PIOTRKOWO

1284 Potrovo (Wp. 1 nr 546), 1284 Pecrowo! (MS 4 supl. nr 63), 1383 Pyothrcovicze, Pyotrcowicze (MPH 2, 729; DA 2, 729), 1423 kop. 1488/92 Pyotrkowo (LBP 39), 1471 or. Piotrowo (PG 8, 106), obecnie Piotrówko, 5 km na NNE od Szamotuł.

1. 1445 n. pow. pozn. (PG 2, 90); 1508 par. Szamotuły Stare (ASK I 3, 18v).

2. 1383 dwór w P. → p. 6.

3. Własn. rycerska 1284 ks. Przemysł II zatwierdza dawne i nadaje nowe zwolnienia immunitetowe dla dóbr Tomisława kaszt. pozn. z Szamotuł, m. in. dla wsi P., i zezwala lokować te wsie na pr. niem. (Wp. 1 nr 546; MS 4 supl. nr 63).

1383 P. własn. [Sędziwoja] Świdwy kaszt. nak → p. 6.

1445 Małgorzata c. zm. Wincentego z Szamotuł kaszt. międz. [wnuczka wspomn. Sędziwoja Świdwy], ż. ks. Wacława raciborskiego, pozwana ze wsi Radzim, Baworowo, Popowo Nowe i P. przez Dziersława z Rozwarowa [obecnie Rostworowo], ma zapłacić sądowi 8 sk. kary, bo nie stawiła się w sądzie (PZ 15, 75).

1445 wspomn. Wacław, ks. opawski i raciborski, razem z ż. księżną Małgorzatą, sprzedają Annie wd. po Wincentym z Szamotuł kaszt. międz., matce Małgorzaty, wsie Stare Miasto [zapewne chodzi tu o Szamotuły Stare], Baworowo, P. i Radzim za taką sumę, za jaką sprzedano wsie Grocholin i Gromadno [w pow. kcyn.]; jeżeli Małgorzata umrze bezpotomnie, to pieniądze uzyskane ze sprzedaży Grocholina i Gromadna przypadną Annie i jej spadkobiercom (PG 2, 90).

1471 Katarzyna [c. wspomn. wyżej Małgorzaty i ks. Wacława1→ Brączewo, przyp. 1], wd. po Włodku z Danaborza kaszt. nak., zapisuje kapitule kat. pozn. czynsz roczny 10 grz. od sumy 100 kóp [gr] ze wsi Sycyn i P. (PG 8, 106); 1493 taż daje swym ss. Janowi starszemu i Janowi młodszemu z Danaborza 1/2 m. Stobnica z młynem Hamer (molendinum ferrifodinis)2Hasło Hamer k. Stobnicy zostało w naszym Słowniku omyłkowo pominięte oraz połowy wsi Gąsawy, Popowo Małe, P., Sycyn, Jaryszewo, Brączewo, Podlesie oraz 1/4 Bądlina (PG 10, 186v).

1499 wieś P. nal. do pana nak. [sic]3Określenie „pan nak.” oznaczało zazwyczaj kasztelana nakielskiego. Maciej Słupski kaszt. nak. w l. 1467-1502 (UDR 1/1, 138) nie występował jednak nigdy jako posiadacz P. Prawdop. użyto tu (i to w dwóch źródłach od siebie niezależnych, → zapiska następna) wyrażenia „pan nak.” na oznaczenie star. nak.; urząd ten piastowali w tym czasie wspólnie Jan starszy i Jan młodszy z Danaborza zalega z podatkiem (PG 62, 11v); 1510 wieś pana nak. [sic]4→ przyp. 3 (LBP 38).

1514 Jan [starszy] z Danaborza kaszt. rogoz. sprzedaje z zastrz. pr. odkupu wsie Gąsawy, Popowo, P., Sycyn i Jaryszewo Michałowi Białośliwskiemu [swemu zięciowi], zabezpieczając w ten sposób posag swej c. Zofii; Jan i Stan. Kąsinowscy ręczą Białośliwskiemu, że Jan z Danaborza uwolni te dobra od roszczeń in. osób (PG 69, 37v).

1527 Andrzej z Danaborza star. nak. sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Mac. Tuczyńskiemu dobra Gąsawy, P., Sycyn, 1/2 m. Stobnica z mł. Hamer o 2 kołach, 1/2 Brączewa, 1/2 Podlesia i 1/2 Bądlina za 1200 zł (PG 16, 191v); 1529 wspomn. Mac. Tuczyński kupuje od Hieronima Kobylnickiego [z Kobylnik k. Szamotuł?] długi i przezyski na wsiach P., Jaryszewo i Sycyn, które Andrzej z Danaborza zapisał [niegdyś] Kobylnickiemu (PG 16, 299v).

1531 Jan z Kościelca kaszt. łęcz., star. nak. i tucholski, opiekun małol. Gertrudy c. Andrzeja z Danaborza wzywa, aby Mac. Tuczyński po otrzymaniu 1200 fl. ustąpił z dóbr Gąsawy, Sycyn, Popowo, Jaryszewo, P., 1/2 Stobnicy i [1/2] Podlesia; Mac. Tuczyński kwituje odbiór wspomn. sumy i ustępuje ze wspomn. dóbr (PG 75 k. 170v, 677v).

1541 Gertruda z Danaborza c. Andrzeja, ż. Janusza z Kościelca, sprzedaje Łukaszowi z Górki bpowi włocł. dobra Gąsawy, Sycyn, Popowo, Jaryszewo, P., Brączewo, 1/2 m. Stobnica, Podlesie i Bądlino za 6000 zł (PG 17, 430); 1553 Janusz z Kościelca, mąż Gertrudy, zawiera ugodę z braćmi Łukaszem i Andrzejem z Górki (ich brat Stanisław jest małol.) [wnukami wspomn. wyżej Łukasza bpa włocł.] w sprawie sprzedanych im dóbr dziedzicznych Gertrudy (PG 97, 380).

1508 pobór: wiardunki król. z P. od 4 ł. i z mł. zw. → Grabowiec o 2kołach (ASK I 3, 18v); 1509 pobór od 4 ł. i młyna [bez nazwy] o 2 kołach; sołtys płaci od 4 ł. (ASK I 3, 58); 1510 w P. [dzies.] od 5 ł. → p. 5; 1563 pobór z P. od 9 ł., 3 ł. soł. i karczmy dor. (ASK I 5, 233v); 1577 Jan Broniewski [mąż Zofii Szamotulskiej c. Jana5→ Uwaga. W 1616 r. swą cz. dóbr szamotulskich, w tym P., sprzedał Andrzej Rokossowski Annie Stanisławowej Węgierskiej (PG 33, 187)] płaci pobór (ASK I 5, 710v); 1580 tenże Jan Broniewski płaci pobór od 4 półł. [os] i 4 półł. opust., sołtys od 1 1/2 ł. (ŹD 32).

4. 1509 sołtys na 4 ł. → p. 3; 1580 sołtys płaci od 1 1/2 ł. → p. 3.

5. 1423 kop. 1488/92 do uposażenia prebendy kanonickiej w kat. pozn. zw. „Drożdżyce” należą [wiardunki dzies.] ze wsi P., po 6 gr z 15 łanów [rocznie] (LBP 39); 1510 do uposażenia wspomn. wyżej prebendy należą [dzies.] po 6 gr z 5 ł. (LBP 38).

6. 1383 w toku wojny domowej po śmierci króla Ludwika: Domarat star. wlkp. przybył z Pomorzanami, Kaszubami i Sasami [Niemcami z Nowej Marchii] do folw. P. koło Szamotuł posiadłość [Sędziwoja] Świdwy kaszt. nak.) i założył tu swój obóz, a następnie zniszczył całkowicie m. Szamotuły; Świdwa wezwał posiłki od Bartosza z Odolanowa i N; kaszt. śremskiego6Prawdop. był to Andrzej z Żerkowa, ostatni raz poświadczony na tym urzędzie 18 I 1383 (UDR 1/1, 163); Domarat nie dowierzał, że Świdwa otrzymał pomoc i w niedzielę, 15II, wojska jego dały się zaskoczyć [w P.?]; Pomorzanie i Sasi po pierwszej walce uciekli i tych Świdwa ścigał aż za Wronki i wielu ujął; ziemianie [zwolennicy Świdwy] gonili Domarata i jego rozproszonych ludzi: wielu ujęto i rozbrojono [te same wydarzenia opisał Długosz nieco innymi słowami] (MPH 2, 729 – Kronika Janka z Czarnkowa; DA X, 112-114).

Uwaga: P. należało do tej części dóbr szamotulskich, które stanowiły wiano Małgorzaty c. Wincentego z Szamotuł, a za pośrednictwem jej córki przeszły w posiadanie Danaborskich. Nie udało się wyjaśnić, w jakich okolicznościach P. wraz z pozostałymi wsiami przeszło z rąk Górków w ręce Szamotulskich lub ich spadkobierców.

1 → Brączewo, przyp. 1.

2 Hasło Hamer k. Stobnicy zostało w naszym Słowniku omyłkowo pominięte.

3 Określenie „pan nak.” oznaczało zazwyczaj kasztelana nakielskiego. Maciej Słupski kaszt. nak. w l. 1467-1502 (UDR 1/1, 138) nie występował jednak nigdy jako posiadacz P. Prawdop. użyto tu (i to w dwóch źródłach od siebie niezależnych, → zapiska następna) wyrażenia „pan nak.” na oznaczenie star. nak.; urząd ten piastowali w tym czasie wspólnie Jan starszy i Jan młodszy z Danaborza.

4 → przyp. 3.

5 → Uwaga. W 1616 r. swą cz. dóbr szamotulskich, w tym P., sprzedał Andrzej Rokossowski Annie Stanisławowej Węgierskiej (PG 33, 187).

6 Prawdop. był to Andrzej z Żerkowa, ostatni raz poświadczony na tym urzędzie 18 I 1383 (UDR 1/1, 163).