a c. Tomasza Bieczyńskiego (KoścG 5, 94v); 1502 Hieronima syna zm. Winc. Wronowskiego, jako bliższy stryj występuje Sędziwój Brodnicki (KoścZ 18, 79v); 1506 Anny Drzewieckiej ż. Piotra Drzewieckiego i Katarzyny ż. Piotra Witosławskiego, cc. Tomasza Bieczyńskiego (KoścG 6, 75v); 1506 Wawrzyńca i Feliksa ss. zm. Sędziwoja Brodnickiego, jako stryj występuje także Andrzej Bieniński pleb. w Brodnicy, a jako wuj Jan Kluczewski; opiekunowie godzą wspomn. dzieci z ich matką, a swoją szwagierką [?] (glos) Anną Brodnicką (PG 65, 105v); 1506 stryj Stanisława, Jerzego i Tomasza ss. zm. Tomasza Bieczyńskiego (KoścZ 19, 12v; KoścZ 22, 14);

1500 tenże Jan jest winien Tomaszowi Jezierskiemu 55 grz. szer. gr; tegoż Jana wspomn. Tomasz kwituje ze zwrotu 300 grz. posagu zm. Małg. Jezierskiej [drugiej] żony tegoż Jana, a siostry Tomasza²⁶Zapewne więc nie żył już także i Sędziwój, syn Jana Starszego i Małg. Jezierskiej (→ przyp. 29) (KoścZ 18, 10); 1500 tenże Jan Starszy → niżej: Marcin; 1506 tenże → niżej: Elżbieta; 1506 tenże sprzedaje swojemu zięciowi Wojc. Pogorzelskiemu 1/2 Drzęczewa za 400 zł węg., 1508 i 1511 tenże ręczy, że uwolni [od roszczeń osób trzecich] Pogorzelskiemu sprzedane dobra (PG 13, 83v; PG 65, 147v; PG 68, 82); 1506 tenże kupuje od swojej c. Elżbiety ż. Wojc. Pogorzelskiego jej 1/4 m. Pniewy z przyległymi wsiami (którą odziedziczyła po swym zm. wuju Winc. Pniewskim [bracie swojej zm. matki]) za 500 zł, a 1507 daje wspomn. część Stan. Potulickiemu w zamian za 1/7 wsi Oborznia w pow. kcyn. i 100 grz. dopłaty (PG 13 k. 83v, 126v); 1508 [najpewniej] tenże proponowany na wakujące pisarstwo pozn. (MS 4 nr 234); 1510 tenże wraz z zięciem Wojc. Pogorzelskim sprzedają Drzęczewo Mac. Gostyńskiemu za 400 grz. (Cieplucha 251);

1511 tenże Jan [Starszy] podsędek pozn. jest rodz. stryjem Anny Kokorzyńskiej [c. swego brata rodz. Jana Młodszego Rąbińskiego (Kokorzyńskiego)] (KoścZ 18, 250-251); 1512 tenże Jan podsędek pozn. występuje jako stryj Anny c. Mik. Cielmickiego [z Cielmic w pow. pyzdr.], a ż. Jana Grabowskiego (KoścZ 18, 329v); 1512 tenże podsędek pozn. występuje jako stryj Barbary c. zm. Andrzeja Poświątnego [z → Poświątnego na W od Śmigla; także → wyżej: Mik. Rąbiński, pod 1446], ż. uczc. Macieja kuśnierza [zw.] Czech, mieszczanina z Lwówka (KoścZ 19, 20; KoścZ 22, 20v); 1512 tenże podsędek pozn. występuje jako stryj Urszuli Baranowskiej c. zm. Adama Baranowskiego, ż. Jana Cięciwy Komornickiego (KoścZ 19, 23; KoścZ 22, 23); 1512 tenże → niżej: Anna i Barbara; 1513 tenże występuje jako wuj Anny Kokorzyńskiej [c. Mac. Gostyńskiego dz. w Drzęczewie?] ż. Jana Kokorzyńskiego [syna Jana Młodszego?] (KoścZ 18, 415);

1514 tenże Jan podsędek pozn. i jego brat rodz. Jan Kokorzyński [= Jan Młodszy] pozywają Barbarę ż. Jana Chłapowskiego o 66 1/2 grz., czyli o 1/3 z sumy 200 grz., posagu ich zm. siostry rodz. Anny ż. zm. Jana Słupskiego, która to suma została przeniesiona z R. i Kokorzyna na wsie Słupia Wielka i Słupia Mała oraz Murzynowo Leśne [wszystkie wsie w pow. pyzdr.]; wspomn. Barbara płaci niestanne [proces kontynuowany w 1516 → niżej: Jan syn Jana Starszego] (PyZ 19, 146); 1514-15 tenże wspomn. jako zm. podsędek pozn. (KoścZ 18, 569; MS 4 nr 2399: błędnie Kabinski!).

1467-1522 Jan Młodszy Rąbiński, z R. i Kokorzyna, potem (od 1475) Kokorzyński, dz. w → Kokorzynie, → Godziszewie i → Krzonie; 1467 tenże → wyżej; 1480 tenże w sporze z uczc. Świątkiem pisarzem [Marcina Nowomiejskiego z Będlewa i Łodzi] sędziego pozn. [w jakiej sprawie?]; Stanisław, pełnomocnik tegoż Jana, odpowiada, że obie strony mają proces przed sądem ziemskim pozn. ze względu na osoby mogące oszacować wartość zamienionych koni; pisarz twierdzi natomiast, że nie może odpowiadać przed sądem ziemskim, gdyż podlega jurysdykcji sądu duchownego (AC 2 nr 1406); 1482 tenże Jan Młodszy dz. w Kokorzynie (KoścG 2, 93); 1483 tenże Jan Młodszy Rąbiński dz. w Kokorzynie zapisuje swojej ż. Katarzynie z Lasocic po 200 zł posagu i wiana na Godziszewie (PG 9, 184v); 1493 tenże Kokorzyński zawiera ugodę z Mik. Kluczewskim w sprawie granic między Kokorzynem a Krzonem (PZ 22, 180); 1511 tenże Jan Kokorzyński wdowiec po Kat. Lasockiej, ojciec Jana Kokorzyńskiego i Anny (KoścZ 18, 250-251); 1522 tenże dziad Krzysztofa Kokorzyńskiego [syna Jana] (KoścZ 19, 99); 1525 tenże wspomn. jako zm.; wspomn. Anna Trzcieńska [z Trzcianki k. Opalenicy] wd. po tymże Janie Kokorzyńskim, obecnie ż. Jana Ujejskiego (KoścZ 22 k. 99, 117).

1469 Maciej z R. [zięć Sędziwoja, mąż może czwartej, nieznanej z imienia c. Sędziwoja], szwagier Stanisława z R. → wyżej: dzieci Sędziwoja.

1479-96 Sędziwój Rąbiński syn Jana Starszego i Małg. Jezierskiej: 1479 tenże syn Jana pozywa Mikołaja z Tomic chorążego pozn. o pr. bliższości z tytułu nabycia przez Tomickiego²⁷Dobra te w 1475 sprzedał Tomasz Jezierski z Jezior Wielkich k. Kórnika (→ Obrzycko). Sędziwój zgłaszał pr. bliższości jako syn Małg. Jezierskiej m. Obrzycka oraz wsi Koźmin, Obrowo i [być może] Bąkowo²⁸Nazwa trzeciej wsi została w PZ 20, 69, napisana bardzo niewyraźnie: można ją odczytać jako ‘G(B?)aluny’ czy ‘G(B?)alimy’; żadna z tych nazw nie znajduje potwierdzenia w materiale toponomastycznym Wielkopolski. Może nastąpił tu błąd pisarza i chodzi o Bąkowo, wiadomo bowiem, że w 1475 Mik. Tomicki kupił m. Obrzycko z wsiami Obrowo, Koźmin i opust. Bąkowo (→ Obrzycko, p. 3) (PZ 20, 69); 1481 tenże w sporze z dziećmi zm. Mik. Tomickiego [cd. sporu z 1479?] (PZ 20, 157); 1495, 1496 tenże daje swojemu ojcu Janowi Starszemu 100 grz. z opisanej na 1/3 R. sumy 300 grz., którą otrzymał po [śmierci] swojej matki Małg. Jezierskiej²⁹Sędziwój zm. najpóźniej w 1500, w tym roku bowiem jego ojciec, Jan Starszy Rąbiński, zwracał Jezierskim posag swej zm. żony Małgorzaty (→ niżej) (PG 7, 91v; PG 11, 115v).

1489 (kop. XVI w.) Jakub Rąbiński śwd. (BR 176, 113v-114).

1488-1558 Jan Rąbiński syn Jana Starszego [i Małg. Pniewskiej] (KoścG 12, 147v; KoścZ 22, 62v; KoścZ 23, 99v): 1488 tenże zapisuje ż. Annie [Czackiej?] po 200 grz. posagu i wiana na 1/2 R. (PG 10, 92v); 1501 tegoż ż. Anna c. Jana Czackiego wspomniana jako zm., jej dzieci [czy także dzieci tegoż Jana?]³⁰W zapisce czytamy: dzieci Anny Czackiej córki Jana Czackiego consortis Johannis Rambynsky bone memorie; może więc to Jan Rąbiński został określony jako zmarły (wtedy należałoby przyjąć, że było dwóch braci Janów, ss. Jana Starszego, czego jednak nie potwierdzają znane nam źródła). Zapiska nie pozwala też na jednoznaczne określenie, czy wspomniane rodzeństwo (występujące w sądzie samodzielnie, a więc przynajmniej jedno z nich, było pełnoletnie i miało pełną zdolność do czynności prawnych) to dzieci Jana Rąbińskiego czy może jego pasierbowie. W haśle → Kokorzyn (za Ciepluchą 188) podano błędnie, że Anna Czacka h. Świnka była [zapewne pierwszą] ż. Jana Kokorzyńskiego, czyli Jana Młodszego Rąbińskiego; z niej miał być zrodzony również syn Jan, lecz w tym czasie ów Kokorzyński był mężem Kat. Lasockiej (i to najpewniej z nią miał dzieci), a w 1511 występuje jako wdowiec po niej (→ wyżej: Jan Młodszy Rąbiński) Anna, Piotr i Jan procesują się o swoją cz. po matce w Czaczu (KoścZ 18, 6v); 1508 tenże i jego brat Piotr kwitują Jadwigę Jaromirską wdowę po ich bracie Marcinie, obecnie ż. Jana Krajkowskiego, z dóbr, które zapisała ona ich zm. bratu Marcinowi [→ niżej: Marcin, pod 1500]: z 1/3 Manieczek, z 1/3 z sumy 300 grz. oraz ze 100 grz. na Zakrzewie; wspomn. Jadwiga zaś kwituje tegoż Jana z 30 grz., które jej zm. mąż Marcin zapisał jej na 1/3 R. (PG 66, 97v-98); 1510 tenże i jego brat niedz. Piotr, stryjowie rodz. zm. Sędziwoja [syna Marcina], kwitują Andrzeja Śmigielskiego z główszczyzny za zabicie ich brata Marcina (KoścZ 18, 168v); 1514 tenże i jego brat Piotr ss. zm. Jana [Starszego] podsędka pozn. pozwani przez Mac. Rokossowskiego o 200 grz. posagu ich siostry Anny, a ż. wspomn. Rokossowskiego (KoścZ 18, 569); 1515 tenże dokonuje działu R. z bratem Piotrem → p. 2; 1516, 1518 tenże wraz z bratem Piotrem oraz stryjem Janem Kokorzyńskim [1518, po śmierci Piotra, tylko ze stryjem] pozywają Barbarę ż. Jana Chłapowskiego oraz Jakuba Padniewskiego i jego c. Zofię, dziedziców w Słupi Wielkiej, Słupi Małej i Murzynowie Leśnym, o posag zm. Anny Słupskiej, siostry Jana [Młodszego] Kokorzyńskiego a ciotki rodz. tegoż Jana, przeniesiony z R. [i Kokorzyna] na wspomn. wsie [cd. sporu z 1514, → wyżej: Jan Starszy] (PyZ 19 k. 194v, 275v); 1516 tegoż, swojego brata stryj. rodz., Anna Niemierzycka ż. Stan. Niemierzyckiego (w towarzystwie swego ojca Jana [Młodszego Rąbińskiego] Kokorzyńskiego) kwituje z sumy 60 grz. [gr] pol. (KoścG 7 k. 266, 289v); 1517 tenże [jako spadkobierca zm. brata Piotra] zwraca Andrzejowi kan. pozn. i Janowi Naramowskim oraz Mac. Skaławskiemu 100 grz. posagu [swej bratowej] zm. [bezpotomnie] Kat. Naramowskiej (PG 69, 427); 1517 tenże zapisuje swojej [drugiej] ż. Zofii c. zm. Jana [IV] Punińskiego [z → Ponina] 500 grz. posagu na 1/2 R.³¹Wg Ciepluchy 251, w 1517 tenże Jan zapisał swojej ż. Zofii z Ponina 400 grz. posagu i 500 grz. wiana na swej cz. R (PG 15, 127); 1517 tenże Jan; jego ż. Zofia c. zm. Jana Punińskiego sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Jerzemu, Stanisławowi, Mikołajowi i Marcinowi z Ostroroga Lwowskim swoją cz. w Brodach za 70 grz. (PG 15, 128); 1517 tenże dz. w R. wykupuje czynsz 2 grz. od sumy głównej 24 grz. dla altarii w kościele [par.] w Kościanie, który ciążył na R. zgodnie z dok. z 1500 [→ wyżej: Marcin Rąbiński] (ACC 92, 291v); 1517 tenże mianowany przez [swego stryja] Jana [Młodszego Rąbińskiego] Kokorzyńskiego jednym ze opiekunów jego wnuka Krzysztofa syna zm. Jana Kokorzyńskiego³²W haśle → Kokorzyn błędnie podano, że wspomn. Jan Kokorzyński syn Jana Młodszego żył jeszcze w l. 1520 i 1523 i należnych mu dóbr Kokorzyno, Godziszewo i Krzon (KoścZ 19, 65; KoścZ 22, 58); 1517 tenże sprzedaje z zastrzeżeniem pr. wykupu Janowi Czackiemu [z Czackich pochodziła jego pierwsza ż. Anna, → wyżej] 6 ł. os. w R. za 100 grz. (PG 15, 109v);

1518-23 tenże Jan występuje jako: 1518 wuj Jana i Anny małoletnich dzieci Mik. Błociszewskiego (PG 69 k. 193v, 234v); 1521 stryj Małg. Brodnickiej ż. Bartłomieja Pawłowskiego; jako wuj występuje Wojc. Daleszyński (KoścZ 24, 135v); 1522 stryj [czyli brat stryj. jego ojca] Krzysztofa wnuka Jana [Młodszego Rąbińskiego] Kokorzyńskiego (KoścZ 19, 99); 1523 wuj Marcina, Andrzeja i Jana braci niedz. Bylakowskich [z Bułakowa w pow. pyzdr.]³³Może to ss. Elżbiety siostry tegoż Jana; w 1507 mąż Wojc. Pogorzelski zapisał jej posag i wiano m. in. na Bułakowie (PG 13, 83v) (PG 15, 499);

1519 tenże Jan po śmierci brata Piotra dziedziczy cały R. (Cieplucha 251); 1525 tenże opiekun Krzysztofa Kokorzyńskiego wnuka [swego stryja] zm. Jana [Młodszego] Kokorzyńskiego (KoścZ 22, 99); 1537 tenże ojciec Agnieszki → niżej; 1540 tegoż [swego szwagra] oraz Feliksa Brodnickiego jako swoich powinowatych (affinis) Mac. Rokossowski [mąż Anny Rąbińskiej] wyznacza na opiekunów swoich dzieci Jakuba i Doroty oraz dóbr Rokosowo, Bełczylas, Karsiec, Sławikowice (PG 17, 404v); 1541 tenże → niżej: Agnieszka; 1554-58 tenże mąż Zofii z Ponina (PG 98, 921v; PG 99, 295v; KoścG 10, 379v; KoścG 12, 135); 1558 tenże → p. 2; 1561 tenże wspomn. jako zm. (PG 105, 188v); 1575 wspomn. jako zm. Zofia wd. po tymże Janie (KoścG 29, 31).

1499-1504 Marcin Rąbiński syn Jana Starszego [i Małg. Pniewskiej]: 1499 tegoż ż. Jadwiga [Zakrzewska z → Jaromierza], w towarzystwie wujów Jana Rąbińskiego [czyli Jana Młodszego Kokorzyńskiego, a więc stryja swego męża!] i Winc. Gorzyńskiego oraz stryjów Jana i Mikołaja z Młynkowa, daje Małg. Jaromirskiej ż. Jana Herstopskiego połowy wsi Reklin i Karna oraz wsie Jaromierz i Uście (PG 12, 28); 1499 wspomn. Jadwiga daje w działach Kat. Jaromirskiej wd. po Mik. Jaromirskim całe połowy wsi Reklin i Karna (otrzymane w działach od Małg. Jaromirskiej ż. Jana Herstopskiego), a w zamian otrzymuje wieś Manieczki (PG 12, 31-31v); 1500 tenże Marcin Starszy (senior)³⁴W znanych nam źródłach Marcin występuje z przydomkiem tylko tutaj. Może zresztą nastąpiła pomyłka i ów przydomek umieszczono tak przy imieniu ojca, jak i syna wraz z ojcem Janem Starszym zapisuje Janowi z Obornik kustoszowi kolegiaty NMP in Summo w Poznaniu na rzecz jego altarii w kościele [par.] w Kościanie 2 grz. czynszu rocznego na R. z zastrz. pr. wykupu za 24 grz.³⁵Czynsz został wykupiony 1517 przez Jana Rąbińskiego syna Jana Starszego (→ niżej) (PG 12, 70-70v); 1500 tenże otrzymuje od swej ż. Jadwigi Zakrzewskiej c. zm. Andrzeja Jaromirskiego 1/3 Manieczek należnych jej po ojcu, 100 grz. (1/3 z 300 grz.), które jej zm. ojciec miał na Zakrzewie [k. Zbąszynia], 1/3 ze 100 grz. opisanych na sołectwie w Zakrzewie oraz 1/3 należną Jadwidze po matce w Zakrzewie [też → wyżej: Jan syn Jana Starszego]; tenże Marcin zapisuje wspomn. Jadwidze 30 grz. szer. gr posagu (dos) na 1/3 R. (PG 12, 82-82v); 1501 tenże poręcza Janowi Bojanowskiemu za Wojc. Śmigielskiego syna Jana kasztelana przem. (KoścG 5, 94v); 1501-02 tegoż ż. Jadwiga kwituje Piotra Iłowieckiego z 34 grz. (KoścZ 18 k. 10, 66); 1504 tenże oraz jego brat cioteczny rodz. Andrzej Grabski zawierają ugodę z Janem z Przecławka w sprawie 60 grz. główszczyzny za zabicie ich wuja rodz. Winc. Pniewskiego; 1504-07 spadkobiercami wspomn. Wincentego są m. in. Anna ż. Mik. Góreckiego, Elżbieta i Barbara (siostry tegoż Marcina) oraz Anna ż. Prokopa z Woźnik i Barbara (siostry wspomn. Andrzeja Grabskiego) [→ Pniewy – dobra, p. 3A, 3F, 3G] (AC 1 nr 954; PG 13, 83v; PG 64, 166v; PG 69, 147v-148; PZ 23, 87); 1506 spadkobiercy zm. Winc. Pniewskiego otrzymują wwiązanie do dóbr → Pniewy z przynależnymi wsiami, tenże Marcin wspomn. jako zm., jego spadkobiercą jest syn Sędziwój (PG 65, 169);

1508 wd. po tymże Marcinie, Jadwiga, obecnie ż. Jana Krajkowskiego → wyżej: Jan syn Jana Starszego; 1509 Jan Kokorzyński syn Jana [Młodszego Rąbińskiego] Kokorzyńskiego pozywa do sądu Andrzeja Śmigielskiego, Wojc. Wojnowskiego, Andrzeja Bojanowskiego i Wojc. Studzieńskiego, domowników (familiares) starosty gen. wlkp. Łukasza z Górki, w sprawie zabójstwa na drodze wolnej i publicznej tegoż Marcina, brata [stryj.] Jana Kokorzyńskiego; pozew jest zgodny z wyrokiem Stanisława z Chodcza marszałka Królestwa Polskiego z 29 III 1508, potwierdzonym przez króla Zygmunta St. 15 VIII 1508 w obozie pod Smoleńskiem: stwierdzono w nim, że trzej szlachcice towarzyszyli konno wspomn. Śmigielskiemu i nic nie wiedzieli o [planowaniu] zabójstwa, które nastąpiło, gdy tenże Marcin obraził Śmigielskiego, który mu jednak wcześniej groził; towarzysze Śmigielskiego nie wspomagali go w żaden sposób w zabójstwie; marszałek zawyrokował, że Jan Kokorzyński ma prawo postąpić ze wspomn. Andrzejem Śmigielskim zgodnie z pr. ziemskim [czyli upomnieć się o główszczyznę] (PG 66, 193v-195 – do akt wniesiono mandat królewski potwierdzający wyrok marszałka); 1519-23 Jadwiga wd. po tymże Marcinie, obecnie ż. Jana Krajkowskiego czyli Manieckiego (PG 15 k. 344v, 440v, 471v, 493v; KoścZ 19, 94; KoścZ 22, 81; KoścZ 23, 159).

1504-07 Elżbieta z R. c. Jana Starszego i Małg. Pniewskiej: 1504-07 taż [panna] → wyżej: Marcin; 1506 taż ż. Wojc. Pogorzelskiego; jej mężowi winien jest jej ojciec Jan 50 zł z tytułu posagu; taż Elżbieta, w asystencji stryjów Tomasza Bieczyńskiego i Jana Bienińskiego oraz wuja Andrzeja Bylęckiego, kwituje swego ojca Jana [Starszego] z 75 grz., czyli z 1/4 sumy 300 grz., którą to sumę jej matka Małg. [Pniewska] miała opisaną na R. (PG 65, 106v-107); 1506, 1507 taż → wyżej: Jan Starszy; 1507 tejże mąż Wojc. Pogorzelski wraz ze swoim ojcem Janem Pogorzelskim zapisuje po 400 zł posagu i wiana (PG 13, 83v).

1504-29 Anna c. Jana [Starszego] Rąbińskiego [jedna z dwóch o tym imieniu³⁶→ przyp. 37]: 1504-07 taż Anna ż. Mik. Góreckiego → wyżej: Marcin; 1507 taż Anna ż. Mik. Góreckiego i jej siostra Barbara panna, w towarzystwie swego ojca Jana Rąbińskiego oraz brata stryj. rodz. Jana Kokorzyńskiego [syna Jana Młodszego] i brata ciotecznego rodz. Jana Młynkowskiego, swoje części w Pniewach i przyległych wsiach, odziedziczone po ich zm. wuju rodz. Winc. Pniewskim [→ wyżej: Marcin], dają Stan. Potulickiemu kaszt. międz., a w zamian otrzymują 1/6 wsi Oborznia w pow. kcyn. i 2000 grz.; 1508 wspomn. Potulicki wwiązany w nabyte dobra (PG 13, 127; PG 66, 30); 1507 taż Anna kupuje od Jana Siedleckiego cz. wsi Sroki w pow. pyzdr. z zastrz. pr. wykupu za 40 grz. (PG 13, 136); 1511, 1529 taż Anna ż. Mik. Góreckiego (PG 14, 295; PG 16, 281).

1504-07 Barbara c. Jana [Starszego] i Małg. Pniewskiej: 1504-07 taż → wyżej: Marcin; 1507 taż panna → wyżej: Anna.

1506 Sędziwój Rąbiński syn zm. Marcina [wnuk Jana Starszego] → wyżej: Marcin; 1510 tenże wspomn. jako zm. → wyżej: Jan syn Jana Starszego.

1508-17 Piotr Rąbiński syn Jana Starszego [i Małg. Pniewskiej]: 1508 tenże w sporze z prac. Mik. Rokitką sołtysem z Dalewa, poddanym kl. lub. (PG 66, 20v); 1508 tenże brat niedz. Jana → wyżej: Jan syn Jana Starszego; 1515 tenże dokonuje działu R. z bratem Janem → p. 2; 1515 tenże zapisuje ż. Katarzynie c. Jana Naramowskiego 100 grz. na 1/2 swojej cz. należnej mu z działów w R. (PG 15, 44v); 1516 tenże spłaca Mac. Rokossowskiemu 100 grz., czyli cz. sumy 200 grz., która wspomn. Maciejowi zapisał [zapewne jako posag swej c. Anny] zm. Jan [Starszy] Rąbiński podsędek pozn. [ojciec Piotra]; wspomn. Rokossowski zobowiązuje się, że jego ż. Anna Rąbińska stawi się w sądzie i dokona rozliczenia ze [swym bratem] tymże Piotrem z dóbr należnych jej po ojcu i matce; tenże Piotr zeznaje także, że jest winien wspomn. Rokossowskiemu 25 grz. (KoścG 69, 296); 1516 tegoż ż. Kat. Naramowska kwituje swego ojca Jana Naramowskiego z dóbr nal. jej po ojcu i matce (KoścG 69, 296); 1517 tenże wdowiec po Kat. Naramowskiej; wspomn. Katarzynie mąż, tenże Piotr, oprawił 100 grz. posagu na 1/4 R. (1/2 z połowy [przypadłej mu w dziale braterskim]), a dok. oprawy wystawił star. gen. wlkp. Łukasz z Górki [1508-35]; po [bezpotomnej] śmierci Katarzyny posag przechodzi na jej ojca Jana i stryja Andrzeja kan. pozn., którzy cedują te 100 grz. na rzecz Mac. Skaławskiego dz. w Rogaczewie Wielkim, męża Anny c. Jana Naramowskiego [a siostry zm. Katarzyny]; Skaławski ma wyegzekwować (extorquere) te pieniądze od tego Piotra [→ wyżej: Jan, pod 1517] (PG 69, 377v); 1517 tenże wspomn. jako zm. → wyżej: Jan (PG 69, 427).

1510 na R. ciążą 2 gr czynszu na rzecz altarii NMP i ŚŚ. Piotra i Pawła, Wawrzyńca, Agnieszki, Małgorzaty i Doroty w [kościele par.] w Kościanie [jest to zapis z 1500 → wyżej: Marcin] (LBP 189).

1512-20 Anna c. Jana [Starszego] Rąbińskiego [druga o tym imieniu³⁷W znanych źródłach obie Anny nie występują razem, jednak nie ulega wątpliwości, że obie były cc. Jana Starszego]: 1512 taż ż. Mac. Rokossowskiego [zw. Eliaszem, syna Eliasza]; ojciec tejże Anny, Jan [Starszy] podsędek pozn., daje wspomn. Maciejowi 200 grz. tytułem posagu swej córki (KoścZ 18, 321v); 1512 tejże mąż Mac. Rokossowski zapisuje po 200 grz. posagu i wiana na połowach części w Rokosowie, Bełczylesie i Karścu (KoścZ 19, 25v; KoścZ 22, 26); 1516 taż → wyżej: Piotr; 1519 taż, w towarzystwie stryja Jana Kokorzyńskiego i wuja Jana Baranowskiego, kwituje swego brata rodz. Jana z 200 grz. posagu (KoścZ 23, 99v); 1519 taż pani wienna we wsi Bełczylas (KoścZ 19, 70v); 1520 taż wyznaczona przez męża Mac. Rokossowskiego współopiekunką jego dzieci i dóbr w Rokosowie, Bełczylesie, Karścu i Sławikowicach (PG 15, 370v).

1514 na R. zapisany czynsz 2 kóp gr na rzecz szpitala Ś. Barbary na → Chwaliszewie (in aggere) kap. pozn.; w 1517 czynsz został wykupiony (APP CP 440 k. 4, 9v-10).

1537-60 Agnieszka c. Jana Rąbińskiego: 1537 taż c. Jana Rąbińskiego, a ż. Jana Siedleckiego [z Siedlec? w pow. kośc.]; mąż zapisuje jej po 400 zł posagu i wiana na 1/2 swoich cz. w Pępowie, Krzekotowicach, Czeluścinie i Srokach (PG 17, 8v); 1541, 1546 taż; jej mąż Jan Siedlecki wyznacza opiekunów swoich dóbr oraz dzieci zrodzonych z tejże Agnieszki; obok tejże Agnieszki są to: 1541 Jan Rąbiński [jej ojciec lub brat] i Stan. Siedlecki brat rodz. wspomn. Jana, a także Stan. Krajewski i Marcin Poniecki, 1546 Jan Rąbiński i Jan Czacki dz. w Rogowie (KoścZ 19 k. 188v, 203v); 1541-56 taż c. Jana Rąbińskiego, a ż. Jana Siedleckiego; 1544-45 jako jej wuj występuje Wojc. Puniński, a jako stryjowie Wojc. Zawadzki i Feliks Brodnicki (KoścZ 26, 278v; PG 18 k. 121, 168v); 1546 tejże mąż Jan Siedlecki zapisuje po 400 zł posagu i wiana na wsi Siedlec (KoścZ 19, 202v); 1559-60 taż wd. po Janie Siedleckim; jej i zm. Jana Siedleckiego córka, Katarzyna ż. Krzysztofa Białośliwskiego (PG 103, 487v; PG 104, 37).

1555-83 Maciej, 1565-92 Jan i 1565 Baltazar Rąbińscy [ss. Jana, a wnuki Jana Starszego, a więc bracia Agnieszki i Doroty] (KoścG 29, 220; PG 142, 695): 1555 tenże Maciej jest bratem stryj. Doroty Krajewskiej c. Stan. Krajewskiego, a ż. Andrzeja Bylakowskiego [z Bułakowa w pow. pyzdr.] (PyZ 18, 43); 1563 tenże Maciej kwituje Jana Przybyszewskiego syna zm. Jana z zapłaty 100 zł węg. (PG 14, 130); 1565 tychże oraz Mac. Krzyżanowskiego Zofia Siedlecka wd. po Wawrz. Złotkowskim ustanawia opiekunami swoich dzieci i dóbr (PG 20, 409v); 1570 tenże Maciej kupuje od Ambrożego Pampowskiego wieś Osowo w pow. pyzdr. za 5500 zł (PG 21, 118); 1575 ciż Maciej i Jan bracia rodz. oraz ich podopieczny Stan. Rąbiński syn ich zm. brata tegoż Baltazara, spadkobiercy zm. Zofii Rąbińskiej wd. po Janie Rąbińskim [ich ojcu, a dziadzie Stanisława] (KoścG 29, 31); 1575 wspomn. Anna Sepieńska c. Stan. Sepieńskiego [z Sepna], wd. po tymże Baltazarze (KoścG 29, 196v); 1584 ciż Maciej i Jan bracia rodz. występują jako krewni po mieczu (amici de linea paterna) Anny Góreckiej³⁸Anna była może c. Anny Góreckiej (→ wyżej), czyli wnuczką Jana Starszego, a więc cała trójka miała wspólnego dziada wd. po Łukaszu Krzyżankowskim, obecnie ż. Ambrożego Szczurskiego (KoścG 38, 232v); 1592 tenże Jan występuje jako wuj Małg. Przybyszewskiej c. zm. Jana Przybyszewskiego, a ż. Marcina Sepieńskiego [z Sepna] (PG 160, 320v).

1557-64 Dorota Rąbińska c. Jana Rąbińskiego [siostra Agnieszki, Macieja, Jana i Baltazara]: 1557 tejże Jan Przybyszewski [z Przybyszewa w pow. wsch.] zapisuje po 500 grz. posagu i wiana na połowach wsi Trzebinia i Piotrowice w pow. wsch. (PG 19, 483v); 1564 taż wd. po Janie Przybyszewskim (PG 20, 333v); 1592 taż, wd. po Janie Kromno Przybyszewskim pisarzu ziem. wsch., wspomniana jako zm. (PG 160 k. 321, 328).

1575-82 Stan. Rąbiński syn Baltazara Rąbińskiego: 1575 tenże → wyżej; 1580, 1582 tenże płaci pobór → niżej.

1510-82 areał: 1510 w R. 13 ł. os. i 9 opust. nieuprawianych, 1 1/2 ł. opust. soł., folw. dziedzica, 3 karczmy, role [karczmarskie?] (LBP 125, → p. 5); 1530 pobór od 7 ł. os. (ASK I 3, 132); 1563 pobór od 26 1/4 ł. os., 2 karczem dor., 1 wiatraka dor., 4 zagr. (ASK I 4, 192); 1580 pobór od 15 3/4 ł. os., 9 zagr., 8 kom., 4 rzem., [od owczarza] od 36 owiec, od 2 wiatraków (ŹD 83); 1580, 1582 pobór z R. płacą: Mac. Rąbiński od 7 3/4 ł., Stan. Rąbiński od 8 ł. (Piotrkowska 1 nr 501).

1391-1515 mieszkańcy: 1391 Szczepan kmieć z R. → p. 4; 1423 Jakub syn Andrzeja kmieć z R. pozwany przez pannę Małgorzatę i [jej matkę?] wd. Dorotę z R. o obietnicę małżeństwa [złożoną zapewne Małgorzacie] stawia w sądzie świadków: Mikołaja pleb. w R. i Wierzchosława pleb. [gdzie?] (ACC 6, 35); 1428 kmieć Goriak [zapewne z cz. R. należącej do Sędziwoja], Dziersław [z R.?] → wyżej: Janusz Rąbiński; 1428 Michał Mruk kmieć (laicus) z R. → p. 5; 1429 prac. Jan niegdyś rzem. w R.; Janusz Rąbiński jest mu winien 3 grz. (KoścZ 9, 225v); 1443 Jakub i Mikołaj kmiecie z R. → wyżej: Sędziwój; 1485 pracowici Jafroszka i jej mąż Jan Żak z R. w sporze z prac. Szymonem i Wojciechem z Dalewa braćmi rodz. niedz. Jafroszki; opat lub. doprowadza do ugody pomiędzy stronami: Jafroszka zrzeka się się wszelkich praw do ojcowizny w Dalewie po otrzymaniu pełnej zapłaty od braci (DBL nr 332).

1515 w cz. Piotra Rąbińskiego siedzą kmiecie: na łanach – Jan Sząmp, Wawrz. Sthwolyck, Mac. Marzyryrk [?], Maciej syn Jana, Wawrz. Banzrk [?], na półłankach – Stan. Głodnik (Glodnyk), Jan Dziurka (Durka), Piotr Duszka (Dwszka), karczmarz Czyrch (na łanie zw. Markowski); na ł. wolnym siedzi Piotr Gajewski, w karczmie zw. Nadarzycka siedzi [karczmarz?] Szymon; jest także zagr. Małuń (Malim?) oraz owczarz Błażej; w cz. Jana Rąbińskiego siedzą kmiecie: na łanach – Szymon Krapik, Jerzy Grzegorzek, Jan Stharkow, Stan. Crap, Szymon, Mik. Krobski, a na półłankach – Mirosław Żmija (Smyja), Marcin Pakosz, Mac. Skiba; jest także trzech zagrodników – Marcky [?], Pąkaty [Pękaty?] i Rybka (KoścG 9, 198-201v; Lub. C XVII 11 – niefol.).

4. 1391 ławnicy z R. w sporze ze Szczepanem (Stephanus) kmieciem z R. o konie (Lek. 2 nr 1403, 1420).

1396 sołtys z R. zwany Pzredwo! [Przedwój?] przegrywa proces z Dolką Psarską o 20 kóp pszenicy (Lek. 2 nr 1934; KoścZ 1, 40).

1413-19 Mroczek sołtys w R.: 1413 tenże zobowiązuje się, że stawi w sądzie Mirosława Przylepskiego [z Przylepek], który zaświadczy, że pogodził tegoż Mroczka z Jaśkiem [Rąbińskim] (KoścZ 4, 61); 1419 sąd nakazuje temuż Mroczkowi opuszczenie w ciągu 6 tygodni sołectwa w R.; Jasiek i Pietrasz dziedzice w R. mają wykupić to sołectwo (KoścZ 4, 408, dawniej k. 151).

1438 kmiectwo czyli sołectwo Dziersława „wolnego” → p. 3: Piotr Rąbiński Lubiatowski.

1510 w R. 1 1/2 ł. opust. sołeckiego → p. 5.

5. 1144 kościół w R. wymieniony wśród fundacji Piotra Włostowica (DA lib. V-VI 25) [→ p. 8].

1391 Jan pleb. w R., śwd. pani Halszki wd. po wojewodzie [którym?] w jej sporze z Winc. Łódzkim [z Choryni] (WR 1 nr 279); 1396 [tenże?] pleb. w R., śwd. (Lek. 2 nr 1907).

1416 Marcin wikariusz z R., śwd. (WR 3 nr 576).

1417-28, 1431? Mikołaj pleb. w R. (ACC 11, 28): 1417 tenże pozywa Jana dz. w R. o wygnanie młynarza z mł. w R. oraz o [nadmierne?] przymuszanie zagrodników [z R.] do pracy (ACC 3, 25); 1420 tenże w sporze z Maciejem pleb. w Błociszewie o porękę (ACC 4, 163v); 1421-26 [tenże?, brak imienia] pleb. z R. w sporach o dzies. z → Ksiąszkowa: 1421 ze szl. Janem Błociszewskim (ACC 5, 132); 1423 tenże → p. 3: mieszkańcy; 1426 z bpem pozn. upomina się o dzies. z Ksiąszkowa wartości 3 grz. rocznie, której go bp od 3 l. pozbawia [prawdop. przez wydanie w poprzedniej sprawie wyroku niekorzystnego dla tegoż plebana] (ACC 9, 92); 1428 tenże pozywa Michała Mruka kmiecia (laicus) z R. o meszne i stane [może chodzi o stronne, czyli daninę w postaci połcia wieprzowego (Słownik staropolski, t. 8, Wrocław 1981, s. 472)] z łana zw. Gorzakowski, który uprawia wspomn. kmieć (ACC 11 k. 110v, 116v, 123); 1428 [tenże?; w źródle brak imienia] pleb. z R.; jego bratem rodz. jest szl. Samek [może ident. z Samsonem z R.?], który kwituje Nikla z Osieka z 30 grz. szer. gr [zapewne posagu] jego siostry rodz. Małgorzaty [zapewne ż. Samka] (KoścZ 9, 115v); 1431 [tenże?] Mikołaj pleb. Rąbiński (BJ 8057 IV, 163).

[A. 1439] Job pleb. z R. [recte: Jan?] → p. 6.

1485 Mikołaj pleb. w R. (DBL nr 332).

1495 Maciej z Piotrkowa pleb. w R. zamienia się prebendami z Mac. Gorzyckim plebanem w Wysocku i altarystą ŚŚ. Jakuba i Marii Magdaleny w kat. pozn. (Now. 1, 300).

1508 Jan Bielejewski pleb. w R. (PG 66, 105v).

1510 w R. kościół par. ŚŚ. Piotra i Pawła patronatu dziedziców z R.; do par. R. należą: R., Donatowo, Jeleńczewo; w R. 13 ł. os. i 9 opust. nieuprawianych, w ubiegłym roku 2 ł. opust. były uprawiane przez kmieci na rzecz dziedzica; wiard. dzies. swojemu plebanowi płacą: z 1 1/2 ł. opust. soł. i z folw. dziedzica oraz kmiecie ze wszystkich łanach w R.; w R. są 3 karczmy, które warzą piwo, z ról [karczmarskich?] płacą, co mają [?] (quos habent), a z posiadanych ról płacą po 6 gr plebanowi i meszne oraz 2 gr na Wielkanoc; 3 zagr. płaci meszne; z Błociszewa³⁹Wg Now. 2, 428, w 1408 wsie Błociszewo i Gaj wyjęto z parafii R. Cytowany pod tą informacją materiał źródłowy nie potwierdza jej bezpośrednio, jednak fakt płacenia przez Błociszewo dziesięciny do R. (podobnie spory plebana z R. z: 1420 plebanem z Błociszewa i 1421 z dziedzicem z Błociszewa [→ niżej]) pozwala uznać tę hipotezę za słuszną w odniesieniu do Błociszewa, o przynależności Gaju przed 1408 brak danych (→ Błociszewo, przyp. 5), w którym jest parafia, wszyscy kmiecie płacą wiard. dzies. plebanowi w R.; [zapewne]⁴⁰Zapis ten jest umieszczony na końcu opisu dochodów parafii R., może więc dotyczyć R., jednak wniesienie go po dziesięcinach z Błociszewa oraz adnotacja o przynależności do uposażenia par. w R. nie wykluczają, iż być może owe folw., łąka i zarośla znajdowały się w Błociszewie (w haśle → Błociszewo brak informacji o tym zapisie) w Błociszewie są także folw. plebański, łąka i zarośla należące do uposażenia plebana w R. (LBP 125).

1520-25 Marcin Psarski pleb. w R. (PG 15 k. 359, 485; PG 16, 91).

1528 Błażej wikariusz w R.: 1528 tenże wydzierżawia na 3 l. od Marcina pleb. w Mórce kościół par. w Mórce za 22 grz. monety pol.: za pierwszy rok dzierżawa wynosi 10 grz., a za następne 2 l. po 6 grz. (ACC 103, 74).

1516 wykonawcy testamentu szl. Piotra Zwanowskiego [ze Zwanowa, obecnie Dzwonowo, w pow. gnieźn.] zeznają, że zapisał on po 1/2 kopy gr na trycezymy w R., Błociszewie i [kośc. par.] w Kościanie, a plebanowi w R. konia także na msze trycezymowe; po realizacji tych zapisów reszta z 5 grz. ma być przeznaczona na budowę kaplicy w R., a pieniądze ze sprzedaży kabatu (tunica alias cabath) ofiarowanego przez Zwanowskiego na prace budowlane (ad reformandum) w kościele i kaplicy w R. (Now. 2, 428; ACC 92, 103-103v).

1580 do par. R. należą: R., Jeleńczewo i Donatowo (ŹD 83).

1610-19 wizytacja kościoła w R.: kościół par. ŚŚ. Piotra i Pawła Ap., murowany, konsekrowany; w R. do uposażenia plebana nal.: 1 ł. w trzech rolach ciągnący się w kierunku gran. z Dalewem, obok folw. i ról kmiecych; łąki na bagnie (in palude) w kierunku Dalewa, obok gaju plebańskiego; z folw. w R. płacą rocznie 30 fl. dziesięciny, a z folw. w Jeleńczewie dzies. snop., czyli po kompozycji świadczeń po 1 mierze (metreta) żyta i owsa; meszne z Donatowa od 5 kmieci po 2 miary żyta i owsa, a z Jeleńczewa po 1 mierze żyta i owsa; wiardunki dzies. płacą po 12 gr z łana (AV 4, 85-86).

1685 par. w R. posiada dok. wizytacji z 1508, 1610, była też wizytowana w 1672; pleb. przedstawił wizytatorom autentyczny wyciąg (extractum authenticum) z Liber beneficiorum diec. pozn. z 1510; w R. do uposażenia pleb. nal. 1 ł. w trzech rolach leżący w kierunku gran. z Dalewem; do par. w R. należą: R., Donatowo i Jeleńczewo; w R. było 18 kmieci, teraz jest 16 i płacą meszne po 1 mierze kośc. (metreta) żyta i owsa oraz wiard. dzies. po 12 gr; z Donatowa: 3 kmiecie płacą po 2 miary żyta i owsa, a z folw. dziesięcinę po 2 miary kośc. żyta i owsa; z Jeleńczewa: 3 kmieci (dawniej było 5) płacą po 1 mierze żyta i owsa, a z folw. 18 fl. pol. dziesięciny; w R. jest szpital, w którym znajduje się w tej chwili 6 os., do uposażenia szpitala nal. wiatrak zw. Młyn Szpitalny; szpitalem opiekują się wyznaczeni kmiecie z R., którzy prowadzą rejestr legatów, jałmużn itp., a w pierwszą niedzielę po Nowym Roku składają sprawozdanie plebanowi; obok domu pleb. jest dom kapelana Bractwa Różańcowego; rektor szkoły mieszka w osobnym domu, jest jednocześnie organistą, utrzymuje go pleban (AV 17, 540v-545v).

6. [A. 1439] pod 28 III wpisana kommemoracja Joba [najpewniej chodzi o Jana (Joh.)!] pleb. z R., [może identyczny z Janem pleb. 1391, 1396?, → p. 5] (MPHn. 9/2, 48 – nekrolog opactwa Panny Marii w Lubiniu).

1432 Janusz Krakwicz [Kąkolewski] z R. opatruje swą pieczęcią z herbem Karpie [tj. Krakwicz] akt, w którym bp pozn. Stanisław [Ciołek], rycerstwo i miasta woj. pozn. zobowiązują się uznać królem jednego z synów Władysława Jag. (Wp. 9 nr 1289, pieczęć 28).

[1439-1500] pod 6 I wpisana kommemoracja brata Jana z R. [może to syn Jana Seniora, drugi z braci Janów?], zakonnika z Lubinia (MPHn. 9/2, 19 – nekrolog opactwa Panny Marii w Lubiniu) [w starym wydaniu nekrologu w MPH 5, 606, zapiska datowana jest na 1501 (kop. 1659, 1802) i jest to kommemoracja „patris Joannis”].

1442 Jan syn Piotra z [naszego?] R. (de Rabino)⁴¹Nie jest wykluczone, że tenże Jan mógł pochodzić ze wsi Rąbin na Kujawach student w Krakowie (AS 1, 103); 1457 studenci Piotr i Jan ss. Sędziwoja z Kokorzyna [= z R.] (AS 1, 151).

1468-1500, zm. a. 9 VII 1502 Piotr Kokorzyński, z → Kokorzyna, Rąbiński, syn Sędziwoja (CP 34, 68v): 1457 tenże student → wyżej; 1457-75 tenże → p. 3: dzieci Sędziwoja; 1464 tenże dokonuje admisji na notariusza publicznego w diecezji pozn., a 1467 w diecezji gnieźn., 1464-78 pisarz przy bpie pozn. Andrzeju Bnińskim, 1471-1500 kan. katedry pozn. (kanonia fundi „Jaszkowo”), 1471 tenże pleb. w Niezamyślu, 1471-1501 altarysta w kat. pozn., 1485, 1491-1500 kanonik włocł. (Not. nr 571⁴²W Not. nr 571, omyłkowo podano, że Piotr Rąbiński zmarł w 1501; przywołane źródło (MPH 5, 606) podaje jednak kommemorację Jana z R. (→ wyżej); Now. 1, 271; Theiner 2 nr 286; AC 2 nr 1511; PG 8, 105; CP 2 nr 432; DembKan 206; GWłocł 46; LutKap 74); 1471, 1495-99 tenże pleb. w Tulcach (Not. nr 571; ACC 72, 103; ACC 74, 49; ACC 76 k. 44-44v, 50v, 66, 72, 98v); 1478 temuż, w uznaniu zasług, bp pozn. Andrzej [Bniński] nadaje dożywotnio (lub do czasu osiągnięcia godności bpiej) dzies. snopową wraz z pieniędzmi za konopie [?] (cum peccuniis canapalibus) we wsi Kosów k. Mrokowa na Mazowszu należącej do dóbr stołu bpiego (CP 3 nr 57); 1481 tenże kan. pozn. pozwany przez Piotra z Opalenicy chor. pozn. w sprawie testamentu zm. [Mik. Bnińskiego] Stęszewskiego stolnika pozn. (AC 2 nr 1410); 1485 tenże kanonik włocł.; na wniosek bpa włocł. kapituła włocł. oddaje ponownie [w dzierżawę kapitulną] wieś [prestymonialną] Kobylniki, którą mu wcześniej odebrała z powodu uciskania kmiecia przez szlachtę [sąsiadów?] (AC 1 nr 755); 1496, 1500 tenże kan. włocł. i pozn. prezentowany na pleb. w Brodach po śmierci: 1496 Benedykta Brodzkiego, 1500 Abrahama Kiebłowskiego (AC 73, 172v-173; ACC 78 k. 39v, 52v, 76).

7. SzPozn. 340-341.

8. Na polu przy granicy z Turwią znaleziono ok. 1937 fragment brzegu naczynia obtaczanego całkowicie, datowany na II połowę X – XI w. (Hensel 5, 382-383).

W R. zachowany murowany, jednonawowy późnogotycki (zbudowany od nowa w końcu XV i I poł. XVI w.) kościół par. ŚŚ. Piotra i Pawła, szczyt zachodni gotycko-renesansowy, ołtarz główny późnobarokowy po połowie XVIII w., ołtarze boczne z końca XVIII w.; w północną ścianę wmurowane relikty (granitowe ciosy) pierwotnego kościoła romańskiego o nieznanym układzie; kościół konsekrowany w 1556, w 1648 rozbudowany o 2 boczne kaplice. W prezbiterium (renowacja kościoła w 1970) wtórnie umieszczone późnorenesansowe nagrobki z piaskowca z ok. 1614, bardzo podobne, wykonane niewątpliwie w tym samym warsztacie; przy półleżących postaciach rycerzy kartusze herbowe, poniżej tablice z inskrypcjami: a) Jana Rąbińskiego (zm. 1603) z herbami Łodzia, Świnka, nierozpoznany i Krakwicz, tablica z napisem zatarta, b) Jana Rąbińskiego (zm. ok. 1614) z herbami Łodzia, Leszczyc, Nowina, Wieniawa, na tablicy inskrypcyjnej nie wpisana data zgonu (KZSz. V z. 10 s. 92, fig. 361-362 – nagrobki; Z. Świechowski, Architektura romańska w Polsce, Warszawa 2000, s. 208, 526 – zdjęcie; ŁOp. 2, 177 – tu także teksty inskrypcji na nagrobkach Rąbińskich).

Uwaga: Nie wiemy, czy z naszego R. (a może ze wsi Rąbino na Kujawach, → przyp. 41) pochodził Mikołaj de Rambow alias Rambino wspomn. jako zm. 1444, po którym wakowała plebania Ś. Jakuba w Cerekwicy (oszacowana na 12 grz.; BulPol. 5 nr 1210).

Marcin Rambyesky, który w 1517 – z okazji przyjęcia go do kap. pozn. jako kanonika – dowodził, że po ojcu jest z h. Jastrzębiec, a po matce h. Korab. (MHP s. 378 nr 271), pochodził ze wsi Rąbienie (obecnie Rąbień) w ziemi łęczyckiej.