Okręg sądownictwa kościelnego w ramach diec. pozn., obejmujący całość jej terytorium maz. (→ Warszawa – archidiakonat). Początkowo władzę sąd. na obszarze archidiakonatu czer. sprawował archid. czer. Z czasem powstał dla całego archidiakonatu maz. osobny sąd bpi (konsystorz) z własnym oficjałem mianowanym przez bpa. Instytucja ta uformowała się na przełomie XIV i XV w., w związku ze wzrostem liczby parafii oraz liczby duchownych w maz. części diec. pozn., której centrum kościelne przesuwało się do Warszawy jako nowej stolicy księstwa. Pierwszym znanym oficjałem był Mazowszanin, Świętosław z Łęgu h. Dołęga, kanclerz kapituły pozn., mianowany przez kapitułę podczas wakatu na bpstwie pozn., określony w 1395 jako „officialis in Masovia”. W 1402 oficjałem był Wawrzyniec kan. głuszyński, pochodzący prawdop. z wielkopolskiej części diec., a w 1408-12 oficjałem był już Wojciech z Borzewa h. Pomian, kan. warsz., brat kanclerza książ. Pawła Grzymisławica z Borzewa, współpracownik książąt maz. Kolejny oficjał Kiełcz z Krzewa, kustosz łęcz. i kan. pozn., został mianowany także wikariuszem gen. Andrzeja bpa pozn., zastępującym go na Mazowszu (1416-17). Urząd ten był następnie łączony z urzędem oficjała albo archid. warsz. do 1474. W konsystorzu warsz. działali oficjał, jego pisarz tworzący dokumentację oraz prawnicy prowadzący rozmaite działania procesowe.

Oficjałowie warsz.: 1395 Świętosław z Łęgu kanclerz kap. pozn. (AE II 227v); 1402 Wawrzyniec kan. głuszyński (AE II 227); 1408-12 Wojciech syn Grzymisława z Borzewa [pow. płoń.] h. Pomian, kan. warsz. (AECVars s. 9, nr 15; Knap.mps 228; Czer. nr 2065; Płoń. nr 1815, 1848); 1415-17 Kiełcz Wolimirowic z Kijewa inaczej Krzewa kan. pozn., kustosz łęcz., zarazem 1416-17 wikariusz gen. (NowDzieje 2, 237; Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, wyd. S. Kuraś, t. 1 nr 152 n.); 1418-19 Wojciech syn Grzymisława z Borzewa h. Pomian, kustosz warsz., zm. 1419/1420 (Czer. nr 1018; Knap.mps 539-541; Wp. 5 nr 300); 1420-21 Gotard [z Gurby] kan. warsz. (NowDzieje 2, 237; AECVars. s. 11, nr 23); 1423 Bogusław Świnka syn Przybysława h. Świnka kan. pozn., oficjał i wikariusz gen. (BulPol 4 nr 1120); 1424-26 Wincenty Kot z Dębna h. Doliwa (Czer. nr 1659, 1909; BulPol 4 nr 1791); 1428 Bogusław Świnka kan. pozn. (AC 1 nr 3; Wp. 5 nr 491), od 1430 oficjał włocł. (NowDzieje 237); 1432 Jan z Lisowa kan. warsz. (AC 2 nr 1032); 1433-38 [1439?] Mikołaj Trycz z Barcic, Pieczysk h. Prus, kan. warsz. (NowDzieje 237; Bł. 1, 71; AE I 14); 1441-46 Świętosław z Wojcieszyna dr dekr., od 1445 kustosz warsz. (NowDzieje 2, 238; AC 2 nr 1121); 1446-47 Jan z Twardowa [h. Ogończyk?] kan. pozn. (NowDzieje 2, 238; Knap.mps 340 n.); 1448-77 Mikołaj Małek z Raszyńca h. Łada dziekan, od 1452 archid. warsz., zm. 1478 (Warsz. 2, 1108; NowDzieje 2, 238); 1479 Stanisław Michałowski, z Michałowa h. Trzaska (NowDzieje 2, 238), potem kan. warsz. 1490 (Warsz. 6, 552); 1481-98 Mikołaj z Mniszewa h. Kościesza archid. warsz. 1479-1507, współpracownik książąt maz., kanclerz książ. (NowDzieje 2, 238); 1498-1514 Piotr z Sosnkowa h. Godzięba dziekan warsz. do 1509, prep. warsz. i 1510-12 kan. pozn. (PSB 40, 539 n.; AECVars. s. 27, nr 86; AGAD perg. 1539, pieczęć; NowDzieje 2, 238); 1516-18 Maciej z Mierzeńca h. Bończa kan. płoc., przedtem pisarz konsystorza warsz., pleb. w Brwinowie i w Kaskach (BOKrStraty nr 230; KnapWar. 70; PułtTest. 1, 488; AGAD perg. 1550; NowDzieje 2, 238), zm. 1418/1419 (MS 4 nr 2975); 1520-32 Stanisław ze Strzelc dr dekretów, kan. pozn. i warsz. (AECVars. s. 29, nr 98; NowDzieje 2, 238).

Pisarze i notariusze konsystorza warsz.: 1456 Mikołaj z Wolicy Służewskiej pisarz konsystorza warsz. (Warsz. 3, 54); 1466 Maciej z Warszawy pisarz oficjała i archid. warsz. (Ep. 5, 176); 1468 Maciej syn Jana z Warszawy, kleryk diec. pozn., notariusz publ., spisał dok. Mikołaja z Raszyńca archid. i oficjała warsz. (ADP perg. 333); 1473 Zygmunt syn Jana z Januszewa, kleryk diec. płoc., pisarz (scriba) konsystorza warsz., notariusz publ. (Jana Łaskiego Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej, wyd. J. Łukowski, t. 2, Gniezno 1881, s. 298); 1478 Mikołaj z Grodźca notariusz konsystorza warsz. (Warsz. 5, 40); 1487 Stanisław z Pieńczyna [z. wysz.] pisarz konsystorza warsz., pleb. w Daniszewie [z. wysz.] (Warsz. 6 s. 54, 132); 1499 Maciej syn Mścisława z Mierzeńca notariusz publ., pisarz (scriba) konsystorza (AGAD perg. 1539); 1504 Maciej syn Mścisława z Mierzeńca kleryk diec. płoc., notariusz publ., pisarz dziekana i oficjała warsz. (KnapWar. 12-14); 1509 Maciej z Mierzeńca pleb. w Brwinowie, pisarz konsystorza warsz. (Bł. 4 k. 413, 453v) [potem oficjał warsz.].

Literatura: NowDzieje 2, 236-238 (z wykazem oficjałów); P. Dembiński, Poznańska kapituła u schyłku wieków średnich. Studium prozopograficzne 1428-1500, Poznań 2012, s. 246-249.