MANIEWO

1338 or. Manevo (Wp. 2 nr 1182), 1360 Manyewo (Wp. 3 nr 1418), 1388 Manewo (Lek. 1 nr 392), 1436 kop. 1582 Maniewo (LBP 250; por. Wp. 10 nr 1410), 10 km na W od Murowanej Gośliny.

1. 1388 M. należy do opola → Chojnica (Lek. 1 nr 392); 1446 n. pow. pozn. (PG 2, 132); 1510 [par. Radzim], 1580 par. Radzim (LBP 250; ŹD 31).

2. 1401 Bieniasz komandor [joan. pozn.] zapowiada posiadłości kl. Ś. Jana, m. in. M. (KP nr 666); 1436 droga z Obornik do M. (Wp. 10 nr 1410); 1449 folw. (allodium) w M. (CP 14, 624); 1513 folw. zw. Ujazd leży między granicami wsi Ocieszyn i M. (PG 14, 217); 1517 folw. w M. → p. 3; 1546 rozgraniczenie pomiędzy Troskotowem [obecnie Trzuskotowo] kl. [cysterek] w Owińskach a M. i Radzimiem joannitów: granica ma przebiegać od kopców [gran.] w pobliżu bagna zw. Szmog (Szimog) przy drodze z Radzimia do Troskotowa, dalej w kierunku jez. Mostki i lasu Obrytka, stamtąd wzdłuż rowu we wspomn. lesie aż na drugi brzeg rz. Warty do miejsca, w którym zostały wyznaczone granice wsi Starczynowo kapituły pozn. i Mścichowo klasztoru w Owińskach; w odpowiednich miejscach mają być usypane kopce [gran.]; ponadto 2 kopce [gran.] należy także usypać z drugiej strony bagna Szmog, po lewej stronie drogi z młyna w Radzimiu do Tworkowa (AE IX 35-36v); 1565 rozgraniczenie między wsiami Troskotowo klasztoru w Owińskach, Tworkowem Jana i Stan. Gołaskich oraz M. Stan. Mężyka [z Putnowic h. Wieniawa] stolnika krak. [1559-84], komandora joan. pozn. [1557-67; UDR IV/2, 242; PSB XX, 515]: przy drodze z Tworkowa do Radzimia mają być usypane z ziemi 3 wielkie narożne kopce [gran.] rozdzielające wsie Troskotowo, M. i Tworkowo; stąd gran. biegnie przez dziewiczy las wzdłuż wspomn. drogi aż do bagna czyli lasu bagiennego i miejsca Biała Góra; dawne 4 kopce ścienne znajdujące się na wymienionej trasie należy odnowić; dalej ponad wspomn. bagnem czyli lasem bagiennym i miejscem zw. Biała Góra aż do drogi z Troskotowa do Radzimia należy [usypać] 8 kopców ściennych, a w lesie ciągnącym się aż do rz. Warty – usypać z ziemi 7 kopców; w środku rz. Warty ma być wbity nowy pal [gran.] stanowiący narożnik, rozgraniczanych wsi (PP 1, 10-15v).

3. Własn. król., potem joan. → Święty Jan pod Poznaniem. 1360 król Kazimierz daje joannitom pozn. wsie król. M., Radzim i → Brzeziny, a w zamian otrzymuje Siedlec i Brzeźno [wsie w pow. pyzdr.] oraz 1/2 Popowa [obecnie zaginiona wieś pod Gułtowami w pow. pyzdr.] (Wp. 3 nr 1418).

1394 kmiecie z M., chociaż jest to wieś komandora joan., odpowiadają przed sądem [ziemskim] pozn. pozwani [przez kogo?] o 10 grz. z powodu kradzieży (Lek. 1 nr 1833).

1428-46 Jan Ryszek mieszcz. pozn.: 1428 tenże otrzymuje wwiązanie w cz. M., czyli w 4 ł. folw., 3 ł. os. kmiece, 1 karczmę, 3 zagr. (PZ 10, 19v; MH 16, 26); 1438 Michał [komandor joan.] za zgodą i wolą konwentu joan. sprzedaje z zastrz. pr. odkupu temuż uczc. Janowi Ryszkowi 10 grz. czynszu rocz. na M. za 100 grz. (PG 1, 149); 1440 tenże szl., niegdyś (olim) mieszcz. pozn., zapisuje uczc. Grzegorzowi Buchwaldowi mieszcz. pozn. 5 grz. szer. gr z sumy, którą posiada na dziedz. M. (PZ 14, 63); 1442 tenże uczc. z M. w sporze z uczc. Maciejem s. Ludwika ze Wschowy o 10 grz. (PZ 14, 103v); 1446 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu szl. Tomisławowi z → Chełmna [komandorowi joan.] swoją cz. M. za 100 grz. (PG 2, 132).

1449 komandor [joan.] Tomisław Chełmski, pleban Paweł i Piotr dawny (antiquus) pleban Ś. Jana, działający z ramienia konwentu na rzecz uwolnienia folw. (allodium) M. od powinności, zapisują na wsi Rawowice [k. Swarzędza, obecnie Rabowice] 72 grz. wikariuszom kat. pozn. (CP 14, 624); wspomn. czynsz został wykupiony 1517 (CP 14, 641).

1471 Jan Pampowski komandor joan. w imieniu całego konwentu [joan.] zapisuje kap. kat. pozn. na wsi M. 10 grz. czynszu rocznego za 100 kóp gr (PG 8, 91v); wspomn. czynsz wykupiono 1502 (CP 5 nr 8).

1565 Stan. Gocz rządca (factor) Stan. Mężyka komandora joan. w M. (PP 1, 12).

Mieszkańcy M.: 1394 kmiecie → p. 3.

Areał: 1475 M. w wykazie zaległości podatkowych (PZ 20, 26v); 1508 pobór od 8 ł., 1 ł. soł., od karczmy 6 gr; 1509 pobór od 8 ł., 1 ł. soł., od karczmy 3 gr; 1510 pobór od 14 1/2 l. (w tym 2 ł. wolnych), od karczmy 3 gr (ASK I 3 k. 17v, 57, 277v); 1563 pobór od 9 ł., 1 ł. soł., 1 karczmy dor., od 2 ludzi luźnych (włóczęgów, vagi) (ASK I 5, 233); 1577 i 1580 pobór ze wsi pana Adama Czarnkowskiego komandora joan. pozn.: od 6 ł., 3 zagr., 1 ł. soł., 1/4 ł. karczm. (ASK I 5, 708; ŹD 31).

4. 1402 Miłościej (Miloscey) sołtys z M. (KP nr 866; RH 14, 60: Miloscen); 1564-65 szl. Jan Zęski sołtys z M. (PP 1, 11v, 12); 1508-80 łan soł. w M. → p. 3.

5. 1338 Helman komandor joan. oraz Maciej archid. płocki i kan. pozn. zawierają ugodę w sporze o dzies. z M., którą pobierać będą po połowie (Wp. 2 nr 1176, 1182); 1510 wiardunki [dzies.] z M. dla kościoła par. w Radzimiu (LBP 36).

Uwaga: Z naszym M. nie należy najpewniej wiązać: a) szl. Święszka (Sansek) „de Manewo”, który występuje jako śwd. w 1414 w Kaliszu (WR 4 nr 446); być może pochodził on z Mańkowa w pow. kal.; b) Jana „de Maneowa” wspomn. jako zm. w 1423 (SBP s. 130 nr 376); c) Mac. Maniewskiego, którego spór z dominikaninem Maciejem [z kl. pozn.] oficjał [pozn.] odesłał w 1452 do sądu świeckiego (ACC 33, 187v).