BIAŁA

(1379 Zdow, Szdow, Byala, Dzibicza) rz. dziś Biała lub Białka też Szczerbnica i Zawada, lewy dopływ Krztyni (HW 341), uchodzi przy Zawadzie1Nazwy Zdów i Dzibicza nie notowane w HW, ich identyfikację z Białą przeprowadzono w oparciu o bieg tej rz., por. SG 1 s. 186. Zdowem zwano tylko górny bieg B.

[Pow. lel.]

1379 Władysław opolski nadaje Andrz. Schony zamek → Bobolice z wsiami Ogorzelik i Tomiszowice, dwoma młynami na rz. Z. (ZDM 4, 1054); 1398 Andrzej i jego ż. Małgorzata z Bobolic zastawiają za 1000 grz. Stan. Szafrańcowi z Młodziejowic zamek → Bobolice i m. in. wieś Zdów z 2 młynami i 2 stawami na rz. S. (SP 8, 7947); 1425 br. Mikołaj i Jan z Wilkowa godzą się w sprawie rz. zw. B. Mikołaj zobowiązuje się pod wadium 20 grz. wrócić rz. do właściwego dawnego koryta, którą przekopał dla swego stawu na tej rz. wierzchowiskiem Jana powyżej ogrodzenia nowego stawu Mikołaja. Tenże nie będzie grodził rz. nie dopuści do jej zamarznięcia i nie będzie czynił innych szkód, podobnie Jan nie będzie przeszkadzał w pobieraniu wody przez Mikołaja do jego stawu (ZK 213 s. 288); 1428 Wierzbięta starszy z Wilkowa oznajmia, że woda rz. B. z jego stawu w Wilkowie, nad którym jest zbudowany młyn, będzie płynąć z tego stawu i z jego wierzchowiska k. góry zw. Stroma na potrzeby Świętopełka z Zawady aż do tej wsi bez przeszkód ze strony Wierzbięty (ZK 146 s. 170); br. przyrodni Jan i Wierzbięta z Wilkowa dzielą sie stawami i rz. B. w obrębie Wilkowa. Janowi przypada staw zw. → Borowy, który należał od dawna do Wierzbięty, położony „indecursu aquae alias na strumenu” wraz z nim i rz. B. z oboma jej brzegami. Rz. B. znajduje się poniżej stawu starego młyna Wierzbięty i będzie zawsze płynąć na szerokość od stawu starego młyna aż do wielkiej starej drogi, która biegnie przez Kozie brody (Kosye brodi) do Mikołajowic. Jan bierze też drugi staw poniżej wspomnianego młyna Wierzbięty, którego nie powinien „inundare vulgariter zathopycz”. Wierzbięta będzie mógł przekopywać swoją groblę do grobli stawu Borowego, należącego do Jana i obaj powinni tego przekopania przestrzegać, prowadzącego do rz. B. k. stawu Borowego. Wierzbięcie przypadają dwa stawy: stary staw (piscina antiqua), który od dawna należał do Jana, nad rz. B. powyżej starego stawu młyna Wierzbięty, z oboma brzegami rz. B. na długość od starego stawu aż do granic posiadłości → Biała [par. Irządze]; staw, który Jan założył dla siebie od jazu do drogi zw. Wapienna, prowadzącej do Mikołajowic. Jan i Wierzbięta będą wspólnie naprawiać przekopanie grobli do wierzchowiska stawu Borowego (ZK 312 s. 363); 1441 br. Jan i Jakub ss. Jana z Wilkowa dzielą się cz. Wilkowa. Jakubowi przypada m. in. 1 niwa pod B., wielką rz., a druga nad drogą pod piecem do wypalania wapna, czyli Wapiennikiem (GK 7 s. 382); 1564 we wsi król. → Dzibice są 3 młyny o 1 kole korzecznym: 2 na 2 stawkach niewielkich na rz. Dz., 1 na większym stawie, stawy zarybione (LK 2 s. 43).

1 Nazwy Zdów i Dzibicza nie notowane w HW, ich identyfikację z Białą przeprowadzono w oparciu o bieg tej rz., por. SG 1 s. 186. Zdowem zwano tylko górny bieg B.