1218 or. interpol. Obezerze (SŹ 9, 56), 1218 kop. 1417 Obezerrze (Wp. 1 nr 104), 1218 kop. 1544 Oborowe! (MS 4 suppl. nr 5), 1225 or. Obezere (Maleczyński Studia 251), 1225 kop. XVIII w. Obezar (Wp. 1 nr 117), 1238 kop. XVIII w. Oberze (Wp. 1 nr 213), 1339 or. Obyezerze (Wp. 2 nr 1189), 1387 Obedzerze, Obesszerze (Lek. 1 nr 151, 164), 1388 Obeszerze, Obeserze (Lek. 1 nr 392, 399), 1391 Oberza (Lek. 1 nr 1156), 1391 [Obgezerze] (WR 1 nr 86), 1397 Obezerze (Lek. 1 nr 2331), 1400 Obyerze (ACC 2, 13v), 1406 Obeyezerze (KP nr 2654), 1421 Obyerzesze (AC 2 nr 987), 1421 Zagezerze! (ACC 5, 66v), 1442 Obieszierze (Wp. 5 nr 692), 1443 Obiezycze!, Obierze! (DBL nr 191, 192), 1448 Obyszyerze (PG 3, 24), ok. połowy XV w. Oberzekye (dot. r. 1170), Obyeszerze (dot. r. 1235) (DAV-VI s. 94; 274); 1454 Obyeszyerzye (PZ 12, 255v), 1498 Obyezicze! (MS 3 suppl. nr 261), 1502 Obyrzyerze (PZ 23, 62v), 1513 Obiezierze (PG 68, 276), 5,5 km na SW od Obornik.

1. 1388 O. w opolu → Chojnica (Lek. 2 nr 392); 1466 n. pow. pozn. (PG 6, 234); 1406 n. par. własna [kościół w O. sięga czasów wcześniejszych → p. 8] (ACC 2, 51); 1510 dek. Oborniki (LBP 76).

2. 1400 jezioro → p. 3; → Jez. Objezierskie; 1460, 1594 jezioro [bez nazwy] w O. → p. 3.

1419, 1436 koło O. leży wieś Górka (CP 14, 614; Wp. 5 nr 568); 1450 droga z O. do Poznania → p. 5; 1460 drogi w O. do Ocieszyna, do Obornik i do Ślepuchowa, rola Ostrów, folw. nal. do Winc. Imbira z O., rola pleb. zw. krótczyca k. jeziora → p. 5; 1547 podział wsi O. na 2 części: od strony wsi Nieczajna oraz od strony m. Oborniki → p. 3; 1553 rozgraniczenie wsi O. i Kowalewo z wsiami Wargowo i Ocieszyn: nowy kopiec narożny wsi O., Kowalewa i Ocieszyna stoi k. lasu Parczawy; stąd gran. O. z Ocieszynem biegnie do kopca narożnego tych wsi z wsią król. Bogdanowo (PWc. 1, 193v); 1594 w O. jezioro, lasy Parcewy [→ wyżej: Parczawy] i Karna, stawek rybnik, → p. 3, → Grodzisko; 1628 rola Ostrów Plebański leży przy gaiku kowalewskim, łąka Kwiatkowo przy gran. z Chrostowem (AV 7, 49); 1766 w rozgraniczeniu wsi O. wspomn. las brzozowy Parcawy (PG 1116, 183v).

3. Własn. joan. [→ Święty Jan pod Poznaniem], później szlach. 1218 Paweł bp pozn. zatwierdza nadania dla szpitala joan. k. Poznania uczynione przez swych poprzedników, m. in. przez bpa Radwana i przez ks. Mieszka [St.]: do wspomn. szpitala należy m. in. wieś O. wraz z dzies.¹Nazwa O. pojawia się po raz pierwszy w 1218 w cytowanym tu dok., natomiast Długosz już pod 1170 zamieścił informację o nadaniu różnych dziesięcin, m. in. dzies. z O. (a nie całej wsi), joannitom pod Poznaniem (→ p. 5). A. Gąsiorowski (SŹ 8, 95) przypuszcza, że Długosz zamienił przez pomyłkę dwie grupy wsi; w rzeczywistości O. należało do grupy osad, które książę nadał w całości (w 1170?), wraz z dzies., szpitalowi Ś. Michała k. Poznania, a w 1187 joannitom. W 1. 1187-93 nadanie księcia Mieszka z 1187 potwierdził Benedykt bp pozn. (Wp. 1 nr 29; SŹ 8, 94 nr 1, jest to potwierdzenie ogólne, a więc nazwy wsi, w tym O., w nim nie występują) (SŹ 9, 56; Wp. 1 nr 104; MS 4, suppl. 5); 1225 Władysław [Lask.] zatwierdza darowiznę swego ojca Mieszka [St.] dla szpitala joan. k. Poznania (darowizna obejmowała m. in. wieś O.) i nadaje posiadłościom tegoż szpitala imm. ekon. i sąd. (Wp. 1 nr 117; KH 40, 251; SŹ 9, 58); 1238 (fals. po 1250) Władysław Od. potwierdza nadania swego dziada Mieszka [St.] i stryja Władysława [Lask.] obejmujące m. in. wieś O.²Wg kopii drukowanej w Wp. 1 nr 213, do O. należeli też przypisańcy (cum ascripticiis); natomiast w dok. (or.) z 1225, który był wzorem dla dok. z 1238, określenie to znajduje się tylko przy wsi Lipnica (SŹ 9, 58); nadaje tym posiadłościom imm. ekon. i sąd. oraz zwalnia je od ceł, monety³Matuszewski Imm. 166-169, wyjaśnia, że immunitet bardzo rzadko naruszał regale mennicze władcy, często natomiast słowem „moneta” oznaczano opłatę poradlnego uiszczaną w formie pieniężnej. Zapewne o zwolnienie z takiej opłaty chodzi w tym dok i opłat targowych (Wp. 1 nr 213; SŹ 9, 58 – tu krytyka tego dok.; DA VI s. 273-274, zamieścił ten akt pod data 1235).

1339 śwd. rycerz Bronisz z O. z bratem Leonardem (Wp. 2 nr 1189).

1386-1407 Sędziwój Objezierski z O. (1399 pisze się: niegdyś z O.; WR 1 nr 15, 176, 237, 352, 466, 773), syn Mikosza (Lek. 1 nr 429): 1386 tenże w sporze z Tomisławem z Grąbiewa o 40 grz. poręczenia (Lek. 1 nr 41 400); 1387-91 tenże w sporach o długi żydowskie m. in. z [Małgorzatą] ż. Mik. Jastrowskiego, z Marcinem synem Hektora z Cykowa oraz z Żydami: Ostroszem i Jordanową [z Poznania] (Lek. 1 nr 112, 151, 164, 399, 1156); 1387 tenże ocenia w Rożnowie szkody powstałe na skutek wymłócenia zboża przez Janusza Skockiego i jego 60 ludzi (Lek. 1 nr 197); 1388 tenże w sporze ze wspomn. Januszem o Rożnowo (Lek. 1 nr 429); 1388 tenże w sporze z Janem Radło, który wypędził Sędziwoja z 4 śl. w Rożnowie, zastawionych mu przez Donina⁴W Wlkp. znany jest Jurga Donin z Sarnowy. Nic nie wiadomo o jego posiadłościach na N od Poznania (Lek. 1 nr 349; WR 1 nr 35); 1391-1400 tenże prowadzi spory o Bądlino: 1391-92 z Mac. Jadem przegrywa proces o porękę za 2 konie i wóz oraz przegrywa proces o Bądlino i młyn [tamże?], które Jad tak długo ma trzymać, dopóki mu Sędziwój nie zapłaci (Lek. 1 nr 1185, 1186; WR 1 nr 86), 1393 z mieszczanami z Obornik przegrywa proces o pieniądze, które oni dali za Bądlino, ale wygrywa z nimi proces o szkody uczynione przez nich w barciach w Bądlinie (Lek. 1 nr 1538, 1594, 1732), 1400 przegrywa proces o 1/2 Bądlina z Sędziwojem [Świdwą z Szamotuł] wdą [pozn.] i ma dokonać rezygnacji tej połowy na jego rzecz (KP nr 328); 1392 tenże pozywa Jana z → Jardanowic (Lek. 1 nr 1302); 1397-1400 tenże w sporze z Bodzętą Góreckim [z Górki i z Jardanowic] o 20 grz. i inne sprawy (Lek. 1 nr 2458, 2645, 3055, 3122; KP nr 13); 1400 tenże w sporze z Trojanem [ze Żdżaru i z O.] o Kiszewo, 30 grz. i 4 tonie Jez. Objezierskiego (Kowalewicz 19); 1400 tenże przegrywa proces z tymże Trojanem i z Niemierzą z Bliżyc [oraz z → Kiszewa] o 30 grz. (KP nr 359); 1400 tenże w sporze z Przybysławem Piętą z Przesieki [pow. gnieźn., par. Lechlin] o 400 grz. (KP nr 59, 243); 1406 tenże występuje jako pełnomocnik Mik. Brzechwy w jego sporach o → Goślinę Kościelną i o Boduszewo (KP nr 2654, 2748); 1407 tenże w sporze z Pietraszem Ninińskim (KP nr 2876); tegoż córki → niżej: 1403.

1392-1401 Trojan Objezierski z O. [również ze Żdżaru i Raczkowa w pow. gnieźn.]: 1392 tenże w sporze z [Janem z Czarnkowa] sędzią pozn. w sprawie swego bratanka (filiaster) [prawdop. chodziło o Niemierzę z Bliżyc i Kiszewa] (Lek. 1 nr 1303); 1392 tenże poręczycielem Domarata [z Pierzchna i z Iwna, kaszt. pozn.] (Lek. 1 nr 1331); 1393 tenże w sporze z Wawrz. Łódzkim [z Będlewa] o 30 grz. (Lek. 1 nr 2083); 1396 tenże zeznaje, że jest winien 24 grz. z odsetkami Abrahamowi Żydowi z Poznania i daje mu wwiązanie w O. (Lek. 1 nr 2101); 1396 tenże z Niklem [osoba niezident.] oraz z 2 paniczami (domicelli) i z 20 wieśniakami napadł na Żyda Abrahama [syna] Jordanowej; Abraham, który był wwiązany [w O.] przez sąd, wygrywa proces i otrzymuje należne mu pieniądze (Lek. 1 nr 2331); 1401 tenże → p. 4; 1403 tenże w sporze z cc. Sędziwoja z O. [→ niżej] o Kiszewo; 1404 tenże i Niemierza z Bliżyc [i z → Kiszewa] odpierają roszczenia dwóch cc. Sędziwoja, a za pozostałe trzy cc. ręczy Stan. Lubicki (KP nr 1412, 1853).

1403-04 Krzymka, Hanka, Wochna, Dzierżka i Tomisława cc. Sędziwoja Objezierskiego: 1403 te same toczą proces z Przybysławem z Przesieki o 400 grz. [→ wyżej: Sędziwój, który w 1400 też toczył z nim proces o tę sumę] (KP nr 1418); 1403-04 te same → wyżej: Trojan.

1408-1434 Niemierza Bliżycki vel Kiszewski⁵Trojan ze Żdżaru i Niemierza Bliżycki w 1406 brali udział w sporach o obsadzanie stanowiska altarzysty przy ołtarzu Ś. Marcina w kat. pozn. Była to dawna fundacja rodu Nałęczów; w 1406 prawo prezenty tej altarii należało do Sędziwoja z Ostroroga, wspomnianych Trojana i Niemierzy (przy ich imionach nie wymieniono wsi O., lecz ich posiadłości w okolicy Skoków) oraz Łukowskich z Łukowa k. Obornik; od nich przez Annę c. Jana przeszło na Granowskich oraz na Pniewskich z Pniew (Now. 1, 362; ACC 2 k. 29, 34, 35v, 50v – tej ostatniej zapiski nie udało się odnaleźć) [→ Kiszewo], w 1417 nazwany dz. O. (ACC 3, 17v): 1408 tenże w sporze z Jurą [z Chojnicy] dowodzi, że Jura miał dać wg ugody 80 grz. za 1/2 O., ale tego nie uczynił (WR 1 nr 652); 1434 tenże z Kowalewa i O. toczy spór z Janem Niemieczkowskim (PZ 12, 166v); 1453 Helena wd. po Niemierzy → niżej.

1442-88 Mik. Imbir scholastyk łęcz., kan. pozn. i krak., 1443-73 Winc. Imbir (Hymbir, Hingbir), 1450 – a. 1466 Abraham z O. [i z Kiszewa], 1443-50 (1452 wymieniony jako zm.) Jan z Ryczywołu, 1451-88 Sędziwój pleb. w O. (→ p. 5), ss. Niemierzy, dziedzice niedz. w O. i w → Kowalewie k. Obornik: 1443-47 ciż bracia toczą proces z Dobroszką (Dobrochną) [c. Mroczka z Łopuchowa] ż. Piotra z Nidomia [w pow. gnieźn.] (PZ 14, 233; PZ 15, 162; PZ 16, 79v); 1444-47 ciż bracia toczą proces z Barbarą [c. Mroczka z Łopuchowa] ż. Piotra Bnińskiego, → Kowalewo k. Obornik (PZ 15 k. 4, 16; PZ 16, 79v); 1450 ciż bracia, dziedzice O., zapisują Annie ż. Jana [jednego z braci] 200 kóp gr na 1/2 m. Ryczywół i na 1/2 wsi Krężoły (PG 4, 19); 1451 ciż bracia zeznają, że są winni 200 zł węg. szpitalowi dla ubogich w Szamotułach i że sumę tę spłacą w rocznych ratach po 20 zł węg. [cd. tej sprawy → Kiszewo] (ACC 33, 44v); 1453 ciż bracia zapisują Helenie swej matce [wd. po Niemierzy] po 100 kóp posagu i wiana na 1/2 O. (PG 56/2, 38v);

1442-70 tenże Mikołaj → p. 6; 1451 tenże w sporze z Bernardem z Wysoczki, któremu proponuje sumę 240 grz. w zamian za odstąpienie od roszczeń do Kowalewa, Ryczywołu i Krężoł (ACC 33 k. 55v, 72); 1462 tenże → niżej: Anna wd. po Janie; 1465 tenże, jako dz. Ryczywołu, zawiera ugodę z Bartłomiejem pleb. tamże (ACC 44, 87-88); 1466, 1469 tenże z braćmi Winc. Imbirem z O. i z Ryczywołu i Sędziwojem pleb. [w O.] oraz z bratankami Mikołajem, Niemierzą i Janem ss. zm. Abrahama toczy spór o sumę 240 grz. z Mac. Prądzyńskim z Prądna [pow. gnieźn.; obecnie Promno]; suma ta została zapisana z zastrz. pr. odkupu na wsi Rożnowo (PZ 18 k. 163, 203v-204; PZ 19, 17); 1470 ciż kwitują wspomn. Mac. Prądzyńskiego z odbioru 200 grz. po zm. Dorocie, swej siostrze i ciotce a ż. Macieja; suma ta należy się im jako majątek po ojcu i matce (PZ 19, 44);

1443-73 tenże Winc. Imbir, asesor sąd. w Poznaniu ok. 1446 (PZ 14, 138; PG 2, 202): 1443 jego bracia Mikołaj, Abraham i Jan zeznają, że Wincenty wykupił od nich Kiszewo i Kiszewko za 200 grz. i dopóki mu tych pieniędzy nie spłacą, nie otrzymają swych części w tych wsiach, należnych im w działach braterskich (PZ 14, 163v); 1448 tenże żonaty z Brygidą (Brydą) c. Henryka (Andrzycha) z Gołanic; Andrzych z Gołanic daje swym wnukom, dzieciom Brydy, Stanisławowi, Andrzychowi i Barbarze oraz in., które się jeszcze narodzą, Olbrachcice oraz folw. w Piotrowicach [k. Święciechowy] w pow. wsch. (PG 3, 24, dawniej PG 1, 40); 1454 [tenże, Wincenty?] Imbir z O. wzięty do niewoli przez Krzyżaków pod Chojnicami (Biskup Spisy 96); 1462 [tenże Wincenty?] Imbir dz. O. (ACC 42, 35); 1462 tenże sprzedaje bratu Mikołajowi z O. scholastykowi łęcz. części w m. Ryczywół i w Krężołach (PG 6, 128); 1466 tenże zapisuje 3 grz. czynszu rocznego od sumy 36 grz. na O. Pawłowi z Grochowa wikariuszowi i altaryście ołtarza ŚŚ. Anny, Barbary i Zofii w kat. pozn. (ACC 45, 164v; PG 6, 234); 1470 tenże jest stryjem Małgorzaty c. Abrahama [z O.] i z Kiszewa (PG 5, 114); 1473 tenże otrzymuje 1/2 O. od syna Stan. Imbira (PG 7, 216);

1442-88 tenże Sędziwój, pleb. w O. → wyżej łącznie z braćmi, → p. 5;

1443-50, w 1466 wspomn. jako zm. tenże Abraham: 1443 jego żoną jest Anna [ze Strzelewa i Ślesina w pow. bydgoskim], macocha Mik. Iwieńskiego, [a więc wd. po Janie Iwieńskim?] (PZ 14, 164v); 1445 tenże z O. z braćmi Wincentym z Kiszewa i Janem z Ryczywołu zobowiązuje się zapłacić 63 grz. Żydowi Słomie z Poznania (PZ 15, 44); 1450 tenże z O. → p. 5; 1466 tenże wspomn. jako zm.; po nim ss. Mikołaj, Jan i Niemierza → wyżej: Mikołaj;

1443 – zm. a. 1453 tenże Jan: 1452 Anna wd. po Janie w sporze z Winc. Imbirem z O. i z Mikołajem z O. scholastykiem łęcz. oraz z Dorotą c. Jana (PZ 17 k. 97v, 121); 1459 taż Anna ż. Hektora [z Koszut] w sporze ze wspomn. wyżej osobami; Annę reprezentuje Wawrz. Brodzki (PZ 17 k. 223v, 226); 1462 taż sprzedaje swą oprawę 200 kóp [gr] na m. Ryczywół i 1/2 wsi Krężoły Mikołajowi z O. scholastykowi łęcz. (PG 6, 127v).

1445-73 Brygida (Bryda) ż. Winc. Imbira Objezierskiego: 1445 taż toczy proces o swoje wiano z Mik. Rąbińskim (PZ 15, 99); 1459 taż w sporze [ze swym szwagrem] Abrahamem z Kiszewa (PZ 17, 204); 1473 taż umarza dok. dot. swej oprawy (400 grz. posagu i 400 grz. wiana), zapisanej przez Winc. Imbira z O. na Kiszewie i Kowalewie, ponieważ mąż zabezpieczył jej oprawę na in. dobrach (PZ 19, 163).

1454 Niemierza z O. i z → Kiszewa [syn Abrahama] w sporze z Anną [Mikołajową] Granowską z Łukowa [k. Obornik] (PZ 12, 255).

1448 – zm. a. 2 V 1500 Stan. Imbir (Yngbyr) Objezierski z O., syn Wincentego (ACC 44, 26; PG 7, 216; PG 12, 20; CP 24, 51v; MS 3 nr 70, suppl. nr 261; Pol. 1 nr 195; SBP 434, ACC 62, 1), wuj rodzony Macieja i Stanisława synów zm. Wojc. Skockiego ze Skoków [pow. gnieźn.] (PG 9, 182v), poborca czopowego w woj. pozn. i ziemi wsch. 1493 (MS 2 nr 158; CE 3 nr 394), star. międz. 1493-94 (CMP nr 135; G.Star. 50), kaszt. śremski 1494-99 (UDR I/2, 161), 1448, 1473 tenże → wyżej: Wincenty; 1473 tenże Stanisław otrzymuje od swej ż. Anny, wd. po Dobiesławie Wrzesińskim 1/2 jej posagu, który był zapisany na m. Września oraz na wsiach Czasołtowo [obecnie Zasutowo] i Zawodzie w pow. gnieźn. (PG 7, 211); 1477 tenże kupuje Kowalewo z mł. wodnym za 600 grz. od Mikołaja, Jana i Niemierzy [ss. Abrahama z O. i z Kiszewa] braci niedz. z Kiszewa (PG 9, 181); 1483 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Barbary z Wrześni ż. Piotra [star.] kopanickiego [Piotr był synem Niemierzy z → Lubosza, a Barbara córką Dobiesława Wrzesińskiego i zapewne wspomn. wyżej Anny, a więc pasierbicą Stan. Imbira] jej cz. w m. Września i wspomn. wyżej wsiach za 200 grz. (PG 9, 181); 1484 tenże otrzymuje z zastrz. pr. odkupu od wspomn. Barbary czynsz 8 grz. od sumy 110 grz. zapisany na wsiach Czasołtowo, Zawodzie i Psary w pow. gnieźn. (PG 10, 8); 1486 tenże zapisuje czynsz roczny 1 grz. od sumy 12 grz. na O. i na Kowalewie Janowi ze Sławna altaryście ołtarza Bogarodzicy Maryi i Śś. Piotra, Pawła i Wawrzyńca w koleg. NMP w Środzie (ACC 64, 56); 1486 tenże zobowiązuje się spłacić dług 20 grz. w 2 ratach Szczepanowi (Stephanus) Gołaskiemu [z Gołaszyna k. Obornik] (ACC 64, 80v); 1486-94 tenże → Krężoły [i → Ryczywół]; 1494 tenże zapisuje wikariuszom kat. pozn. czynsz roczny 10 grz. 3 wiard. i 4 gr od sumy 134 grz. na wsiach O., Kowalewo, Krężoły i na m. Ryczywół (PG 7, 44; CP 14, 623); 1498 tenże występuje wśród osób posiadających pr. prezenty altarysty na tzw. altarię [fundi] Jaryszki⁶Jest to ta sama altaria, o której mówiły źródła z 1406 (→ przyp. 5). Wśród osób posiadających pr. prezenty w 1498 występują Ostrorogowie: Jan z Ostroroga i Dobrogost Lwowski [z → Lwówka], Dobiesław Raczkowski (prawdop. spadkobierca Trojana ze Żdżaru), Jan, Jakub, Mikołaj i Winc. Spławscy jako spadkobiercy Łukowskich i Granowskich oraz Stan. Imbir [z O.] jako spadkobierca [wnuk] Niemierzy Bliżyckiego vel Kiszewskiego vel Objezierskiego. O dalszych losach tej altarii pisze Now. 1, 363 (ACC 75, 131); 1499 tenże ręczy za Małg. Kiszewską [wd. po Mik. Kiszewskim] i jej syna Tomasza (PG 62, 43v); 1499 tenże nabywa 1/4 Bielejewa i 1/4 wsi Stramice w pow. pyzdr. za 17 grz. od braci Jana-Iwana oraz Marcina dziedziców z Karnina⁷Osoby takie nie występują ani w → Karminie w pow. kośc., ani w Karminie w pow. kal. Może byli to ss. Marcina Karnińskiego (zm. ok. 1490) z → Krzekotowic? Charakterystyczne dla Wieniawitów imię Iwan mogłoby wskazywać na jakieś, nie znane nam, związki z Wieniawitami z Karmina w pow. kośc (PG 12, 31v); 1487 tenże Stanisław kupuje z zastrz. pr. odkupu od [swej drugiej ż.] Agnieszki Miłosławskiej [c. Ścibora Nieparckiego, primo voto ż. Benedykta Górskiego z Kępy i Miłosławia w pow. pyzdr.⁸Była ona bohaterką głośnego skandalu: w 1472 porwał ją Mik. Borek Osiecki z Osiecznej i wziął z nią ślub. Małżeństwo to zostało następnie unieważnione; → Niepart. Proces z Mik. Borkiem Osieckim toczony przed komisarzami król. ciągnął się jeszcze w 1. 1485-87, gdy Agnieszka była już po raz trzeci zamężna za Stan. Imbirem z O. (np. KoścG 3 k. 18, 44)] czynsz roczny 6 1/2 grz. zapisany na Bodzeporowicach Małych i na cz. Fałkowa [obie wsie w pow. gnieźn.] za 100 grz. sumy głównej oraz przejmuje od niej czynsz roczny 13 grz. zapisany z zastrz. pr. odkupu za 200 grz. na Podarzewie, Bodzeporowicach i Fałkowie (oba te czynsze zapisał Agnieszce zm. Wojc. Podarzewski); w zamian za to Stan. Imbir zapłaci wspomn. Agnieszce 50 grz. w ratach przez 8 l.; sumę tę zabezpieczana swych wsiach O., Kowalewo i na 1/2 m. Ryczywół (PG 10, 81); 1487 wspomn. Agnieszka ż. Stan. Imbira miała oprawę zapisaną jej przez zm. męża Benedykta po 500 grz. posagu i wiana na wsiach Kępa, Czarnotki i Ociosna [w pow. pyzdr.]; [jej szwagier] Wojc. Górski kaszt. lędzki, jako opiekun Feliksa i Elżbiety, jej dzieci z pierwszego małżeństwa, przenosi wspomn. wyżej oprawę na wsie Niepart, Gogolewo i Ciołkowo (PG 10, 81v); 1495 tejże Agnieszce wspomn. syn Feliks powierza swoje dobra dziedziczne: Kępę z in. wsiami (PG 7, 70); 1500 wspomn. Agnieszka Nieparcka wd. po Stan. Imbirze (PG 12, 111v; PG 62, 203).

1502-17 Kat. Objezierska c. Wincentego [i Brygidy?]: 1502 ss. Stan. Imbira kaszt. śremskiego [→ niżej] zawierają ugodę ze [swą ciotką] Katarzyną: [w ramach działów] należy się jej 100 kóp [gr]; dopóki wspomn. bracia tej sumy jej nie wypłacą, wchodzi ona w posiadanie 4 ł. i 1 siedliska w O. (→ niżej: kmiecie oraz krawiec) oraz 1/6 folw., jeziora i bydła (bez bydła wprowadzonego do O. przez Agnieszkę wd. po Stan. Imbirze [kaszt. śremskim]; PG 62 k. 230, 267v); 1509 taż z mężem Janem Wielżyńskim w sporze ze Stanisławem i Janem ss. Stan. Imbira [kaszt. śremskiego]; opiekunem małol. braci jest [ich brat przyrodni] Feliks Nieparcki (PG 66, 155); 1514-15 taż pozywa wspomn. braci o to, że ją wypędzili z jej cz. dziedz. w O. (z 1/3 O. i z karczmy, w której siedzi Paweł krawiec) oraz o spadek po zm. braciach Janie i Wawrzyńcu (PG 69 k. 163v, 165, 168, 178v); 1517 taż daje swemu mężowi 100 kóp [gr], które otrzymała jako posag z O., a mąż daje jej 1/2 swej cz. Wielżyna z zastrz., że po jej śmierci dobra te wrócą do niego (PZ 24 k. 40, 40v⁹Obie zapiski dotyczą tej samej sprawy, lecz różnią się kilkoma szczegółami: pierwsza zapiska opiewa na sumę 80 grz., a imię żony wpisano raz omyłkowo: Dorota!); 1517 taż sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Stan. Turkowskiemu swą cz. O. za 100 kóp gr; taką samą sumę ma zapisaną na tej cz. O. (PZ 24, 40).

1501-02, (1503 wspomn. jako zm.) Wawrzyniec, 1501-05 Jan, 1501-34 Stanisław kan. pozn. → p. 6, 1501-56 Andrzej, 1502 Mik. Objezierscy, ss. Stan. Imbira kaszt. śremskiego¹⁰DwMat. 14417, 17, wymienia ponadto 2 braci zmarłych w młodym wieku: Marcina i Mikołaja: 1501 ciż bracia, dziedzice niedz. w O., wraz z matką Agnieszką składają dokumenty dot. opieki nad Tomaszem Kiszewskim [synem Mikołaja] oraz Anną i Małgorzatą cc. Niemierzy Kiszewskiego [z Kiszewa i również z O., → wyżej: 1454]; opiekę tę sprawował ich zm. ojciec (PZ 23 k. 8, 16, 16v; Benedyktyni Lubiń 480, dawniej C 18, 6); 1502 ciż małol. bracia pozwani przez braci Wacława, Stanisława i Achillesa ss. zm. Jana Ostroroga o 100 zł węg.; sąd zawiesza proces na 10 lat z powodu małol. wieku pozwanych (PZ 23, 62v); 1502 ciż bracia → wyżej: Katarzyna z Objezierskich Wielżyńska; 1502 ciż bracia spłacają dług 50 kóp gr Sędziwojowi Przestanowskiemu i jego siostrze stryj. Annie Łopieńskiej c. Tomasza Przestanowskiego (PG 62 k. 248, 271v, 273v); 1502-04 ciż bracia płacą za Tomasza Kiszewskiego zaległe 12 grz. [rata kary umownej wyznaczonej przez star. gen. wlkp.], które uiścić miała ich matka Agnieszka w 1492 (PG 64, 125v); 1503 tymże braciom [bez Wawrzyńca] sąd przysądza Kowalewo wraz z młynem wodnym wbrew roszczeniom Tomasza Kiszewskiego i jego matki Małgorzaty (PG 64 k. 26, 80v); 1505 ciż bracia zapisują na 3 ł. w O. czynsz roczny 3 grz. od sumy 50 grz. Janowi Grochowickiemu kan. kap. pozn. i prep. koleg. Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu (PG 13, 59v); 1507 wykup ciążącego dotąd na O. czynszu dla mansjonarzy kościoła Ś. Stanisława w Szamotułach (PG 13, 133v); 1508 na wsiach O., Kowalewo, Krężoły i m. Ryczywół ciąży czynsz 10 grz. dla wikariuszy kat. pozn.; oficjał na podstawie zeznań świadków zmniejsza ten czynsz na 3 l.; jako dz. O. występuje Feliks Kępski [= Górski, Nieparcki, brat przyrodni małol. dziedziców, prawdop. jako ich opiekun] (ACC 85, 7v); 1509 wspomn. Feliks Nieparcki opiekunem małol. Stanisława i Jana z O. (PG 66, 155); 1509 ciż bracia Andrzej i Stanisław jako małol. są zwolnieni z obowiązku udziału w posp. ruszeniu (MH 9, 95); 1516-47 ciż zawierają różne transakcje z Jakubem Rosnowskim stolnikiem pozn. [mężem ich przyrodniej siostry Elżbiety, c. Benedykta Górskiego z Kępy i Agnieszki z Niepartu] oraz jego spadkobiercami: 1515-24 na poczet rosnącego długu (od 200 grz. do 390 grz.) sprzedają z zastrz. pr. odkupu wspomn. Jakubowi części w m. Ryczywół i we wsi Krężoły¹¹Ciż bracia jako dziedzice 1/2 Ryczywołu i 1/2 wsi Krężoły mieli częste, drobne transakcje z najbliższymi sąsiadami Ryczywołu – Skrzetuskimi ze Skrzetusza, które tu pomijamy (PG 15 k. 80v, 441v; PG 16, 24v; PG 69, 404; PG 72, 94; PZ 24, 42v), 1528 ciż spłacają wspomn. Jakubowi dług 390 grz., a on kasuje dok. dot. poprzednich zapisów tej sumy (PG 74, 234v), 1547 ciż rozliczają się z dziećmi zm. Jakuba Rosnowskiego w sprawie spadku po zm. Agnieszce z Nieparckich Objezierskiej w połowach wsi → Niepart, Gogolewo i Ciołkowo (PG 89, 95v); 1519 ciż niedz. dziedzice w O. zapisują mansjonarzom kościoła par. Ś. Stanisława w Szamotułach dwa czynsze roczne na O. i Kowalewie: a) 4 grz. od sumy 48 grz. (czynsz przeniesiony z Pniew) i b) 6 grz. od sumy 75 grz. (czynsz przeniesiony z Glinna i Orla) (PG 15 k. 287, 288); 1516-28 ciż posiadają 1/2 wsi → Krężoły i 1/2 m. Ryczywół (PG 15 k. 80v, 441v; PG 16, 244); 1517 ciż w sporze z Maciejem z Błonia dr med. i prep. koleg. Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu w sprawie rozliczeń wynikających z zapisu czynszu z 3 ł. w O. przez Dobrogosta Sobockiego (PG 69, 426v); 1517 ciż sprzedają swoje części wsi Niepart, Gogolewo, Ciołkowo i Przyborówko [swemu bratu przyrodniemu] Feliksowi Górskiemu (Nieparckiemu; PG 15, 117); 1519 ciż zapisują mansjonarzom w Szamotułach czynsz roczny 4 grz. od sumy 48 grz. na wsiach O. i Kowalewo (PG 15, 287); 1534 ciż wraz z siostrami Katarzyną ż. Kaspra Dłuskiego [ze wsi Długie Stare w pow. wsch.] i Zofią ż. Andrzeja Sobockiego [z Soboty k. Poznania] z jednej strony a Benedykt, Jakub, Marcin, Jan i Agnieszka Rosnowscy [dzieci Jakuba Rosnowskiego i Elżbiety c. Benedykta Górskiego i Agnieszki Nieparckiej] z drugiej strony przeprowadzają podział wsi Niepart, Gogolewo, Ciołkowo i Przyborówko w pow. kośc. (PG 77, 719-722); 1540 ciż z siostrą Zofią Sobocką sprzedają Janowi Jaskóleckiemu części we wsiach Niepart, Gogolewo, Ciołkowo i Przyborówko odziedziczone po zm. bracie przyrodnim Feliksie Nieparckim [→ niżej: Katarzyna z O. Dłuska zawiera podobną transakcję 1544] (PG 17, 344); 1547 ciż bracia dzielą się majątkiem: Stanisław otrzymuje 1/2 O. od strony wsi Nieczajna, a Andrzej 1/2 O. od strony Obornik oraz 1/2 m. Ryczywół i 1/2 wsi Krężoły (PG 18 k. 384v, 385); 1555 ciż nabywają z zastrz. pr. odkupu za 1000 zł Przybychowo i 1/2 Śmieszkowa od braci Stanisława i Wojc. Czarnkowskich ss. Sędziwoja; Stanisław dziedziczy po zm. siostrze Kat. Dłuskiej wieś Jezierzyce [k. Krzywinia], którą zmarła nabyła z zastrz. pr. odkupu za 500 zł od Jana Gostyńskiego, i odstępuje ją bratu Andrzejowi, a Andrzej w zamian za to przelewa na Stanisława wszystkie pr. do wsi Przybychowo i Śmieszkowo (PG 19 k. 289, 289v; PG 99, 538); 1556 tenże Andrzej sprzedaje swą cz. O. bratu Stanisławowi za 1000 zł (PG 19, 325v; PG 100, 57);

1501-59 tenże Andrzej, stolnik pozn. (po śmierci stolnika Jakuba Rosnowskiego) 1526-59 (MS 4 nr 14519; PG 19, 311; UDR I/2, 141): 1525 tenże zapisuje ż. Katarzynie c. Wojc. Janowskiego [z Janowca w pow. gnieźn.] i z Włoszanowa w pow. gnieźn. po 600 zł pol. posagu i wiana na 1/2 wsi i na całym dworze w O. oraz na 1/2 Kowalewa (PG 16, 95v); 1531 tenże → niżej: Stanisław; 1513 tenże Stanisław wydzierżawia na 3 1. O., Kowalewo, 1/2 m. Ryczywół i 1/2 wsi Krężoły swemu bratu przyrodniemu Feliksowi Objezierskiemu [sic, zw. też Górskim, Nieparckim etc.] i zobowiązuje się sam oraz ręczy za nieobecnego brata Andrzeja, że obaj nie będą szkodzić wspomn. Feliksowi w O.; Feliks przejmuje na siebie wypłatę reszty posagu Katarzynie ż. Kaspra Dłuskiego siostrze Stanisława i Andrzeja (PG 68, 276);

1531 tenże Stanisław dz. i pleb. w O. daje bratu Andrzejowi swą 1/2 domu [dworu?] w O. (PG 16, 404); 1533 tenże → p. 6; 1533 tenże występuje jako stryj Polikseny [c. Jana z Ostroroga i Doroty z Wrześni] ż. Przecława Potulickiego (PG 16, 590); 1540 tenże w towarzystwie brata Andrzeja sprzedaje z zastrz. pr. odkupu swą 1/2 O. Mac. Opalińskiemu za 200 grz. (PG 17, 392); 1553 tenże występuje jako wuj małol. Jakuba Daszewskiego (PG 19, 99); 1555-56 tenże zawiera transakcje z bratem Andrzejem → wyżej; 1558 tenże daje Piotrowi Pogorzelskiemu wsie Przybychowo i [1/2] Śmieszkowa nabyte uprzednio z zastrz. pr. odkupu od Czarnkowskich (PG 19, 516).

1513-44 Katarzyna i Zofia, córki Stan. Imbira Objezierskiego, kaszt. śremskiego: 1513-44 (w 1555 wspomn. jako zm.) Kat. Objezierska c. Stan. Imbira kaszt. śremskiego i Agnieszki Nieparckiej: 1513 taż, ż. Kaspra Dłuskiego, sprzedaje [po działach ze swym rodzeństwem rodzonym i przyrodnim] swemu bratu przyrodniemu Feliksowi Górskiemu (Nieparckiemu) swe cz. dziedz. we wsiach → Niepart, Gogolewo, Ciołkowo i Przyborówko za 200 zł węg. (PG 14, 402); 1544 taż wd. po wspomn. Kasprze Dłuskim sprzedaje Janowi Jaskóleckiemu za 500 zł części we wspomn. wsiach, odziedziczone po zm. bracie przyrodnim Feliksie Nieparckim (PG 18, 159v); 1555 spadek po zm. Katarzynie → wyżej: Stanisław i Andrzej bracia;

1520-34 Zofia c. Stan. Imbira i Agnieszki Nieparckiej: 1520 tejże Andrzej Sobocki [syn wspomn. niżej Dobrogosta?] zapisuje po 400 zł posagu i wiana na swych częściach wsi Sobota, Złotkowo i → Nieczajna (PG 15, 337v; wzm. z 1524: PG 16, 26v); 1523 taż sprzedaje Feliksowi Górskiemu z Niepartu swoje części we wsiach Niepart, Ciołkowo, Gogolewo i Przyborówko za 200 zł (PG 15, 489v); 1534 taż → wyżej: Stanisław i Andrzej bracia.

1503-04 woźny, po nieudanych próbach (1503) wwiązania Dobrogosta Sobockiego w O., 1504 wwiązuje go w cz. O. na sumę 100 grz.; bracia z O. spłacają mu 50 grz., a pozostałą cz. zapisują na 3 ł. w O. (→ niżej: kmiecie; PG 64 k. 20, 95, 160v); 1505 wspomn. Dobrogost Sobocki zapisuje Janowi Grochowickiemu kan. kat. pozn. i prep. koleg. Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu czynsz od sumy 40 grz. na wspomn. 3 ł. w O. oraz na 1/2 swej wsi Nieczajna (PG 13, 59v); 1517 proces dot. wspomn. czynszu → wyżej: Stanisław i Andrzej bracia.

1594 bracia Stanisław, Andrzej, Jerzy i Jan Objezierscy [ss. Andrzeja?] dzielą się dobrami: Stanisław otrzymuje Ocieszyn i Gołębowo oraz pr. wyrębu lasów w Kiszewie, Andrzej otrzymuje 1/2 O. ze starym dworem i 1/2 jeziora oraz całe Kowalewo z 1/2 młyna tamże, Jerzy otrzymuje 1/2 O. z nowym dworem, w którym mieszkał ich ojciec, a także lasy Parcewy [= Parczawy] i Karna, stawek rybnik oraz → Grodzisko w O., 1/2 jeziora w O. i 1/2 mł. w Kowalewie; Jan ma otrzymywać na razie od starszych braci po 100 zł rocznie, a w 1597 bracia mają dla niego wykupić z zastawu Wargowo; starsi bracia mają razem płacić siostrze Kachnie 60 zł rocznie (PG 658, 618).

1508 wiardunki wojenne z O.: z 14 ł. i 2 karczem (ASK I 3, 14); 1535 1 ł. opust. w O. (ASK I 5, 140); 1563 pobór z 9 1/2 ł. i karczmy dor. (ASK I 5, 229); 1577 pobór płaci Andrzej Objezierski (ASK I 5, 697v); 1580 tenże płaci pobór od 13 półł., 4 zagr., 1 rataja (colonus; płaci od 1 pługa), roli karczmarskiej i od 1 krawca (ŹD 24; ASK I 6, 124).

1406-1515 mieszkańcy O.: Piotr Żabowic i Piotr Nagodowic „laici” z O. (ACC 2, 13v); 1417 Stanisław kmieć z O. w sporze z Boguszem z Górki [k. Obornik i z Koszut w pow. pyzdr.], ponieważ Bogusz zabił jego brata (PZ 5, 27); 1448 Piotr karczmarz z O. w ramach spłaty długu ma dostarczyć 1/2 achtela dobrego piwa obornickiego Wincentemu niegdyś z Oborowa, który ma dom w Nowej Wsi k. Obornik (PZ 16, 161v); [ok. 1484] Małgorzata z Obornik służąca na plebanii w O. pozywa Stanisława, który przebywał u włodarza (villicus) w O., o niedotrzymanie obietnicy małżeństwa (ACC 63, 2v); 1468 kmieć Maciej zw. Jandrica → p. 5; 1502 na cz. O. [siedzą]: Stan. Sczmiel na 1 1/2 ł., Mac. Kaleta i Mac. Długi – każdy na 1 ł., stary Klep na 1/2 ł. oraz Piotr krawiec, który płaci 1 grz. na siedlisku (area) → wyżej; 1504, 1505, wzm. 1517 na 3 ł. w O., w które wwiązany został Dobrogost Sobocki siedzieli: Stach, Wawrz. Gost (Gasz?, Gosz?), Marcin Junoch; każdy z nich płacił 1 grz. i 42 gr czynszu (PG 64, 160v; PG 13, 59v; PG 69, 426v); 1507 Błażej karczmarz z O. pozywa Łukasza ze Słoniowa, kościelnego (minister ecclesiae) z O., z powodu szkód wyrządzonych w karczmie i pobicia; szkody oblicza na 1/2 grz. (ACC 84, 38v); 1515 Paweł krawiec siedzi w karczmie w O. → wyżej: Katarzyna z Objezierskich Wielżyńska.

4. 1401 Mikołaj mieszcz. z Obornik i sołtys w O. pozywa Trojana dz. O., ponieważ Trojan zabrał mu niesłusznie 45 baranów i spowodował szkody w robociznach (pro dampno in laboribus; KP nr 766).

5. 1170 Mieszko St., nadając joannitom szpital Ś. Michała pod Poznaniem [→ Święty Jan pod Poznaniem], nadał im [rzekomo tylko] dzies. z O.¹²→ przyp. 2 (DA V-VI 94); 1218 nadanie O. dla joan. obejmuje równocześnie dzies. z tej wsi → p. 3.

1405-10 (1423 wspomn. jako zm.) Michał pleb. w O.: 1405, 1410 tenże śwd. (ACC 1, 94v; ACC 2, 159v); 1406 tenże pozywa komandora joan. [Święty Jan pod Poznaniem] o dzies. folw. z Chrostowa [wsi nal. do joan.] (ACC 2, 51).

1406 Marcin pleb. z Sokolnik [pow. pyzdr.] zawiera ugodę z pełnomocnikiem szlachty i kmieci ze wsi Wielowieś i Kaniewo [w pow. pyzdr.] i z pieniędzy przeznaczonych na dzies. dla kościoła w O. otrzymuje od wspomn. pełnomocnika 3 grz. i 2 gr (ACC 2, 15).

1417 śwd. Wojciech pleb. w O. (ACC 3, 17).

1417 Bartek? [tekst uszkodzony; może Bartłomiej Kiełbasa, → niżej] pleb. w O. upomina się o dzies. ze Ślepuchowa [wsi nal. do joan.] (ACC 3, 1).

1419-50 (wspomn. jako zm. 1452¹³Now. 1, 733, utożsamił go z jego bratankiem i przypisał mu błędnie jego datę śmierci: a. 2 III 1485. Bartłomiej Kiełbasa pleb. w O. pozostawił po sobie pewne sumy pieniężne, m. in. pożyczył braciom z O. i z Kiszewa 200 grz. (sumy te zapisano na → Kiszewie; tam dalsze dane o ich przeznaczeniu)) Bartłomiej [Kiełbasa z Tymieńca] pleb. w O. (raz w 1421 nazwany omyłkowo pleb. w Zajezierzu!): 1419-21 tenże toczy spory o dzies. z Wielowsi (1419-20) oraz Wielowsi i Kaniewa (1421): 1420 zawiera ugodę z Mikołajem i Ziemiętą dziedzicami z Wielowsi, że kmiecie z tej wsi zamiast dzies. snop. mają płacić do O. po 10 gr z ł.; ugoda ma obowiązywać do końca życia Bartłomieja (ACC 4 k. 38, 72; ACC 5 k. 7, 66v); 1423 pap. Marcin V pap. poleca, aby tenże Bartłomiej otrzymał par. w O. (przynoszącą 10 grz. srebra dochodu), pomimo tego, że w nakazanym terminie jednego roku nie dopełnił obowiązku uzupełnienia święceń kapłańskich, lecz uczynił to później (BulPol. 4 nr 1269); 1424 temuż Bartłomiejowi Winc. [Furman] dz. ze wsi Mchy jest mu winien 5 grz. tytułem [zaległych] wiardunków [dzies.] (ACC 7, 219v); 1425 tenże pozywa dziedzica z Górki [k. Obornik; brak imienia] o zaległą dzies. snop. z ról folw. w Górce wartości 5 grz. (ACC 23, 189); 1426 tenże spowodował nałożenie ekskomuniki na Janusza [dz.] cz. wsi Wielkie [par. Kiekrz] i jego poddanych, ponieważ Janusz nie oddał w roku bieżącym dzies. ze swego folw.; pozwany zeznaje, że zwiózł zboże z pola do dworu, ponieważ pleb., mimo że był zawiadomiony o tym, że zboże stoi [w snopach] na polu, nie przybył; pozwany nie działał jednak na szkodę plebana; natomiast tenże dz. odmawia płacenia dzies. z uprawianych przez siebie łanów soł., choć w 1. poprzednich pleb. ją otrzymywał (AC 2 nr 987; ACC 9 k. 186, 189, 194, 195v); 1432 temuż Janusz z Kaniewa [w pow. pyzdr.] ręczy za swoich 3 kmieci, którzy płacą wiardunki dzies. plebanowi w O. (ACC 16, 10); 1439 tenże Bartłomiej pleb. z O. zeznaje, że w karczmie w Chrostowie w par. O. Miklasz z Gniezna, który wcześniej wyrzekł się herezji, głosi błędy [husyckie] (RH 10, 268); 1442 tenże pozywa Fabiana i Mikołaja sołtysów ze Ślepuchowa o 1/2 grz. za dzies. snop. z ról folw. tamże, które sołtysi uprawiają; sołtysi zeznają, że o tę dzies. pozwał ich [wcześniej] komandor joan. [→ Święty Jan pod Poznaniem] (ACC 25, 89v); 1443 tenże pozywa Jana Chełmskiego [komandora joan.] o to, że mu zajął łąkę w Ślepuchowie, która była dotąd w spokojnym posiadaniu plebanów z O. (ACC 26, 73); 1448 pięciu świadków z Kowalewa składa zeznania o roli w Kowalewie nal. do kościoła w O. [tekst wyblakły, trudno czytelny] (ACC 30, 60); 1450-51 tenże Bartłomiej w sporze z Abrahamem z O. o rolę Poświętne, która leży w Kowalewie, przy drodze z O. do Poznania (ACC 32, 96, ACC 33, 56); 1452 tenże wspomn. jako zm.; egzekucja jego testamentu → Kiszewo, p. 3 (ACC 33, 187).

1456-90 Sędziwój z O. [syn Niemierzy z Bliżyc, Kiszewa i O.], pleb. w O. → p. 6.: 1456 tenże pozwany przez Wojciecha niegdyś kościelnego z O. o zaległą zapłatę (salarium) za rok ubiegły po 2 małdr. dwojakiego ziarna [żyta i owsa?] (AC 2 nr 1271; ACC 37, 115v); 1457 tenże pozywa Piotra Kota dz. w Wargowie, który dawał od 6 l. lub dłużej dzies. snop. z folw. w Wargowie, ale dzies. za rok ubiegły zabrał dla siebie i spowodował tym plebanowi szkodę wartości 8 grz. (ACC 38, 150v); 1458 tenże pozywa Dobrogosta [Świdwę z Szamotuł] niegdyś kaszt. pozn. [w 1. 1436-50: UDR I/1, 142] o zabranie mu nieprawnie (violenter) 1 zł węg. i 29 1/2 gr (ACC 38, 127); 1460 tenże zamienia role z [bratem] Wincentym dz. O.: pleb. daje rolę leżącą za oknami prezbiterium po prawej stronie drogi z O. do Ocieszyna, a otrzymuje w zamian od dziedzica rolę zw. Ostrów, leżącą po lewej stronie drogi do Obornik (jest to rola wyjęta z folw. Wincentego) oraz łąkę leżącą na przedłużeniu roli plebańskiej krótczycy [a więc zapewne krótkiej płosy] k. jeziora, przy drodze do Ślepuchowa (ACC 40, 115); 1462 tenże zawiera ugodę z Janem dz. wsi Wielkie: dz. ma powiadomić plebana dzień wcześniej, że zamierza zwozić zboże z pola [aby pleb. mógł wybrać sobie dzies. snop. na polu] (AC 2 nr 1291); 1462 tenże zawiera ugodę w sprawie sposobu odbierania mesznego ze wsi → Nieczajna (tamże, p. 5; ACC 42, 35); 1466 tenże pozywa Mikołaja z Wielowsi i Adama z Kaniewa o wiardunki dzies. z opust. ł. kmiecych, które ci dziedzice uprawiają dla siebie; dziedzice zeznają, że płacą wiardunki razem z łanów os. oraz tych [opust.] opust. ł., które kmiecie uprawiają [na in. warunkach] (ACC 45 k. 62, 65); 1468 tenże pleb. wydzierżawia dochody plebanii w O. na 3 1. Marcinowi wikariuszowi w koleg. Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu; Marcin zapłaci plebanowi 65 grz. w r. bieżącym i po 70 grz. w latach n. oraz da mu co roku 12 ćw. żyta, 1 ćw. grochu, 2 korce prosa, 2 korce otrąb?, plew? jęczmiennych (de pulveribus ordeaceis), 1 ćw. „tłuczonego” [w stępie] (ordeum preparatum alias tluczony) jęczmienia; Sędziwój pozostawi ziarno na siew na r. bieżący i dostarczy drewno na remonty budynków, a Marcin po 3 1. ma zostawić role obsiane, budynki naprawione, inwentarz w takim stanie, jak go odebrał; Marcin powinien otrzymać rocznie 27 małdr. zboża z mesznego, a jeżeli Sędziwój wygra proces z Chomęckimi z Wargowa, to Marcin otrzyma ponadto 4 ćw. żyta i 4 ćw. owsa zaległego [mesznego?] z Wargowa; Marcin musi utrzymać sługę w okresie wyroju pszczół, ale dochód z pszczół może sobie zatrzymać; Sędziwój rezerwuje sobie tylko meszne 1 ćw. żyta i 1 ćw. owsa oraz 1 wiard. czynszu od kmiecia Macieja zw. Jandrica (ACC 47, 137v); 1470 wzm. o Marcinie niegdyś dzierżawcy (conventor) w O. (AC 2 nr 1341); 1475 tenże Sędziwój pleb. pozywa Bartłomieja Chomęckiego, który od 10 1. uprawia 4 ł. w Wargowie i zarzuca mu, że Chomęcki płaci mu zaniżoną? dzies. (minus iuste decimat); król [Kazimierz] zawiesza proces toczony w sądzie konsystorskim w Poznaniu i przenosi go na synod prowincjonalny do Piotrkowa (ACC 55 k. 74, 84v); 1484 tenże → niżej: Maciej wikariusz; 1488 tenże pleb. pozywa Andrzeja Rożnowskiego z Wargowa o dzies. folw. z Wargowa; Rożnowski zeznaje, że zawiadomił plebana, zżął zboże, ale pleb. nie przysłał swego posłańca do wybrania dzies., więc on wraz z włodarzem i z ławnikiem sprawiedliwie (iuste et sancte) wg statutów prowincjonalnych wymierzyli dzies.; w części wziął ją potem pleb., a w części kmiecie z Kowalewa spaśli ją we dworze (sua in curia) [we dworze Sędziwoja?] (AC 2 nr 1461); 1490 tenże pozwany przez Mikołaja wikariusza w Brodnicy o zwrot krzyża i kielicha wartości 32 zł węg.; wyrok: wikariusz może otrzymać wspomn. przedmioty, gdy zwróci plebanowi 32 zł węg. zastawu (ACC 67, 33v).

1461 Jan kościelny z O. (minister ecclesie) w sporze ze Stanisławem kapłanem z zamku (presbyter castri) w Obornikach o to, że Stanisław zajął należący się Janowi dom w Obornikach; obie strony powołują się na darowiznę rajców obornickich (ACC 41 k. 31, 33v); 1465-66 Jakub wikariusz z O. w sporze z Maciejem włodarzem, Janem zw. Katarzyniec i in. kmieciami z Tomic (ACC 44 k. 116, 119; ACC 45 k. 46v, 74v, 82, 85v, 93v); 1467 Bartłomiej wikariusz z O. w sporze [ze swym poprzednim pleb?] Piotrem z Szamotuł Starych o różne zaległości (ACC 46, 168); 1484 Maciej niegdyś wikariusz z O. pozwany przez Sędziwoja pleb. w O. o nie zakończone rozliczenia (ACC 62, 42v); 1485 Mikołaj wikariusz w O. → p. 6; 1499 tenże? Mikołaj wikariusz w O. w sporze z Szymonem zw. Parwa, który znieważył słownie wikariusza, gdy ten publicznie nazwał go złodziejem, bluźniercą i rozbójnikiem; wikariusz ocenia swą krzywdę na 100 zł węg., a Szymon na 10 grz. (ACC 76 k. 76, 84); 1507 Łukasz ze Słomowa kościelny (minister) z O. → p. 3: mieszkańcy.

1488-1506 Piotr Strzeszewski vel Strzeżewski¹⁴Przy obecnym stanie posiadanych przez nas źródeł nie udało się rozstrzygnąć, z jakiej wsi pochodził. Dwukrotnie, w 1488 i 1528, czynił starania o prepozyturę we Lwówku (ACC 66 k. 44v, 77; ACC 103 k. 28, 37v, 43, 52v, 58v, 63v, 65v, 67) pleb. w O.: 1488 Mac. Mchowski zeznaje, że wieś Mchy, z której wiardunki dzies. należą się plebanowi w O., jest opust. (ACC 75, 122); 1498-1506 tenże pleb. pozywa Macieja i Jadwigę Mchowskich o wiardunki dzies. ze wsi i wójtostwa w → Mchach (ACC 83, 12v); 1502 tenże pleb. w O. (PG 62, 248); 1502 temuż Maciej konwisarz [i ludwisarz z Poznania?] obiecuje, że dzwon, który ulał dla kościoła par. w O. nie popsuje się przez 2 1. (AR 3 nr 1885).

1498 Andrzej Wargowski z Wargowa, wyruszając na wyprawę przeciw Turkom i Tatarom, rozporządza sumą 100 grz., którą mu jest winien Bernard Lubicki z Poznania [→ Lubicz]; 10 grz. z tej sumy przeznaczana prace budowlane w kościele par. w O. (AC 2 nr 1534).

1504 [z niektórych łanów] w → Nieczajnie płacona jest dzies. plebanowi w O. (CP 111, 21).

1509 Jakub z Szamotuł pleb. z O. wydzierżawia na 1 rok dochody swej plebanii w O. za 30 grz. Janowi Górskiemu¹⁵Jan z Góry Górski, w 1512 nazwany już pleb. w O., (zm. 1533) był s. Wojciecha z Góry [oraz Kępy i Miłosławia, wszystkie osady w pow. pyzdr.] kaszt. lądzkiego i star. wsch. Stryjem Jana był Benedykt Górski, mąż Agnieszki Nieparckiej, później ż. Stanisława Imbira z O. (SHG; PSB 8, 441) archid., wikariuszowi i oficjałowi pozn.; dzierżawca może potrącić z zapłaty koszty naprawy budynków; pleban ma zapewnione stacje w O. na wszystkie większe święta [6 razy w roku]; pleban ma zapewnić utrzymanie (salarium) swoim ludziom mieszkającym w plebanii (familia domestica... in curia plebanali; ACC 86, 101v).

1508 do par. O. należą wsie: O., Wargowo, Żukowo, Górka, Ślepuchowo, Niemieczkowo, Chrostowo, Nieczajna, Kowalewo (ASK I 3, 14-14v); 1510 par. O. [opisu par. brak] (LBP 79); 1510 w Pamiątkowie w par. Cerekwica kmiecie oprócz dzies. wiardunkowej dla par. Radzim, płacą po 5 gr z łanu dla kościoła par. w O. (LBP 93); 1510 dzies. wiardunkowa oraz meszne z łanów we wsi Mchy (uprawianych przez mieszczan z m. Mchy) płacona jest kościołowi par. w O. (LBP 141).

1512 Jan Górski archid. i oficjał pozn. oraz pleb. w O. [→ wyżej: 1509] wydzierżawia dochody plebanii w O. szl. Stan. Śliwińskiemu z Poznania na 3 1. za 28 grz. rocznie; Jan Górski rezerwuje sobie dochód z barci (ACC 88, 338).

1518 Jan komendarz z O. w sporze z Mik. Szczyrbą i Wojc. Podszpulą mieszczanami z → Obornik (ACC 93, 87).

1524-63 Stan. Objezierski [syn Stanisława] dz. O. (→ p. 3), pleb. w O. [do 1531, równocześnie pleb. w → Nieparcie], kan. pozn. → p. 6 (Now. 2, 376; CP 415, 11; PG 16, 379v).

1628 kościół par. ŚŚ. Bartłomieja i Klemensa (AV 7, 48v).

6. 1436 Jan syn Gotarda Dołęgi z O.¹⁶Nie wiadomo, na jakiej podstawie syn Gotarda Dołęgi podał O. jako miejsce swego pochodzenia. O Gotardzie Dołędze → Kiszewo, przyp. 3 student w Krakowie (AS 1, 87).

1442-65, zm. 1476 Mikołaj z O. [syn Niemierzy Bliżyckiego vel Kiszewskiego] kan. pozn. 1442-44, scholastyk łęcz. od 1446, identyczny z Mik. Imbirem z Kiszewa → Kiszewo, p. 5 (Wp. 5 nr 692, 706, 707; DBL nr 191, 192; AC 1 nr 288; ACC 44, 87): 1470 tenże Mikołaj z O. scholastyk łęcz. otrzymuje [ponownie?] kanonikat i prebendę (a w ślad za tym miejsce w stallach i głos w kapitule pozn.) na mocy zamiany z dziekanem pozn. [Adamem z Dąbrowy] za podobnej [wartości?] kanonikat i prebendę w Krakowie (CP 30, 16v).

1451-90 Sędziwój syn Niemierzy [→ p. 3] z O.: 1451 tenże na studiach w Krakowie (AS 1, 131); 1484 tenże Sędziwój Objezierski pleb. w O. [w 1. 1456-90, → p. 5], altarysta w [koleg.] Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu pozywa prac. Nikla Brochfogla sołtysa z Dębowej Łęki o 3 zł węg. zaległego czynszu [należnego jego altarii?] (ACC 62, 112); 1484 tenże jako altarysta [jak wyżej] pozywa Macieja zw. Przenczykamien [?], mieszcz. pozn., o czynsz należny jego altarii (ACC 62 k. 46, 103v); 1485 tenże wraz z Mikołajem wikariuszem w O. pozywa Jana Świetlika malarza (pictor) z Poznania o zwrot księgi zawierającej drukowane obrazki postaci biblijnych (liber biblie figuras per impressum depictas veteri et novi testamentorum in se continens); pozwany ma oddać wspomn. księgę następnego dnia (ACC 63, 90).

1461 Stan. Yngbyr [syn Wincentego] z O. student w Krakowie, → p. 3 (AS 1, 165); 1461 Mikołaj syn Andrzeja z O. [osoba skądinąd niezn.] (AS 1, 167).

1501-63 Stanisław syn Stanisława, dz. O. (→ p. 3), pleb. w → Nieparcie 1519-31, pleb. w O. 1524-63, kan. pozn. 1533-63 (Roczniki PTPN 35, 1909, 10; Now. 1, 723, przyp. 63; Now. 2, 376).

1502 złodzieje zeznają przed sądem miejskim w Poznaniu: Piotr Czesiek (Czessek) alias Piotrowski zeznaje, że wraz z Unolickim [?] wziął 1 konia w O. (SBP 336).

8. Grodzisko wklęsłe w widłach rz. Samicy, ok. 1 km na SW od wsi; posiada ono dwie warstwy: łużycką oraz wczśr. z IX-XI w. Ponadto w okolicy O. zachowały się ślady kilku osad wczśr. z tego samego czasu (Hensel 4, 228-236).

Kościół par. w O. ma dolne partie wykonane z ciosów granitowych, datowany jest na przełom XII i XIII w. oraz na pierwszą połowę w. XIII. Kościół był przebudowany w połowie XVI w. przez pleb. Stan. Objezierskiego. Do czasów drugiej wojny światowej przechowywano w O. relikwiarz ś. Walerii z XIII w., pochodzący z Limoges (Świechowski 183; ŁOp. 1, 291-292).

Uwaga: Należy uzupełnić tablicę genealogiczną Kiszewskich i Objezierskich w haśle → Kiszewo: Niemierza z Bliżyc, O. i Kiszewa miał ż. Helenę. Do jego dzieci trzeba dopisać c. Dorotę zamężną za Mac. Prądzyńskim (zm. a. 1470), a do dzieci Wincentego z O. i Barbary Gołanieckiej – c. Katarzynę, zamężną za Janem Wielżyńskim, i c. Helenę (DwMat. 14417, 14-15).

Do dzieci Stan. Imbira kaszt. śremskiego należy dopisać raz wymienionego w 1502 syna Mikołaja (zapewne zmarłego w wieku dziecięcym).

Na zewnętrznym murze kościoła par. w O. widnieje napis: „Hic iacet Elene” (Świechowski 185); może dot. to Heleny żony Niemierzy?